장음표시 사용
311쪽
sis explicatur, sine , quatenns humana Mentis essentiam consti ait, hisne . velisiam habeto eam. H cc igitur erit proxima istius Unionis mentis& corporis causa, quod Deus Constituat humanae mentis esentiam Erit ergo primima causa istius Confusiouis mentis & corporis, eonfusio Dei & rei creatae, quod equidem libenter admitto. Nihil enim debebat manerentis Principia sequentes, nisi merae tenebrae &confusum planc omnium rerum Chaos. Sic vero vel ipse Spinoga de- huit ad causam totius Universi, hoc est ad Ceum recurrere ; verum subiatiliori longe modo quam fecit Cartesius, qui non vidit arcanum illud Spinoetae Philosophiae , quod Deus consituat humana Mentis' essentiam quatenuυubstantia constitarat essentiam sevi Mori. Nihil autem magis everiatere potest Philosophiam Cartesii quam si & modo & lubstantia confunderetur , nec Mens humana, etsi haberet propriam suam aliter sipectaretur quam ut Modus divinae Substantiae.
Sequitur alia Spinorae ratio. Deinde pervelim ire, quot motus gradus potes glandulae si pineali Mens tribuere, qtanta cum vi eande uis' stensam tenere potest. Nam nestio, an haec glans tarduu vel celerius a Mente circum agaIur, quam a spiritibus animatibus, re an motus Passionum, quar misjuinciis arcte funximus , non possint iterum ab iisdem a causis corpo- 'reis disjungi, ex quo sequeretur , ut, quam Pis Mens Armiter proposuerit eontrapericula ire, atque huic decreto motus audacia funxerit, viso tamen
periculo , glans ita sustendatur , ut Mens non nisi defugapessii cogitara ; σsine eum nulla detur ratio volantates ad moIum, nutu etiam datur comparatio inter Mentis N corporis potentia eu vires ; s consequenter corporis
vires nequaquam illius viribus determinaripossunt. An vero, quia haec particularia non possunt a nobis determinari, negandum erit generale, quod ex effectis a posteriori constat Z possumus ignorare varias particulares circumstantias rei, quando ipsem rem scimus; rannescimus crescere plantam, hominem, ut si nesciamus quot gradibus ' . . .. singulis horis augeatur; an nescimus machinam artificiosam hos vel illos effectus edere, etsi nesciamus 'uomodo eos producat, adeo que totum illius artificium non intelligamus. Si mens tanta vi glan-clem suspensam teneat, quanta vis est spirituum animalium contra
illam impulsorum , poterit essectus tuorum spirituum impediri, sicque Mens non agitari passione, ad quam excitandam tendebant spiritus animales. Hoc autem totum' posteriori cognoscimus, post- . quam communem sive universalem istius rei intelleximus rationem, sicut Dissiligod by Corale
312쪽
sicut in Physicis saepe usu venit. An non certum est, quando male riae par3 ex loco amplo in angultum movetur anguillam loci compensare debet motus celeritate, tunc fieri debere ma teriae istius divisionem in partes indefinitas, & tamen mentem nostram istam diis visionem non percipere, quod demonstravit Cart. Princ. I l. 3. 33, 34 nec negare potuissct Spinoeta 8. An ergo , qutishoc a nobis ignoratur, quomodo fiat. negandum etiam erit, quod id fiat Z Sic varia similia passim in omnibus occurrunt rebus , etiam politicis, ut
