De philosophiae principio; sive, Unde philosophandi initium sumendum sit. Scripsit Th. Iacob

61쪽

exponam, quae PS et quam SNe Constat inter no 1ionem rei atque ipsam rem. Ita rei noti diversa est ab ipsa re cuius ea est nolio ut notio quidem possit esse in cogitatione nostra, PS PS a non OS- sit . quam ob rem de re cogitare, uber et Asdenken, liber in Sacli dentien, potius dicimus

quam rem cogitare, eine acti denhen, quamvis etiam aliquid cogitare recte dicatur, ita ut sit et vas enhen, cogitatione aliquid complecti, non auset a dention aus et a bellachi se in moliri, ni editari aliquid. Sic quidem ego plerumque in laedissertatione vocabulo cogitare, hactenu USU Sum, quia id res postulabat. Cur autem Diodo de re modo aliquid cogitare dicamus, id quoad rem pectat, non verba, nam dicendi ratio ex cogitandi ratione pendet, etiam inagis perspicuum et iis quae Sequuntur.)Quid igitur' otio rei ab ipsa re, cuius ea fit notio, ita diversa est, ut notio tantum rei possit in

cogitatione nostra esse, PS re non possit, quippe si talis res omnino est. Sin autem notio aliqua est in cogitatione nostra, res vera extra cogitationem vel re nulla talis est, cuius a Sit notio, num etiam tum notio rei diversa est a re, quae non est Minime nam id nillil est; sed tuiti noti nostra Omnino non est rei notio, sed inera fictio. Itaque quum quaerimus, utrum aliquid sit an non sit, ioc ipsum aliquid Sane iani animo concepimus, itaque St, certe in cogitatione nostra: non igitur quaerimus, utrum id ipsum, quod SSe On-

Stat, Sit nec θ; sed utrum praeter id ipsum, quod est in cogitatio no etiam extra cogitationem in ipsis

62쪽

robus vi l in ipsi v ritate aliquid it in nihil illo. quale id At quod ante mente in Prsatur. Ni igitur est res aliquis alis unii noritra fit notio, uinialis itidem qualis illa, non eadem atque ea est; sed ita res est diversa a notione, ut ipsa res non fuerit in cogitatione o Sira, ne ESSE POSSit siluod Si SN ut, quaerere Supervacuum Sset Ased nolio tantum . Velut Si homo cogito, non hominent

tui Sane ut hominu in quisquam, qui St, ipse sit in cogitatione in ea fieri non potest nam id et ii rum ne optBndum esset); sed homo vel hic vel ille, Si de eo, non eum cogito, talis est qualis ille homo, non idem atque is, qui est in cogitatione mea.

Sin autem nihil tale est in ipsis rebus vel in ipsa veritate, quale id est, quod cogitatione mihi effinxi,

tum nec notio mea diversa est a re quae non est

vel quae nulla est, nec omnino est rei notio sed mera scito velut si centaurus, Si fortunae OStrae ex voluntate nostra pendentia, si superficies duabus rectis lineis circumscripta te. Cogitem. Haec igitur res iam liquid videtur esse et omni vacare difficultate. Sed vereor ne supra contrarium affirmarim et demonStrarim.

Saepius enim superioribus locis dixi: uuum utrum aliquid Sit an non it, quaerimus, quod idem aliquid, quia cogitatur et ante mentem

versatur, SSe mani Stum St, non quaerim VS, ut ruinhoc ipsum quod esse constat, omnia Sit ne ne, Sed utrum re sit an non re sit vel utrum id non modo in cogitatione, sed idem etiam Xtra cogitationem vel re sit an non re, sed nusquam nisi in cogitatione . . mere sciitium.

63쪽

Tunc eniti non de duoburi vidi bar loqui, ii Diti in alterini esset in ipsis rebus, in Cogitatione Sse iii up οSSe i. e. pSa res, Alierum iii cogitatione nostra esset . . notio rei. Nec revera aliter sentiebam atque sentire videbar tunc in quaeStione, utrum

aliquid sit nec ne eo ali uid unum tantum atque ille in videbatur contineri ut significari, nunc in eodem aliquid duo inter se diversa videntur Ialere, quo ruino iterum ne CeSsari Sit, quippe notio, alterum aut Sit aut non it, quippe res, cuius ea sit uotio. uidigitur actumne est de quaestione illa solvendu, ut ruin si quid non esse dicimus . . tale quid esse quod non sit, i. e. id Simul et esse et non SNe, ut ruin, dico, hoc non- esse aliam vim liabeat atque

