장음표시 사용
341쪽
sernitatis sibi sit conscius, quod satis ex antecedentibus patere po- . ter. Male vero reprehendit homines, quod istam aeternuatem eum δε- ratione confundant ue cum revera illa aeternitas mentis sit quaedam species durationis, utpote successione non carens. Neqne potest intelligi, quomodo mens humana cujusvis hominis possit adhuc dici ejussdem hominis mens, si nulla remaneat memoria post mortem, quam facile concedimus, non posse esse corpoream, quamvis propterea
non sit ei deneganda memoria intellectualis, de qua supra jam fuit
PROP. XXXV. Dein se Usum amore intellectuadi infinito
HAnc Propositionem facile admittimus, modo per Deum inteIxligatur talis summa persectio, quae a mundo sit plane distincta, Sed Spistora per Deum illum intelligit hoc incntis suae idolum, quod
habet attributa infinita, & interea Cogitationem & Extensionem,& cujus intellectus conflatus est ex mentibus finitis. Huic sic tribuit amorem , quatenus mens quaelibet se ipsam & alias mentes amat: At hic amor ex finitis constans, non potest intelligi esse infinitus. Dem stratio nititur Defin. 6. I. quae erronea est ex mente SpinoZae accepta, dc Prop. Ir, I. quae falsitatis quoque nomine est rejecta. .
PROP. XXXVI. Mentis amor intellectualis erga Deum sipse Dei amor, quo Deus se Usum amat, non quatenus infinitus es; sed quatenus per essentiam humanae mentis, subspecie aeterinnitatis consideratam p explicari potes , hoc est , mentis erga Deum amor intellectualis pars es in iii amoris, quo Deus se
ipsum amat. PErgit hic Auctor eodem modo absurda absurdis tegere. Et stanc si mens nostra est pars infinitae Dei mentis, quod in superioribus constanter docuit, non mirum est, si mentis amor sit pars infiniti amoris, quo Deus se ipsum amat : At. prius illud absurdisi1-mum, uti ex antea dictis apparuit Ss V De- Diqitigeo by Gorale
342쪽
Demonstrationis omnia fundamenta sunt salis 3 nempe Prop 3 r. V. Prop. 3. III. Coroll. Prop. 32. V.Coroll. Prop. 21. I. unde Proponsitionem illam non potuit firmare. Corollarium est ejusdem sursuris cum Propositione. Hinc sequiatur, inquit quod Dem , qua eη- stimum amat, bomines amat, re consequenter, quod Amor Dei erga homineιν π mentis erga Deum Amoν ininusita alis, unum σ adem sit. Scholium nunc examinemus,in quo sub speciosis verbis absurdissima occultantur dogmata. Vult cum Sc pluris conciliare ineptistana sua inventa. Dicit, ex bis Hare nos intestigere, quam re nostr alm, seu beatitudo, seu stbertas consisat, nempe m consantι re aeterno erga Deum Amore, quod iano sensu possumus admittere, nullo modo thnsu Spi-nogae, apud quem idem est Amor hominis aeternin erga Deum, & Amor Dei eua homwes. Eodem jure, imo maiori etiam posset dicere, lapidem este panem , venenum esse medicameninm, oculos esi e auisies, ecquae sunt infinita alia. Addit, hune Amorem seu Beastitudinem in sacris codicibus Gloriam appellari, quod verum non est , sed Scriptura dicit, omnia ad Dei gloriam ordinari, adeoque etiam salutem nostram eo ordinati tanquam ad sinem: Non ergo beatitudo est ipsit Dei gloria, sed ab ea dili inguitur tanquam medium a fine. Non opus ergo erat, ut eXplicaret, quomodo hic amor sit Gidria Dei,ctan Andir ille Gloria Dei non appelletur. His addit: Seinde, inquit, quia nostrae mentis mentia in sola cognitione consistis, ta in principium refundamentum Devi es, per Prop. Is .p. I. π Schol. Prop. q7 p.
