Christoph. Wittichii AntiSpinoza sive examen ethices Benedicti de Spinoza, et commentarius de Deo et eius attributis

발행: 1690년

분량: 439페이지

출처: archive.org

분류: 철학

331쪽

intellectu excitatas, ccrraque sic facta sit idearum in intellectu con- Catenatio , neque anima separata turbetur novis imaginibus corporeis, sed sibi ipsi relicta, se tantum inspiciat, omnino statuimus sic illam modo dicto inspicere posse ideas Concatenaeas. An durationis istarum id earum habitura sit aliquam mensuram, dico determinari non esse necesse, cum sine illa determinatione illam memoriam intelligere queamus. Demonstratio Spinoetae nititur Coroll. Prop. 8. p. a. quod salsum est.

PROP. XXII. In Deo tamen datur necessaris idea, qua hujuS illius torporis humani essentia ub aternitatisspecie exprimis. OBscura est admodum haec Propositio, neque quid ea velit satis

intelligi potest, nisi ex Demonstratione quodammodo colligamus. In qua cum dicat corporis humani essentiam peressentiam Dei debere concipi, videtur hoc velle ista Propositio, quod corporis humani id ea in Dei idea comprehendatur, ec propterea ejus essentia dein

beat concipi a terna. . 'Examinemus demonstrationem. Dem non tantum est cause hujuι sistitu corporis humani existeηtia, sedetiam sentia, ster Prop. 2s .p. I. quam Propositionem cum sic procul dubio intelligat , quatenus Corpus humanum necessario fluat ex Dei natura sub ratione extensionis considerata, uti supra observavimus, procul dubio est falsa. Et sic debere intelligi etiam docent quae tequuntur : stiva propterea per inam Deι essen/ιam necessayio debet concipi, per A Xio m. q. p. l. non enim illud ex antecedentibus fluit, nisi hoc sensu acceptis; & ax. 4. I. hoc tantum dicit : E fectω cognιtionem a cognitione eausae dependere σ eandem .nvolvore, sicque generatim sumtum a nobis admissum fuit, male vero nunc ita applicatur, quasi corporis humani essentia in Dei essentia sub ratione extensionis considerata involvatur tanquam ineaula. Sequitur inter fulcra hujus demonstrationis Prop. I 6. I. quam suo loco refutavimus. Rr 2

332쪽

PROP. XXIII. Mens humana non potest eum corpore absol-ie d frui ; sed ejud aliquid remanet, quod aeternum est. SPeciosa videtur haec Propositio, sed ex demonstratione ejusdem&Scholio, quod eidem additur, sub illa verborum specie videtur latere anguis. Scilicet ipsi Mens humana ab aeterno fuit, & sic in aeternum quoque manebit, quid vero fuerit & quomodo fuerit ab aeterno, ex ipsius explicatione intelligi non poteli. Videamus de monil rationem. Nititur illa Proposit. praecedente quae dc falsa ἐκ non intelligibilis est, item Prop D. II quae simili falutate laborat, ut dc Coroll. Prop. 8. II. quae Rusdem est valoris. Formemus jam ex illa demonstratione aliquem conceptum Qus, quod voluit dicere SpinoZa: Mens humna constituitur per suam ideam, cujus objectum est corpus actu existens dc nihil aliud, dicit SpinoZa Prop. I 3. II. sic igitur mens humana erit nihil aliud quam idea

corporis humani actu existentis. Quod si ista mens est aeterna, aeterna etiam est idea corporis humani actu existeniis, quae cum non sit falsa ex illius mente : Ergo etiam Corpus humanum actu ab aeterna exstitit dc per consequens, si mens humana in aeternum manet, etiam corpus humanum actu in aeternum existit ; non ergo corpus humanum absolute destruitur per mortem, quod est contra hypothesin Huc tandem reducitur insaniens illa Spinorae sapientia. Scholium non magis illam rem elucidat, quam demonstratio. Idea haec, inquit, qua corporis essentiamsubyecιe aeternitatis exprimit, et certus cogitandi modus , qui ad meutis essentiam pertinet, quique necessa-νiὰ aetereus est. Verum est, mentem nostram habere ideam corporis essentiae ; verum est, & apud omnes receptum, essentias rerum esse aeternas, quod intelligitur de mente Dei quatenus Deus ab aeter. no rerum quarumvis ellent ias definivit, iisque certas quasdam proprietates concessit : At illae ideae non fuerunt ab aeterno.in humana mente, sed a Deo ei sunt indita , quando eam condidit. Hinc objectionem sibi proponit, quod non recordemur nos anω eorpus exιιμ tisse, ad quam rct ponder, I'. hoc fieri non posse, quandoquidem

