장음표시 사용
261쪽
PRO P. VIII. Cognitio boni V mali, nihil abud es, quam Laetitiae vel Trasilia afectus , quatenus ejus sumus conscii.
Homini huic consuetum est, ea continuo confundere, quae manifeste inter te ui vicem cliiserunt. In superioribus confudit
Dcum cum creatura, mentem Cum corpore, hominem cum bestia, Laetitiam cum Amore, Id eam cum Voluntate dc ludicio, nunc e
tiam cognitionem boni & mali cum Laetitia & Tristitia conatur confundere. Fatemur equidcm cognitionem boni & mali , quae practica solet appellari, necessario generare Laetitiam vel Tristitiam, sed possumus theoretice cognoscere bonum & malum, absque Laetitiae via Tristitiae affectu. Cohnoscere ubique possumus, aliquid nobis esse utile , quod tamen quamdiu non obtinemus sive possidemus. non potest in nobis oriri Laenitia ; similiter judica de malo. Demonstrationem vero nullo modo admittimus , quia stabili tur iis fundamentis , quorum falsitas jam antea est perspecta ; ut sunt Prop. 7. III. Defin. Laetitiae &Tristitiae Prop. II. III. Prop. 2a. II. Prop. a I. II. & generalis affectuum Definitio.
PROP. IX. Asinus, cujus causam in praesenti nobis adesse ima. ginamur, for tor es, quAmsi eandem non adesse imaginaremur. HAnc Propositionem concedere possumus , quia causa, quam
imaginamur praesentem es e, eo idem edere potest effectus, quos causa ipsa vete praesens producit. Demonstrationem rejicimus propter generalem assectuum definitionem, quam falsiam esse ostendimus, qua, inter alia fundamenta, nititur. In Scholio notat, se non negare, imaginem rei praeteritae vel suturae debiliorem reddi , quando aliaι res nobis raesentes contemplamur , qua rei futura ρRaesentem existentiam secludunt, quod tanquam limitationem istius Propositionis accipere possumus. Corollario etiam non contradicimus. Imago rei futura, vel praete-νita , hoc es, rei, quam tum relatione ad tempus futurum velpraterisum Fclusio praesenti contemplamur , caeteris paribus , debilioν est imagine rei praesentis , σ consequenter affectus erga rem futuram, vel prateritam, careris paribus, remissior es assectu erga rem Praesentem. '
262쪽
PRO P. X. Erga rem futuram, quam cito assuturam imagis mur , intenseus afficimur , quam si ejus exsendi rempus omgius a praesenti is, stare imaginaremur; S memoria rei, quam non diu praeteriisse imaginamur. 1niensius etiam asscimur, quams eundem diu prateriisse imaginaremur. Haec Proposit io facile potest admitti: Prior pars propterea, quia
quod imaginamur cito futurum habemus pro piaesenti; posterior pars, quia imagines in cerebro, vel vestigia si malis appellare, cum tempore delentur, quae ab initio sunt magis vivida. Nec repudiamus ipsius Spinorae demonstrationem, quam etiam
ad icimus: Gatenin enim rem cito afuturum, vel non diu praeteriisse maginamur, eo sese aliquid ιmaginamur , quod rei prasentiam minus secludit, quam si ejusdem futurum exsendi tempus long/m a presenti iustare, vel quod dudum praeterierit, imaginaremur sui per se notum) adeoque per praeced. Prop.9 eatenus 1ntensius erga eandem a ciemur. Scholio quoque non possumus contradicere : Ex iis qua ad desinitionem 6 hujus Partu notavιmus , sequιtur, nos erga objecta, qua a Praesenti longiori temporis in ιννasio Hstant, quam quod imaginando determi- Mare posivmus, quamvis ab invicem longo temporis intervalla distare intelligamus, aquὸ tamen remsse assci.