certi possimus este, aliquid fieri, etsi modum, quo illud fit, ignoremus. Quando ἐκ quomodo nequeant motus Passionum, quos fi mis judiciis arcte conjunximus iterum ab iisdem a causis corporeis disjungi, aliter constare non potest, quam eXperientiu ue si enim homo sit ita animatus, ut nullo plane terreatur periculo V ut intrepidus mortem subeat, certum est illum Passionis istius, quae υIetus dicitur, essetabsolutum Dominum, atque in eam habere absolutym imperium. oertcsius , ut Philosophus , dc ex Philosophi nullam potuit in eo videre repugnantiam, ut homo absolutum in suas passiones consequatur imperium, & revcra ex Philosophia niὐ-la satis potest cognosci repugnantia, quamvis eri Theologia reve inlata, ex alio nempe principio, quod est Scripturae, ea facile patescat. Nullam dari rationem voluntatis finitae ad motum, adeoque nullam dari comparationem inter mentis finitae S corporis potentiam seu vires concedimus , neque enim ullus motus producitur a voluntate finita de novo, nec motus, quem ipsa corpora sibi communicant, de novo ab iis producitur, neque minimus motus gradus; , sed eadem motus quantitas in mund . Perpetuo conservatura Deo, atque ita quasi de novo producitur : At voluntatis infinitar
ratio datur infinita ad motum & quidvis aliud producendum, atque. adeo infinities major est potentia mentis infinitae , quam potentia
corporis finiti, Tertiam audiamus rationem ν His adde, quod nee tire glans ira in medio cerebrosita reperiatur, tam facile , totque modu circumagi post,
quod non omnes nerri ad caυitates urique cerebri protendantur. Sed
haec ratio petit principium , & ad eam Cartesias jam rcspondit. Art. 3 i. Est ista glandula sustensas/pra canalem, Per quem Oirariti cavitatum cerebri anteriorum communιcinionem habent eum s=iritibus posterioris , ut minimi moια, quι in illa sunt, multum posset ad mutandum ho
313쪽
-mθirituum cursum, re reciproce minina mutationes, qua accidunt cur in sui spirituum malium inseνυιant mutanius motibus hujus glandulae. Ne -- que vero opus est, ut omnes nervi ad cavitates usque cerebri proten
dantur , sufficit, si ex illo loco cerebri , ubi finiuntur, procedant continui pori usque ad illas cavitates, per quos spiritus anima. les possint continuo ad cerebrum, dc viceverta ex cerebro in nervos profluere, ut hoc argumento nihil incommodetur nostrae leuistent iae. Quarta ratio est, quod omnia, qua Cartesius de voluntate V ebe Iibertata asserit, falsas alis superque ostenderat, qua de re judicium potest formari , ex iis , quae nos ipsius praetenfis demonstrationibus opposuimus. Sic tandem SpinoZa concludit : Igitur quia mentis potentιa, ut seupra ostendi, sola intesigemta definitur , affectuum remedia , qua omnes experiri quιdem , sed non accurate observare , nee iusincte vide re credo, seia Mentis cognitione determinabimus , re ex eadem ilia omnia,eua ad Winu beatitudinem spectant, deducemus. Nos vero e Contrario ostendimus, mentis potentiam sola intelligentia non definiri ; unde concident omnia his superstructa, quae tamen in sequentibus plenius ipsius vestigiis stricte insistentes sequemur.
Definitiones nullas hic praemittit, sed tantum axiomata.
AxIO M. I. Si in eodem duae conrraria actiones excitenIur,
debebit necessario, vel in utraque τet in una seu mutatio fieri, donee de ani contraria esse. ADmittimus istud axioma. Ax Io M. II. Effectus potentia definitur poιentia i in cause, quatenus ejus essentia per i in causa essentiam explicasin vel definitur. Hoc vero axioma nititur Prop. 7. III. quae cum salsa suerit , hoc etiam, quod exinde sequitur, pro falso nos habere oportet.
314쪽
PRO Pos ITIO. I. Prout cogitationes rerumque idea ordinam tur o concatenantur νn AEnnie , Ua corporis assecIIorues stu rerum imagines ad amussim ordinantur S concrienanιur in corinpore.
