장음표시 사용
51쪽
naturalis confiserabit scientia Porro cum de sensibis omnibus retro dictum fit illi perscrutari di docere , A dphi scam igitur de omnjbus rebus co eratio pertinebite omnes igitur aliae cessabunt scientie ipsos etiam omniuprinceps puperuacanea erit theo dia,nam omnium uices scientiarum facile sibi naturalis uendicare potenscientia. Animaduertendum autem quod hoc in textu quando di citur de intellectu di de intelli cubilibus ubi se itur squidem asse inuicem fiunt,aba reperitur in alijs exemplaribus lilers. am novi Ephesus,qus en: Siquidem alia,
id est squidem alia fiunt intelle seu scilicet et uitelligibilia, di non eatem nondum enim hac de re senten iam explicauitsuam qu ae in tertio commentariorum de anima
Iibello aiffucitur,ubi asperit, quod omnis intellectus es intellisti ire di omnes prie in ell ribile est intellest M.
An no omnis anima motionis est principium: neque partes filius omnes: Sed augumentationis . id quod in stirpibus: alietationis uero quod est sensitis usi: Motionis autem per locum,aliud quiddam, aenon intellectiuu . Inest enim motus per locum aliis animalibus: Intellectus aute nulli. Palam igitur est quod no de omni dicendum est anima: Non enim Gmnis anima est natura, Sed quaeda illius pars una, uel etiam pi ures.
Proposita superiori dubitatione philostphvi,an uises hcet di philitum de omni anima contemplare pertIneret, net de aliqua illius parte,illa hoc in loco dispeluit, dicitaphatim no se omni aia ad phi ficu uerba 'cere pertinere, sed de illa quae mo ionis est principiti et causa: Cum alit mens ipsa et intellectus nulliis motionis fit principili, sed potius natus ut m vij. de phibo auiitu eli oneyum, Mai
52쪽
Festu sane est p de intellectu physicus ut huiusmosi,ns
cotepti Mur. De partibus igitur issi animaesiti modo per firmabitur quae fiunt mouent esui es hoc immeritorCu.et,
naturae' picus Fulpeculator,gi e: illius declarare potessnom e: Naturi aut principia esse motus et quietii plane eo stat,ut in priscli est oFisum,de illis certe diae partibus crumiserare habebit qu a quomodolibet fiunt molatestet in
animalitigenere o varias illas pote lates re munia,uaria Fbi uocabula uessicauerunti Na ut ime inquit, amm ti in
animatibus cause altrix est diae pars Me potnias: Alterastionu uero principiti re causa,=Uriuae uiae est ui quu no fine sensus opera alterationes in aetatibus sunt Moationis autἷ lacu,qua latione appellant,cccupiscibilis alae pari, epotesta , proculdubio est cause,ut is alijs est ope. si .Patet igitur omnes has enim ae partes, fue potestates rectius dici debent,mouetes esse,re iccirco ad naturae dis qui tori illas attinere comeratione. De mente aut ira fue intellectu,haudquaqua,ut talis est,confiderabjlphinc ,qssi ut diximus,nullius estprincipiti motionis. Dixit aut hi literased ausum lationis id p est in stirpibus astrie eaeis intelligens potes are,quaphi habent muri et omania terra nata, u 'Utiua careant et intellectua: Motus aure a lacum dicit aliud esse,intelligensa aliud cocupiscibilem,me appetibilem anims potestatem omnes avitis alae partes, e potestates quam a Funt principia motionu,ut ui um es sub naturalis philo hi colideratione criere po j t. Cum aut in huiis literae dicit calcerNo.n. omnis kia est naturased quaeda illius pars una,uel et plares Oub Afunctive dixisse uictigia natura ut onmet
53쪽
Oloram intelligens pensitivam, quae alias sane omnes in secim sectetur et continet si quiuum. n. in sie habet et cocur stibie et aqvmentalium, per plura uero isthaec ipsam e Ritpers accepit Ad haec emim quae ex abstractione sunt nihil naturalis scientia contemplari potemquoniam natura allocutus gratia omnia Operatur. Apparet aute ut in artificiosi, elt ars sic in rebus ipsis aliud quoddam esse principium Sc talem causani,quani ex uniuerso perins de ut calidum 8c frigidum habemus . inuamobrem ueti similius est coelum a tali causa factum esse,si quiadem factum eli, di esse talem ob causantcquani anis malia morti obnoxia: ordo enim dc terminatio onage magis in coelcstibus apparent quam apud nos. Quae autem alias alio se habent modossum fortuita potius circa mortalia. At illi animalium quidem uonumquodque natura & esse Sc fieri allauerant: et oe Ium uero forte fortuna casuve tale constitilla, in quo nihil a fortuna,nihil sine ordine esse uidetur. Ubique autem hoc illius gratia dicere solemus, quando alio
quis apparuerit finis ad quem,si nihil prohibeat terminat motu S.