nee ιn eo pore ulla ejus vestigia dari, nec ale ιtas tempore des Iri, nee

ullam ad tempus yelationem habere possit. At haec relponsio mihi non satisfacti, cum paulo ante asseruerim memoriam spiritualem, qua ha

333쪽

bemus cogitationum priorum concatenationem cum conscientia,

quod illas habuerimus, quam ipse SpinoZa quoque non videtur in Schol. IS. II. plane abnegare. Quicquid tamen de ipsius sit sententia, impossibile est intelligere, quomodo mens mea fuerit ab aeteris no , si habeamus Conscientiam cogitationum , quas ante Conjunctionem corporis habuerimus. Quid enim erit illud, propter quod mea mens humana dicetur , vel tua vel alterim, si nihil in ea suerit cujus nunc sis conscius, quod in ea fuerit : Si enim non haec ipsa mens fuit, quae nunc conjuncta elicum corpore, quomodo dicetur mea,

quid illud erit propter quod mea appellabitur Z Si pars Dei fuit, uti

ipse statuere debet, non ergo fuit mens mea, sed nunc demum facta est mea; & si nec mea. , nec tua, nec alterius fuit, quomodo ergo fuit mens humana λ Nec enim mens humana dici potest quae nec fuit hujus, nec illius nec alterius cujusvis hominis, nisi fingamus ideam aliquam Platonicam universalem , quae extiterit absque singularibus. Sed secundam adducit responsionem ad objectionem sibi propositam . & inquit : Nos sentare everirique nos Mereos esse. Recte, modo id sentiam dc experiar in mente mea, nihil habebo, quod tibi contradicam. Ego vero hactenus nec sensi, nec expertus sum,tu me doce viam & rationem, qua imposterum id sentire experirique possim. Dicis r Mens non ismus res illas sentit, quas intelia

figendo concipit, quam quaδ in memoria habet. Mentis enim oculi, quisurres videt obstervatque, fiunt ipsa demonstrationes. Concedam ista omnia, quid vero inde infers p aeuamvis itaque non recordemur, nos ante coriapus extitisse, sentimus ramen mentem nostram, quatenus corporis essen ram

sub aternitatis Jecie in vomit, aternam esse. I ane 3 Quaerebam, quomodo nos sentiamus experiamurque nostram mentem aeternam esse,

vel potius, quomodo ego id, quod nunquam sensi, nunquam ex pertus sum, postea queam sentire dc experiri Z Hunc me docere deis

hebas modum, tu vero rem doces; sed nec doces, tantum asseris, nossentire, mentem nostram aeternam esse. Hoc aseris de mente mea, tua, cujusvis alterius. Asieris aliquid de mea&aliorum mente, quod ignoras, & vis persuadere mihi, quod sentiam , quod

experiar id, quod revera nunquam sensi, nunquam fui expertus, quin imo asseris de tua mente, quod non expertus es, quod non in telligis. Quid enim quaeso illud est, mentem nostram corporis essentiam Pub Hernitatu flecte involvere t Si hoc vis, nostram mentem habere

334쪽

iddam de e scintia corporis, quae in mente Dei ab aeterno fuit, quid

quaeso hoc facit ad aeternitatem tuae mentis Z Non potest dici mens tua fuisse ab aeterno, nili ab aeterno exstiterit, adeoque nisi exstiterit ante tuum corpus, de existentia enim actuali hic est quaestio. Existentia, quam dicitur habere mens mea , tua, alterius, ut&corpus & quaevis res alia , est tantum objectiva , non formalis, non actualis. Est tantum in cogitatis, non in extantibus. Hic autem quaeritur de rebus extantibus. Quando dicis, mentem noram

