장음표시 사용
171쪽
bit. Si me rogant, an talis homo non foliin asinus, quam homos desimandus p Dico me nescire, ut etiam nescio, quanti aestimandus su illi qui sepensilem facit, σ quanti aestimanae mi pueri, sulti, νε ioee. At obsedito ista hac responsione non tollitur; concedit Consequentiam, negat hoc esse absurdum. Vis tamen objectionis in consequentia m Moris consistit, absurdum vero id esse constat ex experientia, quae satis constanter docet variis exemplis, hominem in tali aequilibrio positum semetipsum determinare : sic v. gr. proponuntur stape merces aequalis plane praestantiae , emtor convenit de pretio dc numero mercium, venditor concedit electionem emtori, sumit ergo in tali casu quodvis, adeoque semeti plum determinat; quis dubitet similiter futurum, si quis fame dc siti prematur, & proponatur cibus vel potus ejusdem speciei dc praestantiae , ita ut nulla sit distinctio ι quis
inquam dubitet hominem sumturum quemvis ex illis ad famem sitim sedandam, adeoque semetipsam se ejus voluntatem determinare 3 Cum etiam, quando parvum admodum discri inen aestimatur, fieri soleat, ut quodcunque ex illis singularibus sumatur, clam non videatur tanti esse, ut illae distinguantur. Si Spinora de tali homine dubitaverit, an non potius asinusquam homo sit aestimaisus, potuit ergo de semetipm dubitare, cum fieri nequeat, quin ip Ii talia objecta aequalia in emtione & aliis usibus vitae humana: saepe fuerint oblata. Non miror autem, ipsum nescivisse, quanti aestimandus sit ille, qui se pensilem facit ecc. qui omnibus animatis tribuit ideam sui corporis, quod refutavimus ad Scholium Prop. I 3. II. Tandem indicare conatur, quantum hujiu doctrinae cognitio ad usum vitae conferar. Intelligit autem hic doetrinam illam suam, qua omnem tollit distinctionem inter volitionem & ideam, sive inter
voluntatem & intellectum & qua Liberum Arbitrium plane tollit de
evertit. Scilicet I. nos exsiolo Dei nutu agere, Hyinaeque natura esse par-rieipes eo magis, quo sterfectiores actiones agimus, quo magis magisque
Deum intelligimus.Egregius vero hic usus i N os sumus naturae divinar participes, quia somniat, nos esse modos Dei, vel, quia Deus humanae mentis essentiam constituit prout loquitur in Coroll. Prop. o. II. Mentem humanam partem esse inusinitι in te Lectus Dei, ac proinde, cumacimus, Mentem humanam hoc vel illud percipere, nihil astud nos dicere,
172쪽
quam Deus, non quatenus per naturam humanae me uris explicatuν, Ilae quatenus humana men is finIiam constitu;t, hanceel illam habeat ideam,
quae absurda esic in superioribus latis evicimus. Hinc jam deducit,
quod haec BAIνina, praeterquam quod animum omnιmode quIetum reddit, Boc etiam habeat, quod nos doceat, in quo nosrasumma fehcitas si ve beatitudo consistit, nempe in sola Dei cognιtione, ex qua ad ea tantum etenda
inducimur, quae amor oe pietas suarint. Scilicet animus sic quietus redditur, quia quae nos agimus, D eus agit, quatenus per naturam humanae mentis explicatur, hoc est quia nostra actio formaliter est Dei actio , & dum nos vel iuramur, vel occidimus, vel fraudamus, Deus id omne facit: Deus autem extra omnem culpam est collocandus: Ergo ne nos quidem, ulla ratione poterimus argui. Haec est illa quies, quae nobis quaerenda est. Quid vero hic est, quod in nobis gaudium possit & delectationem magnam parereῖ Nonne per istam doctrinam. Deus aequc hominem sceleratorum. mentem constituit ac priorum pNonne sic aequc ipsorum actiones sunt formaliter actiones Dei, ac homines prosorum Z Annon ergo eandem habebunt felicitatem &beatitudinem ξ Quomodo vero talis cognitio Dei nos ad ea tantum
agenda inducet, quae amor & pietas suadent 8 Quaenam sunt quaeso illa, quae suadet amor & pietast Amorem erga Deum is habet, qui se suosque affectus clare&distinctc intelligit, juxta Spinotam Prop.