dum essentiam s existentiam ex naιura divina sequatur, re continuo a Deo
dependeat. At eo sensu, quo hoc ex Prop. 13. I. & Schol. Prop. s. II. elicitur, salsissimum est, Deiam se privcipium σμndAmentum nos ae mentis juxta illas enim Propositiones mens nostra est Modus divinae essentiae, quod est absurdum, uti suo loco fuit osteo sum. Hoeautem Me notare opera pretium seduxisse dicit, ut haae exemplo ostenderet, quantum rerum singularium cognitio, quam iniuitivam sive Tertii generis appellaverit 2. Schol. Prop. 4o . p. II poluat, potiorque sit cognitione uniis
versili, quamsecundieeneris esse dixerit. Sed rejectis prioribus haec quoque annotatio collabitur; nec tamen 2. Schol. Prop. o. II. dixit hoc ipsum expresse , quod nempe tertii generis cognitio sit cognitio intuitiva rerum singularium. Dixit ibi, tertium cognitionis
343쪽
genas pνocedere ab adaequata ideo essentia formalis quorundam Bel a tributorum ad adaequatam cognitionem essentiae rerum , si igitur id debeamus ex illis verbis elicere , Oportet, ut per essentias rerum intelligamus res singulares omnes di singulas , quae sunt, fuerunt & erunt. Sensus ergo verborum istorum erit, ab adaequata idea senti e formalis quorundam Dei attributorum, qualia sunt cogitatio&extentio ex mente SpinoZae, nosprocederepos adadaequatam cognitionem est entiae Petri, Pauli, Jobannis, hujtusa phili, hujus adamantis , illius
vermis se. Quis vero di Xerit, haec inde posse cognosci omnia,& quomodo deducet Spinoga illa omnia ex attributis DeiξTantum abest, ut li:ec cognitio sit dicenda cognitio intuitiva. An ergo in Dei essentia possumus intueri cogitationes singulares & machinationes Titi, Mar-vii, Johannis&c. . Apage cum isti ut modi ineptiis. Quod si sorte vo .
. luit dicere, dum cognoscimus res quas vis singulares, nos eodem actu cognoscere aliquid Dei, cum Deus sit omnia ista, di sic nos habere intuitivam cognitionem Dei, supponit id, quod nunquam cst Concessum, Deum esse omnia ista; supponit etiam , nos istas res singulares quasvis posse intuit iv c cognoscere, dc Contradicit prioribus; sic enim ex cognitione rerum istarum singularium deducemur ad cognitionem Dei, non vero, quod vult, ab adaequata idea sentias malis quorundum Dei attributorum procedemus ad adaequatam cognitionem rerum essentia; dc, si procedimus ab una cognitione ad alteram, non erit cognitio ista, ad quam procedemus, intuitiva, sed discursiva pland.
Probat tandem , istam cognitionem intuitivam potiorem se cognitione uni . versali, quae estsecundi generis, hoc argumento : Nam quampis, in quit , inprima Parte genenialiter ostenderim, omnia cre consequenter mentem etiam humanam a Deo secundum sentiam π existentiam pendere; illa tamen demonstratio tametsi legitima fit oe extra dubitationis aleam posita , non ita tamen mentem nostnim assicit, quam quando id ipsum ex ipsa essentia rei cujuscunque singularis, quam a Deo pendere dicimus, cqncluditis. Sed
miror, hominem istum quid dicat susque deque habere. In prima parte voluit deducere eX Dei essentia cognitionem omnium rerum. nanc deduchionem postponit ei cognitioni, qua ex essentia rei cujuncunque singularis deducitur, eam a Deo pendere, quia illa mentem noliram non ita assiciat : Sed hoc ipsum supponit, non probat, Mentem nostram magis assicit intuitiva cognitio, quam discursiva, sed de qua hic agit Spinora utraque est discursiva neutra, intuitiva, dc di
344쪽
&, si ex his duabus alterutra sit praeserenda supponamus nunc, quod utraque deductio redic sit facta a Spinora, quod salsissimum esse ex antea a nobis obsiet vatis quam elarissime liquet potius praeserenius priorem, qua ex Dei cognitione procedimus ad cognitionem rerum , quia cum illa pota esse clarissima, poterit suam claritatem
transfundere ad hanc, non vice versa.
PRop. XXXVII. Ghil in natura datur . quod huic Amori inteluctualisit contrarium, sive quod ipsum possit tollere.
