장음표시 사용
151쪽
quando iudicare volumus de iis . quae clare & distincte non percepimus: Videantur annotationes nostrae ad Prop. Nec dc monia 1trata est ab illo ista propositio; nititur enim Prop. I s. quam ut salsam rejecimus.
Secundi S tertii. ζε non primi generis euntiis docet nos verum falso distinguere. HUic propositioni nemo jure potest contradicere: Primi enim
generis cognitio est obscura dc confusa, altera est clara & distineta, quamvis id non conveniat cum aliis hypothelibus SpinoZae, uti antea observavimus. Rite etiam demonstrata illa fuit, hunc in modum: aut enim inter verum re fasumsit aestinguere , debeι adaequa. tam veri σ falsi .abere ideam, hoc es spem Schol. Prop. o. hujus
verum falsum secundo aut tertis cognationis genere cognoscere.
ut veram habes ideam simul scit, se meram habere ideam, nee de rei meritate potes dubitare.
AS sentimur huic propositioni tanquam per se notae, ut non e geat Demonstratione; & quae adducitur a Spinoaa debet haberi pro erronea. Nititur enim corollario Prop. II. II. & ro. II. quae falsitatis sunt convietie. . In Scholio, quod subnectit, provocat primum ad Scholium Prop.
2I. II. de quo nos suo loco egimus. Porro notat, praecedentem pro positionem satis per se esse manifestam. Nam nemo, inquit, qui veram habet ideam ignorat, peram ideam summam certitudinem 1nvolvere 3 veram namque habere ideam πιιιl aliudAgnistat, quam perfecte si he optime rem cognoscere; nec sane aliquis de hae re dubitare potes, nisi putet, triam quid mutum inflar pictura in tabula, re non modum cogitandi esse, nempe
ipsum intel gere ν re quaeso, quis scire potes, se rem aliquam intelligere, nisi prius rem intelligat 8 hoe s, quis potes scire, se de aliqua re certum osse, nisi privi de ea re certus sit 8 Deinaee, quid 1dea vera Harim est certim dari potest, quod no)ma sit veνθιαι ' Sanesicut lux ste ipsam re tenebras
152쪽
man e it, sic peritas norma sui re falsi est. Quae omnia talia sunt, ut
nemo cum ratione iis contradicere queat, quamvis revera in antecedentibus ipse Spinora iis contradixerit, quando imagines cerebri, quae quid mutum sunt instar picturae in tabula, cum ideis confudit. In reliquis, quae in hoc Scholio recentet, vera sunt mixta falsis, de quorum distinctione facile potest judicari ex dictis. Differentia inter falsiam & veram ideam supponitur ex Prop. 3s. II. 3signata, quam nos falsitatis nota signavimus , & corollarium Prop. II. II. urgetur, quod a nobis rejectum fuit.
De natu rationis non est res, ut contingentes , sed ut ne cessarias contemplarι. SEnsin huius propositionis videtur idem esse, qui est aliorum Philosophorum dicentium, rerum essentias se at emas, vel similia, adeoque facile potest admitti, cum per se haec videntur esse nota. Demonstratio quoque recte procedit, nitens Prop. 6 I. II. A X. 6. I.& Prop. 29. I. Nescio tamen, an sub illis verbis non aliud quid occultetur, quam quod prima fronte videntur prae se ferre. Hactenus sane omnes res debent ut contingentes spectari, quatenus in ipsarum natura nulla necessitas ad existendum involvitur, sicque omnes differunt a Deo , cujus solius natura talis est, ut in ea existentia involvatur, & per consequens necessario existat. Si Spinoeta hanc propositionem ita intelligat, ut velit, omnes res necessario fluere ex natura Dei, uti alias solet loqui, fateor, me istam propositionem non admittere, imo pro falsissima habere. Demonstratio, quam adhibet, ad priorem sensum verum videtur deducere, sed corollaria, quae inde elicit, posteriorem sensum supponere videntur. Sed forte sequentes propositiones animum hujus Auctoris melius denudabunt , prout quoque id in antecedentibus fuimus experti. Et revera postea hic sorex proprio suo se prodidit indicio, & cuilibet conferenti demonstrationem Prop. 29. V. cum hac propositione&corollario facile apparebit, hoC sensu, quem subodorabar, propositionem hanc dc corollaria adjectii protulisse. Corollarium I. est, hinesequitur, a sol ι imaginationeἱendre, quod
153쪽
res tam respectu prateriti , quam futurι ut contιngentes contemplemur.
