장음표시 사용
281쪽
eam ita citat, ut Titillationi opponat, qua una tantum pars corporis valde commode est aflecta, ut sic vidcatur significari, cum corpus ex diversis partibus constet,etiam exiliarum diversarum partium ratione debere diversis modis assici , idque ei maxime esse commodum, quo sensu vera esse potest. .
PROP. XXXIX. ἁγρο efficiunt, ut motin o quietis ratio,
quam corporis humans parvi ad invicem habent conse vetur, bona sunt: S ea contra mala, qua effiunt, ut corporis humani par)es aliam adse invicem motus S quiuis habeant rationem.
ADmittimus hancPropositionem, quae eX terminorum cognitio ne clara redditur; priora enim tendunt ad corporis conservationem, posteriora ad quidem delii uctionem. Demonstratio etiam rite se habet iisqueaundamentis nititur, qua non possunt negari, ut videri potest apud Spinoram.
In Scholio notat, quod corpus tum mortem obire intelligat, quando 'bis partes ita disponuntur, ut abam moruι σ quteris rationem ad invicem obii ean/. Addit, se negare non audere , corpuε humanum retenta Ian- gmnis circulatrone , s alus, stropter q- corp- Pivere exisιmatur, posse nihilominus in abam naturam is μή prorsus QPersam mutaνi. Nam nuda. rationem se cogere, ut statuat, corPus non mors , nisi mutetur in cad ver; quιntnam expertentιam ahud suadere videri. Fura namque aliqMan-M , ut homo tales patiatur mutationes, ut non facile eundem ilium asse ἀ-xeris, ut de quodam Hispano Poeta narrare au 1ιverit, qui morbo correptin fuerat, quamvis ex eo con tu erra, manserit tamen praeteratae vitae fisa tam oblitus, ut Fabulas, Traggias, quas fecexat, Das non crediderit esse , o sanepro infante adulto haberastotuisset,s θngua etiam Lernaeulis fuisset oblitin. His adjungit : Et si hoc incredibile videtur, quid de .infantιbus dicemuεῖ si uorum naturam homo pravectae aetatu Asus iam d veryam Ue credit, set Persuade ι non posset M unquam infantem fmsse , nisi ex aliis deste conjecturam facιret. . Concludit denique, ste , ne superstitiosi mateνtam G pe Atet movend noνat quali tonex, malie hac in med orehnquere. Supervacuum igitur & nobis Videtur hac de re multum cum illo dis. putare. Infantis sane corpus paulatim mutatur ic pedetentim, quemadmodum autem mutatio, quam supponimus primam non facit, ut
non putetur idem esse homo cum eo, qui paulo ante fuit, ita mecis L l ' m
282쪽
mutatio secunda, nec tertia & sic porro, adeoque per consequens non potest mutatio, quam supponimas ultitNam, essicere, ut non sit idem homo, qui vir nunc est, cum eo, qui antea infans fuit. Quan. tum autem attinet ad exemplum Poetae Hispani, si quidem id sit. verum, id aliquanto magis faceret ad scopum Spinora: , si is etiam linguae vernaculae fuisset Ublitus,quod negat. Tota vero res versatur in eo, quod ipse mortis vocabulum aliquanto latius extendi posse putat , quam seri usus, qui tamen .r norma loquendi, unde dc nos ab eo nobis recedendum esse non putamus.
PROP. X L. Aua ad hominumsocietatem communem conducunt. He qua eniciunt, ut homines concorditer vivant, utilia sunt, . Sηlia contra mala, qua discordiam in civitatem inducunι. indigebat haec Propositio ulla demonstratione alia, quam δε ea, quod concordia sit fundamentum necestarium, in quo sa-- ' his Reipublicae unice versetur. Demonstrationem tamen a Spino Σa adductam libenter admittimus.
