De philosophiae principio; sive, Unde philosophandi initium sumendum sit. Scripsit Th. Iacob

81쪽

non esSe. Unde etiam ei Spicuum erit, quamuam

poteStatem habeat quaestio, utrum aliquid sit an non sit, quod idem aliquid, quoad est cogitabile,

eSSe ScimuS, vel quaenam cogitati et quaenam Cogitandi elementa in hac quaestione contineantur. Haec vero investigatio ipsa in duas dividitur partes. 0uaeritur enini, quum aliquid non esse dicimus i. e. tale quid Sse quod non it, utrum lio non- esse aliam vim habeat atque illud esse sicut ab utroque diversum est id esse, cui opponitur suisse sive fore. et qua ratione ea inter Se diversa sint,

an fieri possit, ut in illo aliquid duo inter se diversa a nobis confundantur et pro uno habeantur, ita ut pro duobus illis quorum alterum est, alterum non St, unum tantum videre nobis videamur, quod si in ut sit atque non it. Pro Se utraque pars quaestionis investigatur et utraque simul affirmatur i. e. tum PSSe, univei Sedictunt, aliam vim habere atque non- esse vel aliam atque id esse, cui opponitur non-PSSe in priore

dissertationis parte assi matur, tu in in altera in illo a Liquid duo inter se diversa latere assirmantur. In utraque quaestione difficultas videtur superata, dubitatio sublata; sed quum alteram Sententiam cum altera conserimus, ipsae inter Se pugnant utra igitur vera utra salsa dupliciter enim eiusdem interrogati0nis, utrum aliquid it an non it, potestas exponitur et explicatur. altera explicatio est: stuum utrum aliquid it an non sit quaerimus, quod idem reliquid SSe Scimus, certe quatenus ο-gitabile est, non quaerimus, utrum id, quod est, Dinnino sit nec ne, sed utrum id, quod est in eo-

82쪽

nter fictitium.

Altera explicatio est: Mitim iit mi in liquid sit an non sit quaerimi iluoi idem aliquid esse s in His certe qualenti cogitabile est, On ii aerimus, utrilin id ipΝlliri quod St, idem Sit an non sit, sed utriini tale qua te id est, quod cogitatione complecti niur etia in in pSis rebus vel in ipsa veritate, non in cogitabilitate tanti in . alii lilii sit an nilii l. Pro se utra lite explicatio qua ustionem Propo Si ta in Solvere videtur et expedire, Sed altera uinultera pugnat, revera neutra ad rem ad liquid iunperducendam plane susscit. 4. uuam ob rem in eo tande in nobis est elaborandum, ut Xploremus, OSsintne omnino et quomodo possint ea, quae modo X posui, inter Se

conciliari. uo facto nihil amplius supererit, quod

ullam asserat dubitationem. uamvis enim notio rei ab pSa re, cuius ea est notio, ita diversa Sit, ut notio tantii in possit esse in cogitatione OStra, reSipsa non possit, tamen hinc non equitur neqtie omnino concedi potest, ut notio rei nu Squam ii, nisi in cogitatione vel in cogitabilitate, sed neceS- Sario ea etiam in ipsa re est. Nam si in ipsa re non SSet, nec rei notio esset vel nihil plane notiore et ipsa res, cuius ea est notio, inter SeSe Ommune haberent, id quod ipsum secum pugnat nec seri ullo modo potest. Itaque quum, utrum aliquid sit an non it, quaerimus, quod idem aliquid, quatenus cogitatur, esse

83쪽

scimus. dupliciter , haec quaeStio potest explicari:

uno modo:

non quaerimuS, utrum id, quod St, omnino ita non it, Sed utrum id, quod est quidem, quatenus cogitari potest, idem etiam re it an non re, Sed mere clitium, . . utrum rei alicuius Sit notio an nullius rei notio sed mera sictio. Altero modo: non quaerimus, utrum id ipsum quod quia cogitatur etiam est, idem sit ne ne Sed quaeri uiti Autrum in ipsis rebus vel in ipsa veritate, non incogitabilitate tantum, aliquid sit an nihil tale quale

