장음표시 사용
321쪽
rum verborum, quo minus post cogitare, legendum erit , quo minis possis intestere, quod etiam legitur Prop, 26. IV. quam hic citat. Demonstratio. femu eatenus santum malus , seu noxius est, quatenus mens ab eo ampediar, quὸ mιnuspossis cogitare sper Prop. λο & 27 p. q. adeoque ille a sectus, a quo mens adplurasimul objecta contemplandum
aeterminarur, mιnuι noxius est, quam alta aequὸ magnus aininus , qui Mentem νι bola unius , aut 'auciorum objectorum contemplatione ita detinet, ut de atiis cogitare nequeat, quod eme 8 ιmum. Deιnde, quia mentis senistia, hoc es, sper Prop. 7 . p. 3 . potentia i ta cogitatione eo sit lycrProp. I. p. 3.) ergo mens per affectum, a quo adplura simul contemplo
dum determinatur minus stat tur, quam per aque met'um assectum, qui mentem in sola unius, aut pauciorum objectorum contemplatione occupatam
tenet, quod erat secundum. Deηique bis affectu per Prop. 48. p. 3.
quatenus ad plures causas externas refertur, est etιam erga unamquamque
PROP. X. Θιamdiu assecribus, qui nostrae natura sunt contrariι, non conflictamur, tamdiu potestatem habemus ordinandi S concatenandi Corporis assectiones secundum ordinem ad intellectum. FAlsa est haec Propositio, quae supponit, nos non posse turbari
per affectus, qui natur Se nostrae non sunt Contrarii, quod & constat ex demonstratione, quam propterea lubjungimus. Demonstratio. Assectus, quinostra natura sunt conini ii, hoc est per Prop. 3 o. p. 4.ὶ qui mali sunt, eatenuε mali sunt, quatentu impediunt, quo missumens intesilat per Prop. 37. p. q.)αuamdiu igitur infectibus, qui nostra natura contrarii sunt, non conflictamur, tamdiu mentas polenIta , qua res intel era conatur sper Prop, 26. p. q. non impeditur, atque adeo tamdiu potestatem habet claras re distinctas ιdeas formand re alias ex aliis deducend7 vide Σ. Schol. Prop. o.& Scholi Prop. 7. p. a.) es consequenter sper Prop. I. hujus mdiu potestatem habemuου ordinandi re conisca enania assectiones Corporis secundum intellectum. Manifeste hic apparet, non dici Prop. 37. p. q. quodassectin, qui ma6sunt, eatenus mali sunt, quarenus impeHunt, quo minus mens intelligat. Sic habet Prop. 3 7. Bonum, quod unusquisque, quisectatur virtutem , sibi appetit, reis liquis hominibus etiam cupiet, s eo magis, quo maiorem Dei habuerit coia ἔπιτνonem ι unde qua consequentia illud possit elici equidem non vi-
322쪽
deo. Sed quam is etiam hi affectus ement mali, qui impediunt, nubmmus mens Inteligas, nou tamen in i ffectuum posset sermar distinctio, quaesi aliqui sint affectus, qui id non impediant, uuandoelatis siuru vehementes. Inter Metus bonos puto Spinoeta deferre Amorem & Laetitiam, at certe Amor si sit vecmens admodum .ss,
potest assigere mentem re, amat V, u cognitione di itincta di huius dc aliorum quorumvis objectorum planu avertatur. Idem sentiendum de Laetitia con racta ex voluptarum corporearum stultione F ergo est id, quod dicit Propositio, quod qua in Ambin, si aera si n- , πεν conssctamur, babeareta di crem te co Foru anction ecu dum ordinem adiuus tam In Scitolio docet, qua ratione possimus atactus gubernare & dirigere nostros, et1 M tun , quando nostrorum aflactuum perfectam
cognit honem non habemus, quae non improbamus, pollu ue se apud Auctorem. Sed non cohaerez cum his, quod dicit, ut reliqua, ev nece tale nurer a Vere, si enim istud fuerit verum μ' gulae ill e ab hominibus non Possum adhiberi, siquidem dum ame-ctus sequun ur, CX necpisitλῆς natur* agunt; non possunt i urnonaiticius stqui, adCPinuup Pς tiodem in dediverti, qu ne cellitate naturae non possunt non illos sequi. Quomodo, si istud sieverum, bomisy, ut relis , e nec um tu siexe, potulam huc modum suum Scholium concludere. Atque hae regulis sicil . soli, ri
