장음표시 사용
301쪽
Eberum esse non posse. Propositio ista dicit et Heri non posie, uι homo xon μ Natura pars , σ ut nutias possit stati mutationes , nisi, qua per solam suam naturam possint intel i, quarumque adaequata sit causa, scd haec non pugnant cum liberIate, possumus enim ratione uti in disiponendis, dirigendis S serendis moderate iis, quae nobis ut Naturae parti , queunt cvenire. Sed videamus, quam egregie Moses conia
veniat cum sua sententia. Atque hoc asia , inquit, quae jam demonias νavimi, videntur a Mosesignificarι in ιlla primi fominis historia. In ea enim ntilla aba Deiρotentia concipitur , quam illa, qua hominem creavit , hoe est, potentia, qua hominis solummodo utilitatι consuluit , atque ea-temia narratur, quod DGu homini bbero prohIbuerit, ne de arbore cognitionis boni re mali comederet , re quod, simulac de ea comederet, sat mortem metueret potius quam vivere cuperet. At quid sibi vult ista phra sis, quod potentia, qua Dein hominem c earit, eadem sit cum illa, qua
hominis Iolummodo utilitari consuluit Z una est dc eadem Dei potentia, qua omnia fecit dc facit , qua creat, qua conservat , qu 1 hominis utilitati consulit dic. quia nihil est in Deo, nisi quod sit Deus , si illam phrasin eo sensu accipiat SpinoZa nolumus ei repugnare. Sed nos metuimus, ne sub illa herba anguis lateat. Quomodo vero sequetur, si Deus hominis utilitati consuluit Ergo prohibuit ne cognosceret bonum&malunt, cum C contrario, quia Deus hominia utilitati consuluit, debuerit ei largiri cognitionem boni & mali,
quippe qui voluerit eum gubernare modo conveniente cum Creatura rationali. Prohibitio ista , ne conmederet de arbore scientiae
boni & mali, non est allegorice intelligenda, sed proprie prout tota historia Mosis huc aurigatur. Concessit Deus homini primum condito omnium fructuum arborum esum , eXCepit unam arborem , de qua ne conmederet prohibuit; voluit sic Deus in re levi hominis explorare obedientiam, quod in tanta copia fructuum facile posset ab uno genere abstinere. Haec nota sunt inter Christianos, & faci-cile plenius ex historia Mosis possent deduci, si id requireret ne- necessitas. Non ergo prohibuit homini quod ad essentiam & naturam ejus pertinet, cujusmodi est cognitio boni & mali juxta dicta. Nec intelligi potest, quomodo Deus homini, quem ad imaginem suam secit, & cujus Cordi legem naturae inscripsit, potuerit prohibuisse cognitionem Boni dc Mali; quomodo potuit prohibuisse,quod'iost dabat & quod per consequens homo non poterat non habere ξ
302쪽
Lex illa docebat Bonum esse homini adhaerere suo Creatori, &se componere ad hujus nutum , Malum ab eo recedere & mandato ejus refragari. Inepte quoque verba interdicto Mosis adjecta, quotiescunque de illa arbore comederis morte morieris, exponuntur in hunc sensum; ut ubι de ea comederet, statim mortem metueret Potι- , quam vivere cuperet. Sic Deus dixisset et Nob d homo cognosis e bonum σmalum , si enim ista cognoveris , mortem metues potius , quam vivere cupies. Quis vero Deum rite aestimans verba haec habebit digna ipsius majestate 3 Prohibebit homini cognitionem , quam impi homine posuit, dc quae necessaria ipsi ad vitae gubernationem : Rationem afferet suae prohibitionis plane inconsequentem. Mortem metuet potius quam vivere cupiet homo , si bonum &malum cognoverit : Quomodo opponuntur metuere mo tem 2' --
pere πιυexe, ut potius prius, quam posterius debeat dici 8 An non eadem sunt haec duo, cupere vivere dc metuere mortem p An non mors & vita sunt opposita λ An non qui cupiet unum ita saltem metuet alterum, ut cupiat omnia,quae huic sunt oppositaῖ Quomodo cohaerent cognitio boni & mali cum metu mortis potius, quam cum desiderio vivendi Z An non Deus cognoscit bonum & malum p An ergo metuet mortem potius quam vivere cupiet 3 apage eum istiusmodi inconcinnis argumentationibus. Homo primus ante lapsum cognoscebat, bonum esse subjici suo Creatori, obedientem esse ejus mandatis, malum vero esse ab ipsius mandatis recedere, haee cognitio ad vitam ducebat aeternam dc mortis metum expellebat, quamdiu se Creatoris voluntati subjiciebat. Taedet fere ineptiarum hujus auel oris,& tamen taedium est devorandum,dc examinanda sunt reliqua, ne quid intactum relinquamus. Sic pergit SpinoZa demonis strare convenientiam suae opinionis cum Mosis dictis: Deinde,quod in