Quoniam retro ut uigimus philosophus demonstrauit quod non ad omnem perstaurandam animam naturalia philosophi cura pe extendebati non enim intellectus consi emplare habet essentiam sed de animae partibus ita, aequomodolibet motionis alicuisis erunt initia, conuenienter liqui poterat imperscrutari,ne limites trasgrederetur'ost
subiungit dicens.* nes de mathematicis disciplinu phsci est uerba facere,illas consueto appellans uocabulo ex a Mirectionei abstrahunt.n.m sie eximunt mathematicae
54쪽
LIBER Leunt quamuli a ste materiam intelligibilem hau usquam peparare cenJantumcum suis enim notionibus quantitates
puer Abinieaecla, C figuras habent, quae sane ab illis
peparari non possunt. Statimque efficacem rationis Abiungit modum cur phi ficus a mathematicis di fungatur discis plinis quoniam natura inquit alicuius 3ratia operatur, id es finis causa.Quoi mathematici supplendum, non facuunt dficiplinaeos nuctum enim diriguntur finem. Ex quia bus ad dubitationem retro adductam clara patet responssio, quod neque de omni anima physici est perscrutatio, quia non de intellectu ut dictum est, neque de P quaelex abstratione Funt,propter nuper adductam rationem. Subiungitpostmodum quod quema modum in iis qui arte fiunt motionis initiu ipsa est ars,ita in nobis aliud quidadam est principium,sive naturam illud, fue animam vapellare maluerimus e Phrisque enim in locis horum coma
mentariorum animam uocat ipsam naturam, communi natur ae quim animae uocabulum esse uolens. Hoc autem
principium inquit et hac caupam quae proportione is respondet arti, a mundi uniuestate attributam nos habeare,non alio sane modo quam calores et frigora inde habere videmur. Quamobrem uersymphententii loco ponit, qua obiter, ex antiquioribus Democritum di Empedocletaxare uidetur, fi uniuesum Fctum est inquiens it simili edite causa fine natura, siue mente, uerisimilius effectum fuisse censiendum est re ab eadem etiam construari,quam ut antiquorum nonnulli dixerunt a ca' er Fortuna illud fuisse constitutum,temere concurrentibus uel atomis, vel
quatuor elementorum naturis et qui tamen animalia rem
55쪽
ptioni obnoxia ortis fui naturales causessesnitia habe,
re uoluerunt,cum alioqui ordinatioricompositio 'abilistasque,et incommutabilis tenor,quae ut diuisisprouenire causissient,in caelestibus fine controversia rectius di exactius quam apud nos appareant, et oculata,ut aiunt, fiade percipiantur. quae omnia cum clarissimis hoc in textum plane apertu uerbis ab Aristotele fini expres, non
e t cur ad eae explicanda si ultra laborare contendamus. Subdit postea istuc quod aeque clarum en, quod ubique scilicet ubi finis reperitur di cernitur aliquis ad quem naturalispertingere contendit motus, omnia sne qusfinem praecurrunt illum et at illum nisi prepediantur tendere Fludent,illius certe fieri censeatur ca . quae res in natus
ra constantibus rebus lectatur maxime. Quamobrem tale quippiam esse palam est quod
natura appellamus: non enim quodcunque ex quos
ins oritur seminer Sed hoc ex illo: Neque quod que semen ex huiusmodi est corpore. Principium igitur est essiciens illius quod ab ipso, semen est: Naatura enim haec sunt: Ex hoc Igitur nascuntur. Sed profecto priusquam hoc est illud culus semen est:semen enim generatio est,substantia autem finis est: Uttisque uero prius est illud a quo prodiit semen: Bilarium eo nim semen dicitur ex quo uidelicet & cuius: Nam Bea quo prodiit eius est semen,ut aequi:& elus quod ab illo fit,ut muli et Uerum non eodem modo ted uino usque ut dictum est ad haec potentia est semen. Post tentia autem quemadmodum ad actum sehabeat,nouimus. Duae igitur haec sunt causae & cuius gratia: de quod est ex necessitate:platraque enim quoniam necesse est generamur,
56쪽