P α o p. X I mago filiqua ad Arires res refertur, eὰ seisquenmr es, se Piget, S mentem magis occupat. Esthain Propositio iterum ex obseuris, cujusimodi plurimae anu
Spinoetam Occurrunt. EX demonstratione tamen sequentis Fropositionis cognosico, per Rei ipsium intelligere rerum comiti ines prOPri rates, v lqu*ςxiis deducuntur : Sic ergo retu Pgines erunz Qzae reruM Pr prietatum, atque adeo imago 'orum ςommunium proprigiatum d plures res referetur. Sic potest illa Propositio adrnatu etiam nomine demonstrationis, o iam ad inn it Videamus in Onit Lio m. ino enim inctos, essectin, inquit Disilired by Gorale
323쪽
ad plures rer referIur, eoPlures dantur causae, a quibus excitara σ foperi potest, quas omnes mens per hypothesin ex ipso affectu contemplatur atque adeo assectus eo frequentiores, seu saepitu pigetet sper Prop. 8. hujus)men em mago occupat. Nos illi non contradicimus.
Paeop. XII. Rerum imagines facilius imaginibus, quae ad res referuntur , quas clare se distincte inteirigimus , junguntur,
quum aliis. EX demonstratione colligo, per imagines rerum intelligi imagines quarumvis rerum singularium, si ge confuse, sive clare dc distincte intelligantur, quas ile distinguit ab imaginibus communium proprietatum in rebus, quas clare &distinete intelligimus. Sic se habet Demonstratio. Res, quas clare s Asincte intePlim tu,
vel rerum communes proprietates sum, vel qua ex iis deducunIur vide rationis Defin. in a. Schol. Prop. 4 o. p. 2.) cs consteqsenter saepius per Prop. praeced. in nobis excitantur; adeoquefacilis peripores ut res auae simulcum his, quam eum aliis contemptemur, re consequenter sper Prop. 18. p. 2.) ut facιbus cum his , quam cum aliis fungantur. In hac cum nihil reperiamus, nisi de quo ex antecedentibus constet , non possumus illam rejicere , atque ita Propositionis veritatem agnoscimus.
PROP. XIII. Iia imago aliqua pluribus aliisjuncra es, eὸ Ρ-
pius viget. Cubintellige pluribas aliis imaginibus, uti patet eX demonstratione,Dquae recte schabet, ut&haec Propositio, quae ei innititur, quam
propterea adjungimus. Demonstratio. Nam quo imago aliquis 'Dribus aliisjocta est , eὸ per Prop. I 8. p. 2. plures causae dantur , a quibus excitaripoIest.
PROP. XI V. Mens es ere potes, ut omnes Corporis assectio nes , μου rerum imagines ad Dei ideam referantur. SEnsus hujus Propositionis videtur esse , Dei ideam, quam de Deo habemus, continere quidquid est verum, adeoque etiam QA * COrPus
324쪽
corpus & corporis affectiones, sicque posse rerum imagines considerari tanquam partes imaginis Dei , ad coque omnes res esse in Deo, uti modi sunt in substantia ; qui sensus procul dubio nihil nisi falsitatem & absurditatem spirat. Id manifestius apparet ex demonstratione Spinoetae, quae nititur Prop. q. V. quae saltem obscura est, dc Prop. I . I. quae absurdissima est, & nihil nisi absurdorum merum syrma post se trahit, uti suo
PROP. XU. Euse inuosque assectus clare S distincte intelligis,
Deum amat, S eo magis, quos vosque assectus magis intelligit. Non minus falsa est haec Propositio, quam praecedens,quod ex de
monti ratione clarum fit, quae ei Prop. praecedentem pro funda. mento substernit, quod cum fragile fuerit ostensum , illud, quod ei innititur, corruere est dicendum. PROP. XVI. Hic erga Deum Amor mentem maxime occupare debet. LIbenter concedimus, idque urgendum putamus quavis occasione, Dei Amorem debere mentem maxime occupare , sed SpinoZa loquitur de hoc N B. Amore Dei, qui fertur, in nescio quod, Ens, quod habet attributa infinita & inter illa infinitam Cogitationem &Exteniasionem, quod nos pro Deo, propterea, quae suo loco fuerunt dicta, non postumus agnoscere , unde & hanc Propositioncm una cum prioribus inter salsas reserendas esse censemus. Demonstratio nititur Propositionibus i .& 11. V. quas antea sal statis convicimus.