venta ab homine uxore,qua eumsua natura prorsu conUeniebat,cognovit ni-
Bilposse in natura dari, quodi potesset ilia se utilivi ; sed quod, postquam bruta misimilia esse credidit, statim eorum assectus imitari inceperit vide Prop. 27. p. 3. σ libertatem seram omittere,quam Patriarchastostea recuperaverunt Euisu Spiritu Christi, hoc est, Dei idea, a quasotipendet, uehomo libeν β, ο ut bonum, quod sibi evit, reliquis hominibus cupiat, ut supra sper Prop. 37. hujus) demonstravimus. Hic vero concedimus, hominem inventa uXore, vel potius, ut loquitur Moses, accepta uxore a Deo sibi concessa, cognovisse eam sibi commodum fore
303쪽
uuxilium & vitae sociam atque imprimis aptam ad implendam benedictionem divinam de propagatione generis humani. Sed non dicit Moles, hominem cognovisse, bruta sibi esse similia, quin imo potius contrarium dicit, diim inquit homini inter bruta non inventum esse commodum auxilium Gen. II. 2 o. neque dicit , hominem
imirari coepisse brutorum affectus, de quo ne quidem legitur apud Mosen, neque verum est universaliter : Qui credit rem aliquam sibi esse similem ejus affectus imitari incipere, & nos Prop. 27. III. ad quam provocat, falfitatis in superioribus convicimus. Somnia sunt; quod vultus christisit Dei idea Pil. quam homo habet in mente suade
Deo, & quod ab illa id ea pendeat, ut homo sit liber id est ut ductum rationis nosaffectuum sequatur. Spiritus Christi juxta mentem Scripturae est tertia S. S. Trinitatis persona, ab ejus operatione pendet hominum fidelium regeneratio, inter quos Patriarchas aliosique viros pios merito reserimus 3 idea vero, quam homo habet de Deo non sussicit, ut homo lapsus sola ratione ducatur, cum ea sit communis omnibus hominibus, quorum tamen maxima pars ductum arietitum potius, quam rationis sequitur. Quamam vero hic est concordia inter SpinoZa dicta Z Dixerat superius, hominem liberum se non posse : Ergo&primus homo liber non fuit, nullam habuit libertatem et Ergo libertatem amittere non potuit , quam nullam habebat. Quomodo ergo hic dicit, hominem primum brutorum asseditis imitari & libertatem suam amistere coepisse
P op. LXIX. Hominis liberi virtus aeque magna erenitur in declinandis, quam insuperandis periculis.
Possumus hanc Propositionem admittere, quamvis demonstratio vacillet. Nititur enim Prop. 7. IV. ex errore typographico est Prop. 9.ὶ quam ut falsam supra rejecimus. Corollarium, quod subjungit, explicationis loco inservire potest : Homini igitur libero aque magna Animositati fuga in tempoνe ae pugna ducitur; sive homo liber eadem animositate,seu animigrastentia, qua
Scholium quoque facile probamus : suid Aηimositassis, vel quid
304쪽
P Rop. LXX. Homo liber, qui inter ignaros vivis, eorum squantum potes beneficia declinares dei. PLacet haec Propositio , atque ejusdem demonstratio , quam
propterea adjungimus.' Demonstratio : Uninquisique, ex suo ingenio iudicat, quid bontim fia vid. Schol. Prop. 39. p. 3.) igna με igitur, qui in aliquem beneficium contutis, id ex suo ingemo aestimabit, re fi m noris ab eo, cui datum es, aestimari videt, contris abitur per Prop. qa. p. 3. At homo ober reliquos homines amicitia sibi ungere per Prop. 3 7. hujus nec paria homιmbis beneficia ex eorum affectu referre 3 sed se re reliquos libero nuionis jud cio ducere, re ea tantum agere sudet, qua Vse ρηιma se noνιt r ergo homo tiberne ignaxis odio sit, re ne eorum appetitui, sed Iosi mitem obsequatur, eorum beneficia quantum potest, declinare conabitur.
Scholium observationem politicam habet, quam probamus: quae legi poterit apud Auctorem.
