장음표시 사용
111쪽
rio . A D H E R E N. diligentia,es' accuraret conseruatio suo lauaeritia, iri iuriosa appetitio alienorum. Item, Non est uti fortitudo, sed temeritas, propterea quod fortitudo est contemptio
laboris,' periculi cum ratione utiliratis,et compensaretione commodorum: temeritas es cim inconsiderataborire perpes ione gladiatoria periculorum suscepti Haec igitur coimoda puritur exornatio, ubd omnem rei cuius iam vim, et potestitem ita dilucide proponit, Crbreviter explicat, ut nes pluribus uerbis oportuise dui uideatur,neque lucidius potuisse dici putetur. Transitio, tu Ransitio uocatur, quae cum ostendit breuiter quod 1 dictum sit,proponit item breui quod consequatur, hoc modo: In patriam cuiusmodi fuerit, habetis:nune in parentes qualis extiterit,considerate Item: Mea in ictum beneficia cognoscitis: nunc quomodo ille mihi gratiani retulerit,accipite. Proficit haec aliquantum exornatio ad duas res, nam et quid dixerit commonet, et ad relis
' orrectio est, quae tollit id quod dictim est, et pro eo id quod magis idoneum uidetur, reponit, hoc
pacto: Quod si iste suos hospites rogasset, imo innuiset modo,hoc ficile perfici posset. Item, postquam
isti uicerunt, atque adeo uicti sunt, eam quomodo uictoruriam appellem,quae uictoribus plus calamitatis,quam boaeni dederit s O uirtutis comes inuidia, quae bonos insere querit plerunque, atque adeo inptaris . commouetur hoc genere animus auditoris. Res enim communi verabo elata tantummodo dicta uidetur, ea post ipsius oram toris correctionem magis idonea fit pronuntiatione. Non
112쪽
LIBER IIII. igitur sitius esset,Acet aliquis,ab initio raraepertim cum scribas,ad optimum, et electiyinum uerbis deuenires Est cum non est satius , si commutatio uerbi id erit deis monstratura, eiusmodi rem esse, ut clim eam communi euerbo appellaris, leuius dixi e uidearis, cim ad electius uerbire accedas, insigniorem rem scis: quod si contientio uen isses ad id uerbire,nec rei, nec uerbi ue alia antis maduersa esset Occupatio est,cum dicimus nos praeterire, aut non Q vino, scire,aut nolle dicere,id quod tuc maxime dicimus, hoc modo: Nam de pueritia quidem tua, quam tu omni . inteperantiae addixisti,dicerem,si hoc tempus idoneis puaererem,nunc consulio relin reo.E t istud prietereo, u)d rei militaris te infrequente tradidim. Deinde, u)d iniuriae cfatis'cisti Labeoni,nihil ad rein pertinere puto. Horam nihil dico,reuertor ad illud de quo iudiciu est. Item, Non dico te ab sorijs pecunias accepisse: non sum in eo occuripatus,qu)d ciuitates,regna, domos omnium depecusati ses: furta,rapinas omnes tuas omitto. Haec utilis es' exorae natio i aut rem quam non pertineat alijs ostedere,occia
te admonuisse prodest,aulsi longum es aut ignorabile, aut planum,aut non potest fieri,aut Facile potest repre . hendi,ut utilius fit occulte fecisse fusi itionem, quam hi
iusnodi intendi se orationem quae redarguatur. Di iunctio est,cu eoru de quibus dicimus, ut ureus , Ditan iaaut unumquodq; certo concluditur uexbo, li: Potapulus Ronia. Numantiam deleuit, Carthaginem suctuis sit, Corinthii disiecit, Fregellas euertit. Nihil Numantitanis uires corporii auxiliatae sunt, nihil carthaginietibus
113쪽
AD II E R E N pientia rei nullaris adiumento fit,ni Ail Corinthiis enita dici e ditas praesidij tulit,nihil Fregillanis morume sermonis focictu opitulata est. Item fmne dignitas aut
morbo deflorescit,aut uetuitae extinguiti. r. Hic utras, et in superiore exempla gnumquans rem certo uerbo concludi videmug. Oniunmo est, cum intrepositione uerbi,.supeririores orationis partes comprehenduntur, et in eis Hores,hoc modo: Forulae dignitas aut morbo deflorescit, aut uetuitae. Mummo. A verbum quo res comprehendiatur,non interponimu , sed aut prinum aut postreismium collocamus. Prinum hoc pacto: Bessorescit fomue dignitas aut morbo,aut uetustae:poffremus,aut morabo,aut uetuitae fimiae dignitas deflorescit. Ad Diuiditatem dii nato est apposiet. Quare rarius litemur ea, ne satietatem pariat. Ad breuitatem coniunctio apposita est, quare sepius adhibenda est. Hae tres exornationes de simplici genere manant. Couensim Conduplicatio est, cum ratione amplificationis, aut