Ropositio haec obscura valde est, ut vix liceat nobis iudicare , vera an salsa fuerit. Forte tamen ex sequentibus
m melius intelligemus. Sed haec sunt perspicua illa , quae
Sra, nobis substituit loco Cartesianarum hac de re cogitaintionum, quas in Praefatione exsibilavit. Demonstratio nititur Prop. 7. II. & Coroll. Prop. 6 & 7. II quae suo sensu concessa fuerunt. Alterum hujus Demonstrationis fundamentum est Prop. I 8. II. quam etiam admisimus suo loco. Sed tertium quod connectit fundamentum Prop. r. III. a nobis superius rejectum fuit, hic tamen non tam illa utitur Propositione, quam ejus quodam consectario. Sic enim opus cst, ut colli
gat : M nec Corpus Mensem ad cogitandum , nee Mens corpres ad mo
tum , neque ad quietem, nec ad aliquid i si quid es ) aliud iste/minare potest : Ergo ordo re connexio assectιonum corporis β ρνout cogisa rones
rerumque ιdea ονῶ OIuν in mente. Verum cum nos observaverimus
superius, illud antecedens esse salsum, non poteli pro vero admitti consequens, quod ex falso antecedente elicitur. Sed mira quoque ost haec sequela, nam in antecedente illud deterinis ira intelligitur de causa efficiente, consequens vero loquitur de ipsa concatenatione citra respectum ad causam cssicientem ε, debuisset enim a Terre. aliam causam istius determinationis, si ea nec sit Mens respictu corporis affectionum , nec Corpus respcctu affectionum mentis , quod non facit; vel, si id intelligat de causa cisciente, consequens Cum antecedente plane pugnabit. Sic omnia intricata & c fusa sunt in hujus hominis ratiociniis, dc tamen ille est agno Rendus Ccnsor eorum, qui, quam in Scholasticis reprehendunt obscuritatem dc Confusionem, ipsi met admittunt. Forte vero tu obis fingit nexum rerum diversarum inter se invicem, sine ullo auctore, sine necten-
315쪽
te, sine causa; dc ipsiun illum nexum putat pertinere ad naturam Dei sicut ad naturam Trianguli pertinet, ut ejus tres angui i sint ar- quales duobus rectis angulis, quae omnia sunt imperceptibilia. In Scholasticis hactenus reprehensum suit, quod, dum volunt rerum explicare proXimam causam , eo tandem omnes redeunt i pirum explicationes, quod talis sit natura rerum; SpinOZa vero his oculatior,&qui didicit Creatorem confundere cum creatura, quod illi ignoraverant, huc omnes suas explicationes prOXimae rerum causae reducet, ut asserat, talem esse naturam Dei, ut eX ejus natura infinita infinitis modis sequantur. Sic non parum promovimus in Cimmeriis tenebris.
P α o p. II. Si animi commotionem, seu affectum a laus exterinna cognitione amoveamus, ct aliis jungamus cogitationibus, tum, Amor , seu odium erga causam externam, ut S animi ctuationis, qua ex his assectibus oriuntur, defruentur. SUpponitur in hac Propositione, nos posse nectere cogitationes
inter se invicem,quod quomodo cum negatione Libertatis voluntatis conveniat conciliet, qui potuerit. Sed ad ipsam Propositionem nos conseramus. Veritas ejus pendet a conneXione antecedentis cum consequente, quam equidem non dissiciles agnoscimus, sed an id a nobis fieri possit, merito dubitamus. Nec videmus quomodo hoc conveniat Cum iis, quae in antecedentibus suerunt dicta si enim ordo cogitationum & idearum idem est cum ordine affectionum corporis, non possumus animi commotionem seu affectum a causae
Demonstratio nititur Defin. 6. & 7. Affectuum, quas suo loco rejecimus, sed his admissis legitimam fore consequentiam faciles agnosCimus.
PROP. III. Assectus, qui Passio est, desinit esse Passeu, simulatque ejus claram se disinctam formamus ideam.
PRopostio ista satis videtur evidens, quod facit, ut ei repugna
316쪽
Evidentiam istam declarat Demonstratio SpinoZae, quam 'pres Pterea adjungimus. Affctus, quιρ io est, idea est confusa sper gener . A medit. Dcfin.) Si itaque ipsius Uectuo claram re isinctam foνmemur
eam, haec idea ab imo affectu, quatenm adjolam Mentem refertur, non nisi ratione disinguetur sper Prop. 2 a. p. 2. cum ejusdem Schol. adeo-qνe per Prop. 3. p. 3. assectua desinet esse ρ io.