1 f. U. Pumtem vocat Cupiditatem bene faciendi, que ex eo ingeneratur, quod ex rationis ductu pipimus Schol. I. ad Prop. 37.. IV. Non ergo aliud videbuntur ista suadere, quam ut eX rationis ductu vivamus: At rationis ductus supponit veram Dei cognitionem, quae ex doctrina Spinotae hauriri nequit juXta antea demonstrata. Ex hac autem utilitate hoc porro Consectarium elicit p. 92. e clare intel&gimus, etianIum ilii a vera Virtutis aestimatione aberrant, stat pro viν tute σ optimis actioni in tanquam pro summa servitute , flummis ρν anuis a Deo decorari ex pectant, quasi i a Pir - , Deoque flerνιtus non esseι i a felici-ria summa tibertas. Quod si hic notet eos , qui ista praemia a cognitione Dei persecta, ab amore Dei summo & gaudio ineffabili, quod inde resultat, separant, non rejicio istam reprehensionem, qui enim haec inter se invicem connectunt, quae omnino connecti est necesse, tantum abest ut notandi veniant, ut potius summis modis sint celebrandi. Secundus usus huc redit, quod utramque fortans faciem debeamin
173쪽
aequo animo exspectare s ferre sed is non ex negata voluntate humana consequitur, verum ex eo, uti ipse loquitur, quia σ omnia ab aererno Dei decreto eadem necessitate stquuntur, ac ex essentia triangulisequi- ιαν , quod tres ejus anguli aequales sunt duobus rectis; ubi sensum vocabulo emollit dicens aternum Dii decretum, ut se sorte accommodet Christianis, quod alias necessitatem naturae δυιna appellare solitus fuit, atque sic quidem ex doctrina sua, qua citra voluntatem, quam Deo denegat, omnia quae fiunt ex necessitate naturae Dei deducit, sequitur , nos debere utramque fortuna faciem uno animo expectare σfrae, sed suavius id sequitur ex doctrina de decreto Dei, quae simul docet benignitatem & clementiam Dei erga suos, quatit, ut
omnia ad ipsorum salutem ducat. Tertium usum vultracere ad vitam socialem, quatenvi doceat, ne minem odio habere, contemnere, uridere, nemini irasti, invidere. Praeterea quatenus doceat, ut unusiquissique suis sit contentus cF proximo auxilio; non ex muliebri misericordis, partialitate neque supersitione, sed ex filo rationis dactu, prout ηιbcet remptu re res postular, ut in Tertia parιe o-sendam. Sed si nullam habeamus voluntatem, si careamus Libero Arbitrio, non intelligo, quomodo possimus ulla doctrina flecti adiit ius modi officia, cum ductui naturae tantum simus subjecti, neque ei queamus resistere, si ad contraria vitia nos flectat. Verum de his in Tertia parte uberius.
Quartus usus etiam resertur a communem societatem, quarenus δε-cer, qas ιιo e cires gubernandi sint cae ducendi, nempe non uiserviant,sd ur tiberὸ ea, quae optima sunt, agant , circa quem eadem moveri
potest difficultas, quae circa primam mota fuit. Sed operae pretium non videtur his inhaerere prolixiui.
174쪽
T. N Prooemio reprehendit eos, qui de A fectibus cr
' ra i hominum νipenda ratione flexi erunt , quod hominem concipere videantur in naIura Peluti unperium in imperio, quodque humana impotentia π inconstantiae causam non si communι naturae potentia, sed natura Pitio tribuant squae recte intelleicta nullam reprehensionem mere' i i videntur; modo distinguatur inter ordinem hominibus praescriptum, dc ordinem Universi, dc cogitetur, homi. nes ordinem Universi nunquam posse turbare, etsi ab ordine sibi praescripto non raro devient, quod & ipse vix videtur negare posse, quando negat, omnes homines ductum rationis sequi. Porro conqueritur, neminem assectuum naturam es vires ta quid contra mens thoifidem moderandis possis determinas, Cartesium vero suo judicio nihil .s magni ingeniistu acumen osendisse dicit. Tandem rationem reddit, qua
re assectuum naturam certa ratrone more Geometrico demonss rare voluerit quia nempe judicet, omnia secundum leges re regulas naturae universales fieri, ac proin certar causis agnostere re certas habere proprietates cognιίιone nostra
dignas. Quod an recte iecerit an secus, ex sequentibus liquebit; dc comparatis ipsius inventis cum Cartesii cogitatis cui libit patebit, quantum distent aera lupinis. Merito quoque dubium videri potest,
175쪽
an illa, quae ad impotentiam humanam sipstant, cujusmodi sunt humani affectius, quos ipse Spinoeta cum morbis humani corporis comparat Scholio Prop. qq. hujus Partis, & imperfectionem humanam arguunt, debeant vel possint Mathematice demonstrari, cum multis mutationibus sint obnoxiae, dc in diversis hominibus abii Ddem objectis diversi affectus excitentur , imo in eodem homine quoque diversis temporibus diversi assectus ab iisdem objectis produci ueniat, quod & ipse Spinora aperte asserit Prop. 3I. III. Quidve ro 3 An quoque possiimus more Geometrico demonstrare cona ex iones cogitationum, quae sunt in diversis hominibus de eodem objecto Z Aneas, quae sunt in eodem homine de eodem objecto diverso tempore 3 Unde vero est, quod sermonem habentes de eadem retam di versa de illa dicant Z An quis demonstrabit more Geometri Co
morborum naturam eorumque symptomata tam varia tam diversa
in diversis hominibus,& in eodem homine diversis temporibusῖCum omnia ista dependeant a diversis circumstantiis particularibus&di iapositione ac qualitate corporis, quae est in homine Z Sed rem ipsam . aggrediamur initium facientes a Desinitionibus.
