장음표시 사용
41쪽
AB URBE CONDITA LIB. IX. 4-I6que, quae ad Caudium ramissa erant, et quod omnia superabat gaudia, equitibus recuperatis, quos pignora pacis custodiendos Luceriam Samnites dederant. haud sermem alia mutatione subita rerum clarior victoria populi Romani est, si quidem etiam, quod quibusdam in annalibus invenio, Ρontius, Herennii filius, Samnitium imperator, ut expiaret
consulum ignominiam, sub iugum cum Ceteri est missus. ceterum id minus miror, obscurum esse de hostium ducet
dedito missoque; id magis mirabile est, ambigi Luciusne Cornelius dictator cum L. Ρapirio Cursore magistro equitum eas res ad Caudium atque inde Luceriam gesserit ultorque rounicus Romanae ignominiae haud sciam an iustissimo triumpho ad eam aetatem secundum Furium Camillum triumphaverit, an consulum Papiriique praecipuum id decussit. sequitur hunc errorem alius error, Cursorne apirius o
proximis comitiis cum Q. Aulio Cerretano iterum ob rem bene gestam Luceriae continuato magistratu consul tertium Creatus sit, an L. apirius,ugilanus, et in cognomine
Convenit iam inde per consules reliqua belli persecta. 16Aulius tum Frentanis uno secundo proeli, debellavit urbemque ipsam, quo se fusa contulerat acies, obsidibus imperatis in deditionem accepit. pari fortuna consul alter acum Satricanis, qui cives Romani post Caudinam cladem ad Samnites defecerant praesidiumque eorum in urbemaCCeperant, rem gessit. nam cum ad moenia Satrici ad amotus esset exercitus legatisque missis ad pacem cum precibus petendam triste responsum ab consule redditum esset, nisi praesidio Samnitium intersecto aut tradito ne ad Se remearent, Ilus ea voce quam armis inlatis terroris colonis iniectum itaque subinde exsecuntur quaerendo a consule legati, quonam se paCto pauco et infirmos crederet praesidio tam valido et armato vim adlaturos. ab iisdem consilium petere iussi, quibus auctoribus praesidium
42쪽
in urbem accepissent, discedunt aegreque impetrato, ut de ea re Consuli senatum responsaque ad se referri sineret, ad 6 suos redeunt duae factiones senatum distinebant, una, cuius principes erant desectionis a populo Romano auCtoreS, altera fidelium civium. Certatum ab utrisque tamen St, ut ad reconciliandam pacem Consuli opera naVaretur parS altera, Cum praesidium Samnitium, quia nihil satis praeparati erat ad obsidionem tolerandam, excessurum proXima nocte eSSet enuntiare consuli satis habuit, qua noctis hora quaque porta et quam in viam egressurus hostis foret; altera, quibus invitis descitum ad Samnites erat, eadem nocte portam etiam consuli aperuerunt armatosque Clam nocte in urbem acceperunt ita duplici proditione et praesidium Samnitium insessis circa viam silvestribus locis necopinato oppressum est et ab urbe plena hostium clamor Sublatus momentoque unius horae Caesus Samnis, Satrii Canus Captus, et omnia in potestate Consulis erant qui
quaestione habita, quorum opera desectio esset sacta, quos sontes comperit virgis Caesos securi percussit praesidioqueri valido imposito arma Satricanis ademit inde ad triumphum decessisse Romam apirium Cursorem scribunt, qui eo duce Luceriam receptam Samnitesque Sub iugum missosia auctores sunt et fuit vir haud dubie dignus omni bellica laude, non animi solum vigore sed etiam corporis viribus
33 exCellens. Praecipua pedum perniCita inerat, quae Cognomen etiam dedit, victoremque cursu omnium aetati suae fuisse serunt, Seu Crurum vi seu exercitatione multa cibit vinique eundem CapaCiSSimum ne Cum ullo asperiorem,
quia ipse invicti ad laborem corporis esset, fuisse militiam 1 pediti pariter equitique equites etiam aliquando ausos ab eo petere, ut sibi pro re bene gesta laxaret aliquid laboris; 16 quibus ille ne nihil remissum dicatis, remitto, inquit neutique dorsum demulceatis, cum ex equis descendetis' et vis erat in eo viro imperii ingens pariter in socios Civesque.