PROP. XLI. Letitia direme mala non est, sed bona; Tristitia
. autem contra directe es mala. Possumus hanc Propositionem admittere propterea, quia Laeti-tili , prout spectat corpus, oritur ex eo quod corpus se bene habeat & contra. Sed si Tristitiae vox sumatur Heneraliter, & respiciat ad quamvis Tristitiae causam, falsia est, cum Tristitia de peccato commisso sit bona, Laetitia vero e contrario mala. At demonstratio Spinoetae nititur definitionibus Laetitiae &Tristitiae, quas ad Schol. Prop. II. III. rejecimus, dc. Prop. 38. IV. quam si non falsam, saltem valde obscuram esse observavimus. .
PROP. X LII. Hilaritas excessum' habere nequis, stasemper bona est S contra Melancholia semper mala. PEr Hilaritatem intelligit Spinoeta istam Laetitiae speciem quan
do omnes corporis partes valde commode sunt affectae, quod ex
283쪽
torporis sanitate ortum habet ; per Melancholiam vero contrariam plane corporis assectionem. Sic vero huic Propositioni contradicere non possumus. Demonstratio tamen Spinoetae vitiata est, per Prop. x I. III. quam ut falsam superius rejecimus.
Paeop. XLIII. Titillatio excessum habere pars S mala esse i Dolor autem eatenus potes esse bonus, quatenus Ili illatis, seu Latitia es mala.
ADmitto & hanc Propositionem, quae satis intelligitur ex naturr Titillationis & Doloris. De nstrationi quoque refragari nolo, modo illa omnia, quae ad eam adhibentur, fundamenta inno sensu fuerint intellecta.
P R. o p. XLIV. Amor U Cupiditaν excessum habere posunι.
Haec Propositio satis munitur experientia, unde de ei non videtur posse dutitari. Demonstratio primae partis inter alia funda. menta nititur prava Amoris definitione , & propterea merito est rejicienda. Sed alterius partis demonstratio a nosis facile admitti
Seholliun satis recte se habet, unde illud describere dc his adjicere non dubitamus. Hilaritas, quam bonam ess 4m, conripitar faciliau, quam observatur. Nam inctus, quibuι quotitae conssctamur, referuntur, plerumque ad aliquam corporis partem, qaama elu M a risur , ae proinde inctus, utplurimam excessum habent, re mentem in folis unius obism eontemplatione ita detin'nt, ut de aliis eogitare nequeat; er quamνῶτhomines pluribuι inriti μου obnoxiisint, atque adeo rari r Feriantur, qui se re uno eodemque inctu conssctent r, non desunt tamen, quibus unau idemque inctus pertinaciter a bareat. Videmus enim homines aliquando ab uno objecto ita assci, ut quamvis Praesens non sit, sesum tamen pron- rem habere credant, quod quando homini non dormienti aeridis, eandem deliνare dicimtu, vel in ire; nec minus insanire medun/-, qai Amare ardent, qui xe nos s atque dies solamam asiam primereticem somniavi. quia ripum movere solent. At eum avarus de nulla alia re, quam de luero vel dMummis rogitet, s ambitiosin de gloria Ne. hi non credanti delia
284쪽
Oia, Ambitio , Libido cra. delini specus sunt, quamPid ister morbos no