SUpponitur in hac Propositione talem amorem ex natura mentis necusiario fluere, quo nihil est falsius, sic enim omnis mens hu- .mana eum haberet, cum ebus contrarium tantum non clamet eXperientia. Propositionem ergo istam tanquam manifeste cum experientia pugnantem rejicimus. Videamus tamen Spinogae demonstrationem.
Ea nititur Prop. 3 29. hujus, quae ambae pro falsis fuerunt reiectae, unde his fulcris subtractis & demonstratio di propositio concidit. Scholium alectum explicat mentem axiomatis Partis Quartae,
quod dicit respicare res singulares, quatenus cum relatione ad cerIum rempus re locum consideranIur , de quo neminem dubitare credat. Axioma istud IV. Partis sic habet : Nulti res singularis ιn rerum natura datur, quapotentior oe fortior non detur alia. Sed quacunque data datur alia potentior, a qua ilia data potest defrui. Vult ergo in hoc Scholio conciliare Prop.37. hujus Partis cum illo axiomate IV. Partis,consistetque in hoc illa conciliatio, quod mentis humanae amori, prout dc mens&amor iste est aeternus, nihil sit contrarium, quamvis ei multa sint contraria, prout mens humana & ille amor considerantur cum relatione ad certum tempus & locum. Sed nos istam distinctionem non admittimus. Reprobavimus axioma istud IU. Partis, dc negamus, mentem & amorem mentis posse Considerari ut aeternum, quasi nullum habuisset initium , non ergo est, quod laboremus de .conciliatione eorum, quae o mnia sunt falsissimaWabsurdissima.
345쪽
PROP. XXXVIII. diuo Mures res secundo se tertio cognitionis genere mens intelligit, eo minus iras ab assectibus, qui mali sunt, patitur, S mortem minus IImet.
HAnc Propositionem cum quadam resormatione possumus admittere, si scilicet tertium cognitionis genus, quod revera fictilium est, rojiciatur, & hoc modo proponatur : suis majori
quo plurium rerum cognitione instructa est Mens nosra, eo minus ab affectibus, qui malisiunt, patitur, re mor em minus timeι ; sed absque ista reformatione Propositionem illam rejicimus. Demonstratio ita instituitur, ac si tenderct ad confirmandam Propositionem, prout a nobis est refot mala, dc quamvis sit deducta ex Propositionibus, quas in superioribus reprobavimus, tamen ex parte hic tantum adducuntur, quatenus aliquid veri in se continent Mentis essentia, inquit, in cognιtione consistit per ProF. I I .p. II. quod verum est, etsi tota illa Prop. II. II. sit falsa. Sic verum est quod sequitur et qu. igitur mensplures res cognovissecundo ct tertio cognitionis genere, A major ejus pars remanet per Prop. 39. & 23. hujus dele illud s tertio, & intellige per majorem mentis partem modum mentis cogitandi purum & non maculatum, vel perturbatum confusis conceptibus dc animi perturbationibus&sic verum hoc erit, quamvis Prop. 29. U. hoc non dicatur, & Prop. 2 3. V. hoc quidem videatur dici, sed verbis admodum ambiguis. Similiter id quod consequitur in Demonstratione sano sensu potest admitti: σconsequenter, per Propos
praecedentem eo major ejus pars non tangitur ab assinibus , qui natura nostra sunt contrarii, sed non si intelligatur juxta Propos. praecedentem quae tota est erronea. Malos autem esse illos affectus, qui naturae nostrae contrarii sunt, non tantum ex Prop. 3 o. p. Iv. quae hic laudatur, sed etiam ex natura rei est verum. In Scholio dicit: Hinc in eligimus id, quod in Shoc Prop. 39 .p IU.