43쪽
AB URBE CONDITA LIB. IX. I 6, 7
Praenestinus praetor per timorem segnius ex subsidiis suos et duxerat in primam aciem; quem cum inambulans ante tabernaculum vocari iussisset, lictorem expedire Securem iussit, ad quam vocem exanimi stante raenestino age 18
dum, lictor, excide radicem hanc' inquit incommodam ambulantibus' perfusumque ultimi supplicii metu multa dicta dimisit. haud dubie illa aetate, qua nulla virtutum 19seracior fuit, nemo unus erat Vir, quo magis innixa res Romana Staret quin eum parem destinant animis magno
Alexandro ducem, si arma Asia perdomita in Europam
Nihil minus quaesitum a principio huius operis videri II
potest, quam ut plus iusto ab rerum ordine declinarem varietatibusque distinguendo opere io legentibus velut deverticula amoena et requiem animo meo quaererem; tamen tanti regis ac ducis mentio, quibus saepe tacitis cogitationibus volutavi animum, eas evocat in medium, ut quaerere libeat, quinam eventus Romanis rebus, Si Cum Alexandro foret bellatum suturus fuerit. plurimum in bello 3 pollere videntur militum copia et virtus, ingenia imper torum, fortuna per Omnia humana, maxime in res bellicas potens ea et Singula intuenti et universa, sicut ab aliis regibus gentibusque, ita ab hoc quoque facile praestant invictum Romanum imperium. iam primum, ut ordiar ab sducibus comparandis, haud equidem abnuo egregium ducem fuisse Alexandrum; sed clariorem tamen eum facit, quod unus fuit, quod adulescens in incremento rerum, nondum
alteram fortunam Xpertus, deCeSsit ut alios reges Claros 6 ducesque omittam, magna exempla Casuum humanorum,
Cyrum, quem maxime Graeci laudibus celebrant, quid nisi longa vita, sicut Μagnum modo ompeium, Vertenti praebuit fortunae recenseam duces Romanos nec omne 7 omnium aetatium, sed ipso eos, cum quibus Consulibus aut dictatoribus Alexandro fuit bellandum, M. Valerium 8
44쪽
Corvum, C. arcium Rutilum, C. Sulpicium, T. Μanlium Torquatum, Q. Publilium Philonem, L. Papirium Cursorem, Q. Fabium aximum, duos Decios, L. Volumnium, Μ Curium 8 deinceps ingentes secuntur viri, siaunicum Romano praevertisset bellum seniorque in Italiam traie- Io cisset horum in quolibet cum indoles eadem, quae in Alexandro, erat animi ingeniique, tum disciplina militaris, iam inde ab initiis urbis tradita per manus, in artis perpetuis
II praeceptis ordinatae modum venerat ita reges gesserant
bella, ita deinde exactores regum Iunii Valeriique, ita deinceps Fabii Quinctii Cornelii, ita Furius Camillus,
quem iuvenes ii, quibus cum Alexandro dimicandum erat,
I senem viderant militaria opera pugnando obeunti Alexandro-nam ea quoque haud minus Clarum eum faciunt-
cessisset videlicet in acie oblatus parmantius Torquatus aut Valerius Corvus, insignes ante milites quam duces, ra cessissent Decii, devotis corporibus in hostem ruentes, cessisset Papirius Cursor illo corporis robore illo animi l1. victus esset consiliis iuvenis unius, ne singulos nominem, senatus ille, quem qui ex regibus Constare dixit unus veramis speciem Romani senatus cepit id vero erat periculum, ne sollertius quam quilibet unus ex iis, quos nominavi, castris locum Caperet, Commeatus expediret, ab insidiis praecaveret, tempus pugnae deligeret, aciem instrueret, subsidiis firmaret l16 non cum Dareo rem esse dixisSet, quem mulierum a spadonum agmen trahentem, inter purpuram atque aurum, oneratum fortunae apparatibus suae, praedam verius quam
hostem, nihil aliud quam bene ausus vana Contemnere, et incruentus devicit longe alius Italiae quam Indiae, per quam temulento agmine comissabundus incessit, visus illi habitus esset, saltus Apuliae a montes Lucanos Cernenti et vestigia recentia domesticae cladis, ubi avunculus eius i8 nuper Epiri rex Alexander, absumptus erat et loquimur