ιοσο ιι sentia ubstecte aeternitatis invomere, non possunt haec verba alium habere sensum, qui verus sit, praeter hunc, quod. mens mea habeat ideam corporis, ut dc aliarum quarumvis rerum, qua omnes res concipit objective ab aeterno in Dei mente fuisse. Haec quae subjungis concedo : Si mens nostra est aeterna, hanc eji exia entiam tempore definiri, sive per durationem axplicari non posse. Quod

sequitur : Mentem igitur nostram tavium eatemu Posse dei durare, e, que exsentiam certo tempore definiri posie , quatenus actualem corporis exsintiam involvit, re eatenus tantum potentiam habere rerum exissemtiam δε ore determinandi, easque sub duratione concipiendi ι nihil ad nostrum faciunt negotium, quod erat ut ostenderes , mentem no-

Τνam esse a ternam, & quomodo ejus quilibet posset esse certus, non vero quomodo mens nostra sit in tempore, de quo non dubitamus. Sic magno molimine nihil est essectum. Non enim ulla ratione siepotuit intelligi, quomodo mens humana dc ab aeterno fuerit, &eius pars aliqua in aeternum maneat. Ut nunc nihil dicam de eo, ouod mens ei dicitur actualem corporis existentiam involvere, quod fallum esse constat ex iis, quae ad Prop. Ii . II. diximus. Videbar in antecedentibus ex Prop. 2 o. aliquid luminis deprehendisse, ex quo intelligerem, quomodo vellet SpinoZa, partem aliquam mentis nostrae in aeternum maneres putabam igitur, hanc ipsius mentem esse , quod mens nostra maneat in aeternum , sed non cum illo modo confusae cogitandi, qui ab unione cum corpore nostro dependet, verum cum modo cogitandi, in quo ideae &cogitationes tantum reperiantur distinctae. Hoc si volui si et, conces sissem id libentissime,& laudassem hominem eo nomine, quod immortalitatem animae nostrae revera agnosceret : Verum enim vero, cum hic tollat omnem Conscientiam cogitationum, quae antea sue. rint, & non tantum asserat, mentem nostram in aeternum esse fu

335쪽

turam, sed etiam ab aeternosuisse, Cuius tamen nullum habemus sensum, nullam conicientiam, quodque absurditate sua se ipsum evertit, non est quod amplius quid spei de his cogitatis in bonum sensum tranferendis concipiam.

PROP. XXIV. Euo magis ressingulares intelligimuου, eo magis Deum intelligimus. SUpponitur hic Coroll. Prop. r s. I. Res particulares nihil esse, nisi

Dei attributorum allelctiones, siste modos , quibus Dei arIributa certo cs determinato modo exprimantur, ad id enim provocat in Demonstratione; quod cum falsitatis insuperioribus sit convictum, non est quod dubitemus hanc Propositionem, qinu tota ei innititur, in Censum

falsarum referre.

PROP. XXV. Summus mentis conaIm summaque Virtus es res intelligere tertio cognitionis genere. 'TErtium cognitionis genus ex mente Spinoetae, prout habeturin 1. Schol. Prop. 4o. II. est, quod procedit ex adaquata idea essen. tiae foνmalis quorundam Dei attributorum ad adaequatam cogniIionem essentiae νerum, quatenus nempe SP in ora res considerat mnquam quoidam modos attνibutorum Dei pel ejuisem essentia, quam sententiam satis superque refutavimus. Cum igitur tale genus cognitionis nullum detur , non est quod in eo collocetur Mentis summus conatus & summa Virtus. Demonstratio SpinoZae propria mole ruit, quia non aliis nititur nisi salsis fundamentis, nempe α. Schol. Prop. o. II. item Prop. 24.

