장음표시 사용
71쪽
RE R E N. semone animum eius retinet,et exum, clamore. Accam exclamatio,voce et Fauces uestierat,eadem Ledit audiatorentHabet enim quiddi illiberale, et ad miliebre po-- uoci'rationem, quam ad uirilem dignitatem in diaerendo acconmodatium. In radicina oratione, continens vox remedio est uoch Quid haec eadem, non ne mirmum
uehementis tae calescit auditoriis in tot, conclus aene causet insoniam igitur res eaedem uociis firmitudini, et pronunciationis suauisti prosunt, de utraque re fiem1l erit in praesentia dictum, de firmitudine, quae uisi sunt,et de suauitate, quae coniuncta suerunt: caeterasuo loco post dicemus. Mopurum o Mollitudo igitur uocis , quoniam omnis ad rhetoris praeceptionem pertinet, diligentius nobis consideranda est:eam dividimus in sermon , contentionem, et a Dpliscutioncm. Amo. Scrino est oratio remissa, et finitima quotidianae I
rationi.contentio. contentio est oratio acris, et ad confirmandum, erransutandum accommodata. Amplificatio. Ampliscatio est oratio,quae aut ad iracundiam indues est,aut admisericordiam trahit auditoris aninum. Sermo diuiditur in partes quatuor: dignitatem, deis mons irationem,narrationem orationem. Dignitas, es oratio cum aliqua graumte, et vocis remisione.
Demonisatio, est oratio quae docet emissi uoce quomodo quid feri potuerit, aut non potuerit.. Marratio, est rerum gestarim, aut perinde ac gestarum
72쪽
LIBER mn expositio. Iocatio, est oratio qiue ex aliqua re risum pudentem, in liberalem potest comparare. contentio diuiditur in continuationem, et Actribua
continuatio , est orationis enuntiandae acceleratio clamosa. Di ributio, est in contentione oratio prequens , cruraram et breuibus interuallis,acri uoci ratione. Ampliscatio diuiditur in cohortationem , et conraquestionem.
cohortatio est oratio, quae aliquod peccatum mplis Dannauditorem ad iracundiam adducit . . conquestio est oratio,quae inconi modorim amplifica..tione animum auditoris ad mi icordiam perducit. Quoniam igitur mollitudo uocis in meis parteu diuisa est,et hae ipsae partes sunt in octo partes alias disribuis, tae, harum octo partium,quae cuivis idonea pronuntiaretio sit,ilcmons brandum videtur. . Sermo cum est in dignitate, plenit furibus , quum fedatifima, et depressima uoce uti conueniet, ita tammen ut ne ab oratoria conpuetudine ad tragicam transeam mus. cum autem est in demos ratione, uoce paululu est inuat crebris interuallis, et diuisionibus oportet uti,ut ipsa pronuntiatione eas res, uri demonstrabimus, inserirere,ais intersecare uideamur in animis auditori . cum aute est sermo in narratione,uocum varietate opu3 est, ut
quo quids pacto gestum sit,ita narrari uideatur. Strenue quod uolumus ostendere fictum, celeriuscule dicemus,e taliud
73쪽
es 1liud otiose retudui,M. Deinde modo acriter, tum clementerimose,hitata in omnes partes commutabimus, ut uerba,ita pronuntiationem. Si qua inciderint in naris ratione dita, rogata, restonsa, si quae admirationes, de quibus nos narrabimus, diligenter animaduertemu , ut omnum personarim sensus, at s animos voce exprimaremus. Sin erit sermo in iocatione,leniter tremebunda uoce
cum parua significatione risus,ne ulla susticione nimiis
euhinnationis, leuiter oportebit a sermone serio toris quere ad liberalem iocum uocem. cum autem contendere oportebit, quoniam id aut per continuationem, aut per tributionem sciendum est, in continuatione adaucto mediocriter sono uochs,verbis continuandis,uocem quos iungere oportebit,et torquere sonum, et celeriter cum clamore verba reficere,ut uim uolubilem orationis uociis Fratio consequi posset. In diaributione vocem ab imis fucibiis exclamatione quam clarifima adhibere oportet,
re quantum spatij per singulas exclamationes sempserarimus , -- inter singula interuassa patij consimere