Hoc nimis universale videtur , atque ita ulterius extendi quam rerum natura permittit, aut supponere , omnes res csse imaginabiles, quod sane est confundere res corporeas & incorporeas Inter se invicem ineptissima confusione. Mentes sane nostrae nequeunt per imaginationem concipi, cum totae sint spirituales, earumque
essentia in cogitatione plane consistat: non ergo potest ab imaginatione pendere , quod mentem Petri vel meam respectu prieterititi suturi ut contingentem Contempler, nisi id intelligam tantummodo de ipso tempore, quatenus tali, quod fateor me per imaginationem concipere posse; quod si igitur corollarium istud de tem .pore voluit intelligere & hinc ejus sensum voluit esse, quod imaginatione nostra versemur circa tempus & ejus differentias , atque adeo, dum res ad illas temporis differentias referimus, nos illam relationem non posse nisi ope imaginationis concipere , quatenus tempus alterum relationis eX tremum non nisi imaginatione potest concipi, posset id admitti. Sed quid sibi velit hoc corollario ulterius patebit ex scholio , in quo corollarii explicationem instituit. Provocat ad Prop. XVII. hujus cum corollario, ubi tamen minus reperitur , quam hic se ostendisse dicit. Ex iis patet quidem , posse
mentem humanam corpora externa, a quibuι corpuι humanum semela fictum
fuis contemplari ut praesentia, etsi non exstant nec praesentia sint, sed inde non patet, quod hic dicit SpinoZa, mentem, quamvis res non exiis sanι, eas tamen S E M P E R ut sibi praesentes imaginari, nisi cause oecurrant , qaa earum prasentem existentiam stri lant. Prop. I 8. habet hoc, quod hic dicit. Qua ratione tandem tempus imaginemur non male declarat, quibus propterea nos refragari nolumus. Corollarium II. De natura rationis es res su4 quadam a renitalisspeis te peνeipere. Hoc illud est, quod ad propositionem ipsam observavimus , exprimi per receptum inter omnes axioma: Rerum essentias tinnπι demonstrationem vero, qua confunditur aeterna Dei necessitas cum aeternitate rerum propter Prop. I 6. I. quam salam ostendimus, ec cui ex parte haec demonstratis nititur , merito sejicimus.
154쪽
Unaquaque cujuscunque corporis , vel rei singularis , a ex seniis, idea Dei aeternam ct infinitam essentiam necessario involvit. HAEc propositio merito tanquam salsa est repudianda, cum involvat confusionem, huic Auctori consuetam, inter essentiam Dei & essentiam non tantum creaturarum spiritualium sive cogitantium, sed etiam corporearum. Id quod apparet quoque ex demonstratione ficulnea, quae nititur Coroll. Prop. 8. II. Prop. I s. I. Prop. c. II. & Def. 6. I. quae omnia suis locis refutavimus. In scholio observat, se per existentiam hic non integgere durationem, hoe est, existentiam , quatenm abstracte concipitur, tanquam quaedam quantitatis species, quam explicationem admittimus. Sed quod dicit, se loqui de i a natura exissentia, qua rebus singularibin tribuitur, propterea quod ex aeterea nece late Dei natura infinita infinitis modis I -quuntur juxta Prop. Iis. I. Concipit talem rerum eXistentiam, quae
merum est inanis cerebri figmentum, cum Principium illud Prop. 26. I. positum longe sit falsissimum.
Cognitis aterna S infinita essentiae Dei, quam unaquaeque idea imvolvit , es adaequata S perfecta.