PROP. XUII. Deus expers es passionum, nec ullo Laetitiae aut
V Era est haec Propositio, dc facile hoc modo Spinois demonstratio potest reformari ; quod Deus nullas possit habere confusas ideas, quales in passionibus locum habent, quia id cum ejus summa scientia non potest convenire. Adaeis overo, quod Deus sit κxpers
325쪽
passionum non potest etiam passionibus Tristitiae vel Laetitiae assici. Demonstratio vero Spinogae nititur Defin. q. II. quae obscura est, ut & r & 3 Desin. Amectuum, quas pro salsis agnosco. Corollarium quod hinc deducitur, sequitur per se ex ipsa Pr positioner Si cnim Deus sit expers passionum, cum Amor&Odium sint passiones et Ergo Deru proprie loquendo nemιnem amat, neque odio habet, ut ambagibus illis SpinoZae queamus carere , qui Amorem considerat tanquam speciem Lautitiae & Odium tanquam speciem Tristitiae, quod fallum esse, suo loco ostendimus.
PROP. XVIII. Nemo potes Deum odio habere.
HAnc Propositionem non admittimus, quamvis facile concedamus, hominem, qui Deum odio habet, non habere ni si confusim ideam Dei, qualis confusa cogitatio ad naturam affectuum adeoque etiam odii requiritur. Potest sane peccator odio habere eum, quem novit improbare suam malitiam, eamque velle vindicare, & quantum in iesio est velle, ut ipse destrueretur, ut non sit Deus, a quo non niti poenas exsipectat. Demonstratio SpinoZae nititur Prop. 46&4.7. II. Prop. 3. III. ut&39. III. quae omnes sunt falsae, ut &Defin. 7. Affcct. quae in subsidium assumitur, ut ita ne unicum quidem hujus Propositionis sundamentum sit verum. Corollarium : Amor erga Deum in Odium veni nequis. Contrarium
patet ex primo homine, qui ex sanctitate dc rectitudine voluntatis, qu ex creatione praeditus erat, postquam decidit, odio Deum habere potuit. In Scholio Spinora sibi objicit: tauod dum Deum omnium rerum causam intel λιώ, eo imo Deum Tristitia causam consideramiu , & ad id respondet, quod quale tu Tristitia eausas intel imtu, eatentes per Prop. 3. hujus) ipsa definis es e passio, hoc est, sper Prop. I9. p. 3.)ea- tenvi desinit esse Tristitia ν atque adeo quatensia Deum Trasitia ea am esse inte2gimin, eatenus iatamur. At supponitur & in objectione & in
responsione , quod odium sit Tristitia. Dein responsio nititur Prop. . III. quam inter fallas retulimus. Qq 3' PROP.
