장음표시 사용
31쪽
AB VRB CONDITA LIB. IX. 6-8perunt, extemploque sine ulla publica auCtoritate ConSenSum ma 'δ-n in omnem formam luctus est tabernae circa forum Clausae, 'ν
iustitiumque in foro sua sponte coeptum prius quam in-- dictum; dati clavi, anuli aurei positi; laene Maestior νυν--
exercitu ipso Civitas esse neC ducibu Solum atque UCtori T-α bus sponsoribusque pacis irasci Sed innorio etiam milite . --. -- Lodisse et negare urbe Ctisye CCtPiendos. quam Concita 1ν tionem animorum fregit adventus exercitus etiam iratis miserabilis. non enim tamquam in patriam revertentes ex
insperato incolumes, sed captorum habitu vultuque ingressi 'sero in urbem, ita se in suis quisque tectis abdiderunt, uti si postero atque insequentibus diebus nemo eorum forum aut . - Δ2ublicum adspicere vellet. consules in privato abditi nihil O A
Dro magistratu agere nisi quod expreSSum Senatu ConSult ---αν
est, ut dictatorem dicerent Comitiorum causa. Q. Fabium 13 Ambustum dixerunt et P. Aelium laetum Magistrum -κ equitum quibus vitio creatis suffecti, Aemilius apus it ' diCtator, L. Valerius Flaccus magister equitum. nec per' eos comitia habita; et quia taedebat populum omnium magistratuum eius anni re ad interregnum rediit. interreges K--- Q. Fabius Maximus, M. Valerius Corvus consules 'ν-- ώ- creavit Q. Publilium Philonem fertium et L. Papirium 'G. Cursorem iterum haud dubio consensu civitatis, quod nulli
ea tempestate duCe Clariore eSSent.
Quo creati sunt die, eo-Si enim placuerat patribus 8magistratum inierunt, SollemnibuSque Senatu Consultis perfectis de pace Caudina rettulerunt et Publilius, penes quem a fasces erant, dic, p. Postumi' inquit qui ubi surrexit, eodem illo vultu, quo sub iugum missus erat, 'haud sum 3 ignarus' inquit, consules, ignominiae, non honoris causa me primum excitatum iussumque dicere, non tamquam senatorem, Ied tamquam reum qua infelicis belli, qua ignominiosae pacis ego tamen, quando neque de noxa nostra neque de poena rettulistis, omissa defensione, quae
32쪽
Τ. LIVInon dissicillima esset apud haud ignaros fortunarum humanarum necessitatiumque sententiam de eo, de quo rettulistis, paucis peragam quae sententia testis erit, mihine an legionibus vestris pepercerim, cum me Seu turpi Seu neCeω5 Saria Sponsione obstrinxi, qua tamen, quando iniussu populi facta est, non tenetur populus Romanus, nec quicquam ex mea praeterquam Corpora nostra debentur Samnitibus ded
mur per fetiales nudi vinctique exsolvamus religione populum, si qua obligavimus, ne quid divini humanive obstet, quo minui iustum piumque de integro ineatur
bellum interea Consule exerCitum Scribere, armare,
educere placet nec prius ingredi hostium fines, quam omnia iusta in deditione nostra perfecta erunt. Vos, di immortaleS, precor quaesoque, si vobis non fuit cordi Sp. Postumium, T. Veturium consules cum Samnitibus prospere bellum gerere, at vos satis habeatis vidisse nos sub iugum missos, vidisse sponsione infami obligatos, videre nudos vinctosque hostibus deditos, omnem iram hostium nostris capitibus x excipientes novos consules legionesque Romanas ita cum Samnite gerere bellum velitis, ut omnia ante nos Consules I bella gesta sunt.' quae ubi dixit, tanta simul admiratio miseratioque viri incessit homines, ut modo vix crederent illum eundem esse Sp. Postumium, qui auctor tam foedaera pacis fuisset, modo miserarentur, quod vir talis etiam praecipuum apud hostes supplicium passurus esset ob iramia diremptae pacis. Cum omnes laudibus modo prosequentes virum in sententiam eius pedibus irent, temptata paulisper
I intercessio est ab L. Livio et .maelio tribunis plebis, qui neque exsolvi religione populum aiebant deditione sua, nisi omnia Samnitibus, qualia apud Caudium fuissent, restitue-IDrentur, neque e Pro eo, quod Spondendo pacem servassent exercitum populi Romani, poenam ullam meritos esse neque ad extremum, Cum sacrosancti essent, dedi hostibus viol
salve posse. tum Postumius interea dedite' inquit proe
33쪽
sano nos, quos salva religione potestis dedetis deinde et aisto Sacrosanctos, Cum primum magistratu abierint, sed, si
me audiatis, priusquam dedantur, hic in comitio virgis
caesos, hanc iam ut intercalatae poenae usuram habeant.