id est, quod ante mentem versatur, vel utrum 1 ES aliqua sit an nulla, cuius rei a Sit notio. Nunc demum perspicuum e St, utramque quδUStionem, quantum ad rem attinet, plane eandem habere potestatem neque ullain inter eas SSe repugnantiam. non enim de verborum sensu sed de notionum coniunctione, de cogitandi elementis vel

de ipso cogitandi principio disputavimus). Itaque

omni repugnantiae specie deleta omnibusque dubitationibus sublatis, ea sententia, unde oriri, qua niti, quam impugnare et labefactare videbantur, valet et vera est. Sententia ver quam dico, quamque initio exposui, haec St: Omnia quae omnino cogitari possunt propter id ipsum quod possunt cogitari, neceSSari etiam Sunt. Vel omnia quae omnino cogitari possunt universe et necessario nihil inter se commune habent nisi id quod ipso cogitari posSe continetur i. e. praeter id

ipsum quod cogitari possunt, nihil nisi hoc unum, quod sunt am cogitari nihil est nisi esse in c0-

84쪽

gitatione, cognori posse vel cogitabile esse nihil est nisi esse in cogitabilitatella quo hoc esse omnibus tum iis quae sunt tum iis tuae non Sunt, nam utraque cogitari possunt. neceSSario Oinmune St. Ilo vero Usse ropter id ipsit in quia in milia omnino valet, quae cogitari possunt vel Iuia absolute universale est, quia inlinitum est ut ipsa cogitatio, quia congruit cum Ogitabilitate, est ipsum cogitandi et cognos Pulli principium uuam ob rem Si SSe o Sse negat nuS vel si utrum sit an non sit dubitare conamur, ubi contradictio patet, ceterorum quidquam ut cognoScamus vel ceterorum quidquam utrum sit an non sit ut quaeramus fieri non potest. Neque ipsum γωλι-eSSe vel pSum seris ι' cogitare possumus, ni SieSSe is lon-eSSe atque SS et χιον vel conscii vel

inscii simul cogitamus et pro certo habemus. Hoc Vero SSe, quod ex scientiae conscientia tolli linter dubia seponi absolute non poteSt, apparet, quum aliquid cogitari vel cogitabile esse vel quum quid non esse l. e. tale SSe, quod non sit, vel quum Λ esse , vel quum , quod non est, tale esse, quale etc. Vel diVersum esse a B, quod non est, et similia enuntiamus. At ioc esse propter id ipsum quia tum ii quae Sunt tum iis quae non sunt,

necessario Commune St, non id est esse, cui opponitur non- esse, vel non idem Stratque On-n On-eSSe

sed id haec summa contraria simul complectitur et propter id ius nitum est et absolutum. Itaque SSe vel merum esse, ad quod nihildum aliud accessit, et cogitandi et philosophiae est principium.

85쪽

ALTERA DISSERTATIONIS ARS

psa quaestione ad finem perducta reliquuin est ut Pauci e X ponam, quid de hoc philosophiae principio sentiam. uid igitur id si, quod ut certia in et manifestum sit hac dissertation esse cisse mihi videor et esse philosophiae esse principiunt. OCVero SSe absolutum est, inlinitum, universale, quod ex ipsa dissertatione perspicuum est. At num etiam

Summam rerum causam, num absolutum omnium

quae sunt principium exploravi vel certe tale quid, quod per metamorphosin aliquam in id possit con- Verti, quod ut summum cognoscendi vel cogitandisinem appetendum sibi proponit philosophia minime; ni forte praeter spem et opinionem id mihi contigit. Sed quoquo modo haec res se habet, principium illud cogitandi . . philosophiae per se debet

Pertum esse et manifestum nec a sine ab extrema summae veritatis cognitione Veritatis arguinentum petere, praeSertim quum pSa ea, quae X tremaveritatis cognitio dicitur, non valeat . . nulla Sit,