326쪽
Haec propositio si intelligatur de amore Dei proprie dicto, cui
cum sit passio, non cadit an Deum, non potest non vera esse' t noc ad elus demonstrationem potest sussicere , quod per se sit nota, quamvis SpinoZae demonstrationem non improbemus mis
legere poterit, qui voluerit. Sed si per amorem Dei iti' lii 22Voluntatem benefaciendi, falsa est ista propositio & com tio
non habuerit ab aeterno: Attamen SP hoc ipsum verum est, Deum habere voluntatem benefaciendi iis,qui ipsum sincere amaverintadeoquedi homo Deum amet eo ipsio potest dici conari, ut Deus ipsum contia amet, & hic Conatus non destituetur quoque suo emPROP XX Hic erga Deum, Amor neque Invidia, neque Ze-
HAEc Propositio ex natura amoris erga Deum satis vid ri . . tere, ut dissiciliori demonstratione Spinozae non videamur algere, quam tamen non rejicimus, modo Prop. 18 IV in ,
deserabit, & ex definitionibus citatis assuma ur rant equo: Verum est, quod suo loco observavimus, rejectis falsitatibus admire iis, quae tamen eciam ad demonstrationem istam non requiramur Legat eam apud Spinoetam, qui voluerit 3 nos ad ejus Schol Hevamen nos a ingimus. I uoli IeXa- In Scholio dicit, posie hoc eodem modo ostendi. nultam λω. is .is qui huic Amoνi directe sit coutrarim, a quo hie ipse Amor pos/ in fatque adeo concludisse, hunc erga Deum Amsyem omnitima isti I
327쪽
ysio eorpore; quae omnia libenter fatemur. Hinc Mentis potentiam in affectus reducit ad V. partes sive gradus, eamque constituit. I'. in ipsa affectuum cognitione citato Schol. Prop. q. V. ΙΙ'. in eo, quὰdasfectus a cogitatione ι ausa exieνnae, quam confuse imaginamur, separat, ubi
nos ablegat ad Prop. a. &ejusdem Scholium, quod nullum habet,& ad Prop. q. hujus. Sed nos ibidem loci observavimus dubium
valde esse, an possimus affectus a cogitatione causae externae separare. III R. in tempore, quo a festiones, qua ad res, quas ini Egimuι, referuntών, illas superant, qua ad res referuntur, quas confuse seu muritate concipimus vide Prop. 7 hujus ) ubi vocabulo assectiones utitur loco assectus. Mirum vero est, quomodo queat concipi, potentiam mentis consistere in tempore , quod eX terna tantum est rerum circumstantia. Melius dixisset, mentis potentiam in eo consistere, quod possit aste tibus, qui ad res, quas intelligimus, referuntur, sive , qui ex ratione oriuntxr, prout clarius loquitur Prop. 7. hujus, superare eos, qui ad res singulares referuntur, quas confuse scu mutilato concipimus, quod hoc modo propositum libenter approbamus. IV0. in multitudine causarum ; a quibus assectiones, qua ad re-νum communes proprietates , vel ad Deum referuntur , foventur. vide
Prop. 9. & i I. hujus) Quibus verbis hoc sorte voluit dicere, mentem posse Assectus referre ad plures ec diversas causas, easque smuleum assectu considerare, & inter illas rerum communes proprietates, ut& ipstura Deum ; id enim volunt Prop. 9. dc ri. hujus, &hoc modo claros magis &distinctos conceptus de affectibus formabimus, quod tunc a prima parte vix disteret. U'. Denique in oriadne, quo Mens suos assectus ordinare re invicem concarenarepotest i do Schol. Prop. Io. & insuper Prop. Ir. I 3. & i . hujus); Quae si cum his conferantur, videtur mens esse Spino ., quod debeamus ordinare dc concatenare assectus nostros cum intellectu, sive, cum rebus, quas clare dc distinete intelligimus; qua ratione iterum haec pars ad priorcm reducitur. His sic prie missis duas adjungit annotationes , quarum prima est:
quod affectus a nobis magni appellantur, quando unius hominu assectum eum affectu alterius comparamus, er unum magis, qu.im alium eodem assectueonssctaxi videmus, pel quando unitu iamque hominis as Du ad iniiscem comparamus, eundemque uno assectu magis , gnam alio assci, siet emoveri comperimus. Probat hanc obicrvationem in hunc modum :Nam Diuiliaco by Corale
328쪽
Nam per Prop. s. p. q. νὼ cujuscunque affectus definitur petentia causa
externa cum nostra comparata. At Afentu potentia hola cognitrone definitur; imporentra autem seu p.rsio a lota cognιριοπωρνιυμιone, hoc est , abeo, per quodIdeae dicunIur inadaequata, a stimatur ex quo sequitur, Meriem illam maxime stati, cujus maxιmam Partem ιdea madaquata conmtuun , ita