illud esse, ita ut hoc quidem esse aliud sit atque

non- non-eSSe an duo inter se diversa quorum alterum S alterum non est, a nobis confundantur et pro in liabeantur, ita ut pro duobus illis quoruni Blterum St, alterum non est, unum tantum videre

nobis videamur, quod stinui sit atque non sit 8 ova videor implicari repugnantia num igitur de labore nostro desperamus Miniine liquet enim disserentiae,

quae repugnantiam continere videtur, auSam nuS-

quam nisi in diversa vocabulo esse Subiecta notione ΡοSitam esSe ita ut utraque Sententia valeat et vera Sit, modo recte utraque intelligatur tu vero ratione haec inter se concilianda Sint . . ea quae Supra exposui cum iis quae nunc, in novissima dis- Sertationis arte assicino, iam videamus. Notio enim

rei ab ipsa re cuius ea est notio ita diversa est, ut notio tantum possit esse in cogitatione nostr A, ipsa res non possit. Maec igitur duo sunt inter se

64쪽

diversa neque utiquam confundendo vehit corporis notio ipso non est corpus, omitiis otio sis a non es homo sive non ipse est uino, spuis notiunt ii ipsis in os spatium, temporis nolio uia ipsum est tempus etc. doloris notio non lis est dolor,

virtutis notio non ipsa est virtus veritati noli nouipsa est veritas quamvis dicatur veritii est ea notio, quae etc. quod dicitur pro v ritatis noti est ea noti quae etc. quod in ceteri quoque .llet). cogitandi notio non ipsum S cogitare, ε

Λ llinc non sequitur, ut noti rei quae diversa est ab ipsa re, cuius a Si notio, nusquam Sit vel esse possit nisi in cogitatione nostra. Xam hoc si esset, qui fieri posset, ut notio rei cum ipsa re compararetur vel quid omnino eae inter Se commune haberent, ut dici posset, hanc notionem ad lianc rem pertinere, non ad aliam potius Sed notiore quae est in cogitatione nostra, de ea nune loquor, quae Cum veritate congruit velut si rectae lineae notionem dicas, - eadem S atque ea, quae in ipsa re est, in qua notione rei natura consistit, quae quidem res ipsa non Si nec esse potest in cogitatione nostra liae igitur rei notio, quae non ipsa res est, Sed in ipsa re, atque ita, ut a re Se iungi non possit - nisi cogitatione, re dicitur esse atque Si eadem est in nostra cogitatione, tum

ea quoad cogitatur vera est vel cum veritate congruenS. um vero Saepe contingat, ut nos homunculi certe quum de summis rerum cauSis cogit B in US, aliquam notionem mente concipiam US, quae Cum

tota rei n0tione, quae re est vel quae in pS Ve-

65쪽

ritate est, plane et persecte congruat vel re vera eadem it, alia est quaestio, nec fore, ut id saepe contingat, sperari posse inihi videtur, modo eae qua ni S animo concipimus notiones nihil salsi contineant uuam ob rem si accurate nobis loquendui est, non licet dicere notionem aliquam, quam mente concepimus, quae nihil quidem salsi continet, neciamen cum tota veritate congruit, quae igitur notio vera quidem est, ersecta non PSt, hanc plane eandem DSSe atque eam quae ei secta est in ipsa veritate rei notio. Sed licet dicere vel dicendum est: notionem nostram, etiam Si persecta non it, modo ne salsi quid contineat, eandem non modo in cogitatione nostra sed etiam extra cogitationem vel reeSSe, quum Certe par ea Sit persectae eius notionis, quae est in ipsa re vel in ipsa veritate. Iam videamus, utrum ea quae universe hactenus exposui, in Singulis quoque valeant et sibi constent, nec ne Si homo cogito, ut hominum quisquam ipse sit in cogitatione mea fieri nullo modo potest; sed in hominum singulo quoque eadem Si humana 3 tura vel eadem hominis notio singulo quoque homine est repraesentata, atque haec est ea notio, quae

quam vi imperfecta, ante inentem meam Versatur

vel quae est in cogitatione mea idem igitur quod animo Concepi etiam re est quamvis nullo modo sit ipsa res. Ita facili negotio multa possunt asserri,

quae eadem probant, quae universe de notionibus et de rebus, de PSSe atque On-eSSe DXPOSui. Sed

sunt etiam alia et multa, in quibus longe dissicilior est quaestio. Iam ante duo millia annorum homines de virtute quaestiones instituerunt et imprimis