Causam adaequatam appetis eam, cujus est crus potes elare S disin-De per eandem percipi. Dad.equatam autem seupartialem illam voco, cous eo crin per ipsam solam intelligi nequit.
Uic equidem definitioni non repugno, quamvis mirum sit, quare potius De finitionem voluerit formare relatam ad nostram cognitionem, quam ad rei natura , ad quam si attendisset, causa adaequata dicenda fuisset ea, cujus solius viribus citra concursum alterius cauis ejusdem ordinis res producitur, & sic o contrario causia in adaequata dicenda suisset, quae Concursu alterius causae ad rem producendum opus habet. Videtur
sorte supponere, effectus habere plures & sorte infinitas causas, quae
176쪽
omnes a nobis non invi ligantur, Echic sussicere, si tot intelligan- tur, quot sussiciunt, ut effectus possit claro & distincte percipi, easque omnes simul sumtas causam adaequatam vidotur appellare.
Os ium agere dico, cum aliquid in nobis, aut extra nos sis, em jus adaequatasumus causa, hoc es, per Desin. praeced. J eum ex nostrά natura aliquid in nobis aut extra nos sequitur, quod per eandemscim potest clare se distincte intelligi. At Gnira nos pari dico, cum in nobis aliquid sit, vel ex nostra natura aliquid sequitur, cuyus nos non, nis partialis, sumud causa. HAnc etiam admitto sub illa observatione, quam praecedenti adjeci.
Per Assectum intesisto Corporis affectiones, quibus 'sius Corporis agendι potentia augetur, vel minuitur, juvatur vel coercetur, mul horum Oectionum idera. HAEc Definitio obscura est admodum dc intricata, adeoque no
men definitionis nullojure meretur. Mentio fit nostrae mentis, sed non aliter, quam quatenus ab illis Corporis asse monibus accipit ideas, de aliis vero, quae in mente fiunt ea occasione, altum est silentium. Quomodo vero corporis agendi potentia per asse Rus augeatur vel minuatur, nobis hic non explicatum dedit, nec id locum videtur obtinere in omnibus affectibus. Non enim videtur odium ullo modo augere vel minuere Corporis agendi potentiam. An putet, nos habere etiam ideas affectionum Corporis, ut simul percipiamus corporis nostri agendi potentiam augeri vel minui; an vero tantum in perceptione prioris absolvi putet istas ideas, ut per assectus quidem augeatur vel minuatur Corporis agendi potentia, ut tamen illud non percipiatur, non edisserit; quae tamen recurate omnia fuissent explicanda. Praeserenda ergo est definitio Cartesii quam habet Passionum art. 27. & quam ulteriuS explicat per partes
177쪽
nrt. 18. 20.& 37. utpote clara&evidens, quod cuilibet ex collatione potest patere. Huic Definitioni subjungit: Si itaque alicujαι haνum affectionum adaequ.ua possimiu esse causa , tum per infectum a tionem intellao; abas p ponem ; de quo videbimus in sequentibus.
potentia augetur , vel minuitur, bi etiam aliis, qui ejusdem agendi potentiam nec majorem nec minorem reddunt. Corpus humanum multas pati potest mutationes, Gr nihilominu retinere objectorum imprespones, seu vestigia, de quibus vide
Postvl. s. p. 2. S consequenter easdem rerum imagines ; quarum defin. vide Schol. Prop. II. p. 2. Haec duo postulata ut concedamus, nihil videtur obstare.