86쪽

nisi eri illo cognos endi principio datur, ita ui necessitatis via cognitionena a prim i pio id inem

pervenisse liqueat Nam Plia in si ii l. quo Exit 'H lpervenit cogniti idein esset atque id iam te prima

salsum esset. Hac enim inter uirumque ei dem repugnantia sententia illa necessario inplicatur). Sed hac de re post haec susius disputabo. Quid igitur esse est cogitandi id seoque philosophiae principium Esse enim, id dico, quod aliud

est atque On-n On-PSse, Silii plicissima est notio et

propter id ipsum prima, universalis absoluta, infinita esse et esse Simplicissima est enuntiatio et idcirco prima lillosophiae enuntiatio . . prinia Vernatque certa veri cognitio, quae in dubium vocarint, Solute non potest, vel si periculi faciendi causa dubitari dicatur, utrum vera ea sit an DISA, Si era Ase pertinaciter negetur vel si ex Scientiae Onscientia lane ea tollatur, cogitari omnino non Ot- si vel non posset. nam cogitando id esticere non POSSUmus ut non cogitemus vel ut in non cogitando PerSeveremus. Ipsa igitur cogitatio nos refellit. Nam si ipso esse funditus et plane e cogitatione remoto et sublato nec denuo concepto cogitare POSSemus, ita nobis cogitandum esset, ut id pio dcogitaremus vel quod esset in cogitatione noStra non esset in cogitatione nostra Vel si quid cogitamus, id est in cogitatione nostra, itaque etiam esse S in cogitatione nostra quamvis de ipso hoc e Sse non cogitemus. Itaque esse τι Sse prima est

philosophiae enuntiatio.

87쪽

Νec tamen id demonstranduin erat Osse et esse; id enim per se certum et manifestum est, quam ob rem nec demonstratione ego nec potest demonstrari. Sed id erat demonstrandum, inter ea qua per se certa et manifesta Sunt, ioc, quippe PSSel PSSU, Primum Ss i. e. id, unde philosophandi initium sumendum esset vel cogitandi principium hanc simplicissimam esse notionem, i essu dico, Iilae quia Simplicissima etiam ab Solute universalis

est vel et esse id esse, quod Ouinia liae omnino possunt cogitari, ii in ea quae Sunt uni ea quae non Siliat, ne QSSari inter Se communi habeant

propter id ipsu in ilii od cogitari possunt. Si luis autem ilia aerat, lilii Sit et esse, taliis ii aestioni alia luaestio St Opponenda . . qu3 rendunt est, quid haec sibi velit quaestio. Nam ut id, quod simplicissimum est, aliis X plicetur, quae Si inplicissilii Simpliciora sint, vel ut id, luod ab solii te est universale, alii explicetur quae etiam magis sint universalia, seri non potest. Deinde

quid sit et esse, quod cogitandi est principium, iam

ipsa via et ratione perspicuum actum e St, qua via cogitatio ad explorandum cogitandi principium pervenit. Nam ex ipsa cogitatione non ipsum luidem esse, Sed vera huius esse cognitio vel notio quasi nata est. Denique id quoque XPOSilum St, hoc esse, quod BbSolute univerSale St, non idem esse atque id esse, cui opponitur non- esse, vel aliud essentque On-n On-ESSe, qui Utrumque, tum esse tum

non- esse complectitur, et ita quidem ut in ipso esse, quod absolutum est, contrariorum discrimen et Oppositio nondum appareat maec igitur absoluta sunt

88쪽

ei expedita Sed tamen reliqua est ratio quaedam,

ilii: ratione lice qua rer uid i m esse quamvis uiaec quaestio non directe ad dissertationem de

cogitandi principio explorando periis L suae res

quomodo se labeat breviter lxpona in Cur quum non omnes quae instar, possunt quaestiones simul possint dissolvi, huius potissimul quaestioni rirationem tabctam. quum ter se intelligitur ex iis Iuae hactenus exposui, tum e ii quae ei luuntur tiam magis perspicuum siet. Uuid igitur est o esse iam hac ipsa quaestion Oenuntiatur, aliquid esse τι esse illud enim quid iocaliquid continet sed quid est prima philosophiae