PROP. XI. Assecius erga rem, quam ut necessariam imagis mur , caeteris parisus, intensior es, quam erga posibilem , vel
contingentem, sive non necessarιam. τοῦ Xemplis res haec clarior seret, quo tamen modo docendi non societ hic scriptor uti v. gr. Amor erga Deum , Caeteris paribus hoc est si Deum rite cognoscamus qualis est, intensior est, quam erga hominem vel aliud quidvis. Ratio hujus rei est, quod plus bonitatis & perfectionis in Deo concipiamus, quam in ulla alia re, quae
bonitas nos ad amandum trahit. Non tamen rejicimus demonstrationem Spinoetae , quam apponimus uatenus rem aliquam necessariam esse 1maginamur , eatenm 6uae existentiam affirmamin, ο contra rei existent am negamm, quatenus eandem Dissiligod by GOrale
263쪽
ium non necesuriam esse imaginu.: mur per Schol. I . Prop. 3 3 p.I. acproinde per Prop. 9 hujus j a LIM erga rem necessariam , caeterv parabus , intensior est, quam erga non necessariam.
PROP. XII. Afectus erga rem, quam imus in praesenti non ex sere, S quam ut possibilem imaginamur, caetexis pardus, m-rensior es, quam erga contingentem. V hanc admittimus. Demonstrationem adjungimus Spino Zar.
I uatenus rem ut contingentem imaginamur, nulla auerius rei imagine
a immν, qua rei existentiam ponat s per Defin. 3. hujus) sed contra χ- eundum hypothesin quaedam imaginamur, quae ejusdem praesentem exi sentiam secludunt. At quatenus rem in futurum po ιlem est, imaginamur, eatenud quadam ιmaginamur, qua ejusdem existentιam ponunt mer Desin. . hujus hoc est, s per Prop. I 8. p. 3 qua Spem Pet Metumfovent; attaque adeo assectiu erga rem p bilem vehementior est. Ubi observandum, ex Defin. q. hujus non aliud constare , qu1m quod Causae ponantur istius rei, quae possibilis dicitur, ita tamen ut nescias, an illae sint determinatae ad agendum, & propterea nescis, an illae ejusdem existentiam ponant, sicque illa demonstratio non firmo satis stat
talo. Corollarium huic Propositioni adjunctum libenter admittimus : ectus erga rem, quam δειmin instrassenti non existere, re quam ut con-rangentem imaginamur , multo remissor est , quam si rem inpraesenti nobis
adesse imaginaremur. Demonstratio istius Corollarii etiam rite se habet, quam videre licet apud SpinoZam. PROP. XIII. Assectas erga rem contingentem, quam scimus in praesenti non exstere, caeteris paribin remissior es, quam affectus erga rem praeteritam. TEra est haec Propositio, & potest ejus veritas facillime cognosci
si tantum cogitemus, rem praeteritam imaginem sui in memoria reliquisse, tanquam existentis suo tempore, nullam autem talem imaginem de re tali contingente in cerebro mistere. Demo
264쪽
strationem Spinogae qui cognoscere velit, poterit ipsum adire, di deprehendet, rite se habere. Paeop. XIV. Vera boni mali cognitio, quatenus vera , nu lum affectum coercere potes , sed tantum, quasenus ui assectus
HAEc Propositio falsissima est, & plane repugnat Parti U. in qua
vult docere, per rationem regi debere asseetias : si enim vera boni dc mali cognitio,quatenns vera,non potest affectum ullum cocriscere : E. ratio in qua vera est boni ec mali cognitio, nullum affectum potest coeicere. Cognitio etiam sive veri sive mali quatenus est cognitio, non potest ut affectus considerari. Videamus tamen quomodo Spinora hanc Propositionem demonstret. Nititur ista de demonstratio generali affectuum tertia Definitione III. Parti praemisiae, quam nos ut incommodam & erroneam rejecimus. Nititur item Prop. 7.& 8. III. quae omnes sunt falsae.
