장음표시 사용
121쪽
rro A D H E R E N. ex contrario simitur, et in illo primo,quod asin tusne ducitur, per translationem argumento poterism umper militudinem, sic: Quid ait hic rex, atque Agamea
innon noster ,siue ut crudelis est, potitos Atreus s Ex con trario ,si quem impium qui patrem uerberauerit, Araneam uocemus:intemperantem, et adulter , Hippol tum nominemum nec sunt fere, quae dicenda uidebantur de uerbo exornationibu ,nunc res ipsa monet, ut deinceps adsentientiariam exornationes transeamussi Exornationes sententiarum. Distributio. T istributio est, cum in plures res, aut personas no
gotia certa quaedam di pertiuntur, hoc modo: 'suehum iudices nomen senatim dilibit, hunc oderit neuce e est: petulantistae enim semper iste oppugnauit se, natum: qui eque rem locum stlendidi fimum cupit est in ciuitate, is oportet istam maximas poenas dedisse misiit, ne iste sua turpitudine ordini honestifimo nuicii atque dedecori sit: qui parentes habetis, ostendite Ulius supplicio, uobis homines impios non placere: quibus luberi sunt, stituite exemplum, quantae poenae in ciuitate sint hominibus huiusmodi comparatae. Item, senatus offcium est, consilio ciuitatem iuuare Magi ratus oscium est, opera et diligentia consequi Senatus voluntatenti Populi est officium, res optimas, et homines idoneos maxime suis sententijs eligere, et probaret Accusatoris officium est,inyre crimina. Debiforis, diluere et proa pulsare. Tehus,dicere quaepierit, aut audierit. Quaerisitorii est, unumquenque horm in oscio suo continere. mare
122쪽
LIBER I I I I. retet mare Laecis in Musa tem praeterquam quodpuit, aut audierit, argumentari, Cr coniectura prosequi paritiem,m accusatoris cum iure testimoni commiscebis trastis improbi cupiditatem confirmatu, reo duplicem definis honem parabit. Est haec exornatio copiosi comprehemta enim breui milia,Crsuum inis tribuens, o tum seri parat,et res diuidit plures. Licentia ei, cum apud eos, quos aut uereri, aut mea tacentia. tuere debemu3, tamen aliquid pro iure nostro dicta irin, quod eos minime omdat, aut quos hi diligunt, cum in aliquo errato uere reprehendi pos uideantur,
Niramini Quirites, qu)d ab omnibus uestrae ratio. nes deserantur, quod causam uestra nemo suscipiat, quod se nemo uestri des 'forem prostratur s id tribuite uestrae culpae, atque desinite istud mirum QAid est enim, quare
non omnes illam rem fugere, ac uitare debeant f Recoris danunt, quos habuerim definsores: pudia eorum uobis ante oculos proponite. Deinde, exitu3 omnium confidere rate, tum uobis ueniat in mentem, ut uere dicam, neglia gentia uestra,fue ignauia potius, illos omnes ante ocualos us os trucidatos esse,inlaucos eorum uestris AF g s in amplifimum locum peruenis. Item:Nam qui iat iudices,quare in sentent s 'una
dis dulsimerius, aut istum hominem nouum ampliaura ritis snon aperti, lane res erant crimini datae s non omnes hae tectilis comprobatae s non contra tenuiter, et nugam torie rei qnsares Hic uos ueriti estis ,siprimo coetu conis n. et hi ne crudeles exillimareminc Dum eam uisu
123쪽
AD H E R E Ituituperationem , quae longe a uobis erat abfutura, rastrinuenistis, ut tinudi atque ignaui putare m. Maxim et priuatas,di publicas calamistes accepissis,cum etiam maiores impendere uideantur, sedetis, oscitamini. L ce noctem,nocte lucem expetatis. Aliquid quotidie acerabi, atq; incommodi nuntiatur, Cr em cuius opera noclbis haec accidunt,uos remoramini diutius, et alitis,ac reis
publicae perniciem retinctis quoad potestis in ciuitate. Eiusmodi licentia si nimium uidebitur acrimonia habeae
re,multis mitigationibus lenietur, nam continuo aliquid huiusmodi licebit inferre: Hic ego uirtutem uestram quaearo, sapientiam desidero, ueterem consuetudinem requiaero:ut quod erit commotim licentia, id laude mitigetur: ut altera res ab iracundia, et molestia remoueat, altera res ab errato deterreat. Haec res, sicut in amicitia, ita indicendo, si loco st,maxime Facit, ut et illi qui audient, a