Conclapo haec uidetur est praedictorumitum enim retro se dictum quod quemadmodum in arie constantibua ipse est ars quae uicibus subterram ficientis iungatur, se m caeteris isqvit rebus est aliud quippiam illi proporatione respondens quod prostecto ex uniuerso Amptum habemus et ubi naturam etiam nomisauitiquamobrem hoc in laco mani lum dicit esse,in omni bis naturalibus rebus ii Mese principium quod naturam appellare palamus et ex quo palam est id quod retro dixit, principisam illud di causam nos habere ex uniuerso: non finiscareu intellectum ab tractum, aut ipsam uniues animam ut nostrarum quidam dixerunt non enim ab illis calidum ui dixit re frigidum habemus sed communem uniuersas remque naturam:ut a principio huiu3 literae clarum cypotest i statimque hum te rei glen,nem adducit, non quodlibet is quiens ex quocunque fieri Femine, ped ex Daterminato et Non enim ex genitali equi peditne fibo,
mo et neque contra ex hominis siemime generatur equine
ped ut dictum est ex homine homo, re ex equo equus2quoniam nullum ex ' semen excernit equus nis speciei conueniens suae et Parique modo de homine est di, tendum i Et hoc sane fignare uult it dieque quod cunque stemen ex huiusmodi est corpore . Ex equo nanque , uerbi patia non excernitur hemen, quod
semen esse possit, re principium hominis uel leonis aut alteriuc animalis ab equo Perie diuersi . Ex quo palam esse potest quod genitali siemen in quacunque ani malium Decie est principium re efficiens causa cuiusque quod in eadem reponitur oeciei Natura enim illa colla
57쪽
DE PARTIBUS ANIMALIUM. Eant,quae ex illo manifeste fiunt hemine ad intellectum retro adductum. Subiungit poli modum: Sed profecto priusquam hoc eli illud cuius semen eli: Id est semen genitale posterius eii , quam illud cuius dicitur esse semen, id essquam genitum ex siemine: Uerbi Eratia genitale semen ex quo genitus eii Socrates licet tempore prius fit Socratematura certe et dignatione ,re omnino perstctione polieriuscet ignobilius est ipso Socrates quod flatim declarans, e probans Abiungit. Semen enim generatio est i Abstantia autem finis est: quo in loco nescio quomodo aliutinari intrastatione Aa uidetur Ga a uir alioqui ocularis musi SternIm convertit: Atque etiam priusquam hoc,illud est unde semen expromitur:ut intel bat uidelicet prius tempore effie generans quam genitum:quod ab Aristotelis lane=ntentia est alienum: dicit enim generantis S men polierius essed natione et nobilitate,quam illud cuivi est siemen,id est qualm illud quod ex eo genitum eri siemme,quod flatim declarat Fbjungens siemen enim generatio est: su bi tantia autem finis eniNam de illo a quo excernitur siemen,quod manim e prs cedat tempore, re semen ast excretum, di id
quod ex homine illo postmodum est genitum, clari me
paulipoli exprimit philosophus cum dicite utrisque uero prius est illud a quoprodit semen et Ut Gala igitur interpretatus en inutiliter philosophus bis eandem rem proferter de temporisprioritate bis sequitur: quod minime uerti esse uideturium de prioritate dignationis prius loquatur qua genitum ex 'misepraecellere crestetur siemen, postea de temporis prioritate uerba ficiat,per quam generas pr oecedere certum est:di siemen exste excretur re illud quod
58쪽
LIBER Lex eo natum ess pem meritur res clarissime patere potest ex iis gus in litera ponit diceni, Semen enim generatio efflebisma autem esi finis: Hoc aulam est si diceret, um siemen quodcunque seneratio sitire omnis generatio fit impersti mi ia enim est seneratio ad finem tendens, siemen profecto omne imperfectum est: quod autem ex illo senitum est
eum ad finem peruenerit'um pestam sene est di sub ,
flantia: Finis autem 'substantia cum omnibus numeris snt pes Ela,nobiliora prole fio re natura priora iure censentur esse iis omnibu quae fiunt ad finem, e quorum mamero 'men genitale tempore genitum pr cedens non ab re es dicit . Csterum ut res se ' habeat certum tamen est, Sophronisu m Socratis parentem, it siemine ex quo genitis est Socrates, et Socrate isso tempore esse priorem. De hoc enim nulla est ambiguitas. V erum enim uero inoquii genitale bilitriam dicitur semen: Semen enim ex quo genitin est Socrates,tum Socratis dicitur 'men,tu Sophroniscifed non eodem modo:uerum ut dictu est Sophronstificilicet uelut ex quo ab illo enim proibi siemen e Socratis uero,uelati cuius gratia:illius enim gratia fuit,&illum plane proluxit et genuit: quam certe distinctionem miror Gabm non animaduertcpsed interdum dormitat Homerus. Similique moso in philostphi exemplo ab equo geni,
