장음표시 사용
241쪽
limita sunt,quamvis quilibet ea in se deprehendat per interiorem animi conscientiam,quia sic censet SpinoZa. Quando ergo νoluntas sejungendi rei amata diCitur esse proprietas Amoris, voluntas .lla erit Acquie- flentia in amante ob rei ama a prasentiam .Quid ergo si absit res amat aῖAn
sic cessabit amor 8 An proprietas rei non semper debet adesse&in omni illa re esse ξ Qualis vero erit proprietas, quae non semper adsit 8 An quemadmodum Amor dc Laetitia confunduntnr, ita etiam confundi oportet proprietatem cum accidente. Egregia sane haec philosophandi ratio, quae tam distinctos nos docet sormare conceptusi Nos vero existimamus, istam Acquiescentiam pland separari posse ab Amore, quae in Gaudio animi consistit, quod con- comitatur non omnem Amorem, sed eum demum, quo sertur erga tem praesentem. Sic vero Objectum ubi perceptum fuerit esse Bo. num, sentit animus, se erga illud serri. & inclinari, quae latio &inclinatio Voluntatis nomine solet venire, quae si emet erga Verum , Iudicii nomine veniret, sed cum sit erga Bonum Voluntatis di in specie Amoris nomine appellari debet. VII. D si si Ni T. Est odii plane eadem cum illa quam ad Schol.
Prop. III. examinavimus. VIII. DE FINi T. Propensio est Latina concoma nante idea a cujus rei, qua per aecidens causa es Laetuta. IX. DEPINi T. Aversis es, Tristitia concomitante idea alicujus rei, quaster accidens causa est Tristitia. Provocat ad Schol. Prop. I s. III. quamvis eX eo nequeamus satis
intelligere, quasnam putet csse causas per accidens Laetitiae aut Tri- tiae, quae autem ex Propos. 36. III. ad eam explicandam possunt adduci ea falsitatis ad Prop. I s. III. Convicimus. X. D E P N I T. Devotionis est, de qua egimus ad Schol. p. s a. III. XI. DEPIN1 T. Est Irrisionis. Irrisio est Latula orta ex eo, quod aliquid, quod eontemnimus in re, quam od-πι, ei inesse imaginamur. Haec est aliquanto clarior, quam fuit in Schol. Prop. 32. III. ubi vide quae notavimus. X II. & XIII. DE si Ni T. Est spei & Metus, quas eXamina. vimus ad Schol. 2.Prop. I 8. III. Bene tamen in explicatione observat, non darissem sine metu, nec metum esse. Idque non male demonstrar, ex Prop. I9. & Eo. III. a' i enim s=e pendet, EF de rei eventu dubitat, u abquid imaginarisunomtur , quod rei futura existentia euudit, atque
242쪽
adeo eateηtu contristari, per Prop. I9. hujus σ consequenter damstependet, metuere, ut res evenιat. 2uι autem contra in me u est, hoc ess , de rei, quam ori , eventu dubιtat, aliquιd etiam imaginatar, quod ejusedem rei existentiamsecludit ; atque adeo per Prop. 2 o. hujus iaetatur .s consequenter eatemus=em habet , ne eveniat.