PROP. XLV. Odium nunquam potest esse bonum. IN Scholio norat , sed hic re in sequenti per odium lignae tantum m-teggere, quod est erga homines. Nolumus igitur huic Propositioni contradicere, quam etiam sal bene SpinoZa demonstrat . Demonstratio illa nititur Prop. 39. III. quae veraestri Prop. 37. IV. quae non quidem dicit, dum destruere conamur bomιηem nos aliquid conari, quod malum est. Sed tamen id dicit, ex quo illud potest colligi, ncmpe, bonum, quod un-quisque, quι Iectatur Virtutem, sibi. appetat, reliquis hominιbin etiam cupiet, σ eo magis , quo majorem habue- .rit Des cognitionem. Qui ergo conatur hominem destruere ille non habee Dei cognitionem, quod malum est. Sic ergo demonstratio. Spinoetae poterit admitti., Corollarium I. recte se habet: Invidia, Irrisio, Contemtau, Iris Vinia vita, re reliqui assectus, qui ad Odium referuntur , vel ex eodem oratin- .ruν mali sunt, quod uiam ex Prop. 39. III. s PMF. 37. hujus
Corollarium II. ricquid ex eo, quod edis a ficti sumus , appetiamus, turpe, re in civitate injustum es , quod etiam rite sequitur ex diistis. Spinoeta id elom patere putat V Prop. 39. III. s ex Desin. Turpis σ In si, quas vide in Schol. 3 8. hujus. Sed definitionem istam falsitatis redarguimus superiuS. In Scholio bona sunt mixta malis, quae ut examinemus operae est pretium. Distinguit inter Irrisionem & Risum, σ cum νOs αι σjoeus mera sit laetitia , per se bonum esse , modo excesium non habeat, sta ιν Prop. sa . hujus dicit, in quo nihil est quod reprehensionem merea
Quod vero paulo post adjicit, nullum Numen, nec alium ,nsinvia tam nostra impotemia π incommodo delectari, nec nobis lacrynωs , singulis rus metum oe aha hQmmoda, qua ammis olentis sunt signa , viror, δε- iere, est fallissimum,& valde quoque arietat contra praeceptum Evinis
gelicum, quod nos resipiscere jubet ; quid enim aequius est, quam ab eo, qui deviavit a virtute poenitenti an flagitare, quae cum metu Elacrymis est conjuncta. Impotentia autem nostra non in metu&
285쪽
lacrymis consistit, sed in eo, quod turpe quid Commisimus, hoc autem.agnoscere dc de eo dolere, non impotentiae, sed sol illuc ess& generosiuatis est. Reliqua, quae sequuntur apud SpinoZam lubenter admittimus, . νι Sapientu e se uis rebus omnibus a ui ἀυctationem, modo ab aeulgo damno alterius id e , adde, nec nos nimis alliget rebus terrenis , canestibus relictis. Sici etiam quae sequuntur,' quibus id quod citavimus plenius deducit, nemo jure potest reprelien
PROP. XLVI. I ιi ex ducta rationis vivis, quantum potes, conatur riserim in ipsum Odium, Iram, Contemtum M. Amore contra, sive Generositate coil pensare. HUic Propositioni non contradicimus, . demonstrationi quoque ejusdem subscribimns, sed typographi vitium est, quod 33- Prop. P. 3 . fuerit posita loco 3 4. III. quam legere potest qui voluerit apud Spinogam. Seholium quoque observatione dignum, quod propterea adjungimus. taui injurim, inquit, reciproco Oio viniacare vult, miserestro fecto νιvit. . in qui contra studeι Odiam Amore exPugnare, illisun elatuvσIZcure pugnat; aeqet afacile uni homini, ac pluribus resilaiit, fortuna auxilio quam minime indiget. tauos vero vinc, ii laticedunt, non quidem ex defectu; ' dex incremento virium 3 qua omnia adeo clare ex selis Amoris re intesiectus definitionibus sequun/ur, uι opus nm sit eadem Rasiatim de
Alia est haec Propositio, neque sulcitur demonstratione, cujus fundamentum sunt pravae Spei & Metus desinitiones, de qui- 'bus videre licet ostras annotationes ad Schol. II. IS. Prop. III. Schodium c loque non adeo potest a nobis probari. Huc accessit, , inquit, quod hi assectus cognitionis defctum re Mentis impurentiam indι--πι; σ hae de eaus etiam Securitas, Desperatio, Gaudium con-Fientia morsius animo νmpotentis seunt signa. Adam, quamvis si curitas da gaudium affectismi Latiua , Tristisiam mmen eosdempra cum ponunt, Li ncm .' Disiligod by Gorale