66쪽

praeesurus ille ei ingeniosus iure cop40sae et tulcherrime ite ea disputavit, qui divinan quandati H

videbatur vel certe cupiebat Putabat ouum uinium

ante qua in in corpus intravisset, in remitu cognitione viguisse et Omnia res λζγω ον tu Con Spexi SSe iuti ac vero vita qua Si tenebris Obrutum in bras tantuni earum rerum videre, neque ipsas res nisi re.

ordatione vel discendo posse attingere, quum Iriato idem vellet esse discere atque recordari cotis. πλοῦ Μίνων. αίδων etc. Nonne eadem erat ea Platonis virtuS, quam nos, quum de virtute cogitamuS, mente intueri studemus nonne eadem semper intruuid igitur de tali sive re sive notione dicamuS, Si

uirum ea sit nec ne quaeritur uirum virtutis iiD-tionem cum hominis notione conserimus, quatenu Sutraque est notio, longe eas inter se videmus diverSa esse tota enim hominis notio, non dico perfecti hominis notionem, sed hominis persectam notionem, in singulo quoque homine repraesentatur, ita ut persecta notio non modo in cogitatione sed etiam re sit. Alia est virtus non enim virtus, quae e St, Sola pro Se videtur esse; sed virtus

alicuius est virtus. Num igitur si plures virtute praestantes, ut dici solet, viros intuemur, tot singulas esse virtutes dicimus, quot sunt viri Minime: Sed eadem videtur esse in omnibus, nec tamen ii aut eorum constituat naturam, ut seiungi ab iis non possit, utque tota et persecta in Singulo quoque Contineatur nec igitur plane eadem est in omnibus,

sed alia videtur vel apparet in alio. non enim ipsa

67쪽

pertacta atque vera virtus in quoquam, ne in Optimo quidem est, Sed aliquid tantuin virtutis. ec si id seri posset, sufficeret ad virtuti persectam notionem ita repraesentandam ut hominis notio in singulo homine est repraesentata. Nam ipse ille virtute praestantissimus nihil esset nisi ipsa virtus necesse esset, quod eum virtuti natura pugnare sati per- Spicuum St. Hanc gravem inter notiones disserentiatii, quae eadem est inter res, Plato non satis perspexit. Nam loquitur promiscue de bono, Vero, pulchro etc. de virtute, de scientia etc. iis γαδιν civi καν αυτο - ἐπισιν ριχ αυιὴ καθ' υτήν atque

de domino, de servo, de homine, de cubili κλίν

αυε η καμ αυτην ita ut nulluin inter ea appareat discrimen, utque ανγρυγ- η νθ ρomo Vel ανγοωπος αλὸς καθ αντον verius quam singulus homo dicatur esse. At hoc non aeque valet in utrisque. Aristoteles contra Summa cum Sagacitate, tin minuenire et explorare dissicilius est quam perdiscere, ea quae revera inter se diversa sunt etiam in hilosophando distinxit. cons. Καιηr. II. ων οντων α

singulam rem et i δευτερα ουσία et εἶδος κω to γενος quae notionem rei vel rem universe signifi

cat. Sed quid tandem de virtute dicam'

68쪽

Supra ubi tu idii inui; iloniti illa uni erebam ut lilii is

renitam ostenderem, quae si inier noti em re ilipsam rem, virtutis noti0nem ipsam esse virtutem

negavi. 1 quomodo in virtute notion Pria a re sit si inguemus num virtus rus Sty an non res, sed iuuium noli quaedam ut si noli tantum est uirum etiam re potest esse velut in i omine an usquam ea est nisi in nostra cogitatione vel omnino in O gnati ine l. e. mere ictitia, quum certe Persei in virtus nusquam in rerum natura apparent an denique aliud luoddam est genus Otionum qu de quamvis nusquam nisi in cogitatione sint, tamen sicilliae dici non possint, sed verae potius dicendae sint Ilem dicere virtutem parum aptum videtur. Sed id tantum nunc agitur, ut id de quo cogitamus ala ipsa cogitatione nostra distinguamus utrum id sola mente percipiatur an etiam sensibus vel sensuum

auxilio, nunc illi refert. tium igitur de ipsa virtute cogitamus, quid sit virtus, quid ei conveniat, quid ei repugnet, utrum doceri atque disci ea pos-