P Rop. LXXI. Soli homines liberi erga se invicem gratissimi
sunt. HUic Propositioni nemo quoque jure contradiXerit, quippe quae ex terminis rite intellectis satis patet. Demonstrationem Spinoetae quoque libenter admittimus, quam videre poterit apud ipsum, qui voluerit, ut&ea, quae de gratitudine & Ingratitudine in Scholio disierit, quae similiter improbari
PROP. LXXII. Homo liber nunquam dolo malo, sed simpercum fide atis.
HUjus Propositionis veritas evidens est ex natura contractus, qui nititur propriae conservationis studio, contra quod agendum soret, si dolo malo liceret uti. HuCDiuiliaco by COOgle
305쪽
Huc videtur tendere demonstratio Spinoetae, quam videre ethapud ipsum . . . 'Scholium quia notatu dignum his adjiciam e Si jam quaeratur, quids homo epesina 4praesenti mortis periculo posset liberare, an non rari uum esse eonstervandi omninosuadet, ut perfidus sit , Ressondebitur eodem modo , . quodsi ratio id uadeat, suadebiι eVo omnibuι hominibus, atque adeo νa..tio omnino suadeι hominιbus , ne nisi dolo malo pacisantur vires conjungere jura habere communia, hoc es, ne revera jura habeant communia, quod
s a urdum. PROP. LXXIII. Homo, qui ratione ducitur magis in civitate, tibi ex communi decreto vivit, quam onsolitudme, tibisbissi obtemperat, liber es. Haec Propositio facile nostrum assensum impetrabit, si cogitetur tantum, hominem suum esse longe felicius posse conservare, ubi communi de sensione tutus est, quam in solitudine, ubi ad se defendendum sibi non sussicit. Qui tamen magis detestatur demonstratione Spinoetae poterit eon videre apud Auctorem. In Scholio, quae de natura & proprietatibus Fortitudinis disierit, possumus admittete. Sed his subjungit, virum for em hoc apprimerensiderare , quod omnia ex necessitate natura dirina sequantur, quod ad Scholium Prop. 3 9. hujus Partis & aliis in locis rejecimus & refutavimus, estque illud dogma seges & origo variorum absurdorum, Oae & ipsemet inde deducit in sequentibus nempe, quod νιν fortis quicquid molestum c malum esse cogitat, σ quiequia praeterea impium ,
horrendum, iniustumo turpe videtur, ex eo oriatur, quod res ipso per-ωνbate , mutilatὸ π confuse concipit, quae horrenda sunt revera, &eF .
orco revocant pestilentissimum illud Libertinorum dogma iam
utim a Calvino refutatum, quod peccatum tantum in imaginatione cons-sat. Mirum autem non est, hunc hominem ita ratiocinari, cum Mundum cum Deo confundat, ei deneget omnem Voluntatem, ac 'propterea non agnoscat in Deo nec voluntatem qua decernit omnia,
quae fieri in mundo debent, quaeque est causa ordinis Univtrsalis, nec Voluntatem, qua constituit ordinem particularem in creaturis rationalibus, probat Bonum & Malum improbat. Sed qui naturam Dei recte intellexerit facile ex his omnibus se expediet, at- . O O. ' - que. Diuitig Ooste
306쪽
que intelliget, quae impia sunt, horrenda, injusta S turpia revera. ialia es e, juia pugnant cum particulari ordine, quem Deus natur
ereaturarum rationalium insculpsit, ea tamen a Deo permitti ita dirigi ut cum ordine universali componantur ecconcilientur optime. Caetera, quae cum his conjungit, quod vir foria coxeιur res, prous in ρ sunt, concipere re ista cogniέιonis. imperimenta removere, atque adeo, . quantumpous conetur beno ageriatari, nillil habent dissicultatis.
