De philosophiae principio; sive, Unde philosophandi initium sumendum sit. Scripsit Th. Iacob

51쪽

inter se diversa sunt ut vermia et salsum. Quid

igitur'

Omnia quae omnino cogitari possunt ita inter se diversa Sunt, ut altera sint, altera non sint i e ut altera revera Sint, altera revera non Sint vel non revera Sint, quamvis utraque sint iri cogitatione.

At quomodo haec in ipsa atque Sola cogitatione inter se diversa sunt am si ea quae cogitari

ΡοSSunt, quorum altera eum Veritate Congruunt, altera Cum critate non congruunt, non cum ii quae proprie dicuntur esse, sed ipsa inter se conserirnus, altera esse, altera non Sse dicere non OSSumus;

nam in cogitatione quidem de qua Sola nunc agitur, utraque Sunt uuam ob rem si etiam in cogitatione altera SSe, altera non esse diceremus, id salsum esset. Sed idem tamen discrimen etiam in ipsa cogitatione inter ea quae cogitari possunt, Sit ne-CeSSe St, quod apparet quum ea quae cogitari possunt cum iis quae proprie di Cuntur esse, conserimus i. e. idem discrimen quod est inter verum et salsum Quam ob rem dicendum esSe censeo: Omnia quae omnino cogitari possunt, ipsa per

se aut esse aut non Sse, in cogitatione vero utraque esse quidem, Sed altera cum veritate congruere Sive vera SSe, altera cum Veritate non Congruere

sive non vera sive salsa sive sciitia esse. Xam salsa notio scito dici solet, id vero quod ea nuntiat fictilium potius quam salsum, ita ut salsum in enuntiationibus tantum valere videatur, quamvis idem sit discrimen inter veram atque salsam enuntiationem quod est inter veram notionem atque salsam notionem vel fictionem.

52쪽

Si quid igitur nimii concepimu vel cogitatione complectimur, id aut nusquam i l si uis incogitatione vel cogitabile tantum, uec tamen verum, Ami inere ictitium est, aut non cogitabile tantum

gitatur verum est, vel cogi iis itaque

id quod non esse dici inus non inti illo Hon in non est nisi in cogitatione, neque id inniti O non esse re enuntiatur; nam nomine id appellaimis modeSSe negamus. Deinde vero Q luod non est non modo diversum est ab iis quae esse di Cunt ut . Si iletiam Λ quod non est diversum est quod itineSt, utrumque vero S in cogitatione luam lire in id esse cui opponitur non- esse, ita diverSum esse censeo ab eo SSe, quo illorum utrumque mul continetur, ut hoc omnino vel in omnia valeat.

quae cogitari possunt, illud vero non valeat nisi in ip Sam rem, quae nulla cogitandi ratione habita quamvis fieri possit ut cogitatione eam complectamur, ipSaper Se St. uod discrimen quum quale id sit pateat, quonam verbo enuntiandum Sit, iam videamus. Ut enim veritas diversa est a mera cogitabilitate. nam cogitabilitas, quum et vera et falsa cogitari possint, latius patet quam veritas, ita res de qua cogitainu vel quam cogitatione complectimur diversa est ab ipsa cogitatione rem vero non eam tantum dico, quae en Sibus percipitur, Sed eam quoque quae non percipitur nisi sola mente. Itaque si id esse cui opponitur non esse, velut: Si VirtuS, a mero SSe quod et esse et non es Se complectitur, non accentu sed verbo vel notione distinguendum est et ita quidem ut eorum et c0mmunitas appareat

53쪽

et discrimen, ea quae proprie die tantur Sse, re esse dicenda sunt. Omnia igitur quae nanino cogitari possunt, propter id ipsurn etiam sunt, sed aut re sunt aut non e Sunt, eadem vero quatenu Cogitantur, aut vera sunt si eadem sunt atque ea quaere Sunt, aut Si non eadem sunt vel si cum veritate non congruunt, nec vera sunt, sed vel fictilia vel salsa. Atqui line non modo in notiones sed etiam in nuntiationes vel in omnia omnino valent, quae cogitari OsSunt. Itaque ut cogitatio omnia tum ea quae Sunt tum ea quae non Sunt, tum vera tum salsa complectitur, ita est quoddam esse, quod perinde ut cogitatio in-s nitum est et absolutum, quodque omnibus tum iis quae sunt tum iis quae non Sunt, neceSSario Commune est uuam ob rem nec quidquam est quod cogitari non possit, nec quidquam cogitari potest quod non sit, quamvis mere sit sotitium vel qua invi non re Sit. At quum utrum aliquid sit an non sit, quaeritur, quod idem aliquid, quia ante montem PrSntur, PSSemanifestum est, distinctio illa inter esse atque re esse et omitti Solet et revera supervacua St; B in ipsa contrariorum esse atque On- esse oppositio de quonam esse agatur, indicat. uam ob rem Siquid non esse dicimus, non addere Solem US: unm