de Alexandro nondum merso secundi rebus, quarum nemo
45쪽
AB URBE CONDITA LIB. IX. 7, I 8
intolerantior fuit qui si ex habitu novae fortunae novique, aut ita dicam, ingenii, quod sibi victor induerat, speCtetur, Dareo magis similis quam Alexandro in Italiam venisset et exercitum Macedoniae oblitum degenerantemque iam in Persarum more adduxisset referre in tanto rege piget superbam mutationem vestis et desideratas humi iacentium adulationes, itiam victis Macedonibus armes, medum victoribus, et foeda supplicia et inter vinum et epulas caedes amicorum et vanitatem ementiendae stirpis quid pasi vini amor in dies fieret acrior,-quid' si trux a praeservida ira-nec quicquam dubium inter Scriptores refero
nullane haec damna imperatoriis virtutibus ducimus id 6
vero periculum erat, quod levissimi ex Graecis, qui arthoerum quoque Contra momen Romanum gloriae Iavent, dictitare solent, ne maiestatem nominis Alexandri, quem ne fama quidem illis notum arbitror fuisse, sustinere non et potuerit populus Romanus, et adversus quem Athenis, in civitate fracta acedonum armis, Cernentes tum maxime prope sumantes Thebarum ruinas contionari libere ausi sunt homines, id quod ex monumentis orationum patet, adversus eum nemo ei tot proceribui Romanis vocem liberam missurus fueriti Quantalibet magnitudo hominis concipiatur animo unius 8 tamen ea magnitudo hominis erit, collecta paulo plus decem annorum felicitate quam qui eo extollunt, quod populus Romanus, etsi nullo bello, multis tamen proeliis victus sit, Alexandro nullius pugnae non secunda fortuna fuerit, non intellegunt se hominis res gestas, et eius iuvenis, Cum populi iam quadringentesimum bellantis annum rebus Conferre.
miremur, si, cum X a parte aeCula plura numerentur Ioquam ex illa anni, plus in tam longo spatio quam in aetate tredecim annorum fortuna variaverit quin tu hominis ricum homine et ducis cum duce ortunam confers quot a
Romanos duce nominem, quibus numquam adversa fortuna
46쪽
T. LIVI pugnae fuit paginas in annalibus magistratuum fastisque
percurrere licet Consulum diCtatorumque, quorum neCvirtutis nec fortunae ullo die populum Romanum paenituit. 13 et, quo sint mirabiliores quam Alexander aut quisquam rex, denos vicenosque die quidam dictaturam, nemo plus
1 quam annum consulatum gessit ab tribunis plebis dilectus impediti sunt; post tempus ad bella ierunt, ante tempusis Comitiorum Causa revocati sunt in ipso Conatu rerum circumegit se annus collegae nunc temeritas nunc pravitaSimpedimento aut damno fuit male gestis rebus alterius SuCCeSSum est tironem aut mala disciplina institutum I 6 eXerCitum CCeperunt. at hercule reges non liberi solum impedimentis omnibus sed domini rerum temporumque 1 trahunt consiliis cuncta, non secuntur invictus ergo Alexander cum invictis ducibus bella gessisset et eadem 1 fortunae pignora in discrimen detulisset immo etiam eo plus periculi subisset, quod acedones unum Alexandrum habuissent, multis Casibus non solum obnoxium sed etiami offerentem se, Romani multi fuissent Alexandro vel gloria vel rerum magnitudine pares, quorum suo quisque fato Sine publico discrimine viveret morereturque. is Restat, ut copiae copiis Comparentur vel numero vela militum genere vel multitudine auxiliorum. Censebantur eius aetatis lustris ducena quinquagena milia capitum. itaque in omni defectione sociorum Latini nominis urbano a prope dilectu decem scribebantur legiones quaterni quini. que exerCitu Saepe per eos annos in Etruria, in Umbria
Gallis hostibus adiunctis, in Samnio in Lucanis gerebant bellum Latium deinde omne cum Sabinis et Volscis et Aequis et omni Campania et parte Umbriae Etruriaeque et icentibus et arsis aelignisque ac Vestinis atque Apulis adiuncta omni ora Graecorum inseri maris a Thuriis Neapolim et Cumas et inde Antio atque ostiis tenus Samnites aut socios validos Romanis aut fractos bello