PROP. XV. Cupiditaι, qua ex vera boni S mali eognitione oritur, multis aliis cupiditatibus, qua ex affectibus , quibus confictamur, oriunωr, resingui τet coerceri potest.
HUic Propositioni nolumus contradicere, quamvis demonstra. tio, qua utitur auctor, multis modis sit infirma. Prop. 8. IV. falla est; falsia quoque est ostensa Prop. 3. III. ut dc Prop. 3. IV. sicut etiam Prop. 7. IV. Sed hoc consuetum est homini isti, qui cum debuisset lucem inferre rebus suis Demonstrationibus, utitur iis tam intricatis, ut tenebras potius videatur lectori voluisse offun
PROP. XVI. Cupiritas, quae ex cognitione boni S mali, quatenus hac cognitio futurum restitit, oritur, facιlius rerum Cupiditate, qua in praesentiasuaves sunt, coercer vel resingui potes. ADinittimus hanc quoque Propositionem, nec demonstrationi
repugnamus, quae nititur Coroll. Prop. s. & Prop. praeced. quarum veritatem perspeXimus. PROP. Diuitig oosl
265쪽
249 PROP. XVII. Cupiditas, qua oritur ex vera boni S malicognitione , quatenus hac circa res contingentes Ter satur, multo
adhuc facibus coerceripotest Cupiritate rerum, qua praesentes sunt. Haec Propositio evidens satis est ,& recte educitur ex Corollario
In Scholio commemorat, quid ostenderit in antecedentibus &quem in finem id fecerit, in quo nihil reprehensione dignum nobis occurrit; poterit id videri apud Auctorem.
Paeo P. XVIII. Cupiditas , quae ex Laetitia oritur, caeteris paribus, fortior es Cupiditate, qua ex Tristitia oritur.
Possumus istam Propositionem admi itere vel ob hanc unicam rationem, quod Laetitia nos ad agendum magis incitet quam Tristitia, quod ipsa experientia satisvidetur comprobare., Demonstratio vero Spinozae nititur Definitione I. Affectuum, Definitione item Laetitiae dc Tristitiae propositis in Schol. Prop. D. III. quas rejeci
In Stholio transitionem instituit, qua docet quid hactenus a se sit actum, dc quid postea sit agendum. Rationis dictamina proponit,
ac primum inquit: cum nut Ombilconim natummposulet,postulat ergo i a ut unusiquisque se ipseum amet, suum utile , quod revera Grile est, qua rat, sid omne, quod hominem ad majorem perfectionem reνera ducit, appetat, absolute, ut unusquisquesuum esse, quantum in se es , conservare conetur. Auod quidem tum necessirio verum est, quam quod totum sis seu a
parte maius. Vide Prop. q. III.) Haec faciles concedimus, non ita quae sequuntur. Nititur Spino Za Defin. 8. IV. quam nos repudiavimus ut&Prop. r. III. quae pro salsa fuit rejecta. Falsum est, quod Moralis Virtus nihil sit aliud , quam ex legibus propriae naturae agere , nisi per propriam naturam intelligas rectam rationem. Deducit porro ex his , quoi virtutis fundamentum sit irae conatus proprium esse consse Uanae , quodque felicit.u ιn eo consipat, quod homo suum esse conferrare potest. Scit . ex salsis & absurdis non nisi salis&absurda sequi possitnt, cujusmodi est haec asi ertio juxta quam dicendum erit, Furem, Latronem, opponentem se lictoribus, eosque I i tru-Disiligod by Corale
266쪽
trucidantem virtutem CXercere, quia suum esse conservare conatur imo quem vis, qui in via cum altero est, eumque occidit, quia sic liberatur a nactu, ne ab altero Occidatur, cum sic conetur suum esse conseriare, virtute prie ditum esse; & quae sunt alia similis generis. Sed non mirandum est, hominem hunc talia sentire, quia nullum absolute bonum novimus ipsum agnoscere, Cujus contrarium nos