Mens nostra quaedam agit, quaedam ποῖ patitur, nempe quatenus aὰaequatas habet ideas, estenm quaedam necessaris agit , se quatenus ideas habet inadaequatas , eisenus necessario quaedam pam
fossumus hanc Propositionem admittere, modo illud agere non constituatur in eo, quod aliquis habeat ideas adaequatas, hoc est, claras & distinctas, quod tamen stat uere videtur Auis ctor,quod imprimis ex demonstratione 3 8. Propolitionis patet,ubi illud agere hoc accipit sensu; unde hanc Propositione rejicere nos opor-X tet. Dipiliaco by COOste
178쪽
tet. Demonstratio salsis nititur fundamentis, cujusmoci sunt Corolla Prop. II. II. Prop. 3 6. I. Prop 9. II. Coroll. Prop. ii. II. Et sane in hac Demonstratione mira confusio rerum conlpicitur. Drau nempe dicitur humara MenIu efinitum consito ere, it cm nostram, mentem N alas n entes Inse simul continc re, quorum pi ius procul dubio sic intelligit, quatenus Deum putat esto substantiam , & nostras mentes illius Modos, ut sic tanquam substantia constituat ciuintiam istiusmodi, & omnes mentes in se contineat, quemadmodum substantiae in se continere dicitur omnes modos. Sed de ista sententia insuperioribus satis egimus, eamque falsilatis abunde convicimus.
Corollarium admittimus, tanquam velum : Hinc sequitur, mentem eo plurιbus passionibus esse obnoa iam , quo plures ideaι tradaequatas habet, caecontra, eo plura agere, quo plures habet adaequat M.
Nee corpus mentem ad cogitandum, nec mens corpus ad morum,
neque ad quictem, nec ad aliquid si qhid est ) aliud deiermina re potes.
MIra est haec Propositio, qua negatur omnis actio corporis in
mentem, & vice versa mentis in corpus, quam utramque tamen. experientia satis confirmat; unde eam negare non possumus, quamvis modum, quo illa fit actio, non satis intelligamus. Nec videtur haec Propositio satis convenire cum iis, quae tradit de determinatione mentis a causis externis, quae iterum ab aliis sunt determinata in infinitum Prop. 2 8. I. & Prop. 68. II. Partis. Nisi eX numero illarum. causarum eX ternarum eXcludat corpora, quod tamen contra rationem faceret,nec posset alias eX ternas causas prςter corpora designare. Etiam non video, quomodo illaqueat conciliari cum Prop. I . II.
Si humanum corpus affectum es modo , qui naturam corporis anc in exteν- ni inpolpit, mens humana idem corpus externum ut actu existens, vel ut
Hipν ens, contemplabitur σc. necessario enim istud corpus externum mentem debebit determinare ad talem contemplationem, nisi forte per ri determinare aliud quid intelligat quam homines per illam vocem solent intelligere. Demonstrationis fundamenta falsa sunt plane, qualia sunt Prop. 6. II. & Prop. II. ILDiuitigoo by Cooste
179쪽
In Scholio vult ,ut revocemus nobis in memoriam, quod mens σeργω una eademque res sit, qMajam sub corsationis,jam sub ex ensono at- ιν sitito concipitur , quam sententiam adeo absurdam existimo, ut nesciam, quomodo ab homine sani syncipitis ei queat assensus adhiberi. Initio II. Partis conatus est ostendere, unam eandemque esse substantiam, cui cogitatio ec extensio conveniat, quam ibidem quoque absurditatis convicimus. Sed tunc illam substantiam volebat esse Deum, cui ista diversa attributa assignabat. Nunc mentem dc corpus considerat, quae alibi ancit e sic tantum modos istius divinae sub stantiae. Sic ergo unus idemque modus quoque erit, qui jam sub cogitationis, jam sub extensionis attributo concipitur. N ihil sane mrerum natura adeo oppositum & contrarium est alteri, quam est extensi I & cogitatio : impossibile igitur est, ut uni eidemque subjecto eodem tempore conveniant. Quomodo una eademque simplex substantia capax esse potest tam diversorum attributorum, quae iuxta Spinotam habent diversas essentias λ Ergone una eademque substantia eodem tempore diversas habebit essentiasῖ Sed de his satis in superioribus actum suit. Quomodo autem modi adeo diversi una eadem que res esse possunt ZEX illo adeo vero antecedente hoc tam egregium
consequens elicit. Unde fit, ut ordo, sive rerum concatenatio una sis, sine natum sub hoc, sive sub isto araributo concipiatur, consequenter, ut ordo actioianum repasonum corporis nosti simulsit natara cum ordine actionum πρ sonum mentis. Quod consequens negato antecedente sponte sua coniscidit. Vult praeterea hoc patere ex modo, quo Propositionem I 2. Parais II.