iubemur. In amplificationibus, cum cohortatiore,utem ratio uoce attenuat ima, clamore lani, sono aequabili,eommutationibu crebris, maxima celeritate. In conviquectione utemur uoce depressa, inclinato sono, errabris interuaesis, Iovis status, magnis commutationiabus. De figura uocis favis A, es: nunc de corporis motu dicendum uidelm . Motu est corporis gestus, et uultus moderatio quaedam, quae pronuntianti convenit,et probais biliora reddit ea, quae pronuntiantur. conuenit igitur
74쪽
yi LIBER III. in villiu pudore et acrimonium cst. In gestu nec uenumtem conspicua nec turpitudinem estine aut haeriones,aut operam uideamur esseeAd rasaedem igitur partes, in qu uox est di ibuta, motus quoisque corporis ratio uidetur ese accommodanda. Nam si erit sermo cium dignitate Entes in uectigio, leni dextra motu loqui oportebit, hila re, tristitia, mediocritate
uultius ad sermonis sententire accommodaret. Sin erit in demonstratione sermo, paululum corpus a ce cista deis mittemus. Nam hoc esst a natura datum,ut quam proxime tum uultum admoveamus ad auditores,si quam rem Diseere eos, et uchritanter instigare uelimus. Sin erit in narratione sermo, idem motus poterit idoneus esse, qui paulo ante demonstrabatur in dignitate. Sin in iocati
ne, uultu quandam debemus h tatem significaresine
commutatione gestu . Sin contendemu3 per continuati nem brachio celeri, mobili ut tu, acri aspectu utemur.
sin contentio fiet per dictributionem, celeri porrectione , brachij, inambulatione, pedit dextri rara supplosione, actura defixo a pectu uti oportet. Sin utemur ampli
ratione per cohortatione paulo tardiore, re consideraistiore gestu conveniet uti, si lilibus caeteris rebus, atque
in contentione per continuationem. Sin utemur ampli
ficatione per conquestionem, si ineo plangore, et crapitis ictu, nonnunquam sedato, et con tinti g,,mo flo,' conturbato uultu uti oportebit Non sum nescius, quantum susceperim negotij, qui motu3 corporis expriis mere uerbi et imitari scriptura conatugsta uoces. Verunec hoc confisus possesieri,ut de his rebus fatis commode
75쪽
scribi posse nec si id feri non poset,hoc quod fici, fre
inutile puta am,proprerea quod hic admonere uoluimus quid oporteret, liqua trademiaes exercitationi. Hoc scire tamen oportet, pronuntiationem bonam id perficere, ut res ex animo agi uideatur. N unc ad thesaurum inuentore ram,atque omnium partium rhetorice cinodem mmcis riam transeannos. De memoria.Mmoria, 'VEmoria utrum habeat quiddam artis , an oreos vinis a natura proficiscatur, aliud dicendi tempus
magis idonem tabitur. unc perinde atque constet in hac re mestum valere artem, et praeceptionem, ita de ea re loquemur. Placet enim nobis es artificum memoriae: quare placeat, alius ostendemus:in praepntia cuiusmodi Nise,ut aera, perimus, sunt igitur dus memoria, una natura, ' lis,altera artificiosa. Naturalis est ea, quae notais animis Attigiata in V est, et simul cum cogitatione nata. Artificiosa essea, quam confirmat inductio quaedam, et ratio praecereptionis. Sed quia in caeteris rebus ingenis bonites imitatur saepe doctrinam, ars porro naturae commoda confirmat, in auget: ita ' in hac re ut nonnunquam naturalis mem
morias cui data est egregia, sinulis sit huic artificiose
Piro haec artificiosa, naturae commoda retinet, et ammi et plificat ratione dolarinae. Quapro ter et naturalii memoria praeceptione conae, Frmunda est,ut sit egregia: et haec quae dosina datur,
indiget ingen . Nec hoc magis,aut minus in hac re,quam in caeteris artibus fit, ut ingenio,doctrina, praeceptione, natura nitescat. Q mare et illi qui natura memores sunt,
76쪽
LIBER III. etsi filis hae erit institutio,quod tute pauli post poteris invitelligere: etsi illi steti ingenio noctra praeceptione non indigerent, lamen iusti causa betur, quare s, qui mirinus ingen habent,adiumeto uelimis ese. Nunc de retia sciosa memoria loquet r. conicit igitur artificiosa memoria ex Ioci di imagis Mificistinibus.Locos appellamus eos, qui breuiter, perficie, inesignite,aut natur aut manu sunt absolini, ut eos Acile