ostendimus ad Schol. Prop. 3 9. III. & alibi. Virtutis fundamentum est cognitio sui ipsius in ordine aliarum rerum, ut & quem habeat respcctum ad Deum, ad alios homines, ad mundum, sive ad quase vis alias creaturas, & juxta illam cognitionem vitam suam dirigere. Plus ergo Deum debet aestimare ad coque dc diligere ac semetipsum , semetipsum post Deum δέ ad Deum, atque ita reliquos homines debet diligere sicut semetipsum,adeoque post Deum & in ordine ad Deum, ut velit eos esse ad Dei gloriam sicque eo & semetipsum & alios,quantum potest, dirigere. Alterum, quod hinc deducit, verum est, si quidem rectosinsu id intelligatur, V Vtutemproflter' se appetendam, nee quicquum, quod i a praestabil/πι , aut quod utilista nobis sit, dismi cujuὸ causa deberes appeti. Sed si virtus moralis ipsi nihil sit aliud, quam studium proprium suum esse conservandi, nihil hac sententia erit absurdius, quod patet ex dictis. Tertium est, eos, qui se interficiunt ,
animo esse impotentes,e que a causis externis flua natura repugnantibus pror- Ivi pinci. Hoc omnino concedimus; certum enim est, nos teneri ad
nosmet ipsos conservandum, quia non sumus nostri juris, sed Dei, cujus nutu in hunc mundum venimus, cujusque solius nutu ex hoc
abire licet : Sed ex principiis Spindetae, si post hanc vitam nulla sit
alia melior, procul dubio is non perperam egerit, qui omnibus malis onustus de miseriis, more Stoicorum sibi ipsi fecerit exitum, quia illi melius est non esse quam sub inextricabilibus miseriis conflictari.
His addit, quod expostulato ψ. Partis II. sequatur, nos et cere nunquam posse, ur nihil extra nos indigeamas a nostrum esse conservandum, re tit ira
vivamuου , ut nullum commercium cum rebur, qua exim nossunt habeamis;
ubi puto, ipsum scribere voluisse, ex Axiomarea Partis II. quod est, Nos corpus quoddam multis modis assisenti/ in nulla enim isti Parti II . Postulata praemittuntur) & facile Concedo, hoc exinde legitime eolligi posse, sicut & id, quod adjungit eX parte pro vero habemus. Si
praeterea habrit, nostram mentemssectemus cisane noster intellectus impe=Ρ
267쪽
Verum hic est ,nostrum intellectum imperfectiorem sore, si Mens nihil praeter semetipsam intelligeret, sed non elt verum, nosrum iste deinctum imperfectio em fore, si Mens sola esset. Quod si enim supponamus, mentem nihil intelligere praeter semetipsum dc Deum, non posset sane dici, nostrum intellectum fore imperfectiorem, nam in Dei intellectione & cognitione suam reperiret perfectionem. Fateor equidem , si supponamus, mentem nostram esse unitam corpori, quod multis modis assici sentimus , quod hic supponere videtur, & si jam porro cum SpinoZastatuamus, mentem ita a corpore pendere, ut eo destructo etiam ipsa este desinat, mentem sore impersectiorem, si non intelligeret corpora, quae se assiciunt, sic revera sequeretur id quod dicit: Neque tantum hoc inde sequeretur, verum etiam amplius juxta SpinoZae Principia esset dicendum i si mens sola esset nihil plane fore; nullam enim habitura esset essentiam, si essentia mentis consisteret in idea corporis actu existentis, quod in superioribus sanxit. At nos ista omnia pro fallis habemus, , quod etiam in superioribus iam annotatum fuit. Videamus illum
Porro r..tiocinantem : Ex hu nulla praestantiora excogitari posiunt, quamga, qua cum nora naIura prorsus conveniunt. Si enim duo ex. gr. ejusdem prosin natura inaevidua invicem junguntur, individuum componunt gulo duplo potentius. Homini igitur nihil homine utilius, nihil inquam , homines praestantius ad sum esse conservandum, optare ρυμηt, quam quod
omnes in omnιbus ita conpeniant, ut omnium mentes re corpora unam quasi mentem, unumque corpin componant, cs omnes ut, quantum po sent, suum esse conservare comentur, omnesque simulomnium commune utile sibi