47쪽
invenisset hostes ipse traiecisset mare cum veteranis sΜacedonibus, non plum triginta milibus mominum it quattuor milibus equitum, maxime Thessalorum hoc enim roboris erat. Persas, Indos aliasque si adiunxisset gentes, impedimentum maius quam auxilium traheret adde, quod 6 Romanis ad manum domi supplementum esset, Alexandro,
quod postea mannibali accidit, alieno in agro bellantieXerCitu ConSenuisset arma clipei sarisaeque illis id est hastae): Romano scutum, maius morpori tegumentum, et et silum. haud lauto quam hasta vehementius rictu
missuque telum statarius uterque miles, ordine servans 8
sed illa phalanx immobilis et unius generis, Romana CieS distinctior, ex pluribus partibus constans, facilis partienti, quaCumque opus esset, facili iungenti iam in opere quis par Romano miles, quis ad tolerandum laborem melior puno proelio victus Alexander bello victus esset Romanum, quem Caudium, quem Cannae non fregerunt, quae regisset acies ne ille saepe etiam si prima prospere VeniSSent, Io Persas et Indos et imbellem Asiam quaesisset et cum
feminis sibi bellum fuisses dixisset, quod Epiri regem DAlexandrum, mortifero vulnere ictum, dixisse ferunt, sortem bellorum in Asia gestorum ab hoc ipso iuvene Cum Sua Conserentem. equidem Cum per annos quattuor et viginti iaprimo Punico bello classibus certatum cum Oeni recordor, vix aetatem Alexandri suffecturam fuisse reor ad unum bellum; et forsitan, cum et foederibus vetustis iuncta res IaΡunica Romanae esset et timor par adverSus Communem hostem duas potentissimas armis virisque urbis armaret,
simul iunico Romanoque obrutus bello AESSet nono quidem Alexandro duce nec integris Macedonum rebus, sed experti tamen sunt Romani acedonem hostem adversus Antiochum, hilippum, ersen non modo Cum clade ulla, sed ne Cum periculo quidem suo. absit invidia verbo et is civilia bella sileant numquam ab equite hoste, numquam
48쪽
T. LIVIa pedite, numquam aperta acie, numquam aequis, utique i 6 numquam nostris locis laboravimus equitem sagittas, saltus impeditos avia commeatibus loca gravis armis milest timere potest mille acies graviores quam acedonum atque Alexandri avertit avertetque, modo sit perpetuus huius, qua vivimus, pacis amor et civilis Cura concordiae.
ao M. Folius Flaccina inde et L. lautius Venox consules a faCti eo anno ab frequentibus Samnitium populis de foedere renovando legati cum senatum humi strati movissent, reiecti lassi populum haudquaquam clam issicaces habebant preces itaque de foedere negatum indutiae biennii, cum per aliquot dies fatigassent singulos precibus,4 impetratae et ex Apulia Teanenses Canusinique populationibus fessi obsidibus . lautio consuli datis in dedi
Eodem anno primum praefecti Capuam creari coepti legibus ab L. Furio praetore datis, cum utrumque ipsi pro 6 remedio aegris rebus discordia intestina petissent; et duae Romae additae tribus, Ufentina ac Falerna. Inclinatis semel in Apulia rebus Teates quoque Apuli
ad novos consules, C. Iunium Bubulcum Q. Aemilium Barbulam, foedus petitum venerunt, pacis per omnem Apuliam praestandae populo Romano auctores id audacter spondendo impetravere, ut laedus daretur neque ut aequo tamen foedere, sed ut in dicione populi Romani essent. 9 Apulia perdomita - nam Forent quoque valido oppido, Iunius potitus erat-in Lucanos perrectum inde repentino 1 adventu Aemilii consulis Nerulum vi captum et postquam res Capuae stabilitas Romana disciplina fama per socios vulgavit, Antiatibus quoque, qui se sine legibus certis, sine magistratibus agere querebantur, dati ab senatu ad iura statuenda ipsius Coloniae patroni nec arma modo sed iura etiam Romana late pollebant. a1 C. Iunius Bubulcus et Q. Aemilius Barbula consules