Corollarium quoque probamus : Amel Im igitur eo magis in nostrapo sates, re Mens eo minus ab eὸ patitur , quo nobis es notior. Sed ex eo contra Spinogam colligimus, libertatem esse affectionem voluntatis. Libero enim aliquid agere & habere aliquid in nostra potestate aequivalent in nostro sensu.
Pnop. IV. Vultis corporis assectio, cujuου aliquem clarum Si di incium non possumtu formare concepium. MIra est haec Propositio, &, prout verba videntur prae se ferre,
omni probabilitate est destituta. Quid enim ρ An non morbus . corporis cst affectio Z An vero positamus cuiuslibet nostri morbi clarum & distinctum formare conceptum p Forte vero haec verba valde generat ter accipit , atque hoc solummodo vult, quemadmodum de corporis assectionibus possumus formare conceptum conis1usum; ut, cum dolore Capitis assicimur, ita hunc ipsum dolorem capitis possumus clare & distincte intelligere, quando cogitamus .esse vehementiorem solito agitationem nervi , quae ingratam antismi perceptionem excitat. Sic sensus tantum fuerit, non esse imposisibile, ut homo formet clarum & distinctum conceptum cujuslibet corporis affectionis, quatenus in eo nulla est repugnantia, ut pos omnes humani corporis affectiones clare i& distincte cognoscere. Videamus SpinoZae Demonstrationem. Nititur illa Prop. I 8. II. quae vera est, & praeterea Prop. Ir. & Lemm . II.quod habetur post Scho Prop. I 3. II. quae falsia sunt fundamenta, unde eam Concidcre est nocesse.
Corollarium ex Propositione recte sequimr : Nusium esse σι meusus non possumuι aliquem clarum re distinctum Dyma e conceptum. Sed
cum ipsa Propositio valde sit dubia vel sorte salsa, non potest non quoque dubium esse ipsum Corollarium , v cI falsum etiam. Dum autem illud Corollarium deducit, ProPositionem Praecedentem non
317쪽
parum detorquet in alienum plane sensium, quod debeat idea assem
stu corporis auquem clarum o disιnctum inpolvere conceptum , cum tantum in Propositione fuerit dictum, nullam esse eo poris a monem cu-μι non posimus, formare clarum dc distinctum conceptum. In Scholio colligi v primum, unumquemque potestatem haberesesuosque assectus, sinon absolute, ex parre satram clare σ distinctὸ intel enae , ct consequenter sciendι, ut ab iisdem minus patia ur ; quod polterius intelligi non potest, nisi supponamus voluntatis libertatem; prius vero involvere videtur contradictionem ; qui enim aliquid distincte
intelligit in ejus conceptu nihil est, nisi quod sit clarum, quom oergo aliquid ex parte distincte potest dici intlligereῖ Colligit autem .