XIV. & XU. DE si Ni T. Est Securitatis & Desperationis, quas vidimus in Schol. a. Prop. i8. III. Expiscatio harum Definitionum videnda. Oritur iraque, inquit, ex spe Securitas, re ex Metu De-θeωιo, quando de rea eventu dubitanae causa tosiuur , quod H, quia homo rem praeteritam velfuturam ades e imag/natur , utprae enιem contem flatur si vel quia aba ιmaginatur, qua existent am earum rerum secluduns,
qua ipsi dubium injiciebant. Haec admittimus, non tamen ea, quae subjungit. Dicit, de rerum singularium eνentu nos nunquam posse e ficertos , quod Conatur probare per Coroll. Prop. 31. II. At in isto Corollario hoc tantum dicitur, omnes res particulares coniingentes re . corruptibiles esse : eX in vero sequi nego, nos nunquam posse esse certos de rerum singularium eventu. An non enim posilanus esse certi
de Eclipsi hoc vel illo tempore sutura, de novilunio, de plenilunio ξΑn vero haec non sunt res singulares λ An non possumus esse certi de iis quae promisit nobis Deus 3 An non istae sunt res singulares Z Fateor hominem istum haec ignoravisse, quod tamen non impedit, . quo minus Christiani de iis queant esse certi. Addit: tames de rerum
sngularium eventu nunquam possumus esse certi, fleri ι men posse , ut de earum eventu non dubitemus , provocans ad Schol. Prop. 49. II quod nos suo loco examinavimus, unde eo Lectorem ablegamus. XVI. DEFINIT. Gaadium es Latitia concomιtante idea rei praete- .rita, qua praeters'em eperit. Haec definitio melior est,quam illa, quam reprehendimus in Scholio 2. Prop. I 8. III. Idem censemus cie sequenti. XVII. DEPINIT. Conscientia morsus Trisuia concomitanlearia rei praeter irae, quaestrateroem evenit. Haec explicatior est illa, quam Schol. 2. P. I 8. III. examinavimus; melior tamen est definitioCartesii, uti apparet ex dictis ad Schol. 2. P. I 8. III. XVIII. DE FINi P. Commiseratio est Tristitia , concomitante idea mali, quod alteri quem nobis similem esse imaginamur evenit. Haec est clarior ea, quae Prop. 2 2. III. retaritur; Vitio tamen eodem
243쪽
aaborat, quod omittat Amorem, qui eidem Tristitiae est mixtus.
In Explicatione observat, inter Commiserationem re Mistyicordiam nullam videri esse disserentiam , nisi fortὸ, quod Commiseratio 'gularem affectum remeiat , Misericordia autem ejus habitum 3 in quo nolumus ei
XIX & XX. D Evi N a T. Favoris& Indignationis eadem sunt cum illis, quae in Scholio Prop. 22. III. reperiuntur, quibus ibi calculum nostrum adjecimus. Quae in Explicatione adducit etiam
merentur approbari. Sit dicit : Haec nomina in communi usi aliud laniasteare scio. Sed meum insitutum non est, νerborum significationem, stae rerum naturam explicare , easque tu Pocabulis indicare, quorum gnificatis quam ex usu habent, a Dulcatione , quά eadem usurpare volo, non omnino abhorret, quod semel monuisse I. iat. caterum horam a tuum e sum viri in Corollario I. Prop. 27. re Seboliis Prop. 22. hujus Partis.
XXI & XXII. DEri NI T. Sunt Existimationis.& Desectus, quasjam examinavimus Schol. Prop. 26. III. n Explieatione observat, Existimationem esse Amoris N Dessectum odii essectum si veproprietatem, atque adeo posse Existimationem etiam definiri, quodH Amor, quatenus hominem ita assicit, ut de re amata plus justo sentiat, re contra Despectus, quod sit odium , quatenus hominem ita assicit, ut de eo, quem odio habet, minus justo sentiat. Vide de his Schol. Prop. 26. hujus. De quibus non operae in pretium,
ut serram eontentionis reciprocemur.
XXIII. DEFINIT. est Aridia, quae plane convenit cum illa, quae in Schol. Prop. 24. legitur. In Explicatione observat, Invidia omponi communiter Misericordiam, quam proinde, invita vocabuli signiscationa, sic definiri posse putat, uti definit postea.
XXIV. DE vi Ni T. Miserisoraea est Amor, quatenus hominem ita asscit, ut ex bono alterius gaudeat, π contra, ut ex alteriiti malo conseratur.
Haec definitio si conseratur cum definit. Commiserationis, quae Prop. 22. III. traditur, apparebit, hominem illum hic jam resarcire id, quod peccaverat in definit. Commiserationis, in qua me lio Amoris non fuerat omittenda. Idem ergo plane est amelius Conr- misera io dc Misericordia, qui proinde perperam discerpuntur nec insuperioribus Misericordiae specialis definitio fuit proposita. In Explicatione transitionem instituit. Atque hi, inquit, Uectus Lae-F f a citia Diuitigoo by Cooste
244쪽
ai ia s Diuitia siunt, quos idea reι externa comitatur, tanquam ea a pense , vel per accidens. Hinc ad alios transeo, quos idea reι interna comιtatur,ttanquam causa. XXV. D xvi NI T. Acquies entiam si o es Laetitia, orta ex eo, quod homose ipsum, fluamque agenae potentiam concemplatur.