Upponit haec Propositio, uηamquamque ideam involvere eunitionem aeternis tonita essentia Dei, quod nititur illa confusione essentiae divinae cum essentia rerum saepius a nobis reprehensia, quamvis alias non negemus ideam cujuslibet rei nos adducere ad cognitionem Dei tanquam ejus causam, cum res quaelibet non possit aliter concipi, quam ut dependens a Prima omnium rerum causa, quae est Deus. Sed hinc non consequimnr nisi imperfectam quandam cognitionem aeternaeia infinitae essentiae Dei, eamque generalem, adeoque non satis distinctam , quam ille more suo adiuratam appel
155쪽
Demonstratio nititur propositione praecedenti, quae jam de salu
Mens humana, ad quatam habet cognitionem Herna es infinii essentia Dei. EX scholio Prop. 36. IV. putat, eum hac propositione intellige
re, quod ad mentu humana essentiam pertineat habere adaequatam cognitionem Dei in ita π aterna essentia, id quod falsum plane est, cum multae sint humanae mentes, quae non habeant ullam inualem cognitionem Dei infinitae & aeternae essentiae, paucissimae, quae habeant talem cognitionem Dei infinitae & aeternae essentiae, qualem habet Spinoza cum suis. Demonstratio nititur fundamentis plane erroneis, quem in censum reserenda est Prop. 22 dc 13. II .utdc Propositiones praecedentes que,& 46. In Scholio recte observat, Dei infinitam essentiam ejusque aternitatem omnibus esse notam, quod tamen non intelli Sendum est eo modo, quo vult ipse scilicet, quod ea involvatur in ipsis rebus, tanquam in suis modis, qua ratione ille res extra Deum solet concipere. Verum est, nos ex cognitione Dei plurima posse deducere, qua distincte cognoscamus. de rebus, eo modo, quo id factum est a Cartesio ostendente , veracitatem Dei esse fundamentum, quare in clara dc distincta cognitione rerum non fallamur 3 item, quatenus idem demonstravit, omnia a Dei voluntate, omnes rerum essentias, omne bonum, Omne verum, quod scilicet est in creaturis, dependere 3 quatenus idem quo-Jue regulas motus ex Dei constantia dc immutabilitate derivavit de eduxit ; sed propterea tamen non possumus admittere quod hic dicit, nos ex cognitιone Dei plurima posse deducere, qua adaquate hoc est distincte estgnoscamus eo quod omnia in Deosint f per Deum conestianis ιαν : Ille enim omnia in Deo esse putat tanquam modos essentiae divinae, sicque per Deum vult ut concipiantur, quatenus nequeunt concipi sine substantia ejus, cujus sunt modi, quod apprime falsum cReliqua, quae in hoc Scholio sequuntur, rectius se habent. Dicit:
156쪽
Initionem, inde fieri, quod Deum imaginari nequeant , ut corpora, σquod nomen Deus junxerunt imaginibus rerum, quas νιdere solent, quod ,omines vix vitare ossunt, quia continuo a corporιbus ex ernis afficiun ur.
Quibus verbis pro errore habet, quod homines nomen Deus jungant imaginibus rerum corporearum 3 dicit, id homines vix vitare posse, sed propterea non negat absolute, id posse vitari. Si ergo id potest vitari dc debet quoque, Cum sit erroneum, Auare ergo ipsemet non meliorem quoque format Dei conceptum, Confundens eum cum Blundo, tribuens ei aeque extensionem ac cogitationem, Corpora considerans tanquam Dei modos, adeoque ut pertinentes ad ipsum Deum p Quae conclusionis loco adjicit notatu sunt digna & verissima. Et profe&oplerique errores in hoc solo consistunt, quo cilicet nominare bru non recte aulicamus. Cum enim aliquis ait, lineas, qua ex centro eirculi ad ejusdem circumferentiam ducuntur, esse inaequales, rite sane a-tiud, tum saltem per circulum intelligit, quam Mathematici. Sic cum homines in calculo errant alios numeros in mente , abos in charta habentimare si ipsorum mentem spectes non errant sane ψ mdentur stamen errare quia stysis in mente putamin habere numeros, qui sunt in eharta: Si hos non esset, vibit eosdem errare crederemuν; ut non ereaedi quenaeana est re , quem nuper audiis clamantem , suum atrium volas ingaltinam vicisq quia scilicet ipsius mens satis perspecta mihi videbatur. Atque hinc pleraque oriuntur controversia nempe, qaia homines mentem suam non recte exisplicant , vel quia alterius mentem male interpretantur. Nam revera, dum sibi maxime contradicunt, vel eadem, Pel dirersa cogitant, ita ut, quos inabo errores, re ab urda, esse putant, non sint.