demons rapimus . Sed illa Propositio I 2. etiam falsitatis fuit convictiti Posthaec experientia istud ipsum conatur confirmare, idque propterea, quia, ut dicit p. 98. homines ario firmiter persuassint, fovis
ex solo mentis nuIu jam moreri, jam quiescere, plurimaque agere, qua asou mentis poluntate σ ex cogitania arte pendent. Huic sententiae oppo- .nit, q*od, quid corpuι possit, nemo hucusque determinaverit, hoe est, quod
neminem huc que experientia docxerit, quid corpuι exstis legibas natura , quatenus coNorea mnoam coηsideratur, flossis agere, re quid non possit, nisi a mense determinetur. Hic vera mixta sunt falsis. Si quis statuat, mentem humanam corpori nostro conferre motum,motum novum in illo
producere, & quae sim ilia sunt, eum contra rationem loqui facile possemus evincere, non taMen iis argumentis, quibus uti vellet Spinoga. Hoc vero est, quod nos eXistimamus ; esse ire corpore X i huma-Disiligod by Gorale
180쪽
humano motus principium, este sanguinem juxta solas leges naturae per arterias & venas circulantem , este spiritus, qui ex cerebro in omnes musculos Corporis distunduntur , illosque dii et sis modis,
musculorum interventu, nostri corporis membra movere vel etiam ad quietem reducere : at motus ilios membrorum solo mentis nutu
saepe dicimus variis modis determinari, idque putamus fiat is abunde confirmari experientia. Quid enim potius niti dicemus experientia, quam id quod propria conicientia quemlibet docer' An non enim quilibet, qui corpore sano utitur, conscius est, se ubi voluerit, ambulare, ubi volucrit, scdere, ubi voluerit, loqui, ubi voluerit, tacere, & quae similia sunt Z Ergo utique ex nutu mentis haec omnia dependent Θ sed tamen sic motus corpori humano non confertur a mente, sed qui motus in eo jam est, supponimus semper corpus sanum pro lubitu mentis determinatur; id conscientia nostra nos docci, sicque experientia discimus, quid mens nostra in
corpus nostrum pollit. Quod non evertitur eX eo, quia non exactὸnduimus, quid corpus ex solis leg/b- natura , quatenuae corporea tan umeonsideratur,posse agere , σηρηρυμ s Non negamus equidem, ad varios istos motus determinari quoque posse corpus sine mente, ex solis legibus naturae corporeae, idque eX perientia probari poste concedimus, sed negamus inde sequi, quod ista determinatio non fiatn mente, quando nobis planC sumus conscii, ad nutum nostrae voluntatis sequi illiusmodi corporis motus. Probat hinc argumentis,
nos non exacte novisse , quid corpus ex solis legibus natur.e posit agere pelnon possit. Nam nemo, inquit, hucusque corporis fabricam tam accuνate
novit, ut omnes eiu unctiones potuerat explicare, utjam taceam, quod in .
brutis plum observentur , qua humanam sagacitatem longe superunt, σquo omnambao in Iomnis plurima agant, qua vigilando non auderent ;. quo alis ostendit. 1 um corpus ex solis sua natura legibus multa posse, quar in mens admiratur. Quae omnia nos concedimus, neque adeo istiusmodi probationibus erat opus ad conficiendum id, quod intendit.
At inquit, nemoscit, qua mtione, quibuspe medii mens moveat corpus, neque quot mo:us gradus corEori possit tribuere, quantaque cum erieritate idem movere queat. Unis sequitur, cum homines dicunt, hanc vel illam Corpoνis actio m oriri . Mente, qua imperium 1π Corpuι habet, eos ne-
seire, quid ricant, nec aliud agere, quam speciosis perbis fateri, se peramissius actionu causam absque admiraιione ignorare. Ubi confunduntur ea, quae Disilired by Gorale