Sic hic definit, alibi plane aliter. Conseramus istas definitiones inter sc invicem. In Scholio Proposit. 3 o. III. Acquiesentiam in se ipse definit, quod
sit Lati ia concomitante idea causae externa , Schol. Prop. 3I. III. dicit: Acquiescentia inst i a est LMitιa, concomitante idea sua tanquam causa a at in Schol. Prop. s s. ait: Philautia vel Acquiescentia instras es Lati-ria , qua ex contemplatione nostri oritu . Si hae definitiones non sint censendae inter se invicem pugnare, talis ex his componenda videtur: Acquiescentia in seipso eth Laetitia orta ex eo, quod homo semet iplum suamque agendi potentiam contemplatur concomitante idea Causiae eXternae. At tunc in care prehendi posset, quod sic Acquie, stentia in semetipso non distinguatur a Superbia, quodque tam illi qui recte, quam qui male fecerunt, possint lariari in suavendi potentia. Rectius vero Cart. art. 19o. Acquiescentiam in semetipso fundat super virtute&recto factis. Sed videtur vocabulum Acquieriscenti in semetipso in latiori accepisse sensu, quod apparet ex Explitatione XIII. Definitionis. Ibi dicit : Acquiescentia instipso Humia
hiati opponitur, qua enus peν eandem inteligimus Latitiam, qua ex eo oriatur, quodnosram agendi potensiam contemplamur 3 sed quatenruper ipsam iam ιnIedigimus Latitiam, concomitante idea alicujusfacti, quod nos ex meniis libero decreto sesie credimin, tum Paenitentia 'ponitur; hac autem ratione si describatur Aqquiescentia, nihil erit, quod in ill reprehendere velimus. . XXVI. Dari Nir. Humilitas est Tristitia orta ex eo, quod homasiam impotentiamsi e imbecilgitatem conιemplatur, quae eadem est cum illa, quam legimus in Schol. Prop. s s. ubi vide nostram observa
XXVII, DEFINIT. Pinnitentia est Tristitia, eoneomitanee idea alicujuo faciti, quod nos eae tibero mentis decretofecisse credimin. In Schol. Prop. 3 o. sic definiverat Poenitentiam, quod sit Distitia. concomisante idea causa externae In Scholio vero Prop. I i. dixerat ,.
245쪽
Paenitentiam Use Tristitiam concοκηιt ante idea sui, tanquam causa. Ex quarum collatione iterum patet, Componendam esse ex his omitibus definitionem novam, quae omnia contineat, nisi has definitiones inter se invicem contraiiari sentiamus, uti antea circa Acquiescentiam fecimu9.
Fn Explieiιione dicit, se horum affectuum causis ostendisse in Schol Prop. ue i. hujus & Prop. 3 3, & s s. ad quae & nostra amot
in nos lectorem ablegamus & de libero mentis decreto provocat ad Schol. Prop. 3 s. p. a. ad quod etiam legi possunt nostrae observationes. Quod jam praeterea notari vult: miram non esse, quod omnes
omnιno actu , qui ex consuetudine pravi vocantur , sequetur stitia,
idos, qui recti dicuntur, Laetitia. Nam hoc ex educatione poti umpendere , facile ex sium dictis intelligi. Parentes nimirum, tuos exprobrando, tiberosique propter eosdem saepe objurgaη-3 hoc contra suadendo re laudan Besseesse , ut Tristitiae commotiones illis, Latii ia vero his jungerentur. Suod ima e iam experientia comprobetur. Nam eonsuetudinem re Retulo. uem non esse omnibus eandem; sted contra, qua apud aliosscra, apud alios
profana, qua apud alios honesta , apud alios turpia esse. Prout igituν unusquisque educatus es, ita facti alicuis paenitere , vel eodem gloriaνi , i lmodo sano sensu accipiatur admittere possumus juxta ea,quae jam antea ad Schol. Prop. si . observavimus; sed si eo sensu dicat quasi nullum esset absolute Bonum vel Malum, ecquasi haec unica & sola sit causa, quare quis huic Religioni se applicet potius quam alteri,
quasi non in vera Religione uni talia α ει- quae animum ad illam attrahant dc de ejus veritate perluadeant, nihil erit his salsiis. XXVIII. DLvi Ni T. Superbia est defestra amoresiuiplus justosentire Haec quoad rem satis convenit cum iis, quae in Schol. Prop. 26. ob servavimus. Sic in Explicatione definitionis recte annotat disserentiam inter Stiperbiam & Existimationem de qua etiam ibidem fuerat acturn.