attigi ; nempe , quod moνs eo minus est noxia, quo Mentis clara re distincta cogni io major es, s constequenter , quo mens mago Deum amat. Quod
concedimus, si eo sensu id sumatur, quo dictum est ad demonstrationem Propositionis, ut scilicet intelligatur, post mortem manere eum mentis cogitandi modum,qui a confusis& perturbatis conceptibus sit liber. Sed si post mortem mens revera cesset, & nihil ejus remaneat , propter quod mea, tua, dici possit, quod ipsum statuere in
346쪽
antecedentibus vidimus, inanis horum verborum est sonus, quibus
glaucoma nobis voluit obducere. Addit in Scholio. : Crande, quia per Prop. 27. hujus ex tertio cogniationis generesumma, quae darapotes, ortior acquιescentra, frarcsequitur , mentem humanam posse ejus natura esse, ut 1d, quodH- cum corpore perire Uendimuου, vide ProA 2I. hujus , in resseetu ad id, quod σμώ remanet, nultius sit momenii. Quae omnia etiam ad sanum sensum facile possumus reducere, si loco tertii cognitionis generis scribatur, quia ex cogni- ιonesumme clara entispersem mi, summa, quae dari potes, oratur ae
quisentia, & tum reliqua intelligamus juXta ea, quae in praecedentibus fuerunt dicta, At SpinoZam nullum sanum, dum haec scriberet, habuisse sensum in mente, facile licet ex dictis cognoscere.
P Rop. XXXIX. ui Qvm ad plurima aptum habet, is
mentem habet, cuju= maxima pars es aeterna. P Er aeternitatem mentis intelligit Spinoeta eam, qua fingit, menistem esse partem Dei&sic ab aeterno fuisse in Deo; unde hanc
Propositionem pro falsia nos habere oportet. NeC dςmonstratio SpinoZae procedit; quamvis enim veras quasdam Propositiones adduiscat , nititur tamen etiam quibusdam falsis, quales sunt Prop. Iq. s. I 6. dc 33. V. In Scholio hoc generale praemittit: tauia corpora hxmans a turi.
ma aptasunt, non dubium est, quin ejus natura possint esse, ut ad mentes referantur, quae magna uιου Dei habeant cogηitionem , er quarum maxima, seu pracipua pars est Merna, atque adeo ut monem vix timeant;
quod potuissemus admittere , si non adjecisset de Hernita ementis, perquam eum intelligere aeternitatem absque initio, ex praecedenti. hus est manifestum, quod dogma tanquam absurdissimum in antecedentibus rejecimus His su ungit : Sed ut hac clarim intellantur ,
animadvertendum hic est, quod nos in continua viv-- variatione, σprout in melius , Ape in pejus mutamur, e elices aut infelices dicimur. sui enim ex infanse vel puero in eadaver transiit, infelix Hcitur, c eouim id felicitati tribuitur, quod totum vita θatium mente uena in corpore sano percurrere potuerimus. Et revera qui corpuae habet ut infans velpuer ad pauci .ma aptum ct maxime pendens a causis externis menιem habet, qua in s solis consideram nihil fere fur, nec Dei, ncc rerum sit cossi ab Gr contra, qui
347쪽
corpus habet ad plurima aptum , mentem habet, qua insessia considem a multum sui, π Dei, σ νerum sit eonficta. In bac vita igitur apprime cona mur, ut eorpin infantiae in aliud, quantum ejus natura patitur, eique conducit , mutesur, quod ad plurima aptum sit, quodque ad mentem referatur , qua sui, re Dei, σ rerum plurimarum sit conscia, atque ira ut id omne, quod ad ipsim memoriam vel ιm ιnatronem referIur , in respectu adrntesiectum vix abeψωμ momenti, ut in Schol. Prop. praecedentis Iam dixi.
Quae de variatione continua, cui sumus obnoxii, dicit, libenter admittimus. Quod autem is, qui corpus haber a lu= ima aptum mentem habeat, qua mst fila considerata multum μή ,'Dei, re rerum sis conficia, id probatum dare oportebat. Saltem explicare clarius debuisset, quid per istam aptitu em Corporis ad plura intelligat. Nam si ita simpliciter verba sumantur, videtur id repugnare eXperientiae, quae saepe ostendit homines corpore admodum robusto vel etiam maximo agili praeditos, qui tamen mente sunt bardi & insipientes. Sed si laborandum nobis siit, ut mens perficiatur, idque ita, ut ea, quae ad memoriam vel imaginationem nostram reseruntur, vix alicujus sint momenti, mens utique sic perfecta non desinet cum corpore , nec tam retinebit id, quod ex ea aeternum est, sicut loquitur Prop. 29. h. e. quod ab aeterno habuit per fictitiam istam Spi- nOZae aeternitatem , qua mens concipitur caruisse initio, quam id, quo a corpore quam minimum dependet, quod est purus intellectus, sed sic retinebit, ut sui sit conscia tanquam rei singularis ab alia diverissae, hoc est, mens mea erit sibi conscia, quod sit mens mea, tua quod si mens tua &c. prout superius ostendimus, adeoque mens non est mortalis, quo tamen principia SpinoZae tendere in prioribus vidimus.