O mente nulti es absolutastae tibera voluntas ; sed mens ad hos mel illud volendum determinatur a causa, qua etiam ab alia δε- terminata es, o haec iterum ab alia , SID in infinitum. DUete hujus Propositionis sunt partes , quarum utraque est falsa.
Prima negat libertatem voluntatis, de qua jam egimus primum ad Defin. 7. Partis Ι. dein ad Appendicem Partis I. postea ad Scholium Prop. II. II. & tandem ad Scholium Prop. 3s. II. quibus in locis libertatem voluntatis asseruimus, explicuimus & contra objectiones
157쪽
ctiones Auctoris defendimus; Altera pars Propositionis infinitum
causarum ordinem introducit a nulla prima dependentem, quoditam in superioribus refutavimus. - Demonstratio nihil minus quami evincit. Nititur Prop. 1 I. II. Coroll. 2. Prop. I7. I. Prop. 2 3. I. quae omnia falla sunt fundamenta. In Scholio dicit, eodem modo demonstrari, in mente nullam dariDeultaιem ab olatam intelligendi, cupiendi, amanda re e. unde nos colligimus , nihil plane horum ab ipso esse demonstratum : demonstratio enim, quam pro priori adduxit, vana fuit, sic ergo nec hoc nisi vano & inani ratiocinio probari poterit. Hinc jam vult te qui, hMDeultates mhιlesse praeter entia Metaph castae universalia; ita absurda absurdis superstruit, quae cadunt omnia subruto fundamento. Quo modo hoc intelligat, melius apparet eX Dc monstratione Prop. q9. In mente tantum dicit esse singulares polisiones, hanc σ iliam a mationem. re hancre illum negatιonem. Ergo existimat, in mente nullam esse facultatem. Equidem fateor, facultatem non esse quid distinctum re ab actu, interea puto, distingui posse de debere tanquam modum cogitandi adeoque ratione. Mens enim, dum hoc assirmat, non re-vugnat ei absolute,quo minus posset hoc ipsum negare,quod videmus saepe ab eadem mente antehac factum & ab aliis mentibus adhuc fieri. Vide & repete illa quae ad Defin. VII. P. I. supra observavimus. Sub jungit,quid hic intelligat per voluntatem s cilicet, 'mand σ negandi facultarem non aurem cupiditatem; illam ulterius explicat dicens, se intesistere facultatem qua mens, quid verum,quidpefasιm sit a mat pel negat, non cupiditatem, qua mens res anetis, vel apersatur. Largiamur
ipsi hanc distinctionem , quid inde λ an propterea sicultas assirmandi & negandi non distinguitur a facultate percipiendi sive intelli- endi ξ An mens non habet aliam sermam quando negat, aliam quano assirmat, aliam quando solummodo intelligit hc percipit, nihil judicans, quod fieri potest vel dubitando, vel ad aliam rem celeritate cogitandi transeundo λ Vix videtur id cum ratione negari posse. Putat tamen, se demonstrasse , has cultates esse notiones universales, &tantum nunc inquirendum, an i e volitiones aliquid μι prater ipsas
rerum ideas. Quia scilicet id deduxit ex Prop. q8. quam falsam ostendimus , inquisitionem instituit Prop. 49. sequenti, ubi illam examinabimus; hic tantum adhuc annotat, se agere de id eis sive mentis Conceptibus, non de imaginibus, quales iniundo oculi vel Cerebro sormantur. S 3 PRO-
158쪽
In mente nulla datur volitio, af matio se negatio praeter illam , quam idea , quatentu idea est, involvit. IN hac propositione ambiguitas haeret, potestque illa sano sensu