culpa absint: et nos qui dicimus, amici eorum, et ueris tuus ese uideamiur. Est autem quoddam genus licentiae in dicendo,quod astutiore ratione comparatur, c alit ita obiurgamus eos qui audiunt, quomodo ipsi se inupiunt obiurgari, aut id quod scimus acile omnes auditure ros, dicimus nos timere quomodo accipiant, sed tamen verilare commoveri, ut nihilo secius dicamus. Horum animborum generum exempla sub ciemus. Prioris huiusmoridi: Nim , Quirites, animis esti simplicibus et mana suetis, nitium creditis unicuis, existimatis uiamquem beniti, ut perficiat quae uobis pollicitus sit: erratis, et si uin
yra ,lsa ste iandiu detinet mni :pultitia uepra est: quia quod erat in ueha potestae, ab aliis petere, quum fi
124쪽
LIBER I I I L rassumere nitaui kLPosterioris licentia hoc erit exemplum: mihi cum isto iudices fiat amicitia, sed illa tamen amicisti tametsi uereor quomodo accepturisiti tamen dicam, uos me priua lis. quid ita s quia ut uobis essem probatus, eum qui uos oppugnabat, inimicum quam amicum barabere madui. Ergo haec exornatio cui licentia nomen est, sicuti demonstrauimrus,duplici ratione tractatitur: acriamoni quae si nimium fuerit aspera,mitigabitur laude,Cr imuGione, de qua superius diximus:quae non indiget mitigationis, propterea quod imitatur licentiam , exsuasi onte se ad animum auditoris accommodanDiminutio est, cum aliquid esse in nobis, aut ijs quos Pimsaxi defindimus, aut natura, aut fortuna, aut industria dicemus egregium: quod ne qua significetur arrogans
ostentatio, iminuitur,et attenuatur oratione,hoc modo:
Nam hoc pro meo iure iudices dico,ine labore, tr induestria curasse, ut disciplinam militarem non in postreamis tenerent Hic si quis dixisset,ut optime tenerem, in etsi uere dixisti tamen arrogans uisug est, nunc et ad inuictam uitandam, et ad laudem comparandam fatis dictum est. Item: Vtrum igitur auaritiae causa, aut egem stiris accesset ad maleficiums Avaritias at largi simus fiat in amicos, quo signum liberastasis est, quae contraria auaritiae est Egestitissat huic quidem pater,nolo nimium dicere,non tenustam patrimonium reliquit. Hic quos
uitatum est, ne magnum,aut maximii diceretur. Hoc stiritur in nostris,aut eom,quos destridemus,egregijs commo
dis promen sis obstruabimus. Nam eiusmodi res et inuis diam contraiunt in uitet, et otium in orationes inconm
125쪽
xi A D H E R E N siderate tractes. Quaere quemadmodsi ratione in uiuendo fugitur inuidia se in dicendo consilio uitatum odii . talario. v Emiptio nominatur, quae rem consequentiam cona tinet pernicitam, et dilucidam cum grauitate exispositionem,hoc modo: Quod si illum iudices uehis senis tentrum; liberaueritis, Etta sicut e cauea seo misius,aut alio qua teterrima bellua soluta ex catenis uolitabit, et u gabitur in foro, acuens dentes multos in cuiusque Fortuana in amicos,atque inimicos, notos vis ignotos incurris fans, aliorummam depeculans, aliorum caput oppuregnans, aliorum domum,ac omnem miliam perstingeni, rempubli funditus Iabestans. Quatre iudices ei cite eum de ciuitate, liberate omnes formidine, uobus ipsis conasulitetnam si istum impunitum dimiseritis,in uosmetipsos,
mihi credite ram,' truculentam bectum iudices initimis feritis. Item: Nam si de hoc iudices gyauem sentetiam tuaseritis, uno iudicio simul multos iugulaueritiis: grandis natu parens , cuius spes senectutis omnis in huius adoleae fcentia posita est , quare uelit in uita manere, non habeabit: fhj parui priuati patris auxilio, ludibrio, et dei eis
ciui paternis inimicis erunt oppositi: tota domita huius indigna concidet calamitare: at inlauci statim sanguinoa lenta palma,crudelisima uictoria potiti insultabunt in borum miserias superbi re simul et uerbis inuehentur. Item: Nam nemine viarum figit Quirites,capta urbe,quae mira freta consequi soleant:arma qui retra tulerint, statim crudelis e trucidantur: caeteri qui posunt per aetate et viares labore ferre, rapiuntum in seruitutem: qui no possunt, uita priuantiar no denis,ss code tepore domus hostili
126쪽
incendio, et quos natur aut uolantes necentisadine, aut beneuolentia coniunxerit,distrahuntur: liberi partim e gremi' parentum diripiuntur, partim in sinu iugulantiu ,partim ante pedes constupranturinem iurum ei qui posui satis rem consequi uerbit nec referre oratione magnitudinem calantistitis. Hoc genere exornati nis, uel indignatio, uel misericordia potest commoueri,cium res consequentes comprehense uniuerse, perilpicua
breuiter exprimuntur oratione. .