Definit hinc Philautiam , quod sit Amor sui, sive Aequic centiam se ipso , quatenus hominem ita a eis, ut G θ ρωι justo sentiat, in quibus nullam causiam discedendi ab ipso invenio. Non male quoque explicat, quomodoldc quis huic Affectui possit esse contrarius, quae apud ipsum videre potest Lector, ec facile ex iis, quae a nobis de Necessitate &Libertate fuerunt dicta, poterit judicare, quid hic veniat improbandum vel approbandum.
246쪽
In Explicatione commode satis exponit differentiam inter Humilis tem, cujus definitio est 26. & Abjectionem, quae Lector inde petat: nec enim ea transscribere est animus) ut & causam, quam affert, quare Humilitas dc Abjectio raro inter homines reperian
XXX. DA PINIT. Est Gloria, quam dicit esse Latitiam, eoncomitante idea alicujus nostra actionis, quam alios laudare imaginamur. Hanc Conferre possumus cum iis , quae in Schol. Prop. 3 o. de Glo,ia habet, ubi eam dicit Latitiam concomitante idea causa externa. Ex qua collatione possumus colligere verba illa concomitante idea causa externae explicari istis alios laudare nostram actionem, ut sic magis distincta post et formari definitio : Gloria est Laetitia orta ex idea alicujus nostrae actionis, quam concomitatur idea Causae eX ternae,. quam habemus de aliis hominibus, quos hanc nostram actionem laudare imaginamur. Sic tandem conveniet cum defin. Cart. t. 2o quam recitavimus ad Scholium Prop. 3 o. XXXI. D E PINI T. Pudor es Tristitia, eoneomitante idea alicuj-vctioris, quam alios laudare imaginamur 3 quae eodem modo ut priorinum definitione Pudoris , quae ad Schol. Prop. 3 o. legitur , deis bet conjungi. In Explicatione huius des n. docet differentiam, quae inter Pudorem& Verecundiam intercedit, quod Pudor sit Tristitia, qua sequitur DBItam,.c ατ pudet: Verecundia autem su metus,seu Timor Pudoris quo homo continerur, ne aliquid Iurpe committat, quam facile admittimus. De
Impudentia se suo loco acturum promittit, in quem disserimus nostram considerationem. In sequentibus se acturum de illis affectibus dicit, quos ad Cupiditatem reserat. X X χἀ Ι DEFINIT. Desiderium est Cupiditas, sire Appetitvi realiqua potiundi, qua ejusdem ret memoriUOTetur, s simulatιarum rerum memoria, qua eju/dem rei appetenda existentia ecludunt, coerce ur.
Haec definitio aliquanto magis distincta est, quam ea, quae in Schol. Prop. 36. legitur 3 nondum tamen satis explicat hunc affectum. Si enim secluditur rei, quam appetimus, existentia, idque ita intelligitur, ut nunquam sit extitura in nostra potestate, vanus est DiuitiZoo by GOoste
247쪽
est iste Affectus & vitiosus, qui cohiberi potius debet, quam foveri: si vero supponitur, illam rem posse existera, nosque illam possc obtinere, non distinguetur satis a Cupiditate.
