장음표시 사용
211쪽
runt,qui iudicarunt sitialitudine eius rei , qua de agitur,
ad eam rem,qua de iudicatu est, commemorido no modo
non esse reprehensum iudicii sed ab omnibuis approbatu: di demonstrando dissicilias,' maius fuisse id iudicatu, quod histratur, um id quod instet. Ex contrarijs locis, si res aut uera,aut uerisimilis, permittet nymari oporistebit:uis erit obsecraudum diligeter, ne nihil ad id quod agatur,pertineat id quod iudicatu sit:et uidetam est,ne
ea res pro ratur ii qua sit of 'fim,ut de ipso qui iudia
carit,iudicium feri uideatur. Oportet aute animaduertrare,ne,cum aliter netiamsint iudicata, solitarium aliquod aut rarii iudicatu erratur. Nam his rebus autoritas tuae dicati maxime potest infirmari. Atq; ea quide argumera, quae quasi probabilia Amuntur, ad hunc modium tennaei oportebit. Quae uero sicuti necessaria inducentur , rasi 'rte lintributur modo necessariam argumemtioncm, neserunt eiusmodi,sic reprchendetur. Primium coplexio,quis utrum cocesseris, debet tolleres uera est,nuquam repreis hendetur ii fisa uobius inodis:aut conversione,aut aliterias partis in matione conuersione )oc modo:
fueretur, quid eum accuses, qui est probaest Sin inuereri eundum animi ingenium possedet,quid cum accuses, qui id parui auditu exi lineis: Hrcsiue uereri dixeris iue no uereri , cocludendas hoc putat,ut neges esse accusandi . Quod conuersiones c re a prehedetur: Imo uero accusandum est:na,si veretur,accuae sies:no enim parui auditu existimabit. Sin inverecudu animi ingentu posidet, e accuses,no enim probus est. Altea ius aute partis infirmatioe hoc modo repreheditur: V iv . n 3 rum
212쪽
'i,s DE I N V E N T. nisi ueretur,accusatione tua correctius,ab errato recedet Enumetalla E numeratio uitiosa intelligiturum,si aut praeteritu. quidaedam dicemus,quod uelimus concedere, aut infimam aliae quid annumeratim, quod aut coiri dici posit,aut causa non sit, quare non honeste posimus concedere.Praeteriatur quiddam in eiusmodi enumerationibus: Quoniam habes Him equum, aut emeris oportet, aut haereditate possedeas,aut munere acceperis, aut domi tibi natu sit:
aut si horti nihil est, surripueris necessie est Sed nes ei
phnes his redime uenit, neq; domi natus est,nes donaritus est,necesse est ergo surripueri .Hoc comos reprehere detur, si dici posset ex hostibu equus esse captus, cum praedae sectione uenerit: quo illato,in matur enumeraretio,quoniam id sit inductum, quod praeteritumst in enumeratione. Altero autem modo reprehendetur Iaut conistra aliquid dicetur,hoc est,si exempli causa, ut in eodem uersemur,poteritossedi haereditate uenisse, uti extremit illud no erit turpe concedere,ut si quis,cum dixerint a uersa,m,aut insidias sacere uoluisti, ut amico more gestarpi,aut cupiditate elatu chamico se more ges defleatur. Simplex autem conclusio reprehenditur,si id quod scis quitur, non uideatur necessario cum eo quod antecesset, cohaerere. Nam hoc quide, sis tritum ducit,uiuit :fidos,lucet:eiusmodi est, ut cum priore necessario posterius cohaerere uideatur. Hoc autem,si mater est, iligit :si c.