quaerant , ex quib- l equitur , homines, qui ratione gubernantur , hoc est, homines qui ex ductu rationi Pum utile quarunt, nihil Mi appetere, quod reliquis hominibus non cupiant, atque adeo eos iamjustos , sdos , at que honestos esse. Nos vero libenter concedimus societatem hum nam niti communi utilitate, non tamen quasi id unicum sit landamentum conservationis aliorum, quod nos, uti eX ante dictis conflare potest, derivamus ex Amore. Tandem inquit, se haec ea de causa proposuisse , ut , sisteri posiet, eorum attentionem δι conciliaret, qui credunt, hoe Prancipium, quod hcet unusquisque suum utile quaerere tenetur, impie atis snon autem vi sutis repletatis esse fundamentum. Sed ille nimis generatim
haec proposuerat in superioribus, unde nos illi generali Propositioni opposuimus ablurda, quae eκ ea sic generatim proposita vid
268쪽
bantur sequi. Alias si homo consideretur ante peccatum , dc ante abusum rationis facile concedimus, hoc axioma de conservatione sui ipsius, este i osse aliquod fundamentum conservationis aliorum, adeoque societatis humanae juxta dicta.
P R o P. XIX. Id unusquirique ex legibus suae naturae necessario petit, vel aversatur, quod bonum vel manum essejudicat. ΡRopositionem non negamus , sed ratam habemus, & facile aposteriori ex experientia potest cognosci. Demonstratio ejus admitti nequit, quod falso nitatur fundamento, quale est Prop. 8. IV. ut nunc de Appetitus & Affcctuum definitione, ad quam etiam hic provocat, nihil dicam.
P P, magis μη qui fue suum utile quaerere , hoc
es, suum esse conservare conatur is potes, eo magis virime praeinditus est; S contra, quatenus unusquirique suum utile, hoc es, suum esse conservare negligit, eatenus est impotens. HAEc Propositio sic generatim proposita vera esse nequit propterea, quae jam antea ad Schol. Prop. I 8. I U. annotavimus. Demonstratio nititur Defin. 8. IU. quam rejecimus ut & Prop. II . sensu Spinogae acceptis. 'Adfinium pei gamus. In eo nihil reprehensione dignum reperimus. Colligit ex antea dictis, neminem,nisi a causis externis, s suae naturae contrariis victum suum utile anetere , sive, suum esse conserPare, ne iseret quod plane concedimus. Placet etiam explicatio adjuncta. Nemo Inquit, ex necessitate sua natura , sed a causis externis coactur alimen a aversatur, vel se imum ιnterficit , quod nullis modis fieri potes s nempe inter ι aliquis se amum coactus ab alio, qui ejus dexteram, qua ensemessu ρrehenderat, contorquet, re cogis persus cor i um gladium iurigere iνel quod ex mandato tyranni , ut Seneca, cogatur venas aperire fuat, hoc est, majus malum minore uuare cupiat vel, denique ex eo, quὸd causae laten es externa ejus imagina ionem ria disponunt, σ Corpin ira a ciunt, ut id aliam naeuram prιora contrartam induat, cujus idea in Mente δε-
νι nequιι per Prop. Io. P. III. Sed posteriora verba non satis capere Disiligod by Cc oste
269쪽
re possum, nec ad ea intelligenda Prop. Io. III. quicquam sacere posse videtur , quae ctiam falsa est. Forte tamen hoc voluit: Ho-- mines qui semet iplos interficiunt tunc non videri amplius csse homines, sed mutatos videri posse in monstra sub specie humana latentia; quod sic quidem suo sensu dici, non tamen, si ad Philosophicam examinetur, consistere potest. In his hominibus procul dubio astectuum vehementia ita obstupefecit intellectum, ut utent, don tam male sibi fore, ubi mortui fuerint, vel etiam meia ius. Quae sane arguunt retinuisse eos naturam humanam. Coosi- . derentur exempla Stoicorum, & expendantur eorum dicta, antequam sibi ipsis violentas in serrent manus , nec dices eos tunc homines non fuisse , nisi naturam humanam velis adimere omnibus illis, qui malc ratiocinantur, quod si volueris , quid suturum . sit Spinoetae toties lineptissime demonstranti, facile apparet. Tandem
Scholium concludit his verbis : Aι quo homo ex necessitate sua natu inra conetur non existere, vel in aliam formam mutari, tam es imossibile, . quam quod ex nihilo aliquid stat , ut unusquisque mediocra meditationeyidere potest; quod facile Concedimus.