vis cogitetur, quia id per se intelligitur nec discrimen illud apparet nisi de ipso cogitando cogitainu S. At quonam iure ea quae re aut Sunt aut non sunt; in cogitatione, quum utraque sint in cogitatione, aut vera aut salsa sive fictilia esse dicam, ei Spicuum mihi videtur an quamvis ipsa re ne Vera

54쪽

nec salsa esse possit, tamen notio nostra aut si notio ut salsa moti in vel cito. praeterea

de muris lanium notionibus. sed de Omnibus inninoilua cogitari OSSunt, Ergo ei in in P enunti ilionibus sive cogitationibus nostro loco agitur Dratim ob rem id nobis appliendum est, ut seri l :il si lis crimen tum in enuntiatione, qua aliquid aut esse aut non- esse enuntiatur, tum in ipso eo appareai, quod quidquid et quale cuiuiue id est animo On- CPPimVS, quodque ESS i. e. re S Se aut vere aut salso nuntiatur. Itaque S et , quod est, et , quod non Si, utrumque ESSE E nuntio, nil era enuntiati vera est, altera salsa atque inter ipsa ea quorum alterum vere, alterum salso esse nuntiatur,

idem est discrimen quod est inter enuntiationes; vel , quod non modo in cogitatione sed etiam re est, propter id ipsum quatenus cogitatur, verum eSt, quam vi ipSum Per Se nec Verum sit nec sal sum; at , quod in cogitatione quidem St, re non PSt, propter id ipsum quatenus cogitatur salsum sive siclitium est, quamvis ipSum per Se i. e. qu31enu non St, nec veru in Sit ne salsum nam

esset si salsum esset vel B est quatenus salsum sive clitium est . . fictio et ovi est, ipsum B non est. Velut spectri fetio est, ipsum Spectrum non est, vel centauri scito St, ipse centauru non est ni imaginem pictam dicas itaque spectrum ne CDlSum St, quia non est, sed noti spectri et estet et ilia est vel salsa i. e. spectri notio ita diversa est ab hominis notione ut falsum a vero vel ut salsa enuntiatio esse spectrum, a vera enuntiatione: esse hominem. At si centaurus diversus esse di.

55쪽

Itur ab equo, non ipse centaurus qui non est diversus esse ab equo, sed centauri notio diversa esse dicitur ab equi notione; nam centaurus Omnino nilii est nisi sicli quaedam.

0uae vero hactenus de esse et non-eSSe atque de veri et salso universu exposui ea nun OXempli Sexplicabo. Verbi causa si dicam: omnem ortunam n OStram e voluntate nostra pendere, id ipsum sortunam nostram X voluntate nostra eradere, reVera

non est, Sed cogitati tamen est et salsa quidem eSt, quia esse aliquid ea assii mat quod revera non est. nam Si quidem fortuna nostra est etiam voluntas nostra, Sed pendentia ea, ut hac voce utnr, fortunae nostrae ex voluntate OStra, quBm PSSedico, non est. Sin dico: suae sibi quemque in agendo con Scium esse aut bonae aut malae voluntatis, haec enuntiatio vera est; nam est illa, quam esse dico, voluntatis conscientia. Pr liis vero enuntiationibus si notioneS, quamvis non SimpliceS, substituam altera est fortunae nostrae ex voluntaten0Stra pendentia, altera nostra in agendo aut bonae aut malae voluntatis conscientia in neutro, utrum sit id, quod animo concepi nec ne enuntio, ita ut utrum placuerit, vel esse vel non .esse, id ad dero liceat. Nec tamen negari potest, idem esse discrimen inter ipsas notiones , , sortunae OStrae X VO

luntate nos ira pendentia,' atque , , nOStra in agendo aut bonae aut malae volunt alis conscientia,' quod est inter enuntiationeS , , sortunam OSirnm X O-luntate nostra pendere' atque , , nos in agendo nostrae aut bonae aut malae voluntatis nobis con-