Blusio es quae rem semouens a re,utranque absoluit m. . ratione subiecta,hoc modo: cur ego nunc tibi ob isci quicqui si probu3 esino meruissi ii improbius,nium comouem Item: QAid nunc ego de meis propriis meritis praedicem sit inmunissi obtundam ista obliti e ,cum renihil egerim,quid est quod uerbis proficere possem Item: Duae res fiunt quae possint homines ad turpe compediam
commovere nopia atos auaritiaris auarii in fraterna diis uitione cognouimus,inopem ais egentem nunc uidemM:
qui potes igitur Flendere causam malefij no fuisset I nister hanc diuisione, et clam quae de partibus orationis tertia es de qua in libro primo diximus secundiam narratio:nchoc interest: lla diuidit per remeratione,aut per exapositionem,quibus de rebus in tota oratione distulatio iurasit:baeche statim explicat, et breui duabus,aut pluribus partibus subjciens rariones exornat orationem. Requentatio est, in res in tota causa di perse cogunta De mini unium in Iocium, quo grauior, aut acrior, alit cris comitiosior oratio sit, hoc pacto: iu quo tandem abest ille medii stipitio quid est indices,cur uelitis eum liberare siue pudio
127쪽
, ι λ D H E R E N. citia proditor cst, insidiator alietne, cupidus, intemperirans, petulans, super, in m in parentes,ingratus in intimos, in hu cognatis, in superiores contumare , in aequos et pares Midiosiuriis instriores crudelis,denique in omnes intolerabilis. Eiusdem generis est illa'quenmtio,quae plurimum coniecturalibu3 causis opitulatur,c fustitiones, quae separatim dictae , minutae, et infirma erant, unum in locum coactae, rem uidentur perspicuam scere, non suspiriosum, hoc pacto: Nolite igitur, nolite iudices ea quae dixi, separatimstetare, sed omnia colligite, et con te in unum. Si et commodum ad istum ex illius morte ueniebat, et uita hominis est turpissima, anismus auarisimus, fortunae familiaris rei attenuatii immer res liti nemini bono praeter sua illines stilius quibquam aeque commode,neque iste commodioribus aris ratationibus facere potuit, neque praeteritum quicquam sab isto, quod opus fuerit ad maleficium, neque fictum. quod opus non fuerit,et cum lacri idoneug maxime quaeas tus, tum occasio aggrediendi commoda, tempus ad nadi opportunii imum, spatium conficiendi longi imum sumptum est non fine maxima occultandi, et p ciendi malefrij ste: et praeterea antequam occisus homo hic est, isse usus est in eo loco, in quo est occilio Famsolus Pausi pes tu ipso loco male uox illius, qui occidebatur, audita est: deinde post occisione, istum inesta nocte doni uredi se consis,postera die titubanterire inconstanter de occisone illius locutum. Haec partim testimon si partim quaestionibus, et argumentis omnia comprobantur, Crrumpiae popul , quem ex argi vii natum necesse est esse
128쪽
LIBER I I I L retruerum: uiamin iudices est his unum in locum collatis, certam sumere scientiam, non suspicionem in efc . Nam unum aliquid, aut alterum potest in istum casu cecidisse suspiciost,ut omnia inter se a primo ad postreinu convoniant malefici necesse est casu non pol efeta Vehemens est haec exornatio, et in coniecturali constitutione causemine semper necessamia, et in caeteris generibu3 caus aram,' in omni oratione adhibenda nonnunquam. mpositio est,cum in eodem loco manemus, et aliud atque aliud dicere uidem' Ea autem dupliciter fit ,si aut eandem plane dicimus rem, aut de eadem re. Eandem rem dicemus non eodem modo: nam id quiridem obtundere auditorem est,non rem expolire, sed conlamutare commutasimus tripliciter: uerbis, pronuntianaedo, tractando. Verbis commutabimus ,si cum res similes disti, iterum, aut saepiu3 alijs uerbis, quae idem usilliant, eadem res prometur, hoc modo: Nullum ranatum est periculum, quod sapiens pro salute patriae uis
eandum arbitretur. Cum augetur incolumitas perpere