haec tum ex Prop. 3 6. III. quasi in ea diceretur, nihildara, ex quo aliquis effectus nonsequatur, quod iamen in ea non dicitur, nec, si diceretur, verum esset, quamvis & id ipsum quod in illa Proposi- . tione dicitur : taui rei qua semeldelectatus est, recordatur, cupit eadem cum iisdem potiri circumstantiis, ac cum primo τώ delectatus est, verum non sit, uti suo loco ostendimus: tum eX Prop. 6O. II. quae vera qui dem est, sed non suffcit subruto fundamento ali ero. Deinde inquit: Huic igitur reipraecipuJ dandas opera, ut unumquemque assectum, quantumsieri potest, clarὸ α isincte cognoscamin , uisic mens ex ectu adita . curandum determinetur, qua clar/ed impercipit, es in quisu planὸ acquiescit; atque adeo ut irae assectin a cogimtione causa externae separe/ur , . re perisjungatur cogitationibuι, σ quo flet, ut non tantum Amor, odium G. cper Prop. 2. hmus sed ut etiam 'peti usseu Cupiditates, qua extati Assectu oriri solent, exce sum habere nequeant sper Prop. 62. p. 4. 'Nos nolumus intercedere, quo minus affectum quemvis clare & distincte cognoscamus, sed an inde sit secuturum, ut ipsum affectum a cogitatione causae externae separemus, valde dubitamus; vix enim dum praesens est causa externa, quae illum affectum eXcitat, poterimus Cogitare, eam non esse praesentem, quod tamen videtur ad istam separationem esse necessarium, prout etiam ad Prop. 2. U. obis servavisnus. Porro de Cu id tacibus apprιme putat notandum esse, unu- eundemque esse a petitum , per quem homo tam agere quam pati dicitur. , gr. cum natum humana ita comaratum esse 'ostendo, ut unusqui qua
appetat , ut reliqui vivant ex iuus νηgenio vid. Schol. Prop. 3 i. p. 3.7qui quidem appetitus in homine, qui mtione non ducirur, Pa est, qua Ambιtio pocatur, nec multum a Superbia discrepat I er contra in boUwe ,qui
318쪽
ex rationis dictamine pirit, actio , seu virtus est, qua Pierar appellatur. vide Schol. I. Prop. 3 7. p. q. dc 2. Demonstr. ejusdem Propo At quae hinc generat Em regulam format SpinoZa, hoc modo omnes Ane ιt-
seu cupιditates eatenuι tantum passiones esse, quatenus ex ideis inadaequaris oriuntur ; atque eaUdem virtuti accensero, quando ab riis adaquatis exei- tantur vel senerantur. Nam omnes Cupiditates, quibus ad aliqρid agendum determinamur, tam oriri posse ab a aquatis , quam ab inadaequalis ideis
vide Prop. s9. p. q. Quae omnia facile admittimus. Concludit tandem, hoc assectuum remeaeo, quodsilicet in eorum vera cognitione consisti , nullum praestantiin aliud, quod a nostra potesate pendeat, excogιανι posse, quandoquidem nulta alia mentis potentia detur, quam cogitandi, sariquatas ideas formanssi, ut supra per Prop. 3. p. 3. 9 ostensum : Sed his non assentimur, uti patet ex supra dictis; melius vero remedium contra affectus non statuimus aliud, quam studium virtutis, prout egregio a Cartesio fuit observatum.
PROP U. AFcIψ erea rem, quam simpliciter, o non in necessariam neque ut possibilem, neque ut coruingentem imagina
mur, caeteris paribus, omnium es maximus. OBscura est aliquo modo ista Propositio, clarior tamen aliquanto redditur per Demonstrationem Spino Zar, quam propterea adiungimus.
Demonstratio. Assectus ergo rem, quam liberam esse imaginamur, major est, quam erga nece Ham per ProP. ψ9. p. 3. 'constequenter adbuc major, quam erga illam, quam utpo*bιlem vel comingentem ima ginamur sper Prop. I I. p. q. At rem aliquam ut 5beram imaginari nihil aliud es e poles,quam quod rem simpliciter imaginamur, dum causeas , a qui - ώυ ipsa ad agendum determinata fuit, ignoramus iner illa, quae in Schol. Prop. 36. P. 2. ostendimus ) ergo assectus erga rem, quam simpliciter ima inamur, cateris paribus, major est quam erea necesiariam, possibilem vel contingentem, congequenter maximus. Sed hujus Demonstrationis ultimum fundamentum nos planc rejicimus ad Schol. Prop. 3 s. II. At quamvis demonstratio Spinogae sic vacillet, nolumus tamen propterea ipsiam Propositionem rejicere.