enuntiatio haec est esse et esse itaque ro esse Sti e est aliquid, quod est . . est unum e iis quae Sunt vel ex iis quae cogitari possunt nam de absoluto esse hic agitur i. e. et esse est unum EX iis quae ipsum esse inter sese commune habeni ipsum igitur se cum iis commune habet, nam et ea quae Sunt, Sunt et ipsum OSSe St. Sed num esse praeter se ipsum etiam aliud quid cum iis quae sunt, quaeque hoc esse inter Se Se Commune habent, commune habet nillil praeter id quod ipso hoc esse continetur, velut cogitarii OsSe. praeterea nihil. Sed purum esse, ut ita dicam, iis quae Sunt Omnibus plane vacuum est. uid igitur ΤSi conceditur, ut esse cum iis quae Sunt, quibUS, quatenu purum Sse per Se est, absolute a Cuum est, nihil praeter se ipsum . . praeter PSum SSe, commune habeat, nonne hinc necessario equitur, ut purum SSe, quod est, cum ii quae Sunt, praeter

se ipsum etiam nihil commune habeat nam nihil

89쪽

praeter Se ipsum est idem atque praeter se ipsum etiam nihil vel non modo se ipsum sed etiam nihil.

Itaque quum omnia quae omnino cogitari OSSunt, nihil nisi purum esse . . tum purum PSSe tum nihil inter se commune habeant, haec vero duo non duo in Sed unum tantum, Sequitur, ut Purum SSe absolute idem sit atque nihil. Deinde purum SSU Omnibu omnino vacuum si itaque nihil continet, Sed tamen se ipsum continet; unde denuo equitur, ut ipsum idem sit atque nihil. iidem etiam ipsum nihil nihil continet, sed tamen se ipsum continet, et praeterea esse continet, nam Si nihil certe quatenus cogitari potest ergo nihil idem est atque purum PSSe, quamvis etiam absolute non idem esse videatur vel sit. Itaque ea, quae illustr. Hegelius dixit, recte se habere manifestum est nequis igitur temere contradicat. Sed nihilominus haec omnia sal Sa Sunt. Datis vero qua mens decipitur atque id efficitur, ut cogitati ipsa secum pugnet et Summa

perturbatione implicetur, Satis lana et perspicua sit, modo intentius in sallaci specie perspiciendamentis aciem desigas. At haec qui dein fallacis peciei fraus non esset tantum est nec voluntaria Sed ab ipsa cogitandi natura originem ducit, ne dicam rei natura . nam res quae eiusmodi est, ut percipi non possit nisi sola mente ipSa quidem per Se omni vacat repugnantia, sed propter subtilitatem suam cognitioni summam praebet et opponit difficultatem. Omnia enim quae omnino cogitari possunt tum Pa quae Sunt tum ea quae non Sunt, illud esse, quod absolutum est et nivei Sale, quodque in uiroque, tum esSe tum non- esse, inest, quia utrumque

90쪽

PDmplei litur, nece 'rio inter se Doni mune habent

propter i ii ipsum quod possunt cogitari sive quod

Sinit Cogitabilia.

iis uinibus quae aut Sunt aut non sunt cogitationem abstralias tu sacri quum ab innibus et universis cogitationem abstraxeris, ilii videtur seliquum esse vel ut accurate loquar, nihil nisi vas unquaeda in Capacitas. Hoc igitur nihil uin vel hoc vacuuiu, quod Si merum esse, quum mente intueris, id quod sine ullo negoti fieri non potest, nam vendum est ne evanescat haec vacui visio, idem

videre tibi videris atque quum ipsum nihilum intueris, quod perinde ut illud absolute vacuunt videtur. Ita sit, ut vaga quaedam et inconstans visi ante mentem VerSetur, quae visio modo esse modo nillil appellatur. Sed hoc est cogitandi vitium non rei. nam revera duo illa sunt et inter se diversa, non unum neque idem. Nec tamen haec difficultas tali e Si quae Superari absolute non possit, modo in Superanda ea satis elaboremus. uid igitur quomodo hanc sallacem speciem dissolvamus 'EsSe enim, quod absolutum est et universale, aut omnia et universa videtur continere, quum id Sit, quod omnia quae ninino cogitari possunt inter Se commune habent aut plane nihil videtur continere, quoad Solum pro se atque ipsum per Se et Stet cogitatur, ita ut nihil sit nisi inlinita quaedam et

Vacu Capacitas. Priore modo id esse idem est in omnibus, non idem atque omnia, ita igitur ea inter Se continet, ut ipsum sit in omnibus,' non ita ut