naturali memoria comprchendere, et cmplecti que muscis ardes,intercoli num,angulum,frnicem, alia
quae his similia sunt. Imagines sunt formae quaedam, et
notae, e simulachra eius rei quam memini se uo u t. quod genu equi,leones,aquilum QAorim memoriam si nolemu3 habere, imagines eorum certis in locis collocaremos oportebit. Nunc cui modi lacos inuenire, et quo pacto reperire, et in Iocis imagines constituere oporaetratiostendemus. Quemadmodum igitur qui literas sciunm Sunt id quod dictum est,scribere,et recitaete quod scri
pserunt:ita qui N nemonica didicerunt, possunt quae aura dierunt in locis collocare , et ex his memoriter pronum ciam'Loci enim cerae aut chartae sinulimi sunt, imagines literis,dissio itio et collocatio imaginu scriptaerae, promnunciatio lectioni.. Oportet igitur ,si uolumus muta meminisse, multos
nobis locos comparare, ut in multis locis multas gines collocare possemus. Item putamus oportere ex ordine hos Iocos habere , nequando premilatione ora
dinis impediamur,quo secius quoto quoque loco libebit, uri a superiore,uel ab infriore,uel ab media parte ima etines
77쪽
D AD H E R E retines sequi,ea quae mandara locis erunt,edere,et profuisre posmu mam ut si in ordine stantes notos complures
uiderimus,nihil notira intersit,utim a summo,an ab imo, an ab medio nomina eorum dicere incipiamin: item in locis ex ordine collocatis eueniet, ut in quamlibet parreni quoto quos loco libebit, imaginibu3 commoniti dicereposimus id,quod locis mandaverimus. Quare placet,et ex ordine locos reparare , et locos quos assumpserimus, regia commoditres notare oporatebit, ut perpetuo nobis haerere posint. Nor inragines Put literae delentur, ubi nihil illis utimur: loci tanquam cera remanere debeiit. Et ne forte in numero loco, fili
posemu3,quintum quens locum placet notari: quod gerinus, si in quinto loco manum auream collocemus, etsi in decimo aliquem notum,cui praenomensit Decimo: inde sicile erus miles notas quinto quoch loco collocare. Item commodius est in Orelicta, quam in eclebri reagione locos comparare: propterea quod frequentia,' obambulatio hominum coturbat, et infirmat imaginum notas. solitudo conseruat integras simulachram figuram Praeterea disimiles firma atque natura loci comparandi sunt,ut distincte interlucere possent. Nam si quis inulta intercolumnia sumpserit, conturbabitursinulitudine Ioaecorum,ut ignoret quid in quos loco collocarit. Et in gnitudine modica, et mediocres Iocos haberi oportet.' Nam et praeter modu ampliuagas imagines reddunt,et nimis angusti sepe no uidentur posse capere imaginum collocatione. Tum nec nimis illustres, nec uehemeter obasuros locos haberi oportet, ne aut obcaecentur tenebris
78쪽
LIBER III. et Mnagines,aut plendore praefulgeant Interii illa lacorim mediocria es e placet, fere pario plus, aut minus pedum
tricenum: nam ut aspecturista cogitatio minu3 ualet, siue nimis procul removeris,siue uehementer prope admoveaeris id quod oportet uideri. Sed quanquam ficile est ei, qui paulo plura explorauerit, quamuis multos,' ido,neos Iocos compararctamen si quis ad im fatis idoneos inuenire se non putabit, ipses ibi constituat quam volet multos licebit. cogitatio enim quamuis regionem potest amplecti, et in ea situm loci cuiusdam ad suum arbia trium fudiri , et arabit harta Quare licebit, si hae
prompta copia contenti non erimu , nostinet ipsos regiis ratione nosi a regionem constituere, re idoneorum Ioae