56쪽

animi immortalitas, animi morialitas animuim

immortalem ni inuin esse morialem eis. Itaque Omnia quae Omii in cogitari possunt. propter id ipsum quod cogitari POS sunt. Et iam Suni, sed aut cogitabilia tantia in Sunt re non Sunt, aut non cogitabilia tantum, Sed etiarn re uni vel eadem quae re aut sunt aut non sunt, in cognatione utraque Sunt, Sed altera cum verilate congruunt ilVera Sunt, niter cuin veritate non Congruunt vel non vera Sunt, Sed vel salsa vel setitia. Idem igitur discrimen apparet et in ipso esse, quippe aut reeSSe aut non re esse, et in iis quae sunt vel quae cogitantur quippe aut verum esse aut non

verum PSSP.

Est igitur esse quod cum cogitabilitate congruit, vel quod perinde ut cogitatio Omnia tum ea quae Sunt tum ea quae non Sunt Complectitur, quodque inlinitum est et absolutum. t ut veritas diversa est a cogitabilitate, nam et vera et salsa cogitari ΡOSSunt, ita Sse, Cui Opponitur On-eSs P, diverSum est ab eo esse, quod cum cogitabilitate congruit, quodque infinitum est et propter id ipsum contrario Caret Ut autem vera cogitari possunt vel ut in veritate cogitabilitas continetur, quae tum veris tum salsis communis est, ita in eo SSe, quod re-eSSE dicimus, illud esse continetur, quod contrariis Sse

quoddam S genus atque esse universe et absolute

57쪽

dictum, sed hoc eandem atque illud notionem, sedari illo plane termino restrictam, enuntiat illud veri termino quodam includitur unde oppositio nascitur. Iam igitur perspicuum St, et quomodo Sse atquct Non esse tum inter se tu in ab eo esse, quod iis Commune est, diversa sint et quaenam sit inter ea

communitAS.

0uam ob rem siquid non esse dicimus i. e. PSSen liquid quod non sit i. e. istud si inui et esse et

non SSe, Sane hoc non esse aliter dicitur atque

illud esse, ita ut nulla sit in verbis illis contrariorum

contradictio, sed recta quaedam Sententia quamvis verborum ambiguitate obscurata. Haec Vero Verborum ambiguitas saepissime in quavis lingua nobis Occurrit, quum ab ipsa cogitandi natura originem habeat. uum enim utrum aliquid magnum sit an ParVum quaerimus, de modo quidem, sed de eo modo qui dicitur magnitudo quaerimus haec igitur magnitudinis notio, quamvis utrumque contrarium et magnum et parvum complectatur, tamen ab altero tantum mutuatur nomen. Contra quantitas et multitudinem et paucitatem continet. 0uum igitur utrum aliquid sit an non it quaerimus, tum sane hoc ipsum aliquid iam animo c0ncepimus, est igitur certe in cogitatione nostra vel omnino est cogitabile . . est et semper quidem in cogitabilitate; non igitur quaerimus uti tim hoc aliquid, quod esse con Stat, Omnino Sit, ne ne, sed utrum id ipsum non modo in cogitatione sed tiam extra cogitationem vel re sit, an non re it, Sed nu Squam nisi in cogitatione . e. mere sic litium.

unde patet, id esse quidem, sed aut re osse qui

58쪽

cogitari vel quoad non cogitatur intuemur recie id

aut ess dicinius ' non Ase uuare si utriuna liquid sit an non sit quaerimus, recie u AP in tu Si lilii iii iam in ipsa qua PStione id a nobis quaeri enuntiemus, non quo nil cogitabile est, ei quoad extra cogitationem pSum per se aut est aut non est. uomodo vero seri possit, ut aliquid intueamur h. e. Cogit Elnus quoad non cogitatur li. e. non quoadest cogitabile sed quo ad extra cogitationem ipsum per se est, cuique nisi Verbo decipitur, perspicuum esse debet. io eniti sit uti in de ipsa re cogitamus, quod multo saepius sit, quam ut de re quoad cogitatur cogitemus quum liae iam sit cogitatio de cogitatione. Sed restat altera quaestio qua absoluta ore Ap r ut nihil amplius inissuri videatur, eam dico, possitne ieri ut quum ita loquimur ut supra dictum, esse aliquid, quod ipsum quidem et extra cogitationem plane non sit, in cogitatione vero Sit, POS- sitne igitur seri, ut quum sic loquimur, duo inter se diversa a nobis confundantur et pro uno habeantur, ita ut pro duobus illis quorum alterum est, alterum non est, unum tantum videre nobis videamur, quod Simul alter modo sit, altero modo

non it.