nam quod deditione nostra negant exsolVi religione populum, at istos magis, ne dedantur, quam quia ita se res habeat, dicere, quis adeo iuris fetialium expers est, qui ignoret pneque ego infitias eo, patres conscripti, tam sponsiones quam foedera sancta esse apud eos homines, apud quos iuxta divinas religiones fides humana colitur; sed iniussu populi nego quicquam sanciri posse, quod populum teneat. an, si eadem superbia, qua sponsionem istam expresserunta nobis Samnites, coegissent flos verba legitima dedentium urbes nuncupare, deditum populum Romanum vos, tribuni, diceretis et hanc urbem templa delubra fines, aquas Samnitium esse omitto deditionem, quoniam de sponsione 6 agitur quid tandem, si spopondissemus urbem hanc relicturum populum Romanum si incensurum si magistratus, si senatum, si leges non habiturum si sub regibus futurum di meliora, inquis atqui non indignitas rerum νsponsionis vinculum levat: si quid est, in quod obligari populus possit, in omnia potest et ne illud quidem, quod
quosdam forsitan moveat, refert, consul an dictator an Praetor spoponderit. et hoc ipsi etiam Samnites iudica-8verunt, quibus non fuit satis consules spondere, Sed legatos, quaestores, tribunos militum spondere coegerunt ne a me nunc quisquam quaesiverit, quid ita spoponderim, cum id nec consulis ius esset, ne illis spondere pacem, quae mei non erat arbitrii, nec pro vobis, qui nihil mandaveratis, possem. nihil ad Caudium, patres Conscripti, humanis io consiliis gestum est: di immortales et vestris et hostium imperatoribus mentem ademerunt nec nos in bello satis ricavimus, et illi male partam victoriam male perdiderunt, dum vix locis, quibus vicerant, credunt, dum quacumque
34쪽
1 condicione arma viris in arma natis auferre estinant an,
si sana mens fuisset, dissicile illis fuit, dum senes ab domo
ad Consultandum accersunt, mittere Romam legatos cum 13 Senatu, Cum populo de pace ac foedere ageres tridui iter expeditis erat interea in indutiis res fuisset, donec ab Roma legati aut victoriam illis certam aut pacem adferrent. ea demum sponsio esset, quam populi iusSu spopondissemus.1 sed neque o tulissetis, nec nos spopondissemus, ne fas fuit alium rerum exitum esse, quam ut illi velut somnio
5 laetiore, quam quod mentes eorum Capere OSSent, nequiquam eluderentur et nostrum exercitum eadem, quae impedierat, fortuna expediret, vanam victoriam vanior irritam faceret pax, Sponsio interponeretur, quae neminem praeter 16 sponsorem obligaret quid enim vobiscum, patre Conscripti, quid cum populo Romano actum est quis vos appellare potest, quis se a vobis dicere deceptum hostis an civis tosti nihil spopondistis, civem neminem Pon-11 dere pro vobis iussistis nihil ergo vobis nec nobiscum est, quibus nihil mandastis, nec cum Samnitibus, cum quibusi nihil egistis Samnitibus sponsores nos sumus rei satis locupletes in id, quod nostrum est, in id, quod praestare
POSSUmUS, Corpora nostra et animos in haec saeviant, in
haec ferrum, in haec iras acuant. quod ad tribunos attinet, I Consulite, utrum praesens deditio eorum fieri possit an in diem disseratura nos interim, T. Veturi vosque ceteri, vilia haec capita luendae sponsioni feramus et nostro supplicio
Io liberemus Romana arma. movit patre Conscripto Cum Causa tum auctor nec ceteros solum sed tribunos etiam a plebei, ut se in senatus dicerent fore potestate magistratu