concedi. Dum quis habet ideam alicujus rei, qualiscunque illa fuerit, opus est ut aliquid de illa re percipiat, v. gr. qui habet ideam centauri, percipit a parte superiori hominem, a parte inferiori equum; hoc, quod sic percipit de centauro, eo ipso de eo assirmat, dicitque in mente sua, Centaurum esse a parte superiori hominem a parto inseriori equum. Sic assirmationem eme in idea, quatenus idea est, facile concedimus. Dicat nunc aliquis centaurum existere, dicat' alter centaurum non existere, ego vero nihil de eo determinem a
negari sane non potest, alium esse cogitationis sormam, qua nihil determinatur de centauri existentia, nihil quoque cogitetur de illa existentia, aliam qua ea assirmatur,. aliam qua negatur: Quid nunc est dissicultatis, si ad has mentis functiones revera inter se invicem distinctas utar vocibus distinctis, dicamque, eum, qui habet ideam centauri neque cogitat de ejus existentia, habere nudam ejus ideam; qui nihil dei existentia ista determinat, quamvis de ea cogitet dabitare de illa , qui dicit, centaurum existere,as marei, qui dicit centaurum non existere, negare. Et sane ex illis,quae Spinora habet in Tract. de intellectus Emendatione, aliisque constare potest, nequidem ab ipso haec potuisse negari. pag. 37s. Inquit, se fingere, Petrum ire
domum. Ponamus nunc, alium fingere, Petrum ire domum, an non
potuit Spinora audire hoc dicentem, & non cogitare an hoc sit verum necne 3 An non potuit cogitare de eo, & nihil determinare. an verum sit Petrum ire domum p An non potuit ita de eo cogitare ut assentiretur dicenti, vel ut dissent 1ret y An non in priori casu debebit dici nudam habuisse ejus rei ideam ρ In secundo casu dubitasse, in tertio assi mavisse, in quarto negavisse 3 Quantum jam ad negationem attinet eam non potest id ca, quatenus idea est, involvere, si una dc sola consideretur, sed si duae diversis ideae inter se invicem comparentur, potest suo sensu dici, quod una id ea involvat nega. tionem alterius . Ita v. gr. id ea Trianguli involvit negationem quadrati ,
159쪽
drati, quatenus is, qui assirmat, triangulum esse figuram tres complectentem angulos , negat esse figuram complectentem angulos quatuor, semper tamen eo modo, quo antea, potest idea nuda a
dubitatione, negatione & assirmatione distingui. Distinguendum autem porro est inter id, quod exprimit rei essentiam, cujus ideam habemus, dc id quod aliquam rei exprimit proprietatem. Id quod exprimit rei essent iam ita involvit idea rei, ut omnino id assirmet, uti, Triangulum est figura tres complectens angulos , sed quod exprimit rei proprietatem, id ita tantum involvit idea rei, ut dum ex primit rei essentiam suppeditet sussiciens fundamentum ideficiendi. Hoc tantum probat demonstratio Spinogae. Sic recte quidem dicitur, trianguli id eam in voruere hanc assirmationem, quod ires θων anguli aequensur duobus rectis, quatenus issiciens suppeditat fundamentum, ex quo possit concludi, in triangulo quolibet,angulos esse aequales duobus rectis , sed propterea haec affirmatio & negatio non potest dici formaliter cum idea ipsa convenire, vel non distingui mentis actum, quo idea formatur, ab illo mentis actu, quo aliquid assirmitur & negatur. Sic idea anguli contactus involvit, illum esse minorem omni angulo rectilineo, uti demonstratum est Prop. XVI. Euclidis Lib. III. sed non tamen propterea id assirmavit Peletarius, qui cum Clavio hac de re contendit. Ita idea corporis ivvolvit ejus divisibilitatem in infinitum, sunt tamen, qui eam non assirmant, sed negant hanc ipsam proprietatem , & ita de infinitis aliis. Corollarium