commiserationis,eiusdem unius,aut plurium verborerim iteratio hoc modo: Tumustus C. Gracchi,tumus domesticos, et intestinos comparat. Item, commotus non es,cum tibi mater pedes amplexaretur, non es commotug. Item, Nunc etiam audes in horum conspectum uenire proditor patrue, proditor inquam patriis uenire audes in horum conspectum s Vehementer auditorem commouet eiusdem redintegratio uerbi, et uulnus mari
ius ejicit in contrario cause,quasi aliquod telum sepius
114쪽
LIBER I I I I. mperueniat in eandem partem corporis. INterpretatio est, quae non iterans idem redintegrae iamprimum uerbini,sed id commutat quod positum est, io uerbo, quod idem uescat hoc modo: Rempub. radicitus euertisti, ciuitatem funditus deiecit L Item , patrem nefarie uerisberasti, parenti manus scelerate int illi . Nec est eius qui audit,animum commoueri, cum vetustas prioris dicti
renouatur interpretatione uerborum.
Commutario est, cum duae fiententia inter se es h co huisii pantes ex transiectione ita Greuntur , ut a priorem posterior contraria priori proficiscatur, hoc modo: Esse
oportet ut uiuas,non uiuere ut edas. Item,Ea re poemata
non scio, quia cuiusmodi uolo non possim, cuiusimodi possim nolo. Item, Quae de illo Acuntum,dici non posunt: quae dici possunt,non dicuntur. Item, si poema loques piactura est, pictiora tacitum poema debet esse. Item , Quia
pultus enea re taces:non tamen quia taces,ea re si ita es.
Non potest dici quin commode fiat, cum contrariae senistentiae translatione uerba quos conuertantur. Plura hic subiecimus exempla , ut quoniam difficile est hoc genus momationis inuentu, dilucidum esset, ut cum bene esset intellecturescilius in dicendo inueniretur. PEripis io est,cum ostendimus in dicendo nos aliquam Pettassi
rem totam tradere, et concedere alicuim uoluntati,
sic: moniam omnibus ereptis, solum mihi superest antamus et corpus: haec ipsi quae nubi de multis sola relicta sunt,uobis et uestrae condono potestac Vos me quo pilam uobis uidetur utamini, atq; abutamini, licebit impune: in me quicquidlibet tituite: dicite, atque obtemperabo.li Hoc
115쪽
adrasericordiam commouendam uehementista me est accommodatum. Publivio, ubiretio est, cum quaerere videtur orator, utrum des duobus potius, aut quid de pluribus poti, mum discat hoc modo: Osiit eo tempore plurimum reipuae conasutura,sive stultitiam, siue malitiam dicere oportet, siue utrunque. Item, Tu istud ausus es dicere homo omnium mori iures quaero, quonam te digno moribus tuis appetulim nomines
e,hialuo D Xpc tio est, cum rationibus compluribus enumera is, II iis,quibus Ziquaris aut feri,aut non feri potuerit, caeterae tolluntur, una relinquitur, quam nos intendimus, hoc modo, N ecesse est, cum constet istim nostrum fundusiisse, ostendas te aut uacuum possedisse, aut usu tuum stricisse,aut emisse,aut haereditate tibi uenisse. Vacuum, cum ego adsem, posidere non potuisti: tuum usi ficisse etianlinc non potes: emptio nulla promtur: haeredidite tibi me uiuo mea pecunia uenire non potuit:relinquitur ergo ut me ui de meo findo deieceris. Haec exornatio plurimum iuuabit coniecturales argumentationes, sed non erit turri
quam in plerisq;,ut cum uel usi ea posimu uti: nummicere u non poterimus, nisi nobis ipsa negotij natura databit facultatem. Diablutio. IJblutio est, quae coniunctionibus uerboris e medeos sublatis,partibu3 si aratis est , tur, hoc modo: Geremorem parenti. Pare cognatis. Obsequere amicis. Obis tempera legibus. Item,Deficende in integram definsionem
Voli quicquam re sare. Da serrumos in quaesti onem. Stude
116쪽
L I B E R I I I L iis stude ver invenire. Hoc gemet acrimoniam habet in se, et uehementis umest, et ad breuitatem accoma
Raecisio est, cum dissis quibusdam reliquum quod Pi os coeptum est dicti relinquitur in audientium iudicio, fer Mihi tecum praeceratio norum est , ideo quod Popu. Rom. me,nolo dicere,ne cui forte arrogans uideante a tem sepe ignominia dignum putauitatem, Tu istud nunc audes dicere, qui nuper alienae domui, non ausim dicere, ne cum te digna dixero, me indignum quippiam dixisse
Hie atrocior tacita sustitio, quum diserta explanatio
Onclusio est, quae breui argumentatione ex i s ciue condin' dim fiunt,aut ast conficit id quod necessario conis sequatur hoc modo: MU Danais datum erat oracultu, non posse capi Troianis ne Philocteta sagittu:bae autem nihil aliud ferunt, nisi Nexandrum perculerunt: hunc extinguere,id nimirum capi sit Troiam.