quando peccauiliniiquum corrigetur c coueniet repreis hendi,ut demonRretaer no necessario cu priore posterim cohaerere. Hoc genus, et caetera necessaria, et omnino
opimi argumentario. reprehensio maiorem qua
213쪽
LIBER L apydani uim cotinet, et latius patet,qum hic exponitum Aedem arti crum cognitio huiusmodi est, ut non ad huius artati s parte aliquam adiungi posset,sed ipsa separatim longi
temporii, et magnae , ais arduae cognitionis indigeat. Quare ista nobis alio tempore, atq; ad aliud infiitutum, si facultas erit,explicabuntur. Nunc his praeceptionib rhetorum ad Um oratorium contentos nos esse oporteabit. Cum igitur ex ijs, quae finiuntur,aliquid non conccaditur,sic infirmabituri cum autem his conces is, complexio ex bis non confiscitur, haec erunt consideranda, tum aliud consciatur, . aliud dicatur,hoc modo: Si mi aliquis dicat se profictimeste ad exercitm,contras eum quis uelit hac arguine ratione uti: Si uenisses ad exta citum, a tribunis militariabus uisus es es,non es aute uisus ab his,non es igitur proesmus ad exercitum. Hic cum concesseris propositionem, et cumptionem,complexio est infirmanda. Aliud enim, quam cogebatur,ili latum est. Ac nunc quidem quo Facili res cognosceretur,perspicuo, et grandi uitio praedit
posuimus exemplum: sed sepe sis prius positum uiri
tium pro uero probatur , cum aut parum memineris, quod concessieris, aut ambiguum aliquod pro certo conrai ccsyrii. Ambiguum,si concesserit ex ea parte,quam ipse intillexeris, eam partein si aduersarius ad aliam partem: per complexionem uelit accommodare, demoria rare ompprtebit,non ex eo quod ipse concessieris, sed ex eo, quod ille sumpserit,consci complexionem,ad hunc modum: Sis pecuniae indigetis, pecuniam non habetis:et si pecuniam: non habet ii, pauperes estiis. Indigetis autem pecuniae:
214쪽
,oo B E I N V E N T. mercaturae erum,nisi messeliopera non daretis,pauperes igitur illis:hoc sic reprehendituri cum dicebas,Si indige istu pecuniae,pecunia non habetis,hoc intelligebi, si proripter inopiam in egestite sis,pecuniam non habetivim idcirco cocedebam. Cum autem hoc sumebag ndigetis aula tem pecuniae,illud accipiebam,uultri autem pecuniis plus habere. Ex quibu3 cpresionibus non conscitur hoc, par peres igitur elis:cuceretur autem, si tibi primo quoque hoc concesi em,qui pecuniam maiore uellet habere,e pecuniam non habere. Saepe aute oblitu putant,quid conis cessetis, et idcirco id quod non coficitur,quasi conscia a tur,in coclusione infirtur,hoc modo: Si ad illum haerediatas ueniebat,uerisimile est ab illo ese necatu. Deinde hoc approbant plurimis uerbis: U Uumunt, Ad illum autehaereditas ueniebat:deinde inhrtur, ille igitur occidit:id rex vi,quae simpserat,non coscitur. Quare obseruare diligeter oportet,et id sumatur,et qd ex his cuiciaturi Gua MVmm Ipsam autem genus argumentationis, uitiosum his de
3μ'' - ostendetur,si aut in ipso uitium erit, aut si non ud id quod instituitur, accommodabitur: ais in ipso uitium erit,si omnino totum Alsum erit,' commune, si uulgare, si leue,si remotum,si mala definitio , si controuersum, si perspicuum,si non conces uni,si turpes inlisum i conistrarium,' inconstitis,si aduersum. Falsum est,in quo persticue mendacium est,hoc modo: Non potest esse sapiens, qui pecuniam negligae Socrates
autem pecuniam negligebat,non igitur sapiens erat. Commune est,quod nihilo magis ab aduersar si quam nobissicit hoc modo:Idcirco iudices, quia ueram caum
215쪽
sam habeban breui peroraui. Vulgare ei quod in alium rem quos non probabilem, di msi nunc concera sit,tran irri posit,hoc modo: Si ueri causam non haberet suo S se iudices non commisset. Leue est quod aut post tempus dicitur, hoc modo: Si in mentem ueniliet, non comitu isset. aut perspicue rem
turpem leui tegere uult defintione,hoc modo: m te expetebant omnes lorent imo in . Regno reliqui,nunc defertium ab omnibus
Summo periclo sola ut restituam,paro. Remotu es quod ut quam satis est,petitur iocinoa Remorum do: QMdsi no P. Scipio cornelia Filia Tdiberio Graccho collocasset, ais ex ea duos Gracchos procreasseelitant eseditiones natae no essentquare hoc incommodii Scipioni
adseressendi uidetur. Huiusmodi est illa quos coquestio:
Vtinam,ne in nemore Pelio securibus caesi cecidissent abiegnae ad terram trabes. Longius enim 'etita est,quam res post abat.
Mala d itio est , cum aut communia describit, hoe Det omismodo: Seditiosus estis, qui malus,ais inutilis est clamna hoc nonniugis seditiosi,quam ambitios quam calumni toris, quam alicuiu3 improbi hominis uim describae Autfbium quiddam dicit, hoc pacto: Sapienti est pecuniae
acquirendae intelligentia. Aut aliquid non grave,nec marignium continens,sic: Stultitia, est immensae gloriae cupia
ditas:est haec quidem stultitia, sed ex parte quadam,non
ex omni genere definita. controuersum est, in quo ad dubium donon 'randum, Coircitersum.