U. Defin. 8. IV. & tandem Prop. 7. III. PROP. X X UI. diuo mens aptior est ad res tertio eognitionis genere intelugendum, eo magis cupis res eodem hoc cognitionis genere inrelligcre. FAlsa est haecPropositio tum ex eo, quod genus Cognitionis QP ponat, quale nullum cadit in homines, tum ex eo quod nitatur prava Cupigitatis definitione,prout suo loco vidimus. Sic cadit quoquc

336쪽

que demonstratio Spinozae, quae definitione illa tanquam unico suo fundamento fuit ni Xa. P op. XXVII. Ex hoc tertio cognitionis generesumma, quae dari potes, memis acquiescentra oratur. FAla quoque est haec Propost io, cum tale genus cognitionis nullum detur,atque ad eb non entis nulla quoque sint realia -attributa. A Demonstratione Spinogae nullum ei accedit robur. Nititur illa variis salsis fundamentis, quale est Prop. 28. IV. 2I. V. 2Φ. V.&a.

Amech. Desin. P op. XXVIII. Conatus, seu Cupiditas cognoscendi res reseris cognitionis genere, oriri nonpotes ex primo , as quidem ex secundo cognitionis genere. SUpponitur in hac Propositione, debere nos habere Cupiditatem

res cognoscendi tertio cognitionis genere, hoc est, nos debere ex attributis Dei deducere rerum essentias, tanquam modos quosdam divinorum attributorum, quod tantum abest, ut nomine cognitionis debeat venire, uta otius pro errore id sit habendum. Hoc tamen supposito vera est pars Propositionis prior, sed falsa plane posterior. Secundum cognitionis genus juxta Spinoram in Scholior.

Prop. o. II. est, quod notiones communes rerumquePνυνιetatum ideM

adequatas, id est, distinctas his mus: at inde non potest oriri cognitio rerum essentiae tanquam modorum attributorum Dei vel cjusidem essentiae, quod satis ex supradictis patere potest. In Demonstratione SpinoZa probat ideas claras dc distinctas, quas reserri dicit ad tertium cognitionis genus, non posse sequi ex ideis 'confusis, sive ex primo cognitionis genere, quod fateor : Concludit, debere igitur illas sequi ex secundo, quod ipsum quoque admitto. Tertium vero cognitionis genus, ut a distincta cognitione essentiae formalis quorundam Dei attributorum deducamus cognitionem essentiae rerum , illasque essentias rerum consideremus tanquam modos quosdam divinorum attributorum,nunquam deducetur ex claris dc di stinctis ideis, quas habemus vel Dei vel rerum aliarum, cum si res illas consideremus tanquam modos Dei attributorum, non simus Diuitigod by Gooste

337쪽

simus habituri ideas distinctas, sed plane consuas, quod Talis ex antea dictis est manifestum. .Pst op XXIX. Auicquid menssubsterre aeternitatis intelligit, . 'id ex eo non intellisit, quod Corporu praesentem ac tualem exissentiam concipit, sed ex eo, quod corporis essentiam concipiisubste-

PRopositionem hanc obscuram antequam eXaminemus, videamus, an ex Scholio adiecto aliquanto melius possimus intelligere.

Scholium sic habet Res duobus modis a nosiis ut actuales concrpianis

tur , wiquatenus easdem cum relatione ad certum temptu σ locum exssere,

vel quale s i u in Deo contineri, es ex Natura Divina nece state conste- qui concipimuου. ata autem hoc secundo modo uι υerae seu reales concipiun rur , eas sub aeternuatis specie concipimiu, cs earum idea aternam ct insia nitam Dei essentiam involvunt , ut Prop. I. partis II. ostendimu , cujuι