PROP. X L. Iauo unaquaeque res plud perfectionis habet, eo magis agit,Wminus patitur , S contra, quo magis agit, eo perfectior es. EX Propositione i. III. apparet, quod SpinoZae mens dicatur agere , q uatenvi habet Meas adaequatas, hoc est, claras & distinctas; pati vero dicatur , quatenus habet ideas inadaqaatas. Atque hoc sensu si, intelligamus praesentem Propositionem, possumus eam admittere.
348쪽
& Prop. 3. p. III. tanquam iundamonium, quod salsum declaravimus
Corollarium. Hinc sequitur, partem mensis, qua remanet, quantacun
que ea sit, perfectiorem se reliqua. Mentis pars proprie loquendo nulla dari potest, sed si per partem Mentis intelligatur modus ille mentis, quo pure intelligit, & nihil nisi claras didistinctas habet ideas, possumus istud Corollarium admittere. Demonstratio tamen Spinoetae nititur stagilibus iundamentis,qualia sunt, Prop. 29. V. Prop. 3. III. In Scholio dicit : Ex his simulex PMos. 2I. p. I. re aliis apparere ,
quod meus nostra , quatenuι intel is, aternin cogitanssi modin M, qui ab alio a reno cogitandι modo determιnatur, es hic iterum ab alio, ct sie iis infinisumitia ut omnes simul Dei a ternum cs infinitum intellarum consiliuia ant. Verum enim vero dc Prop. 2I. I. & multa alia, quae antea a Spinora dicta sunt, salis suerunt deprehensa, unde quale sit praesens Scholium facile potest agnosci. Quod mens nostra sit aeternus cogitan-δ modis falsissimum est; & illa determinatio unius ab alio in infini tum nihil sonat, quod intelligi queat 3 &.infinitus atque aeternus Dei intellectus non potest intelligi sio esse compositus ex infinitia cogitandi modis, unde haec pro somniis haberi debent. PROP. X LI. Ipuamvis nesciremin, mentem no ram κυν nam
esse, Pietatem tamen, S Religionem, S abluvie omnia , quae ad Animositatem S Generositatem referri ostendimus in quaria
parte, prima haberemus. HAnc Propositionem non possumus pro vera admittere idi nec enim potest intelligi, quomodo homo, qui nescit, mentem suam esse immortalem, non possit a Pietate dc Religione amoveri per minas & cruciatus tyrannorum, & quomodo, si suum utile quaerat,&mentem cum corpore perire existimet, non, sit existimaturus commodis hujus vitae omnia alia esse postponenda. Quin imo statuimus, qui non alio modo Credit, mentemitam esse aeternam sive immoria talem, quam id a Spinoeta fuit explicatum, in qua nihil remanet propter quod amplius sua queat appellari, sicut id a Spinoga intelligitur , omnia , adeoque Pietatem & Religionem , si ea coli nequeat, retentis hujus vitae commodis, sit postpositurus istis vitae commodis De Diqitiaco by Gorale
349쪽
Demonstratio vero SpinoZae prodit hujus Propositionis salsitatem.