286쪽
πων Spem ct Metum. Verum enim vero si eo nomine hi assectus sint centendi mali, quod mentis impotentiam indicent. Omnes in uni aversum affectus mali erunt dicendiue denotant enim omnes aliquam dependentiam 1 corpore & praeterea animi quandam perturbatio, nem & in conceptibus confusis consistunt. Quid vero, an Spes non erit. aflictus bonus, fi nitatur solido sundamento p Christianorum Spes vitae aeternae, quam sundant in Deo dc divinis. promissionibus, Spes, quae non confundit, erit affectus malus p Sic delendus erit ex hominum animis omnis metus irae divinae, sicque, quod solet fiesi ab iis, qui dicuntur sortes miritus, sine metu Numinis secure& in diem nobis vivendum. Quid etiam dicemus de securitate,quam ex spe oriri omnes statuunt, ubi omnis fuerit expulsus metus, adeoque omnis dubitatio fuerit sublata, uti ille loquitur Schol. II. Prop. 18. III. an illam dicemus affectum malum p Cum nihil sit, quod magis possit nos beatos reddere, quam 'istiusmodi securitas, dirina& insallibili veracitate nixa Itane securitas inter animi imis potentias referetur, qua nihilhst majus ad animi robur indicandum. Si praecessit securitatemSpes & metus, quin imo si praecessie eam quaedam Tristitia, non tamen propter illa ipsa securitas in numerum malorum affectuum est referenda, cum in ipsa securitate nihil restet metus.
Desperatio fateor non posest esse unquam bona, si reseratur ad Deum dc ejus auxilium, sed si quis desperet de suis viribus in negotio salutis, quod Spicteta ignoravit, tantum abest ut tanquam male agens sit vituperandus, ut potius eo nomine laudem mereatur. De Gaudio non est, quod dicamus, juxta acceptionem SpinoZae, cum nullum tale possit Esse in rerum natura, uti observarimus ad Schol. II. Prop. I 8. III. Conscientiae morsum malum esse negamus. Non possumus etiam probare quae subjungit: aeuo itaque ma-
, gis ex ductu metrionis vivere conamur, eo marisspe minus pendere, σ meru no et tiberare, re fortuna, quantum possumus imperare conamur, minstrasque acti es certo Fationis eonsilio dirigere. Nam iisn opposita ista
sunt, semperductum rationis sequidc spe assici, modo de sirmitate . Fundamenti, quo Spes nitatur, simus foliciti; metus quoque justus non pugnat eum ratione, sed qui ex ratione vult virere, Gobet sibi metuere a peccatis, ne Deum offendat & Conscientiam inquietam
287쪽
SI per Existimationem&Despectum id intelligamus, quod Spinora in definitionibus in demonstratione adductis, non poterimus non huic Propositioni consensum adhibere. Sed nos ad Scholium Prop. 26. III. observavimus, eum alio sensu haec verba capere, quam juxta vulgarem usum accipi possunt.
P Rop. XLIX. Exisi is facile hominem, qui existimatur ,
superbum reddi . . . H Rc Propositio ex terminis est nota, si per Existimationem in.
telligamus id, quod Spiuoeta eo nomine appellat,scit. Larisiam, qua ex eo oritu , quod homo de asio pta iusto sentit, facile enim inde oritur, ut etiam quis deflemeti opias Iustosentiat; in quo natura superbiae consistit. Demonstrationem Spinoetae etiam non difficiles udmit timus, correcto errore T ogr. discripta 3 o. Defin Iloco 29.&28. loco a T.
PROP. L. Commiseratio in homine, qui ex ductu rationis rivis , per se mala S inutilis.