319쪽
3m P R O P. VI. rauatenus Mens res omnes ut necessarias intelligit, eatenus majorem in asse V potentiam habet, seu mimu ab iis 'mpntitur. HAnc Propositionem quoque admittimus propter propriam, qua
radiat, lucem. Demonstratio nititur Prop. 29. dc 28. I. quas salsias superius annotavimus . Scholium scrvit ad explicationem Propositionis, unde illud adjungere non veremur. tauo haec cognitio, quo scilicet res necessanae sint, magis circa res sim lares quas Histinctuis, σ magis vivide imaginamur, versatur, eo hac Mentis in asseθω fotenua major est, quodi aiaiam experimita te satur. PMdemuι enim Tristitiam Boni alicujuι, quodpeν- iit , miti rari, Amulac homo, qui ioerae is, considerat, bonum iEud servari nusta rationepotuisse. Sic eriam videmtu, quod nemo miseretur insantis, propterea quod nescit loqui, ambulaine, riuiocinari , s quo deniquetos annos quasi sui insitus vivat. At si purique adulsi oe unis aut alteν infans nascerentur tum unumquemque misereret infantum; quia ram ipsum anfantiam , non ut rem naturalem ct necessariam, sed ut natu a vitium stupereatum confidemret, ct ad hunc modumplura alia notare ρ emus : Quae
facile concedo, modo inde non deduca1ur , quia omnes homines sunt corrupti vel inclinati ad vitia, id esse ex natura, & per consequens non esse objectum Tristitiae ; cum ejus cbntrarium ex Scriptura sit manifestum.
P α o P. VII. Assectas, qui ex ratione oriuntur, vel excitantur rario temporis habeatur, potentiores sunt iis, qui ad res singulares referunIur, quas ut ab sentes contemplamur. ADmittimus hanc Propositionem, demonstrationemque Spinoetae, hic adjungimus , quae sic se habet : Rem aliquam absentem non contemplamur ex affectu , quo eandem imagiramur; sted ex eo , quod Corpus alto a citur Ufectu , qui ejus em rei existentiam se cluiut. perprop. X7. P. z. tauare assectuου, qui ad rem, quam ut absentem conum-piamur, refertuν , ejus natura non est, ut rebquae hominis actiones 2ρο-
320쪽
est, ut ab iis assectionibus, qua existentiam externa 6- eausa secludam, coercera aliquo modo possis per Prop At Ufectuε, quι ex rataone orιιur, refertur nec ario adcommunes rerum proprietates vide rationis Defin. in z. Schol, Prop. o. p. 2.) qua emper ut praesentes contemtamur Nam nihil dari potes, quod earum praesentem existenιiam secludat σ quassemper eodem modo imaginamur: sper Prop. 38. P. 2. auare talis affectus ιdem semper manet, ct consequenter c per ax. 1 hujus ) assectuo, qui eιdem sisnt conrrarii, quique a suis causis externis non foventur , ei dem magis metisque se accommodare debeboni, donee non amptis snt contrarii, re eatenus assectuι, qui ex ratione oritur, espotentior. Sed Prop.
8. II. haec verba non habet, quae hic laudantur, unde vitium in ista demonstratione deprehendimus.
P Rop. VIII. Euo assectus aliquis a pluribus causissimul con
currentibus excitasur, eo major es. . Coneedimus hanc quoque Propositionem, quae exemplis potest elucidari melius, quam demonstratione. Sic v. gr. quo plures sunt in objecto causae odii eo majus odium possunt excitare, &sic de aliis. In Spinoetae demonstratione non .id dicitur Prop. 7. III. quod hic adducitur , errorem igitur typographicum putamus Commissum. Ipsiam tamen demonstrationem , prout jacet, non dissiciles admittimus.
EX Axiomate i . U. non potest stabiliri haec Propositio, cum illud falsitatis supra arguerimua
P Rop. IX. Assectus , qui ad plures S diversas causas refer
tur, quas Mens cum ipso Asfectusimul contemplatur, minus noxius est, S misus per imum patimur, crga unamquamque eausam minus as mur, quam alius aequὸ magnus assectus, qui ad una olam, vel pauciores causas refertur. . OBscurae sunt sere omnes Propositiones Spinoetae , quod abstracte admodum proponuntur , neque eXemplis illustrantur. Quia tamen demonstratione SpinoZae aliquo modo explicatur , nos eam hic adjungimus, quae nc obscuritate nos involvat, loco illorum Diuitigod by Corali