inde se extemplo abdicaverunt traditique fetialibus cum ceteris Caudium ducendi hoc senatus consulto iacto luxa quaedam adfulsisse civitati visa est. ostumius in ore erat, eum laudibus ad caelum ferebant, devotioni P. Decii con- sulis, aliis claris facinoribus aequabant emersisse civitatem
35쪽
ex obnoxia pace illius consilio et opera ipsum se cruciat,bus et hostium irae offerre piaculaque pro populo Romano dare. arma cuncti spectant et bellum en umquam futu srum, ut congredi armatis cum Samnite liceat pIn civitate ira odioque ardente dilectus prope omnium 6 voluntariorum fuit rescriptae ex eodem milite novae legiones ductusque ad Caudium exercitus. praegressi fetiales ubi ad portam venere, Vestem detrahi pacis sponsoribus iubent,
manus post tergum vinciri. Cum apparitor verecundia maiestatis Postumii laxe vinciret, quin tu' inquit adducis lorum, ut iusta fiat deditio Θ tum ubi in coetum Samnitium et ad 8tribunal ventum onti est, A. Cornelius Arvina fetialis ita verba fecit quandoque iisce hominet iniussu populi Romani Quiritium foedus ictum iri spoponderunt atque ob
eam rem noxam noCuerunt, ob eam rem, quo populus
Romanus scelere impio sit solutus, hosce homines vobis dedo. haec dicenti fetiali ostumius genu femur quanta Iomaxime poterat vi perculit et clara voce ait se Samnitem civem esse, illum legatum fetialem a se contra ius gentium violatum eo iustius bellum gesturos. tum ontius 'nec II ego istam deditionem accipiam' inquit, nec Samnites ratam habebunt quin tu, Sp. Postumi, si deo esse Censes, aut a
omnia irrita facis aut pacto stas Samniti populo omnes, quos in potestate habuit, aut pro iis pax debetur sed quid 3 ego te appello, qui te captum victori cum qua potes fide restituis populum Romanum appello, quem si sponsionis ad surculas Caudinas factae paenitet, restituat legiones intra
Saltum, quo saeptae fuerunt nemo quemquam deceperit; omnia pro insecto sint recipiant arma, quae per pactionem
tradiderunt redeant in castra sua; quidquid pridie habuerunt, quam in conloquium est Ventum habeant tum bellum et sortia consilia placeant, tum Sponsio et pax repudietur. ea sortuna, iis locis, quae ante pacis mentionem habuimus, s geramus bellum, nec populus Romanus Consulum spon-
36쪽
6 sionem nec nos fidem populi Romani accusemus numquamne causa defiet, cur victi pacto non stetis obsides Porsinnae dedistis furto eos subduxistis auro civitatem a Gallis redemistis inter accipiendum aurum caesi sunt; pacem nobiscum pepigistis, ut legiones vobis captas restitueremus eam pacem irritam facitis et semper aliquam
8 fraudi speciem iuris imponitis non probat populus Romanus ignominiosa pace legiones servatas pacem sibi habeat, legiones Captas victori restituat hoc fide, hoc foederibus, hoc setialibus caerimoniis dignum erat ut quidem tu, quod petisti per pactionem, habeas, tot cives incolumes, ego pacem, quam hos tibi remittendo pactus sum, non habeam,ho tu, A. Corneli, hoc vos, fetiales, iuris gentibus dicitis Θ3o ego vero istos, quos dedi simulatis, nec accipio nec dedi
arbitror nec moror, quo minus in civitatem obligatam sponsione commissa iratis omnibus dis, quorum eluditur numen, Ii redeant gerite bellum, quando Sp. ostumius modo leg tum fetialem genu perculit ita di credent Samnitem civem Postumium, non civem Romanum esse et a Samnite legatum Romanum violatum eo vobis iustum in nos factum essera bellum haec ludibria religionum non pudere in lucem proferre et vix pueris dignas ambages sene ac consularesia fallendae fidei exquireret i, lictor, deme vincla Romanis;
moratus sit nemo, quo minus, ubi visum uerit, abeant.'