REstant etiam decem exornationes verborum, quas idcirco non uage distersimus,sed as perioribu fieri parauimus,subdomnes in uno ge repositaesunt. Nam earum omnium hoc proprium est, ut ab usitata uerbori potestae recedatur , atque in aliam rationem cum quadam uenustare oratio constratur. De quibus exornaationibus, Nominatio est prima:quae nos admonet,ut cui rei no minuati
mn aut nocti, at saetis idoneu non sitaeam nosmeth x idoneo
117쪽
idoneo uerbo nominentius, m imitationis , aut significaritionis causa. Ista lanii hoc modo, ut nutiores rudere, vagire, mugire, et rinurare,et sibilare appellarunt.
fecit impet , fragor ciuitatis in prima est auditus. Hoc genere raro est utendum, ne noui uerbi a iduitas odium paria sed si commode quis eo uititur,et raro, non modo non o det nouissesed etiam exornabit orationem. PNminis, onominatio est, quae sicuti cognomine quodie
Ic traneo demonsat id quod suo nomine appellari nopotegut si quis in laquatur de Gracchis,At non Aphia cani nepotes,inquietiistiusnodi fuerunLlte si quis de adis
uersario dicat Videte nunc, inquiet, iudices, queadmoduine plagiosippus iste tramrit. Hoc pacto non inornato
poterimus et in laudando, in laedendo,atit in corpore, aut in animo,aut in extraneis rebus dicere,ficuti cogit men,quod pro certo nomine collocamus.
ominatio. Enominatio est, quae . propinquis et finitimis reis x bis trahit orationem, qua poni intelligi res quae non suo uocabulo sit appellata Id aut ab inuento conficiatur,ut si quis de Tarpeio loquens, eum capitolinum ii minet.Aut ab inuentore,utsi quis pro Libero uinum,procerere frugem appellet. Aut ab instrumento dominum, ut si quis Macedonas appellarit hoc modo: Non tam cito sari ae Graecia potitae sunt, Aut idem GaDi significalis dicat, Nec tam mile ex India armatura transalpina deae
pulsa est. Aut id quod fit ab eo qui Facit, ut si quis rubetata uelito endere aliquid quempiam ficisse, dicat, Mars illud te sacere necessario coegit. Aut si quod scit ut eo quod
118쪽
L i 3 E III L xii quodsit,ut cum demissum artem dicemus, quia desidio sos sint:et Frigini pigrum, quia pigros ejicit. Ab eo quod
continet, id quod continetur, hoc modo de nominabituri Amissis Iesia non potest uinci,nec Graecia discipliniae Nahie pro Graecis et I aere quae continent norata sun Ab eo quod continetur, id quod continet: ut si quis aurum uel
ergentum, aut ebur nominet, quam diuitiau uelit non nare. Harum omnium denominationum magis in praeciapiendo ciuisio, quum in quaerendo dissicilis inuentio est, ideo quod plena consuetudo est non modo poetarum, Croratorum , sed etiam quotidiani semionis, huiusmodi deae
Circuitis, est oratio rem simplicem asumptis aeraciae in curiscribens elocutione, hoc pacto: Scipionis prouis dentia carthaginis opesFregit. Nam hicnisi ornandi raistio quaedam es t habita, Scipio potuit et carthago simispliciter appellum TR 'Egresso est, qua uerborum perturbat ordineti
peruersione,aut transiectione Peruersionesic: Hoc 3 uobis deos immortales arbitror dedispe .uirtute pro veres ra. Transiectione hoc modo:Initati sin istum plurimufortuna ualuit. Item, Omnes inuidiose eripuit tisi bene uiuendi casus Acidores. Huiusmodi transi io, quae rem n5 Uu ce, mreddit obscuram, multum proderit ad continuationes, de o , quibus ante dictum est: in quibus oportet uerba sicut a poetis in quendam extruere numera, ut perficie et perapolitis me possent esse absolute Q vperlatio, es oratio superans uermem,ad uin aue Mam , minuendi ue causa . Haec sumitur separatim,