HUjus Propositionis priorem partem plane negamus ,. quad. eX eo oritur, quod naturam Commiserationis SpinoZa non intellexit, a qua separat Amorem, quod reprehendimus ad Schol. Prop. a a. III. Hujus Partis prioris demonstratio nititur Prop. I. III. quae falsa est. Secunda pars, quod commisenutio ' ιηuιilis, eo sentu, quo ipsemet explicat in demonstratione, admitti potest, quatenus me: lius est ex ductu rationis homini bene facete, quam ex Affectu. Corollarium cum hac limitatione acceptum, quod hostro, . qui ex
dictamine mironis νινιι, eo ιαν, quantum Aorest, emere, ne comma ratione tangatur, si scilicet subintelligatur, qua enis mavult ex ducturationis homini benefacere , quam ex ectu, potest admitti. In Scholio suppossit, verum eci, quod omma ex natura ἀνina ne
ce te sequaηtur, quam plane Confundit cuae universo, opificem ab
288쪽
ab opere non distinguens, uti in superioribus vidimus, unde illam hypothesin etiam rejicere coacti sumus. Si di Xi siet, qui recte norit, orantia ex diurno decreto nec ara equi, re Iecundum aternas natura legeser reputis sieri is fanὸ nιhil reperiet, quod odio, Rou aut Contemtis dignum adde, excepto peccato, quod deviat ab ordine Cr at urae rationali praescii pio etsi cum ordine Una versalinatura Conveniat, nec far, misi permittente ordinante dc dirisente Deo, hoc inquam modoo rmata ejus verba possemus admittere. Addit SpinoZa r talia non cujusquam mψerebιtur id quantum fert humana Virtus, conabiatur bene et re , utriunt, s laetari, quod adhibi ostra limitatione, facile con cedemus. Reliqua, quae subjungit rennino pro veris lunt habenda. Huc accedat, quod is, quι commiseraraouis afect acris tangitur, er at eνius omiseria pel lare esu moνetur, saepe ahquid agit, cum Rosea Usum poemier . tam quia ex asseritu nihil agimus, quod certoscimus bonum ese, quam quia facile falsis liermis deci mur. Atque his expresse loquor de homine, qui ex
' ductu rationis vivit. Nam, quι nec nutione, nec comm . Nuone movetur,
ut abis auxilio sit, is rectὸ inhuman- poliatur. Nam sper Prop. 27. p. 3.) hominι dissimilis esse ridetur. PROP. LI. Favor rationi non repudiat, sed cum eadem comvenire, S.ab eadem oriri potes. ADmittimus libentcs hanc Propositonem. Demonstrationes duas ad illam probandam adhibet, quas, Pro ut jacent, recipere possumus De Scholii vctitate etiam non contendemus cum Spinora. Facile coccedimus , Odium & Indignationem, sit pro Objecto habeant ipsum hominem mala esse; sic quoque largimur, summam potestatem, dum civem, qui alteri injuriam fecit, tutandae pacis causa 'punit, poste id sacere non odio ad perdendum civem, sed pietate
P R OP. I I. Acqvilescentia in se ipso ax ratione oriri potest,mea sola acquiescentiis, qua ex ratione or ι potes, summa es, quae
PRopositio ista satis clara est, ita ot nulla demonstiatione videatur indigere, nec lamen volumus demonitrationi Spinora: resis sari , quae latis redic 'procedere videtur. PROP. Diuili od by Cooste
289쪽
Scholium etiam recte se habet. Es revera acquiescemia inuet o sum . . quod lenire possumis. Demon lirationem hujus videat, qui voluerit penes Auctorem.