tale excretum 'menim in Unae utero coniectum mulum
postea produxit:Ex quo igitur,m cuius gratia is ijs etiam esse percipitur per supra dictum distinctionis modum. Aliam pr aeterea breuiter tangit rasionem, Abstantiae anitae perstesionem dignitatemque declarans reflectu heminis a quo est producta . Cum enim inquit genitale Femen
59쪽
' potestate illud quod ex ' fieri producique debet, afti
uero res est ab illo producta, quo potentia se habet ad rastum,ita certe 'men ver bi grana, equi ' habebit reste, esu equi iam altu ex lentis: Porro potetia imperstitior sne eri quam ine actus. Patet igitur quod FbFiantia geniata,quae est etiam generationis finalis cause, Semine ipso, is est efficiente propinqua causa est Iove nobilior. Subiumst postea concludendo philes ophus qgod in rebus naturalibus duo reperiuntur requirunturque causis,finalis scilicet quae ut aliquoties dictum est,cum formali concurrit causem materialis,quam ex necessitate appellatim uba inquiens in rebus natura constantibus ex necessitate fera. Pro quo
animaduertendu sane est unu es s resti is paraphrast flua
notat Auerroes, s in rebus na urabbin duplex sine tofiderari pol necessitas: Altera qui de qua materis necessitate appellat quae materis natura cssequitur,et a qua relInqui nopoti verbi gratia: qih animal ex corruptibili eli genitum femine ut corrupatur ahqn Fumma est necessitas: Cuius Ane fiuntndis imbecillita senium,uirtu dest mor edi naturae postremo miscenti interitus: ora. n. illa ex materiae necessitate uniuersium analium con=cuntur genus. Altera uero est
qua consecutionis necessitate appellat et qua . ut dicti. est retro, finis tria caus* necessema 'icit genera: PFo.n fine, di materia re Frma, et efficiens reperiri uel petuenis necesse esti quod in artificio' retro . leniimus: ut. n. Fiat domus et archite flum esse, T ligni et lapides necesse est
quamobrem de materis necessitate hic sequens, multa in rebias naturalibus ex necessitate feri dixit Nam in operibus bis natura,ut in iis commentar spem icuum eFi uidere mullum hac materis utitur necessit acri
60쪽
sed quem fortassae quispiam quam necessitatem
Ulcant quI necessariores fieri uolunt e neuter enim
uorum modorum eTe potest qui in iis quae de philolophia dicta lunt praefiniuntur: Tertius autem estu IIs quae generationem habente Alimentum enim neutro Illorum modorum neceTatium quoddam cicimus,sed quoniam fieri non potest utres sine eoui: id autem est quasi ex suppositione. Ut enim quia recuri scindendum est,durum esse necesse est:& sic durum uel aeneum uel ferreum et Ita rum instrumentum ut corpus: Alicuius enim gratia tum patuum unaquae que tum uero totum,necesse est profecto tale quip/piam eta,& ex talibus,si ipsum est futurum . Quod igitur duo caularum sint modi:& quod maxime uotrumque uerbis assequi oporteat,quod si minus pa iam certe facere conari di quod omnes qui hoc non dicunt nihil fere de natura dixisse: Principium enim natura potius est quam matella.
Quoniam in calce 'perioris literae dixerat philos' rhus quod multa sunt ex nec tete hoc is textu Abiun fit non immerito quempiam ambigere posse quena necessitatis mosii dicere inledam qui necessitate hanc rebus na turabbiu:iposueruli Necessat .n de numero illo' eli qus multipliciter dnr,queaXmodu ine in. .cometario* Metar ficti tib eterminauit , q hic manuli ut qua explicet dicens se de duobus necessitatis ignificatu in cometariss de philosephia determis p. 8lat utit cometarios illos de prima philosophia, se appellatos. Dixis. n. ibis necessariuese censetur quod ut aliqua siticogens enim vis nece Matem afferre uidetur et alterum etia necessitatis illic adduxit
modum qualem sillogismi propositiones habere uidentura Si enim conclafio . Silogismo collecta talis est et talis necesse en tales uetiales eu e proposuiones illam inferentei.