49쪽
exitu anni non consulibus ab se creatis, Sp. mautio et Μ. Popilio, ceterum dictatori L. Aemilio legionem tradiderunt is cum L. Fulvio magistro equitum Saticulam Oppugnare adortus rebellandi causam Samnitibus dedit. duplex inde terror inlatus Romanis hinc Samnis magno 3 exercitu coacto ad eximendos obsidione socios haud procul Castris Romanorum castra posuit hinc Saticulani magno Cum tumultu patefactis repente portis in stationes hostium incurrerunt inde pars utraque, spe alieni magis auxilii quam viribus freta suis, iusto mox proelio inito Romanos
urgent, et quamquam anceps dimicatio erat, tamen utrimque tutam aciem dictator habuit, quia et locum haud
facilem ad circumveniendum cepit et diversa Statuit signa. insestior tamen in erumpentes incessit nec magno Certa smine intra moenia compulit tum totam aciem in Samnites
obvertit ibi plus certaminis fuit victoria sicut sera, ita 6 nec dubia nec varia fuit fusi in castra Samnites exstinctis nocte ignibus tacito agmine abeunt et spe abiecta Saticulae tuendae Flisticam ipsi, socios Romanorum, rudi parem dolorem hosti redderent, Circumsidunt. Anno circumacto bellum deinceps ab dictatore Q. Fabio a
gestum est Consules novi, siCut Superiores Romae manserunt; Fabius ad accipiendum ab Aemilio exercitum ad
Saticulam Cum supplemento venit. neque enim Samnites ad listicam manserant, sed accitis ab domo novis militibus, Multitudine freti, Castra eodem quo antea. loco posuerant lacessentesque proeli, Romanos avertere ab
obsidione conabantur eo intentius dictator in moenia a hostium versus id tellum tantum ducere quo urbem oppugnabat securior ra, Samnitibus rugere stationibus modo oppositis, ne qua in Castra vis fieret eo serocius adequitare Samnites vallo neque otium pati. et cum iam propes in portis castrorum esset hostis, mihil consulto dictatore magister equitum Q. Aulius Cerretanus magno
50쪽
tumultu cum omnibus turmis equitum evectus summovit
hostem tum in minime pertinaci genere pugnae sic sortuna exercuit opes, ut insigni utrimque clades et clara ipsorum ducum ederet funera prior Samnitium imperator, aegre patiens, quo tam serociter adequitasset inde se undisugarique, orando hortandoque equites proelium iteravit; in quem insignem inter suos cientem pugnam magister equitum Romanus insesta cuspide ita permisit equum, ut uno ictu exanimem equo praecipitaret nec, ut fit, adduCi Casum perculsa magis quam irritata est multitudo: omnes, qui Cirin erant, in Aulium, temere invectum pers hostium turmas, tela coniecerunt fratri praecipuum decus
ulti Samnitium imperatoris di dederunt is victorem
tractum ex equo magistrum equitum plenus maerori atque irae trucidavit nec multum afuit, quin corpore etiam, quia1o inter hostiles ceciderat turmas, Samnites potirentur. Sed extemplo ad pedes descensum ab Romanis est coactique idem Samnites facere et repentina acie Circa Corpora
ducum pedestre proelium iniit, quo haud dubie superat
Romanus recuperatumque Auli corpus mixta cum dolore11 laetitia victores in castra reserunt Samnites duce amisso et per equestre Certamen temptatis viribus omissa Saticula,
quam nequiquam defendi rebantur, ad Plisticae obsidionem redeunt, intraque paucos dies Saticula Romanus per deditionem, listica per vim Samnis potitur. aa utata inde belli sedes est ad Soram ex Samnio Apulia que traductae legiones. Sora ad Samnites defecerat interfectis colonis Romanorum quo Cum prior Romanus Xercitus ad ulciscendam civium mecem recuperandamque
a coloniam magnis itineribus pervenisset et sparsi per vias speculatores sequi legiones Samnitium nec iam procul abesse alii super alios nuntiarent, obviam itum hosti atque ad Lautulas ancipiti proelio dimicatum est non aedes, non fuga alterius partis, sed nox incertos, victi victoreSne essent,