etiam Scholium vide. At nos superius ostendimus, & Propos. s. &ejusdem Scholium talis esse. Atque impossibile est concipem aliam actualem rerum existentiam, quam eam, quae est cum relatione ad Certum tempus & locum, &quam habent res in se ipsis. Ea enim, quae dicitur esse in Deo, non est rerum sed Dei propria existentia ;Nisi existentia Dei dc rerum sit eadem, adeoque eadem sit etiam Dei& aliarum quarumvis rerum essentia, quo revera nos ducunt hypotheses SpinoZae. Quis. vero sanae myntis concipiet, quomodo res adeo distinctae hoc est,quae non sumaeaedem, tamen sint eaedemi Deus nempe&res a Deo conditae : Quis res tota sua natura disserentes , concipiet ut modos divinae substantiae, quae in sui natura non Dei summam & infinitiam persectionem exprimunt, sed suam finitam. Si dixisset, res in Deo fuisse ab aeterno, quatenus Deus ab aeterno sor- marit in sua mente sive in sua cogitatione infinita quarumvis rerum ideas, verum dixisset, sed tum non debuisset distinguere duplicem rerum actualem existentiam, cum sic consideratae nullam talcm habeant in Deo. Ita vero jam liquet, in Propositione supponi, mentem sub specie aeternitatis alias res concipere, quam Deum, quae falsa est hypothesis, esim ex eo, quod Deus ab aeterno habet

omnium rerum ideas, tantum sequatur, non ipsas res aeternas esse,

misi valde improprie, quatenus objecto actus assignatur id , quod Ss proprio

338쪽

proprie competit actui circa illud veranti, sed res illas a Deo pos'

produci, vel etiam esse producendas: Perperam ergo mens dicitur concipere corporis estentiam sub specie aeternitatis, N. tota ista Propositio meram involvit repugnantiam. Eam tamen conatur demonstrare, sed demonstrandi methodo sibi consueta, in qua assertiones falsae solent misceri veris, qualis est Ilicet. Coroll. Prop. η . II. & Prop. 23. V.&Prop. I 3. II. Cadit ergo sita Propositio tam infirmis sundamentis nixa.

PROP. XXX. Mens nostra, quatenusse se corpus sub aetern

ratis specie cognosiit, eatenus Dei cunissonem necessario habet,

sisque, se in Deo esse se ps Deum concipi.

Tulla&inepta plane est haec Propositio, &qui eam profert, non Psecus facit, quana si diceret: Qui se concipit ut partem Dei, dccorpus suum similiter ut partem Dei , eo ipso habet cognitionem aliquam Dei,) cum sic rem finitam cum re infinit a planc confundit. Ostepdit ubivis homo,quod evanuerit sane in tuis ratiociniis,dum sibi visus est valdo sapiens. Elidem stultitia laborat Demonstratio, in qua supponitur, debere nos res creatas sub specie aeternitatis Concipero, adeoque debere ea, quae tantoperc inter se differunt, rem finitam dc infinitam in. ter se invicem conland cre.

Pstop. XXXI. Drtium cognitionis genas pendet a Mente, tanquam a formati causa, quatenus meus i a aterna est. UNO absurdo dato, non mirum est, infinita alia sequi. Supponit

ille homo tertium aliquod cognitionis genus, quo res considerantur tanquam quidam modi attributorum Dei vel divinar essentiae. Mens ipsi aeterna est, quatenus est pars aliqua Dei, vel modus e Gsentiae divinae, hoc ipsum autem dum mens cognoscit, dicitur habere tertium cognitionis genus. At sic res non poliunt, non debent considerari, sic non sunt aeternae , nec sic aeternae ulla ratione est queunt. Demonstratio non magis est intelligibilis, quam suit Propositio, .& falsis plane nititur fundamentis, cuiusmodi sunt Prop. 29. V. Prop. 23. U. Prop. go. V. Prop. ψ6. II. Schol. 2. PrOP.qo. II. unde eam nihil habere roboris sitis videtur constare. An Diuiligod by Corale