Haec in eum finem a Spinora annectitur, ut quae de vivendi ratione a se fuerint tradita ita disponantur, ut uno adspectu videri possint, quae ad summa Capita XXXII. redegit , de quibus ex iis, quae .nobis dria sunt, facile judicium Lector poterit ser-
mare , α quae a nobis vel recipiantur , vel rejiciantur una cum ra- tionibus, quibus suimus usi, intelligere. Operae igitur pretium non duximus ea de novo examinare atque otio mistrata Lectoris Dissiligoo by Coral
307쪽
N Praefatione docet, se hac Parte ostessurum, quid ratio ui affectus possit, dc deinde , quid Mentis Libertas seu Beatitudo sit. Hinc insurgit adversus Stocios, qui putarunt, nos aliaetibus absolute imperare posse. Huic opinioni dicit non
parum severe Cartesium, ejusque sententiam enarrat, quo lans in medio cerebrisistens tot variis modis per fritin animales moveatur, quoι variis modis stirissu animales in eandem impingunt, oe toι varia vestigia in eadem imprimantur, quo varia objecta externa ipseos stiritus animales νestu eandem propellant, σ ω-ee ver glans ab anima propulsa eodem modo , ut antea assuritibus anima ιμι erat, rici fritin animales eodem modo determinet, ae antea a simili glandula siussensionefuerant reput Et tandem, quodpo us euilibet voluneati iungere motum quemcunque glandis re consequenter pirituumsique voluntate nostra decerminata, qua determinatio a Iola nostra voluntate pendeat, possimω imperium ab olutum acquirere in nostraε passiones, quae omnia in
Tractatu de Passionibus videri possunt plenius deducta. Insequ-tibus vero eandem sententiam impugnat, atque dicit, Caηtesium, quι firmiter statuemi nihildeducere, nisi exprina.piis per se notis, s nihil a mare, nisi quod clare s distinctὸ perciperet, es qui toties Scholasιcos reprehenderat, quod per occultas qualitates res obscuras PQerint explicare , lapothesinsumaι omm occasta qualitate occultiorem. Haec suit accusa- Oo a ' tio
308쪽
tio, audiamus rationes. Ulaid quaeso, inquit, per Motis re Corporis
unionem inrel it 8 quem clarum re distinetum conceptum habet coguatio nis arctissimὸ unitae cuidam quantitatis portiunculae 8 pellem sane; ui hanc unionemper proximamsuam causam explicuisset. Se ille Mentem ἡ γο- re adeo distinctam conceperat, ut nec hVtra union s, neci Πις Mentis uialam Auribirem causam assignare potuerit , sed necesse ipsi fuerit ad ea ism versi, poeest, ad Deum recurrere. do bis vero haec Oppositio Spinoetae non videtur tanti, ut propterea sit resiliendum a sententia Cartesii. Quid enim Z An Mens dc corpus non sunt in homine ariactissime unita ξ An non clarcia distinctc percipimus istam unionempe mortem dissolvi; adeoque in homine vivo animam & corpus inter se invicem esse unita Z Quis unquam hoc negare potuit Z Et annon ip sic Spinora hanc unionem debuit confiteri Z Non ergo de hoc Motest esse ulla controversia, tantum de modo unionis illius potest quaeri, arctissimam illam es le quilibet eXperimur, in quo illa consimn disquiritur. Certum autem est, idque claris limc demonia stravit Cartelius, quod Mens quamvis arctissime sit unita corpori,
tota tamen sua natura dcestentia disserat a corpore , cum enim coriaporis essentia tota in extensione consistat, possitque mens existere,
etsi nulla plane sit eXtensio, nullum corpus, nulla quantitas, nulla figura, nullus motus, quod Cartesius accuratissime in prima & se cunda Meditatione demonstravit; est ergo talis unio Mentis& corporis concipienda, quae non tollat & evertat illam distinctionem. Ita concepit eam & explicuit Cartesius. Calorem dc motum procederea corpore/cogitationes ab anima probavit in Tractat. de Passionibus art. q. Functiones omnes corporum ad motum reduxit art. σ&sequentibus: Funetiones arai mx in perceptionibus & voluntatibus conlii tuit art. II. & sequentibus I Ita tamen inter se invicem esse conjunctas iunctiones animae& functiones corporis observavit, ut se mutuo sequantur, quod & eXperientia clare quenwis nostrum docet. Et id per Mentis dc Corporis unionem Cartesius intellexit. Quod autem cogitatio arctissime, vel, ut loquitur Cartesius, immediate sit conjuncta cum certa quadam quantitatis vel Corporis pariaticula , quam glandulam pinealem a forma sive figura appellant Anatomici, Cartesius demonstrat art. a 4. S tequentibus, argumentis desumtis a posteriori, quae refutanda suissent Spinogae. Possiimus his argumentis/ddere aliud desumtum ex morbo , quem Medici
309쪽
Catochen sive Catalepsin appellant, quod apud alios videri potest.