eorum commodifimam distinctionem comparame. De is eis satis Aelim est, nunc ad imaginum rationem tranae stamu . 'Quoniam ergo rerum similis imagines ege oportet, re ex omnibus uerbis notas nobis similitudines eligere debemus, duplicessimilitudines essee debent,vme rerum, alterae verborum. Rerum similitudines exprimutur, cum summatim ipsorum negotiorum imagines comparamum verborum similitudines confiituuntur,cum uniuscuisses nominis,' uocabuli memoria imagine notatur. Rei mistius memoriam saepe una nota, et imagine simplici comae prehendimu3,hoc modo:Vtsi accusator dixerit ab reo hominem ueneno necatum,' haereditatis causa Factum araeguerit,et eius rei multos dixerit testenet conscios esset si hoe primum,ut ad defindendum nobis expeditum sit, hi iunisse uolam n primo laco rei totis imagine conae
79쪽
ra A D II E R E N. firmabimus,aegro insecto cubantem friemus ipso nil lum de quo agitur, si formam eius detinebimus: si eum
non agnouerimus,aliquem aegrotrum no de minimo loco sumemus,ut cito in mentem uenire posset, reum ad his elim eius adstituemus,dextra poculum ,sini a tabulas, medico tecticulos arietinos tramitem. Hoc modo et trafium,et haereditatis, Cr ueneno necati memoria habere poterimu3. I tem deinceps caetera crimina ex ordine in lacii ponemus,et quotiescunq; rem meminisse volemus ,si formarum dissio itione, imaginum diligenti notationentemur , e ea quae uolemlig, memoria cynsequemur. cum uerborum sit utitudines imaginibu3 exprimere uolemus,plus neue iij suscipiemus,et magis ingenium noluexercebimus id nos hoc modo sacere oportebit. Iam dominitionem reges Atridae parant:In Ioco connuere oporistet manus ad coelum tollentem Domitium,cum a regibugnari s loris caedatur Hoc erit, Iam domi ultione reges.
In altero loco Aesopu et cim i suboraui,ut ad Iphia
geniam,Agamemnonem, et Menelau.Hoc erit , Atridae parant. Hoc modo omnia ma erunt expressa. Sed hae imaginum confirmatio sum vadet, si naturailem memorariam exuscitauerimus hac notatione,ut uersu posto, ipsi nobiscu primu transeam bis aut ter eum ures :deinde eum imaginibus uerba exprimamug. Hoc modo naturae
suppeditabitur doctrinaena utras altera separara minuterit sim ita tamen ut multo plus in doctrina, atque arte prodii sit. Quod docere non grauaremur, ni milicremmus,ne cum ab instituto rectro recesissemus,minus commodeseruaretur haec dilucida brevitas praeceptionis. Nuc quoniam
80쪽
LIBERI ILquoniam solet accidere,ut imagines partim flaniae, et ad monendi. idoneae sint,partim imbecilles et infimae, quae uix memoriam posset excitare, qua de causi utrunque faticonsiderandum est:ut cognita causa,qum ustmM,Crquusequatitur imagines,scire posimus. Docet igitur nos ipsi natur quid oporteat fieri: nam si quas res in uita uitanus paruas, usitatas, quotidianas, eas meminisse non solemus,propterea quod nulla nisi notaua,aut admirabili re comouetur animus. At si quid uide mug,aut audimus egregie turpe, aut honestu,inusitatim, magnum,incredibile,ridiculu,id diu memini e consueuiamus. At quod reces audiuimus obliuiscimur plerus:quae acciderunt in pueritia, meminimus optime sepe:nec hoc
alia de causa potest accidere, nisi quod usitatae res sicile
e memoria eluuntur,insignes,' novae diutiua in animo manent. Solis exortu , cursiud, occasus, nemo admiratur,
propterea quia quotidie sunt:at eclipsies solis mirantur,
quia raro accidui: et folii eclipses magis mirantur,quam lanae, propterea quod hae creb iores sunt. Docet ergo senatura uulgari,cT usitata re no exuscitaui, nouitate uero, miminini in insigni quodam negotio commoueri. Iretetur igitur ars natum e T quod ea desiderat,inueniat:quod ostendit, sequatur. Nihil est enim quod aut natura extremu inura nerit,aut dolina primused rerum principia ab ingenio prosteri sunt,et exitus disciplina comparatur. Imagines igitur nos in eo genere cos ituere oportebit,quodgenus manere in memoria diutis tae potest: id accidet,si quam maxime notas similitudines consistitemus,si non multas, nec uagas, sed utiquid notu agentes imagines ponemus,