216쪽
Eho tu, dij, quibus est potestis motus superum atque infir , Pacem inter sese conciliant,confrunt concordiam. Perspicuum est,de quo non est controuersia, ut si quis, cum Orestem accuset, pLinum Faciat ab eo matrem esse
Non concessum est, cum id quod augetur, in controis uersia est ut siquis, cum VI sem accuset, in hoc maxime commoretur, indignu ille ab homine ignausinio uirum fortis uiam Aiacem liccatum. Turpe es quod aut eo loco,in quo dicitur, aut eo boaemine qui dicat, aut eo trinpore, quo dicitur, aut ijs qui audiunt,aut ea re de qua agitur,indignu propter inhoinnestim rem videtur. OFnsum es quod eorum qui audiunt,uoluntatem dit: ut si quis apud equites Romanos cupidos iudicandi, caepionis legem iudiciariam laudet. contrarium est,quod contra ea dicitur, quae ij qui aurediunt,'creunt:ut si quis apud Alexandrum Macedonem contra aliquem urbis expugnatorem diceret nihil esse crudelial,quam urbes diruere,cum ipse Alexander T heae
Inconstitis est,quod ab eodem de eadem re diuerse ditacitum ut si quis cum discrit,qui uirtute habeat, eum nublius rei ad bene uiuenim indigere, neget postea sine bona ualetudine possie bene uiuere:aut se amico dese prooepter beneuolentium, sterare enim aliquid commodi ad se
Adversm est, quod ips capse aliqua ex parte Vicit,
217쪽
LIBER Lut si quis bostum uin et copia et 'licitate augeat, ad pugnam milites hortetur. Si no ad id quod instituitur,
accommodabitur aliqua pars argementationis, horror aliquo in uitio reperietur. Si plura pollicitus, pauciora demonstrabit: aut si cum totum debebit ostendere,de parte aliqua loquatur,hoc modo:Mulierum genus, aliarum
est:nam Eriphose auro uiri uitam uendidit. Aut si no id, quod accusabitur,defindet:ut si quis, cu ambitus accus bitur,manu se forte esse defindet, ut Amphion apud E ripidem. Ite apud Pacuuium,qui uituperari inusica , . pientiam laudat. Aut si res ex hominis uitio uituperabistio ,ut si quis dolina ex alicuius docti uti s reprehenis dat. Aut si quis,cu alique uolet laudare,de xl me eius, non de uirtute dicat. Aut si quis rem cum re ita eomparuisbit,ut alterum se no putet laudare,nisi alteram uituperari ritiaut si alterum ita laudet,ut alterius non faciat naetioes nem:ut si quis,cum aliqui Oliberent,bellum geratur, an non,pacem laudet omnino, non illud bellum inutile e se
demonstret. Aut si, cum de certa re quaeretur,de comuni
ituetur oratio. Aut si ratio alicuius rei reddetu Isa, hoc modo:Pecunia bonu est, propterea quod ea maxime uitam beatam efficiat. Aut si infirm ut Plautus:
Amicum castigare ob meritam noxiam Immune est facinusiuerim in aetate utile, flE t conducibile:nam ego amicum hodie meum Non castigabo pro commerita noxia. Aut eaam,hoc modo: Maximum malum est auaritiae,miatos enim magnis incommodis afficit pecuniae cupidiae tu i parum modo: Maximum bonum s. amicitia,
218쪽
ro D E I N V E N T. amiciti plurime enim dilectationes sunt in amicitiae imari moe Quartuis modus erat reprehensiorum, per quem contris i. ' firmam augmenrationem aeque firma, aut firmior possem batur. Hoc genus in deliberationibus maxime uersatur,cium aliquid quod contra dicatur, aequis esse concedis inussed id quod nos d*ndimus,nec sarium esse demonis framus. Aut cim id, uod illi defendant, utile esse site inumquod nos dica nus,demon remus ese hone . Ac de reprehessione haec quidem existimavimus ese dicenda.Deinceps nκnc de conclusione ponemus. Hermagoras diagrestione, deinde tu posema conclusione ponit. In hac aute digres ione ille putat oportere quadam instrei or fionem a causa,atq; a iudicatione ipsa remotam,quae aut sui laudem,aut aduersarij uituperationem contineat , aut in aliam causam deducati, qua consciat aliquid coFrismationis, aut reprehensionis,non argumentandosed allis gendo per quandam ampliscationem. Hanc si quis paristem putarit orationis, quatur Hermagora licebit. Nam et augedi,taudidi et uituperidi praecepta a nobis paratim data sunt,partim suo loco dabuntur. N obiri aute non placet hac parte in inmero reponi,qu)d de causa diueradi, nisi per locum communem dis licet, quo de genere