et illi quidem, forsitan et publica sua certe liberata fide abis Caudio in castra Romana inviolati redierunt Samnitibus
pro superba pace infestissimum cernentibus renatum bellum omnia, quae deinde evenerunt, non in animis solum sed prope in oculis esse, et sero ac nequiquam laudare senis Ponti utraque consilia, inter quae se media lapsos via victoriae possessionem pace certa mutasse et beneficii et maleficii occasione amissa pugnaturos Cum eiS, quo potuerint in perpetuum vel inimicos tollere vel amicos facere. 3 adeoque nullodum Certamine inclinatisviribus post Caudinam
37쪽
pacem animi mutaverant, ut clariorem inter Romanos deditio Postumium quam Pontium incruenta victoria inter Samnites saceret et geri posse bellum Romani pro victoria certa haberent, Samnites simul rebellasse et vicisse crederent
Inter haec Satricani ad Samnites desecerunt, et Fregellae scolonia necopinato adventu Samnitium-fuisse et Satricanos cum iis satis Constat-nocte occupata est timor inde Iriutuus utrosque usque ad lucem quietos tenuit lux pugnae 6 initium fuit, quam aliquamdiu aequam, et quia pro aris msocis dimicabatur et quia ex tectis adiuvabat imbellis multitudo rertamen Fregellani sustinuerunt fraus deinde rem inclinavit, quod vocem audiri praeconis passi sunt, inColumem abiturum, qui arma posuisset ea spes remisit a Certamine animos, et passim arma iactari coepta. pertinacior 8 Par armata per mersam portam erupit, tutiorque eis audacia fuit quam incautus ad credendum Ceteris pavor, quo Circumdatos igni, mequiquam deos idemque invocantes,
Consules, inter se partiti provincias, Papirius in Apuliam ad Luceriam pergit, ubi equites Romani obsides ad Caudium dati custodiebantur, ublilius in Samnio substitit adversus
Caudinas legiones. distendit ea res Samnitium animos, o quod nec ad Luceriam ire, ne ab tergo instaret hostis, nec manere, ne Luceria interim amitteretur, satis audebant. optimum visum est Committere rem fortunae et transigere 1 icum Publilio certamen, itaque in aciem Copias educunt. adversus quos Publilius consul Cum dimicaturus esset, prius Iaadloquendos milites ratus contionem advocari iussit. Ceterum sicut ingenti alacritate ad praetorium concursum est, ita praeclamore poscentium pugnam nulla adhortatio imperatoris audita est suus cuique animus memor ignominiae adhor atator aderat. vadunt igitur in proelium urgentes signiferos et, ne mora in Concursu pilis emittendis stringendisque inde
38쪽
gladiis esset, pila velut dato ad id signo abiciunt strictisque a gladiis cursu in hostem seruntur nihil illic imperatoriae artis ordinibus aut subsidiis locandis fuit omnia ira militaris prope Vesano impetu egit itaque non fusi modo hostes
Sunt, Sed ne castris quidem suis fugam impedire ausi Apuliam dissipati petiere Luceriam tamen coacto rursu in unum sagmine est perventum Romano ira eadem, quae per mediam aciem hostium tulerat, et in castra pertulit. ibi plus quam in acie sanguinis ac caedis factum, praedaeque
Exercitus alter cum Papirio consule locis maritimis pervenerat Arpos per omnia pacata Samnitium magis iniuriis et Odjo quam beneficio ullo populi Romani; nam Samnites, ea tempestate in montibus vicatim habitantes, campestria et maritima loca, contempto cultorum molliore atque, ut evenit sere locis simili genere, ipsi montani atque agrestes 8 depopulabantur quae regio si fida Samnitibus suisset, aut perVenire Arpos exercitus Romanus nequisset, aut interiecta inter Romam et Arpos penuria rerum omnium exclusos a Commeatibus absumpsisset tum quoque profectos inde ad Luceriam, iuxta obsidentes obsessosque, inopia exavit. omnia ab Arpis Romanis suppeditabantur, Ceterum adeo exigue, ut militi occupato stationibus vigiliisque et opere 1 eques folliculis in castra ab Arpis frumentum veheret, interdum occursu hostium cogeretur abiecto ex equo frumento Pugnare obSeSSi priusquam alter consul victore exercitu
adVenit et Commeatus ex montibus Samnitium invecti eranti et auxilia intromissa artiora omnia adventus Publilii fecit, qui obsidione delegata in curam collegae Vagus per agrosia Cuncta insesta commeatibus hostium fecerat; itaque cum Spes nulla esset diutius obsessos inopiam laturos, CoaCti Samnites, qui ad Luceriam castra habebant, undique Contractis viribus signa cum Ρapitio conferre