ut magis per rae, quod patιιur , quam per 3d, quod agit, dignoscatur;
contra maxιme agere, cu/us maximam partem tria adaquatae cons
ruunt, i aut, quamvis huic tot inadaequata fria, quam ussi insimi, tamen per illas, qua humana virtuιι tribuuntur, quam per has, qua humanam ιnpotentιam arguunt , dgnoscatur. In qua annotatione nihil reriperimus, quod non possimus calculo nostro probare, supposito, quod per adaequatas intelligat ristinctas & per inadaequatas confusas , ut supra vidimus. Hoc tantum videmur nobis hic observare posse, quod Per partem mentu, quam dicit, intelligat certum quendam mentis modum, prout etiam supra vidimus, eum dirus rei cum ejusdem
modis solere confundere. Secunda annotatio est, animι agrisu es T infortunia potissimum originem trahere ex nimIo Amore erga rem, qua multis variationibus es obnoxia, re cujus nunquam compotes ιssepossumur. Probat hanc observationem : Nam nemo de re usia , nisi quam amat, sollicitus anxiasse est, neque injuria, sustistones inimuitia σe. oriun αν, nisi ex amore erga res, quarum nemo revera Potes esse compos. Puto autem his posterioribus verbis id illum designare velle , neminem reis
vera potie esse compotem externorum bonorum corporis & sortunae, qualia sunt divitiae, amici, potentia & dominium in alios, pulchritudo&sorma corporis, ejusdem robur & similia, quatenus ea desideret & amet tanquam constantia, dum in iis summum suum bonum collocat; qui si sit verborum sensus, nos illis calculum nostrum facile adjicimus. Hinc quaedam deducit consectaria. Ex his nos faede concipere, quid et νa s distincta cognitio, es praecipuὸ tertium illud cognitionu genus de quo vide Schol. Prop. 47. p. a. cujus fundamentum est ipsa Der cognvio, in assectus potest, quor nempe , quatenui pa νυ sunt , si non absoluιὸ tollie, vide Prop. 3. cum Scholio Prop. q. hujus) Ialtem scit, ur minimam Mentis partem consituant. vide Prop. 3 q. hujus 9 Nos non negamus, quin multum possit haec clara & distincta cognitio ad asse.ctuum moderationem; sed tertium cognitionis genus, quod x men-re Spino Eae est, ut a distincta cognitione essentiae formalis quorundam Diuitiaco by Gorale
329쪽
dam Dei attributorum deducamus cognitionem essentiae rerum , illasque essentias rerum consideremus tanquam modos quosdam divinorum attributorum ex Schol. Prop. a. 7. II. erroneum plane est; etiam Prop. i q. hujus vera non est 3 quamvis his non obstantibus, si mentem nostram ornemus Cognitione rerum, & inprimis impleamus vera cognitione Dei, fieri non possit, quin affectus nostri per eam magis magisque absorbeantur. Alterum consectarium, quod hinc deducit, est, quod tertium illud cognitionis genus Amoremgignit erga rem immurabilem re aeternam vide Prop. I . hujus 'cujus reveraramus compotes vide Prop. s. p. 2 s propterea nullis vitiis, qua in communi Amore insunt, inquinari ; sidquoemper major ac major Usipotest sper Prop. I s. hujus)'Motis maximam partem occvare Per Prop. I 6. hujus) lateque a cere. --que his omnia, qua ad strassentem hanc vitam Ipectant, absisi. Verum est, claram & diltinctam cognitionem gignere Amorem erga Deum, idque patet ex natura istius cognitionis & Dei, nam Prop. I s . hujus salsa es t declarata. Quid de tertio cognitionis genere ex mente Spinorae sit judicandum, paulo ante vidimus. Sed hic interea observemus, Spinoram Deum considerare tanquam rem immutabilem, cura tamen alias hoc attributum a Deo videatur removere. Quod autem istius rei immutabrus Ur aterna reverasimus compotes , non potest con- fici per Prop. 4s. p. a. in qua dicitur, quod unaquaque cDμου cunque corporis vel rei simularis , actu existentis , rdea Deι aternam π in Iram essentiam neces arao involpat, quae falsitatis suo loco est convicta. Nos posse fieri compotes Dei non negamus. sed ad id Philosophia nos nunquam adducet, quae non potest tollere nostram corruptionem . neque Deum nobiscum reconciliare, adeoque non potest essicere nostram cum Deo unionem, quae ad Amorem Dei requiritur.