posterius est dicendem. Laudes autem,et uituperationes non separatim placet tractari, sed in ipsis argumentatioisilibus esse implicitas. Nunc de conclus one dicemus. Conclusio. conclusio,est exitus,et determinatio totius orationis. Haec habet parteis tres enlinierationem, indignationem, conquestionem. Enumeratio est, perquam res disterisse, et dissust dictae unum in locum coguntur, et rerumniscendi
219쪽
nscendi causa unire sub aspectim sub ciuntur: haec si
semper eodem modo reuelabitur, persticue ab omnibus artificio quodam tradisi intelligetur: sin uarie fiet, et hanc suspicionem,et satietate uita re potetit. Quare timoportebit ita ficere,ut pleris sciunt propter scilitate, sigillatim uniquans re attingere, et ita omneli transirere breuiter 'gumentariones: tum autem id quod Alliacilius est,escere quas parteis exposueris in partitione,de quibus te pollicitus ps dicturum, et reducete in memoriam, quibus rationibliis unaquans partem confirmaris: tum ab iis,qui audiunt,quaerere quid sit, quodsibi uelle debeant demon rar hoc modo: Docuimus hoc Iud planum scimus: ita sit mi et in memoriam redibit auditor, et putabit nihil ese praeterea, quod debeat desiderare. Atq; irriuis generibus ut ante dictum est tum tuas arguae mentationes transire paratim,rum i quod artificiosius
est,cum tuis contrarias coniungere, et tam tuam argvet mentationem dixeri ,tum contra eam quod Herebatur, quemadmodum dilueris,ostendere. Ita per breueni cominparationem auditoris memoria, et de confirmatione,Crde reprehensione redintegrabitur. Atq; haec alijs actionis quos modis uariare oportebit. Nam tum ex tua perso, ita enumerare posit,ut qui et quo loco quidq; dixeris
admoneag:tum uom personam, aut rem aliquam inducerere,et enumerationem ei totam attribuere. Personam,hoc
modo: Nam si legis scriptor extitit, et quaerat a vobiS, quid dubitetis:quid positis dicere,cum uobis hoc, et hoc t demonstraturus Atq; hic ite ut in noctra persona liceripit ullis sigillatim trusere omneu regumentationes,alias
220쪽
D E I 5 V E N T. ad partitiones singula genera res ire, alias ab auditore, quid desideret quaerere,alias haec Facere per comparati
nem suum, et contrarium argumentationem. Res a tem inducetur,si alicui rei huiusmodi et loco, urbi,moanimento attribuetur oratio per enmeratione,hoc modo:
Quid si leges loqui possient,nonne haec apud nos quere:
renturs Quidnam amplius desideratis iudices, cim uobiushocet hoc planus tum sitsIn hoc quos genere omnimbus eisdem modis uti licebit. comune aute praeceptu hoc datur ad enumeratione, ut ex unaquas ari metatione, quoniam tota iterum dici non potest, id eligatur, quod erit grauit in , et unumquodq; quam brevisime trio
statur,ut memoria,non oratio renouata uideatur.
indignasio, i ndignatio est oratio,per quam coscitur,ut in alique hominem magnu odum,aut in rem uerauis ostensio conmcitetur. In hoc genere illud primu intelligi uolumus,posse omnibus ex lares ijs,quos in cosmidis praeceptis pom fuimus,tractari indignatione. Nam ex ijs rebu ,quae perofonii, is negotijs attributae sunt, quaevis amplificatio. nes,' indignationes nasci possiuntsed tamen ea,quaesto paratim de indignatione praecipi posunt,consideremus. Primus locus sumitur ab autoritate, cu comemoramus quantae curae res ea fuerit aut dijs immori ibus, aut eis, quom autoritas grauit ima debeat esse:qui locus sumetur exsortibus,ex oraculis,liatibus,ostentis,prodigijs,res oufis, similibus rebus. Item ex maioribus nostris, regibus, ciuitatibus,gentibus,hominibus sapientifimi senatu,pomputo,ietum scriptoribuLeti' μ' secundu locus est,per que ista res, ad quoi pertinea,