tua ciuitatis, qui bonis erit rationibus praeditus, pro 'acto nullum uitae discrimen sibi pro fortunis Reipub. s. giendum putabit: et erit in ea sententia semper, ut pro patria studiose quamuis in magnam descendat uitae dimiscasione. Fronuntiando comutabimus , si tum in sermone, tum in acrimonia, tum in alio, atque in alio genere vocis ais gestus,eade uerbis coniurando,pronuntiatione quos uehernentiu immutabimus. Hoc nes commodisime scribi potest,nes parii est apertu,quare non eget exepli. Terratim grim est commutationis, q od trajindo conficitur,
129쪽
AD II E R E N. sisententiam ira cinnus , aut ad sermocinationem, aut ad exuscitationem. Sermocinatio di(de qua plantas pauisla post suo loco di erm:nunc breuiter ad hanc rem quod satust , artingemin) in qua constituetvi alicum perfornae oratio acconmodata ad dignitarem, hoc modo, ut quo lita res cognosci posit, ne ab ea sententia receis damus. Sapiens, qui omnia Reipub. causa suscipienda
pericula putabit, sepe ipse secum loquitur: Nonnuhi
li, sed etiam atque adeo multo potias natus sim patrem uiri quaestio debetur, saluti patriae potifimum soluatur. Aluit haec me tute, ais honeste, perduxit usq; ad hane
aetatem, muri t meas rationes bonis legibus, optimis moribus, boneflcimis disciplinis. Quid est, quod amesaritis ei persolui posit, unde haec accepta sunt haec loquitur sum sapiens, saepe ego in periculis reipubliis
ea nullum ipse periculm fuit. Item mutatur res traactandos traducitur ad exustitationem, et nos con moti dicere uideamur, et auditoris animum commoveamus ,sic: Quis est tam tenui cogitatione prae tus , uius animus tantis anguiujs inuidiae continetur,qui re huc ho
mine ,udio tae ldudet,et sapietistim iudiceti qui pro
s lute patriae,pro incolumitare ciuitatu, pro Reip. 'rtuanis, quis magni us atrox peric studiose suscipiatio libeter subeat Equidem huc homine magis cupio satis lauis dare, quam posta, idem, hoc certo ficio uobis omnibus
usu uenire. Eadem res igitur his tribus in dicendo com tabitur rebus: uerbis, pronuntiando, tramii do: sed trari Erlando dupliciter et sermocinatione, et muscitatione. Sed de eadem re cum dicemus, pluribus utemur comm lationi
130쪽
L I B E R IDI. raditioni M. N.mi cum rem simpliciter pronuntiauerint rationem poterimus sub cere. Deinde duplicem, uel sine rationibus, uel cim rationibus pronuntiare sententiam. Deinde Ferre contrarium , de quibus omnibus dissimu3 in uerborum exornationibu3. Deinde fistule et exinemptim, de quo suo loco plura dicemus. Deinde conis: clusionem, de qua in secundo libro, quae opus fuerunt, diximus, demoris brantes argumentationem, quemadmoradum concludere oporteat. In hoc libro docuimus, cuius. modi esset exornatio uerbi, cui conclusioni nomen e Ergo huiusmodi uehementer ornata poterit ese expoliatio, quae consisti ex frequentibus exornationibus ueris horum,oe sententiarum. Hoc modo igitur septon partiabus tractabitur: sed ab eiusdem sententiae non recedamus exemplo,ut scire posis, quam cile praeceptione rhetois rica res simplex multiplici ratione tractetur. Sapiens nullum pro repub periculi. uitabit deo quod sepe sit,ut eum pro republica perire noluerit, necessario cum repuisblica pereat. Et quoniam sunt omnia commoda a patria accepi nullum in modum pro patria graue putandum
est: ergo qui fugiunt id periculum,quod pro repubsuta eundum est,stulte faciunt. Nam nes effugere incomm da possunt, et ingrati in ciuitatem reperiuntur. At qui patria pericula suo periculo expetunt, hi sapientes puistandi sunt,cum et eum quem debent honore reipub. redis durit,' pro multis perire malutiquam cum inultis. Et nim uehementer est iniquum, uitrum quam a natura accoaptam propter patriam construali iri, naturae cum codigat rediere, patria cu roget non dare: et in posis cumi summa.