PROP. XXXI. Mens nihil imaginari, neque rerum praeteris rum recordar i potest, nisi durame corpore. PRopositio haec de imaginatione verissima est, ut& de memoria
corporea, quamvis possit dari memoria quaedam spiritualis, quae in facilitate cogitandi eadem quae antea fuerant cogitata, cum Conis scientia, qub l prius fuerint cogitata, constitui potest. Spinora dicit in Schol. Prop. I 8. II. dari ahquam concatenatιonem idearum, qua
330쪽
sit secundum ordinem intesiemu , quo res per prima si as causer Mens precipit , es qui in omnibus hominibvi idem est. Objicit ille contra Memoriam intellectualem, sive, quae sit purae mentis, in Tractatu de Intellictus EmendaIione p. 3 8 3. Memoria corroboratur ab ιnIesiectu, re ratam sine intesiectu a vi, qu.i imaginatio aut sensis, quem vocant communem,
a citur ab aliqua re singulara corporta, atque inde concludit, eam quid diversum esse ab intellae ID, O cirra intellictum in se stectatum nullum du=i memoriam neque oblivionem. In margine dicit : Gamvis ideae quee snam
habeant durationem in mente, tamen cum Ubeti simus Grationem deteνminare ope alicujus mensura molus,quod etiam ope imaginationis sit, ideo nullam
adhuc memoriam obser mus , qua sit pura mentis. Ex quibus tantum abest, ut memoria illa purae mentis evertatur, ut non parum ex ilis
lis , collatis cum iis quae citavimus p. t 8 3. Confirmetur. Si enim ex
eo, quod memoria corroboratur ab intellectu, sequeretur, nullam dari memoriam purae mentis, similiter eX eo, quod memoria corroboreis tuae avi, qua imaginatio asscitur ab aliqua re corZorea, secauetur nullam dari memoriam corpoream. Nobis lassicit id, quod concedit,
memoriam corroborari ab intellectu, item quod idea fiam habeant du=ationem in mente, quae conjungimus cum iis, qux eX p. 383. citavimus, atque dicimus, esse in mente concatenat onem idearum fecundum ordinem intellectis, quam Mente Jam habuerunt durationem, unde fit ut intesiectus per causas 'as iterum percipiat certa quaedam essecta qua antea ita percepit , DI hQm pereep/ionis a xc habeat durantem conscientiam.
ΕX. gr. Petrus harbet in sua mente secundum ordinem intellectus durationem dc concatenationem id earum de suis parentibus, cognatis, familiaribus, quid erga se iecerint, quid ipse erga illos, qu les etiam de rebus ea occasione in se suerint excitatae ideae&c. atque istius concatenationis & durationis habet continuatam conscientiam. Atqui hoc ipsum ego Memoriam intellectualem vel purae mentis appello. Et si autem homo nullam habeat determinationem istius durationis ope mensurae motus, potest habere aliam, & sorte nuti quoque determinatio requiritur. Quando enim agimus de memoria intellectuali, intelligimus cam, quae propria est animae separatae post hanc vitam ; libenter enim fatemur, in hac vita recordari nos solere rerum praeteritarum non sine interventu imaginum , quae a corporibus singularibus vi imaginationis sunt imprellae, at cum istae imagines ab intellectu fuerint perceptae per ideas earum occasione ab