Sit, nec ne, quumque omnino eram eius naturam cognOScere Studemus, tum non quaerimus Cuius ea

sit virtus, sed haec est virtuS PS per e, quae percipi non potest nisi sola mente. t ea virtus quae re est velut in homine aliquo, quaeque in

Agendo cernitur, alicuius est virtus. uum igitur de hominum virtute cogitamus, notio OStrct, quamvis impersecta impersectae virtutis notio, tamen, modo ne salsa sit, eadem est atque ea quae e Sive ipsa re St. nec tamen notio ipsa res St, Vel

non ipsa est ea singuli hominis virtus, quae in agendo cernitur. Itaque etiam haec ipsa virtus res

69쪽

ses dicenda et talis quidem quae Sola mente percipiatur. ec, ni fallor, quidquam est in hac expositione quod non liqueat. nam quomodo et virtutem, quae in agendo Cernitur, in Voluntate consistit et eius notionem, vel et rem et notionem rei, utramque re esse dicam, Sed alteram tantum rem, id quum per se intelligitur tum ex iis quae ante dicta sunt perspicuum est. Itaque in lac quoque de virtute quaestione liactenus a Valent, quae Supra universe de rebus et notionibus expOSui. Sed reliquum est ut de ea virtute disputemus quaei PS a Per Se St, η ρεχ χ αυ1 7 καθ' υι λὶν, Utrum PS ea sit an notio, et si notio, utrum re it PQ ne. Nam hominum virtutes nihil nisi ad uin bratae quaedam imagines videntur esse persectae illius et verae virtutis, quae ipsa per Se St, quamque sente debemus intueri, quatenus id possumus, ut quanti Sit aestimanda humana virtus cogno Scamu S. Num Pu quoque o ρετὴ αυτὸ καθ' rei ην res est dicenda hoc etiam ineptius dici videtur. Sed est ea quasi aeterna quaedam cogitatio, Semper eadem et immutabilis esse eam negare non OSSumus. Sed num etiam re est, quum non Sit ineres ictitia , nec tantum omnino cogitabilis sed in ipsa veritate posita 8 non ita sane re est ut humana virtu quae alicuius est virtus. Si igitur ea re esse dicitur, non ad hanc rerum naturam pertinet, Sed mundum quendam spectat, ubi nihil nisi sola mente cernitur. At si nos de ea cogitamus, si notionem eius aliquam mente Concipimus, quae quamvis imperfecta nihil tamen salsi contineat, haec notio, quatenti Cum Parte Veritatis congruit, nonne eadem S atque aea re Cu-

70쪽

si 2

ius est notio vel si perseeio esses, tum n eodena esse vel ipsa illa persevia ei aeterna persectae vir. tulis idea sane eiusdem si generis, eiusdem peciei, nee tamen eadem, sed semper sto inter se diversae sunt, ut Osio rei ni ipsa re div rsa At. Sed iam videmus, esse quoddam rerum genu A, utila dicam, quae plane diversae Sunt quum ab iis quae proprie re esSe dicuntur velut homo, velut immana virtus - nam illae nec ipsae aliter nisi Sola mente cerni possunt, nec in ulla alia re sunt, quae ita sit ut homo, in quo esse potest humana virtus, tu in ab iis quae illi sunt nisi cogitabilia vel merae fictiones. Hanc vero rerum distinctionem ut exploraremus recta et Severa iiii OSO-pliandi via necesse esset, Si ea quae modo de perfecta virtutis idea exposuimus demonstranda nobis essent. Quod nec Sine ullo negoti quamvis perpauca hac de re a stirmarim nec omnino lio loco

fieri potest, quum longa Sit via quae eo perducit. Hae igitur sunt generosi et ingeniosi Platonisi deae, de quibus copiose pulcherrimeque disseruit. Sed haec iam missa faciam et ad propositum me uni

revertar.

Quomodo ea quae possunt esse in cogitatione nostra aut eadem Sint aut non eadem atque ea quae in ipsis rebus sunt cogitabilia, et quomodo ab ipsis rebus, quoad ea per se Sunt et extra cogitationem, diversa sint, expositum est et ad liquidum perductum. Itaque quum, utrum aliquid Sit an non it, quBerimus quod idem aliquid et est in cogitatione nostra et omnino cogitabile est aut de ipso eo quaerimus,

quod ante anentem versatur i. e. num quaerim US,