Neque Explicatio rem istam juvat. Cum aluujus rei recordamur, inquit, eo ira distonimur, ad eandem eodem adfectu contemplandum, ac si res prasini ades et ; sedbac dispositio, seu conatus, dum vetitamus plerumque cohibetur ab imaginibus rerum , qua exsentiam ejus , cujus recorda mur , secludunt. Haec facile admittere possumus te sed quae sequuntur non m nt clariora, quam quae in ipsa definitione comprehenduntur. 'Mando itaque rei meminimus, qua nos aliquo Laetitia genere a cis, eo ipso conamur eandem cum eodem Lati ia assectu uι prasentem contempla- νι , qui qmdem conatus statim cohibetur memoria reram, qua illitu
ex lentiam secludunt. Dissicultas enim supra mota sic non tollitur. Quod vero hinc concludit Desideriνm revera es e Tristitiam , sa-cile admittere possumus, cum ex dictis ab ipso satis videatur sequi. XXXIII. D g ri Ni T. AEmulatio est alicujus rei cupiditas, qua Nobis ingeneratur ex eo ; quod alios eandem cupiditatem habere imaginamur. Haec eadem est Cum illa, quae in Schol, Prop. 27. traditur, ubi defectum istius definitionis censiura perstrinximus. Explicationem adjectam non improbamus, quam videre potest Lector apud Spinogam ; quamvis desectui nullam medelam praestet. XXXIV. DEFi Niae. υ gratitudinis sive grasia, quam probarenos diximus ad Schol. Prop. i. III. XXXV. DEPI NIT. Est Benepotensia eadem cum illa, quae in Schol. Prop. 27. III. reperitur, ubi nostrae annotationes videri pose
sunt XXXVI. D EPI Ni T. Ira est cupidisau, qua ex odio inciramur ad illi, quem odimus, malum inferendum.
Huic non admodum contradicimus, quamvis Cartesius orium potius habeat pro genere Irae, quam Cupiaetatem : constit enim asse ctum hunc esse mixtum ex odio & Cupiditate, quod quoque ex Prop. 39. III. liquet. XXXVII. DEpivi T. Est Vlia,cta, quae coincidit cum illa, quae in Schol. Coroll. II. Prop. 4 o. continetur, quam ibi approbavi
248쪽
XXXVIII. DEPINi T. Est Crudelitatis non disserens ab ea, quae in Coroll. Prop. I. traditur, quam admisimus. XXXIX. DEri NIT. Est Timoris , cujus similem legimus Scholio Prop. 39. ubi nostra annotata vide. XL &XLI. DE Pi Ni T. Est audacia & Pusitanimitatis, quae plane concordant cum iis, quae in Scholio Prop. II. dixit Spinora, ubi nostrae annotationes possunt videri.
tis, quae in Scholio Propos s r. ab illa fuerunt dicta , de quibus judicium nostrum ad illud exposuimus Scholium. Quae in Explieatione addit legi possunt ab eo, qui voluerit. XLIII. D C r I N I T. Est Humanitatis eadem cum illa, quae ociscurrit in Scholio Prop. 29. ubi quid reprehendendum censeamus poterit videri. XLIV. D E PINI T. Ambitio est immorica Gloria Cupiditas ; in qua nihil aliud invenio reprehendendum, nisi , quod non satis sit clara, quod quid sit illa immodica Cupiditas, non satis explicet. Melius aliquanto id declaratum suit Schol. Prop. 29. In Explicatione dicit : Ambitio es Cupiditar, qua omnes a semis foventur re corroborantur 3 povocans ad Prop. 2 7. in qua nihil de Ambitione legitur , forte autem desgnare voluit Prop. 29. in qua de ea agitur, sicut&Propositione 3 i. ex quibus tamen hoc ipsum non video quomodo possit concludi, s ideo hic asseritiu vix superari pors.