339쪽

PROPOSIT. PAR T. V. 323

Annectit Scholium, in quo dicit, quod quo unuwquisque hoc eomgmtionis genere Plvi pollet, eo me θωμι ae Neιώσιωμ, hoc es,eo μ beatior Aerfectior; quae omnia Concidunt, quando intelligitur, hoc tertium cognitionis genus plane esse fietitium, neque dari in rerum natura posie. Notandum hic dicit, quὰdtamesjam certisimus, mentem aternam est , quatenus res sub a Iermi.tiis yecie concFit, nos tamen , ut ea, qua ostendere voluιmus, faciluu explicentur, es melius intelligantur, inam, tanquam jam inciperet esse, res'ub aeternitatis stetis iste luere jam inciperet , considerabimuι , uι huc usique fecimuι 3 quod nobis absique ulla erroris periculo facere licet, modo nobis cautio sitiambit conclu-rire, nisi expers Vcuo praemi s. Utinam vero Spinoetae illa cautio tem per fuisset, sic caruissemus tot obscuris praemissis, quasi nec ipse intellexit, nec ullus hominum intelligere potesti Quale inter alia plurima illud est de aetcrnitate mentis humanae, quam Deo coaeternam consideIat, tanquam elus attributi vel essentiae modum. Quod vero mentem velit considerare tanquam si inciperet esse, id plane necessarium censema, quin imo dicimus, aliter fieri non posse, di Propterea omnes praecedentes consid etationes mentis Plane inutiles esse & se pervacuas.

Pstop. XX XII. Θιicqiua intelligimus tertio cognitionis genere , eo delectimur, es quidem concomitante idesinet, tan

HAEc Propositio iterum supponit illud tertium cognitionis genus 'quod erroneum plane esse ostendi mus. Non ergo aliter eo quis potest delectari genere, quam eo modo, quo quis delectatur erroribus. Quid vero opus erat, ut adderet Spinora concomisante idearanquam causa ξ Si enim tertium cognitionis genus, prout vult Spinora , in eo Consistat, quod procedat ex adaequata idea esstem formatis quorundam Dei attributorum ais adaequatam eognitionem sentia rerum, quatenus ha considerantur tanquam quidam modι at ributorum Dei vel

ovidem sentiae , eo ipso jam concomitatur idea Dei tanquam causis, quum substantiam consideret tanquam causam suorum modorum, dc ex idea Dei, quam ipse de Deo sermat, hoc deducat. Sed hoc mita videamus demon lirationem, quae, um nitaturProp. 27.& 3 o. V. salsis plane fundamentis, non potest non concidere.' . Ss 2 Co-Diuiliaco by CO dile

340쪽

Corollarium non est verius, quam ipsa Propositio: Ex tertio eoeniationis genere orιtur necesse. Amor Dei intesieri ua.. nititur Prop.

praecedente, ut& 29. hujus, quae ambae stat falsae. . in 'Pαop. XXXIII. Amor Dei intellectualu, qui ex sertio coontis ιιonis genere oritur, es aeternus. Non mirum nobis est, quod, cum fingat mentem humanam

aerernam, ei etiam tribuat amorem aeternum.

.Sed cum demonstratio nitatur Prop. XXXI. U. ea subruta ipsem quoque concidere necessc est, & magis patefieri hujus Propositionis falsitatem. Scholium explicat, quomodo iste amor, etsi principium non habuerit, habeat tamen omnes Amoris pei sectiones, de quo scilicitos nos esse non oportet, qui ejusmodi Amorem nullum agnoicimus.

P op. XXXIV. Mens non nisi durante copore obnoxia est affectibui, qui ad passone's referuntur. ΡRopositi nem hanc libenter admittimus, cum pastiones animi,

quae non sunt phanc spirituales, non tantum ab anima sed etiam a corpore PMdeant. Demonstrationem quoque Spinozae, cum bene istis procedat, prout patebit legere volenti, non reprobamus. Corollarium. Hinc sequitur, nusium Amorem praeter Amorem intelleis Uualem esse arernum: Conceditur, modo addatur, illum Amorem intellectualem esse solius Dei non mentium humanarum, quas ab aeterno extitisse somniat SpinoZa.

Scholium mirum est. M ad hominum communem opinionem attendamus, videbimus, eossulae Meηtis aeterninuis esse quidem conscios ; sed ipsos tandem cum auratione confundere, eamque imagination eu memoria tri- ere,quampost mortem remanere credunt. Hac vera sunt de aetern itate,

prout consideratur ea nullum habere finem, quam recte probat ex eo, quod homines suae aeternitatis sibi sint conscii, quod pertinet ad testimonium conscientiae; Hinc verbidebui si et Colligere e contrario , mentem humanam nostram non esse aeternam ea aeternitate, quae nullum habeL initium, cum nemo hominu istius suae ae-

SEARCH

MENU NAVIGATION