Haec demonstiatiu a posteriori .ab omnibus admittitur & sumcit ad ostendendum ., sive , quod sta res sit. Postulat nunc spinora
moximam causam istius mionis , eamque a Cartesio evdicatam esse se pede dicit. Conqueritur, Carisium mensem a corpore adeo disinctam concepiss e, ut nec huyus Unionis, nec Vssu Mentis usiam singularem ea am assia gnare po/uarit, sed necesse ipsi fui rit ad causam totiua unipersit, hoc es, ad Ceum recurrere. An ergo Put 3t, mentem debere confundi Cum corpore, ut possimus habere vel hujus Universi vel Mentis singularem aliquam causiam praeter Deum Z Siccine deducemus omnia ex princi- .piis per se notis Z An per se notum est mentem cum corpore esse confusiam 8 An hoc clare &distincte percipitur Z An conCepius confusus, cujul modi est is, quo confundimus mentem cum corpore, po
test esse clarus ec distinetus p An in cogitatione quid est corporei PAn quid extensionis in cogitatione Z An quies quid habet commune cum perceptione, motus cum volitione ZQuodsi evidens fuerit, mentis totam naturam & essentiam a csrpore distingui ctim possit alterum conεipi altero negato, an ergo potuit dari causa singularis vel mentis unionis inter hanc & corpus praeter Deum 3 Quid enim est in . rerum natura praeter Mentem dc Corpus,& utriusque unicam causam nempe Deum 3 Scio, insuperioribus hunc Auctorem concepisse in Deo , praerer cogitationem & extensionem, infinita attributa realia, quae tamen cuiusmodi sint se ignorare fatetur. Largiamur hoc illi, quamvis suo loco ostenderimus talem conceptum esse quam
maxime Confusum adeoque variorum errorum segetem& fundamentum : An ergo polito, hoc ita se habere, quod in Deo sint praeter cogitationem dc est ensionem infinit ttributa realia, ea clare &distincte cognoscit 3 Uellemus nos, illa ab ipso saltem nominata fisssi
se vel clare explicata. Demus esse prie ter cogitationem & extensionem res quoque alias, quae nec sint extenta nec cogitantes, an vero poterimus ejusmodi aliquam rem constituere causim istius unionis,
de qua nihil certi cognoscimus, quam ipse SpinoZa non asserit se cognoscere Z An non ergo dicendum erit ex hac hypothesi, vel nos causam singularem istius unionis proximam ignorare, vel eam esse. Deum: Atque ita eadem illi superanda erit dissicultas, quam nobis hic objicit. Nec mirum videri debet Deum ' qui est causa totius uesversi, atque in illo operatur per varias causas intermedias, posse. ' OO 3 quo
310쪽
quoque esse causam singularem Mentis & unionis quae est inter mentem & corpus. Et si enim Deus operetur in Univei so per varias causesqntermedias, ipse tamen immediale attingit ellectum, atque icitius realitatis, quae est in illo, unica est causa. Ncque Deus omnia operatur per caulas intermedias, quaedam sibi Ibli reservavit essi cienda. Ipse mentes solus producit, neque potest ulla alia causa ad
earum productionem intervenire intermedia; neque enim mens una alteram producit, neque corpus potest eroducere mentem, nec Spiis noeta aliam causam potest adducere, quae vel mentem producat, vel unionem inter mentem & corpus essiciat praeter Deum. Sed homo ille, qui accusat Cartesium neglectae claritatis, confundit omnia dc. meras tenebras inducit, quando mentem Confundit Cum corpore,
quae adeo accurate suerant a Carictio distincta, ut hinc summa claritas in tota ejus Philosophia fuerit exorta. Observavimusjam antehac illud in Scholio Prop. r. III. ubi etiam dicit in memoriam id debere a nobis revocari, qu.d Mens s Corpuι una eademque res sit, qua jam sub Cogitasionis jamsub Exten Mis attrιbuto concipitur, unde hic facile cognoscere possumus quare Conqueratur , Cartesum mentem nimium a corpore distinxisse. Scilicet in tenebris migrandum erat, si hominibus persuaderi debebant absurda illius dogmata& sententiae- Unionem inter mentem & corpus in Scholio ad Prop. I 3. II. in eo constituit, quod corpuου humanum sit objectum idea mentis humana , modisque mens humana hoc solum intel at, non aliud quid. Hic scilicet est clarus ille dc distinctus conceptus mentis & corporis, quem ignorabat Cartesius, quod equidem libenter fateor. Quis enim nisi Spinoeta conciperet, quod Mens re coυω una eademque res sit, quajamsub sensionis jam Ab Cogissionis aimbuto concipitur : Huis nisi, qui didi- . cis et omnia tenebris involvere, ut nec ipse quid velit, nec alii intelligere possent 3 Si haec duo non distinguatur, nihil erit in nostris conceptibus nisi mera copiasio; quod satis quoque ex Spinom dogmatibus lectori cuilibet mani sevum esie potest. Quaenam vero est illius Unionis proxima causa, quam non adduxisse Cartesium conqueritur 3 Eam postumus colligere eX Demonstratione Prop. I 3. ILNititur firma ejus Demonstratio coroll. Prop. II. II. ubi dicit: Menia