119쪽
ns A D H E R E re aut cum comparatione separatimsic: modsi concorae dira retinebit m in ciuirite, impe, magnitudinem solis
ortu, atque occasu metiemur . cum comparatione,aut asinalitudine,aut a prie tintia superlatio sumitur. A similitudinesit corpore niuem candorem, aspectu igne ardorem assequebatur. X praestatia, hoc modo: cuius ore sermo melle dulcior profluebat. Ex eodem genere hocs, Tantae; erat in armis stlendor, uisiolis fulgor obsecuis
mei o. Tr tellectio est, cum res tota parua de parte cognoscias tur,aut de toto pars. De parte totum sic intelligitur: Non isse te nuptiales tibiae eius matrimon commone abunis Nam hic omius sanctimonia nuptiarum uno signo tibia, intelligitur.De toto pars,victi qim e qui ueni aut ornatam sumptuosum ostentet, dicat: ventus mihi diuitias, et locupletes copias latas. Ab uno plura interiguntur,hoc modo:Poeno fuit Hispanus auxilio, uit immanis iste Transalpinus:in Italia quo' idem non nemo toga tus sensit. A pluribus uni sic intelligitur: Atrox calamitas pectora maeroresulsabat: itas anhelans ex imis pulmomnibus praecura spiritus ducebatur. Nam insuperioribus plures Hi pani, et Galli, et togatiret hic unum pectus, , et ungs pulmo intelligitur: et erit illic diminutus nim rus finiuitatis,hic adauctus grauitatu gratia. Muso. A Bisos, quae uerbo simili, et propinquo, procer to et proprio abutitur, hoc modo: Vires hominis breues sunt, ut parua starer aut longum in homine conflium, aut oratio magna,aut uti pauco sermone. Nani
hic mile est intellectu sinitima uerba rerum diFimilium,
120쪽
LIBER ratione abusioni is esse tradum: TR nilatio est,cum uerbum in quadam rem trans uris tur ex alia re, quod propter humilitudinem recte uiri
posse transfirri. E a utimur rei ante oculos ponenadae causa ,sic: Hic Italiam timuitu expergeficit terrore subito. Brevitatis causa sic Recens aduentu3 exercitu3 Fabito ciuitatem extinxit. Obscoenita tis uitandae causa sic: Oim marer quotidianis nuptijs delectatur. Augendi causa sic: Nidita maeror et calamitas istius explere inimicitias, et nefamiam susurare crudelitatem potuit. Minuendi caua
fasic: Magno se praedicat auxilio fuisse, quia paululu iurebus di Filimis aspirauit. Ornandi causas et Aliquando
reipublicae rationes, quae malitia nocentum exaruerant, uirtute optimatem reviresciet t. Translationem pudente sicunt esse oportere, ut sim ratione inconsimilem rei in
transeat,nes ne deIehu temere et cupide uideatum in dis ilem rem transcurrisse. DErmutatio, est oratio aliud uerbis, aliud sententia pdemonstrans. Ea diuiditur in tres partes: similituis dinem, argumentium, contrarium. Persimilitudinem sue initur, cum translationes una, aut pilares 'equenter ponuntur asimplici ratione ductae,sic: Nam cum canes Funet gantur rijs luporum , cuinam praesidio pecuaria cremdenins Per argumentum tradlatur, cum a persona, alita loco, aut re aliqua similitudo augendi, aut 'linvisendi causa ducitur , ut si quis Drusum , Gracchum, Nuentatorems obsolitura dicat. Ex contrario ducitur sic, si quis hominem prodigum, edet luxuriosum illudens,paris cum et diligentem appellet. Et in hoc post emo, quod h ex coli