hinc deducit: VoluntasVinteissectis unum re idem funI; quod potest duplici sensu accipi, velita, ut significet, voluntatem& intellectum realiter non differre, Cum sint attributa ejusdem mentio, quod libenter concedimus ; sed hoc sensu non id accipitur, verum hoc alio, quod voluntas & intellectus ne quidem formaliter differant, quodque intellectus non possit esse sine Moluntate, quo sensu ego illud pro falso reiicio, potestque id satis cognosci ex antea dictis. Demonstratio sponte sua cadit, quia nititur Prop. 48.& ejusdem Schol.&propositionibus praecedentibus, quas nos salsitatis arguimus .Pergamus tantum ad Scholium, quod huic proposstioni annectit. In eo post repetitionem eorum , quae in praecedentibus tractavit, primum ostendit, hominem qui falsi adbaret, nonposte dici certum, quoniam per certitudinem qui positiphin intelligimus , non pero
160쪽
dubitationis privationem, dc provocat ad Prop. 43. hujus cum ejusdem Scholio. Sed Propos. Φ3. tantum dicit, quod is, qui peram habet ideam simul scias, se veram habere ideam, nec de rei veritate flossis dubirare ; unde non sequitur , eum, qui habet ideam confusam, non posse habere assensum de re non elare & distincte percepta, eique
assensui firmiter adhaerere, contrarium enim testatur experientia. Vox vero teνrum vel certitudo ex Communi usu videtur ferre, ut etiam
iis tribuatur, qui pro sententia aliqua, quamvis salsa, tanquam pro aris & focis pugnant; unde est, quod ad hanc dissicultatem solvendam soleat distingui inter certitudinem formalem & aria am, id - ue ita, ut performalem certitudinem intelligatur ille animi assenus, qui firmis stabilitus est fundamentis & qui nititur clara dc distincta perceptione, sive, ut cum SpinoZa loquar, qui nititur vera idea, &per certitudinem ad suam ille assensus, quo firmiter animus adhaeret objecto alicui, de quo tamen tantum confusam habet cognitionem: Sed sic quaestio superesset tantum denomine. Deinde vult distingui inter ideam , sive mentis conceptum , re inter
imagines rerum, quas smaginamur , σ inter Perba, qu3bus res significamus , in quo facile inter nos conveniet. Porro dicit, eos, qui ideas peluti picturas in inbuti mutau ad ciunt, boc praejudicio praeoccupaIos non pidere, ideam, quaten- ιdea es , a mationem aut negationem iovolpere, qua
de rejam diximus in antecedentibus, ostendentes quo sensu possit dici, ideam involvere assirmationem aut negationem. Ego igitur omnino puto, distinguendas esse imagines rerum Corporearum, quae insundo oculi vel in medio cerebro formantur, ab ideis, quae in mente sunt, quae plane incorporeae sunt, ac nihil aliud quam repraesentamina rerum, & animi nostri conceptus, quos de rebus habemus, quae propterea mutae dici nequeunt; sed tamen propterea non
video, ideam quatenus idea es , a mationem aut negationem involvere ,
eo sensu, ac si necessario&semper in actu mentis illius, qui habet ideam, dum illam habet, debeat adesse assiimatio aut negatio,prout
vidimus ad Propos praeced. 9. Quantum attinet ad eos, qui νμ-ha confundunt cum idea , vel cum ipsa a matione, quam idea involvit sintellige id hoc lensu, quo admisi superius in concedo, eos putare, δε posse contra id, quod sevtiint vesie, quando ab quid solis verbis contra id, quo entiunt, a mant aut negant, quia tales, quod est in verbis, transferunt ad voluntatem sive mentem, libenter quoque admitto, quod idea Diuiligoo by G