Pαop. L III. Humilitas virtvi non e sve ex ratione non oritur. HAnc Propositionem rc salsam dc perniciosam plane cedχo. Falsam dico, quia ratio jubet, ut homo semetipsum contempletur, qualis est, adeoque ut, si imperfectionem& impotentiam in se deprehendat, eam libens agnoscat. Perniciosa quoque est, quod planam viam sternat ad superbiam , quae multorum mallru est
Sed examinemus praetensiam demonstrationem. Dicit. Humatarem esse Trisitiam, quae ex eo oritur, quod homo uam impotentiam contem
platu per 2 6 Definit=ATeet.) uatentu autem ὁ mo se ipsum vera ratione cognossit , eatentu suam sentiam inteVigere supponi, hoc est per Prop. p. 3. siuam potentiam. 'u.ires homo, dum se iraum contemplatur, aliquam suam impotentiam percipit, id non ex eo se , quod se intelogit, sed u t Prop. 4 3. p. 3. ostensum ex eo, quod ι tu agendi potentia coercetur Quae chaidem omnia nos admittimus, sed negamus inde sequi hane Propolitionem , quam proposui sibi demonstrandam. Et si enim impotentiam non intelligat ex eo, quod se intelligit, hoc est, quod politivam habet perceptionem suarum persectionum , intelligit tamen eam quocunque modo, imo vel hoc ipso modo, quod suam agendi potentiam lentit cocrceri. Sophisma ergo merum hic videtur latere in ambiguitate istius phraseos, intesiuere suam impotentiam si enim id sumas propositivum conceetum formar suae impotentia, verum . est, hominem non intelligere suam impotentiam, sed inde non sequitur,Humilitatem non oriri ex ratione, quum ratio laltem eatenus intelligat mentis impotentiam, quatenus ejus potentiam sentit coerceri, quod fissicit. Sed negat porro Spino Za, hominem δε-m impotentiam concipere ex eo, quod aliquid se potentitu intel it, cujus cognitione fuam agendi potentiam determinat, quia inquit, tum nil aliu2 nos conciapere , quam quod homo se ipsum aestinctὸ intel it c per Prop. 26. hujus a quo ipsitu Meὴdi potentia Iuvatur. An sic 'luerit sigillare Iarte- sum qui Medit. III. urget, nos habere ideam Dei, ex eo, quod intelligam nanos esse imperfectos, multa nobis deesse, quod . non M ni posse
290쪽
possemus cogitare , nisi obversaretur nobis idea Entis summe perse- cti, ad quam nostras impersectiones metiremur, non positim dicere, hoc saltem certum ut, eadem hic ludere hominem illum ambigui tale, qua antea lusit : Verum enim est, non intelligi impotentiam nostram positivo aliquo conceptu, sed quia tamen homo conscius est sibi, suum intellectum terminari in hominis potentia , quam percipit se nonsxtendere ulterius , eo ipso potest dici, suam impotentiam contemplari. Quod si hoc argumentandi genere velimus uti, eadem ratione colligemus, . nos Per rarionem non intelligere, nos esse finitos, quia cum illi termini, illi fines in negatione ulterioris persectionis consistant non possunt intelligi . sed tantum quod hominis .peclectio coerceatur. Laudetur ergo humilitas, & ad eam exciten- 'tur , quia nihil humani alienum esse putant. PROP. LI V. Poenitentia 'virtus m n est, flve ex ratione non πώ
iur; sed M, quem facii paenitet, bis miser , seu impotens G
FIusdem sursuris haec est Propositio c4m praecedente, salsissima nempe, quoad utramque sui partem di perniciosa. Si dixisset, id,
ob quod nos poenitet, eX ratione non oriri, verum dixisset neque quicquam erit quod reprehenderemus 3 sed insa poenitentia maxime ex ratione oritur, quae docet, non amplius committenda esse,
quae perperam fuerint facta , & de factis tanquam de m Iis verix nos tristari oportere. Quod si bis miser sit dicendus, quem poeniter, ad illam fugiendam miseriam abstinendum omnino ii poenitentia erit, quod ad factorum emendationem utique nullo pacto conducet, de omnibus sceleribus apertam facist januam. Demonstrari dicit Spinoeta primam Propositionis partem, sicut prior demonstrata fuit; atque haec demonstratio nullis firmis nixa suit fundamentis, unde hanc quoque concidere necesse est. Alteram pariem demonstrare conatus e ii ex definit.γPoenitentiae, Utibuolis primopnupa Cupidirate, rim Trificia Piscis patitur. At is, qui agit poenitentiam, victus quidem est antea prava Cupiditate, sed nune . tamen non potest dici victus esse Tristitia Tristitiae egim si succum bat nos poenitere, sed desiperare dicetur. Non omnes, qui habent affectus animi, iis succumbunt, sed Per rationem iis moderari pon