Per id tempus parantibus utrisque se ad Proelium legati
39쪽
Tarentini interveniunt denuntiantes Samnitibus Romanisque,
ut bellum omitterent per utro stetisset, quo minus discederetur ab armis, adversus eos Se pro alteri PugnaturOS. ea legatione apirius audita perinde ac motus dictis eorum a Cum collega se Communi turum respondit, CCitoque eo, Cum tempus omnes cim apparatu iugnae ConsumpsiSSet,
conlocutus de re haud dubia signum pugnae proposuit agentibus divina humanaque, quae adsolent, tum AECiera dimicandum est, consulibus Tarentini legati occursare re-SPonsum exspectantes k quibus lapirius ruit auspicia Secunda esse, Tarentini, pullarius nuntiati litatum praeterea est egregie auctoribus dis, ut videtis, ad rem gerendam proficiscimur. signa inde serri iussit et copias eduxit svanissimam cincrepans gentem, quae, Suarum impotens rerum praes domesticis seditionibus iiscordiisque. aliis modum pacis ac belli sacere aequum censeret Samnites 6 e parte altera cum omnem curam belli remisissent, quia aut pacem vere cupiebant aut expediebat simulare, ut Tarentinos sibi conciliarent, cum instructos repente ad pugnam Romanos conspexissent, miserari se in auctoritate et
Tarentinorum manere nec descendere in aciem ne extra vallum arma ferre raeceptos potius quodcumque Casus serat PaSSuros, quam ut previsse pacis auctores Tarentinos videantur RCCipere se omen Consules aiunt et eam precari 8
mentem hostibus, ut ne vallum quidem defendant. ipsi sinter se partitis copiis succedunt hostium munimentis et simul indique adorti, cum pari fossas explerent, lara vellerent vallum atque in ossa proruerent nec virtus modo insita sed ira etiam exulceratos ignominia stimularet animos,
Castra invasere, et pro se quisque, non haec furculas nec IoCaudium nec saltus invios esse, ubi errorem fraus Superbe vicisset, sed Romanam virtutem, quam ne vallum nec sOSSae arCerent, memorantes Caedunt pariter aesistentes fusosque, inermes atque armatos, Servos liberos, puberes 1
40쪽
Τ. LIVII impubes, homines iumentaque nec ullum superfuisset animal, ni consules receptui signum dedissent avidosque caedis milites e castris hostium imperio ac minis expulis- 13 Sent itaque apud infensos ob interpellatam dulcedinem irae consestim oratio habita est, ut doceretur miles minime cuiquam militum consules odi, ii hostes messisse aut
Ιε Cessuros quin duces sicut belli, ita insatiabilis supplicii
futuros fuisse, mi respeCtus aequitum sescentorum, quiis Luceriae obsides tenerentur, praepedisSet animos, ne deSPerata venia hostes caecos in supplicia eorum ageret, perdere 16 prius quam perire optantes laudare ea milites laetarique obviam itum irae suae esse ac fateri omnia patienda potius, quam proderetur salus tot principum Romanae iuventutis.15 Dimissa contione consilium habitum, omnibusne Copiis LUCeriam premerent, an altero exercitu et duce Apuli circa,
gens dubiae ad id voluntatis, temptarentur. Publili consul ad peragrandam profectus Apuliam aliquot expeditione una populos aut vi subegit aut condicionibus in 3 Societatem accepit. Papirio quoque, qui obsessor Luceriae
restiterat, brevi ad spem eventus respondit nam inseSSis omnibus viis, per quas Commeatus ex Samnio Subvehebantur, fame domiti Samnites, qui Luceriae in praesidio
erant, legatos misere ad Consulem Romanum, ut receptis
equitibus, qui causa belli essent, absisteret obsidione iis Papirius ita respondit debuisse eos Pontium, Herennii
filium, quo auctore Romanos sub iugum misisSent, OnSu- lere, quid victis patiendum censeret Ceterum quoniam ab hostibus in se aequa statui quam in se ipsi ferre maluerint, nuntiare Luceriam iusSit, arma, Sarcinas, iumenta, multitu-6 dinem omnem imbellem intra moenia relinquerent militem se cum Singulis vestimentis sub iugum missurum, UlciSCentem inlatam. non novam inserentem ignominiam. nihil recusatum septem milia militum sub iugum missa, praedaque ingens Luceriae capta receptis omnibus Signis armis-