Nam quamdiu homo aliqua Cupiditate tenetur, hac simul necessario teneiatur. Quod quidem verum esse experientia satis comprobatur, modo illa necessitas non intelligatur in natura ipsa esse radicata, sed perlapsum Adami attracta, Contra quam vult SpinoZa, quo sensu illud ipsum Risum esse dicimus. Sententia Ciceronis, intimus quisquemaxiine gloria ducitur. Philosephi etiam libris, quos de contemnenda gloria scribunt, nomensuum inferabunt Oc. hoc tantum evincit, sic agi inter homines, sed originem ejus non aperit, 'uam sacra pagina detegit. Quod hic deducere non est necesse, cum Spinogae probatio hic incumbat, quam nulli bi deprehendimus.
XLV, XLVI, XLVII & XLVIII. DE vr Nir. Sunt Luxtiνia, Ebrietatis araritia o Libidinis, quae ad Schol. Prop. 16. simi
249쪽
Videamus Explicationem, quam adjungit. Dicit, hanc coeundi Cupidi ratem, sive moderata sit, sive immoderata, libιdinem appetiari, de quo nolumus contendere, modo observetur, plerumque tamen Libidinem accipi solere in malam parcem. Quod addit, hos assectus non habere conινarium, de eo ad Scholium Prop. 36. egimus, atque inde evicimus, non debere haec in numero abfuctuum, sed vitiorum potius
collocari. Bene vero observat, tamet era possis, ut homo Avarus, Am- ιιιiosius vel Timidin a nimio cibo potu π coitu abstineat, Avaritιam tamen, Ambiιionem re Timorem luxuria ebrietati vel opιtaιι non esse contrarios
cujus rei justam rationem affert, quam legere licet apud ipsum. His sic absolutis adjicit Affectuum Generalem definitionem. A
fectvi, inquit, qui animi Pathema dicitur, es confusa ι dea , qua mens majorem diei minorem sui Corporis, vel alicujus eius partis existendιν , quam antea, a mat, re qua data t a mens ad hoc potitu, quam ad iulud cogitandum determinatur. Haec quidem definitio aliquanto est
melior, quam ea, quam initio hujus III. Pariis vidimus, sed necdum satisfacit illa, quod patere potest eX iis , quae superius jam annotavimus , ad Definit. III. hujus partis , ubi illa queunt videri. Non debet concipi Affectus tanquam aliquid, quod sit mera corporis affectio, nec tantum tanquam mera idea, sed tanquam aliquid ex his duobus compositum. In affectibus est confusa idea, sed quae ortum habet eX motu spirituum; non ergo Omnis consuisse idea est affectus : Generantur coniuste ideae etiam a sensibus. Quod per affectus augeatur vel minuatur Corporis agendi Potentia, uti dixit Defin. 3. vel, a metur maior vel minor nori corporis νεl alie tu ejur partis existendi vis , uti hic loquitur , totum ex eo pendet, quod mentiῖ naturam totam constituat in idea corporis,
quod suo loco superius reprehendimus dc refutavimus. Apparet id ex Explicatione , quam huic definitioni adjecit. Dicit: me idea ,
qua affectus formam consιtuit, Corporis Pel alicujtu ejus partu consιω- tionem indicare , vel exprimere debet , quam i um Corp- , vel aliqua ejus pars habet, ex eo, quod ' π venae stotentia sive exisendi vis augetur, vel minuitur juvatur νel coercetur. Haec dicit, sed non probat,&ne quidem probare conatur. EX sequentibus autem constat, haec omnia sundari in Prop. LI.& 33. pari. II. quas refutavimus, ostendendo, mentis essentiam non in eo consistere, quod Fui coγονis actualem exsentiam Urmat. Admittimus tamen hanc ejus explicationem,
250쪽
quando inquit : Sed notandum, cum duo, majorem vel minorem existendi vim , quam antea, me non intesigere, quod mens praefentem corporu consitaIιonem cum praeterita comparat ; sed quod ιdea, quae af-mu formam consituri , aliquid de corpore a mat, quod plus minusvereatitatis revera in vomis, quam antea. Quod tandem dicit, sem definitione addidisse, dc qua data ipsa mens ad hoc potius, quam ad aliud cogitandum determinatur, ut strater Latitia σ Iristria naturam , quam prima de ιIionis pars expiscat , Cupissitatis etiam naturam