Quid enim sibi vult ista oppositio, de ipsa re Cogitare quoad extra cogitationem ea aut est aut non St, et cogitare aliquid quoad cogitabile tantum est Nam si id quod utriam sit an non sit dubitamus et quaerim iis revera extra cogitationem non

59쪽

est, sane nec cogitari potest extra cogitationem sive quoad On S i. e. nec cogitari potest nisi quondes cogitabile cons centaurum, Spectrum etc. 0uo igitur pacto fieri potest, ut id, quod extra cogitationem absolute nec esse nec esse posse dicimus vel scimus, ut hoc extra cogitationem plane non sit, sed tamen id ipsum atque idem sit quod cogitamus h. e. ut idem intra terminum quenda in Sit, quatenus est cogitabile, extra non sit, sed idem tamen sit atque illud tanquam dein cogitando aut liu aut illuc ad arbitrium transponere nobis liceret.

0uum ver utrum cogitemu an non Cogitemus,

nihil plane eius intersit, quod non esse dicitur, Sed quum ipsum Per se Semper cogitabile quidem sit,

ultra vero non it, neceSsario concludendum St,

idem totum simul et intra et extra terminum quendam esse et ita quidem ut intra sit, extra non it, sed idem tamen sit. Quod quum fieri absolute non possit, aliter res se habeat necesse St. Haec igitur est quaestio, utrum diversa sit notiore ab ipsa re, cuius ea est notio, ita ut Sint duae, an eadem sit atque illa, ita ut notio rei nihil sit nisi ipsa res quoad cogitatur, utque nulla sit diversitas nisi inter nomina, quorum iterum rem Signiscet quoad ipsa est, alterum rem quoad cogitatur. cons Centaurus centauri notio homo hominis notio. Haec quaesti quamvis praecedente meditatione in directe iam soluta sit et diiudicata, tam senna aiore eget perspicuitate. tium enim alterum fieri non Osse constet et pateat, nihil nisi alterum relinquitur, quod quum utrumque Simul salsum esse non

POSSit, necessario rectum atque verum est directe Vero

60쪽

d monstrandi hoc loco copia non datur. nec quid-iluuin si, cur postuletur; nam nec de re notione quaestio huc non pertinet uisi eatenus, quatenus ad quaestionem ili esse diiudicandona necessaria est.

In singulis ver quomodo res e li alieni, satis patet Uitum nim , corpus V cogita inuin i quum de corpore quodam cogitam iis velut auraim ilico ipsum Orpti non pote Si esse in cogitatione nostra,

quum plane diversa sint corpora a cogitali Ons unde equitur corporis notionem divelsam esse bipso Corpore. Item quum palium Cogitamus non ipsum spatium est in cogitatione nostra quoi eum

Icanii pace dixerim), nec si de animo Seu de mente vel universe vel de Singuli cuiuslibet hominis an inio

Seu mente Ogit Amus, ipse ille animus seu ipsa illa mens est in cogitatione nostra, sed sola notio animi Seu mentis etc. Vel si esse cogitamus, ne iocquidem esse ipsum est in cogitatione nostra, sed noli tantum . nam utrum Sola mente aliquid percipiatur an etiam sensibus i. e. ita ut men Sensuum

auxilio id percipiat, id nihil hic interest. Sed et

aliunde patet notionem rei diversam esse ab ipsa re. Nam nigri noti non ipsa est nigra nec cras Sin otio ipsa est crassa; nec doloris notio ipsa est acerba quamvis dolor sit acerbus nec sagitii notio ipsa est turpis etc. nec denique, ut maior Bude B m. infiniti notio, sive impersecta sive perfecta, ipSa Stinlinita, nec errori qui contrarium affirmat, ulla ha benda est des, qui error plerosque in Sunam B et miras induxit contradictiones summamque peperit

olimSionem.

Sed reliquum est ut quaenam sit disserentia ilia