PROP. XXI. Nemo potes cupere beatum esse, bene agere, Ubene vivere, gur simul non cupi.it esse agere, S vivere, hoc es, actu exsere.
Non tam haec Propositio est, quam axioma indubitatae verita tis, unde demonstratione nulla indigebat. SpinoZae igitur demonstratione , quae etiam nititur Prop. I. III. falsa, non indige
PROP XXII. Vulta virtus potes prior hac nempe conatu sese conseraeania θ concipi. FAlsa est haec Propositio, si intelligatur de Virtute Morali, de qua
omnino est sermo. Falsis plane fundamentis hanc niti Propositionem ex demonstratione patet, cujus sulcra dicuntur esse Prop. . III. & Defin. 8. IV. quae ut falsa saepius notavimus. Coroll rium quoque pro vero haberi nequit , quod est : Gnatis e conserpandi primum σ unicum Pirtutis est fundamextum. Cujus sal
270쪽
sitas alis patere potest ex iis, quae ad Scholium Prop. I 8. IV. an notavimus. Et sane demonstratio istius Corollarii nititur Prop. prie cedenti falla; Prop. vero a I. IV. non dicit, quod absique eonasus in eo erνandι nulla viritu possis concipi, quod si diceret falsissima proeuldubio sorct, juxta ea quae diximus ad Schol. Prop. I 8. IV. PROP. XXIII. Homo, quatenus ad aliquid agendum deserminatur ex eo, quod ideas habet inadaequata , non potest absolute dici ex virtute agere, sed tantum, quatenus determinatur ex eo, quod intelligis. HUic Propositioni non refragamur. Sed demonstratio nitens De fin. 8. IV. quam repudiavimus, plane est rejicienda.
PROP. XXIV. Ex virtute absolute agere nihil in nobis es . quam ex ductu rationis agere, visere, suum esse conservare .
l haec tria idem significamo ex fundamento proprium utile quae
rendi. Possumus hanc Propostionem admittere, si ultima abesset paristicula. Divinae enim gloriae studium utili proprio , quando id requirit necessitas, praeferendum est semper a verae virtutis studioso. Et sane demonstratio nihil roboris confert, cum nitatur Desin. 8. IV. Prop. 3. III. dc C ollario Prop. 22. quae fundamenta omnia sunt falsa.
PROP. XXV. Nemo suum esse alterius rei causa conservare
Non pugnant haec duo, ut aliquis suum esse alterius rei causa conservare conetur , dc tamen simul quoque id faciavsupcausa. Paulus malebat hic esse propter utilitatem Ecclesiae, quamvis nosset melius sibi esse, ut sit cum Christo. Quod si haec Propositio eo usque extendatur, ut nomine alterius rei etiam Deus intelligatur, nihil salsius est illa Propositione; omnino enim nostrum est ODLcium , Idque piae stant fideles pro virili, ut conservari velimus