Nititur enim tota hoc aXiomate et Primum re umcum Virrutis seu νeLIὸ vivenae νasioni undamentum es uum utile quarere,quod ad Coroll. Prop. et . IV. ad quae provocaI, evertimus. Quod autem alungit : uam- viis in IV. Parte ignoraverimus, mentem esse aternam, ιlla tamen, quae ad Anιmosiuatem re G enerositatem referrι ostendimu , prima habuisses, atque adeo, quamvis etiam nunc hoc imum ignoraremus , eadem tamen rationis praescripta prima esse habitures, id non prorsus sic se habere, si repetamus illa priora, facile intelligemus. Vidimus, quod in Scholio II. Prop. XXXVII. nullum agnoscat peccatum, nullum injustum, nisi cum legibus civilibus pugnet. Sic ergo, si tyrannus lege civili jubeat veram Religionem & Pietatem abnegare, illa erit abneganda, quin imo si eam non abnegaremus juxta illa egregia Philosophemata peccatum & injustitiam committeremus. Quid vero,
si quis didicerit ex Spinoetae Coroll. Prop. 63 . IV. Malum minus pνo majore bono ex rationis ductusquendum, re bonum mιnus, quodcausa est minois νιε mati, esse negligendum, an nonis colliget, abnegare religionem &pietatem, si quis a tyranno adigatur, esse malum minus, magus vero bonum esse praesentem vitam cum suis commodis, adeoque an non
abnegabit Religionem & Pietatem, ut vitam & ejus commoda conservet 8 Quo tandem tendunt illa , quae Spinora tradit in Scholio Prop. 7 3. IV. nimirum Vir fortis quicquid molestum re malum esse cogitat, re quicquid praeterea impium , horreηdum, injusum s iuvevιdetur, ex eo oriatur, qu)dres ipsas perturbate mutilatὶ re confuse concipit, quam ut, si illi videatur, impium, horrendum, imustum M
turpe esse, abnegare veram Religionem & Pietatem, id ortum inde esse censeat, quod resistas perturbate, mutilate & Consus e conceperit, atque adeo non detrectet hic religionem inflectere dc accommodare ad vitae suae commoda 3 - Pergamus ad Scholium. In eo taXat vulgum, quodplerique videntur credere, se eatemus liberos se, quatenus stridini parere licet, er ea tenvi de suo jure cedere, quatenus ex legis rivina praescripto πιυere tenetur.' Suodpropterea Pietatem re Religionem s absolutὸ omnia, quae ad animi fortitudinem referuntur, onera esse credant, quaestos mortem deponere spretium servitutis, nempe Pietatis S ste tonis, acciperes'erent; nee hac
θιsola, sed etiam, oe praecipue metu ne diris scilicet siuppliciis, post mor-ιem puniantur, inducantur, ut ex legis divi praescripto, quanium eorum
350쪽
11 biti inessent ε, at contra si crederent , mentes cum corpore interire, nec restare mi eris Pιetatis onere confect s , Vivere longius , ad ιngenium νedi
rent, s ex libidine omnia moderar , ct fortuna pot/- , quam sibi parere vesient. Hujus censurae sua rationem affert : mihi, inquit, non minus ab urda videntur, quam si quis proptere/, quod non cressit, seposse
honis alimentis corpus in aternum nutrire, venenis potius re othferis se ex-I aturare vellit; vel quia videt, mentem non esse at coam , seu ιmmoνsalem, ideo amens uuis esse, resine ratione Vivere : Aua adeo absurdasunt. ut vix recenseri mereantur. At nos equidem non negamus, hanc mentem esse multorum hominum, atque multos tales dari mercenarios,
qui non tam Deum, quam se quaerunt, dum Pietati & Religioni vacare student. Sic olim tempore Pharii Morum maximam partem hominum Iudaeorum fuisse non negamus , quorum studium erat propriam Iustitiam erigere, & sic eo nomine a Deo tanquam debitore suo mercedem vitae aeternae postulare. Sed tamen propterea non jus erat Sadducans in omnia alia abire, & vitam meliorem post hanc vitam negare, sicut nec hodie propterea jus datum fuit Spinoetae, similia dogmata introducere,quale est de,nescio qua,aeternitate mentis humanae, quae dc initio & fine careat, quae tamen mens nihil habeat eorum, quare mea, tua, alterius dici possit, sed sit inane cerebri humani figmentum. Scriptura & Ratio haec duo conjungit, non separat, ut nimirum Deum quadramus propter ipsum, non propter nostra commoda, dc tamen, dum sic quaerimus Deum , in ipso reperiamus nostrum summum bonum, cum Deus velit in nobis tania quam Miseriors& Gratiosus glorificari. An tamen haec reprehensio vulgi quadret homini talia docenti, eX cujus principiis similes vulgi sequuntur lententiae, prout paulo ante ostendimus, id aequis rerum judicibus relinquimus aestimandum.
Petop. XLII. Beatitudo Aones virtutis praemium,sed ipsa vir-t- ; nec eadem gaudemus, quia libidines coercemus, sed contra, quia eadem gaudemus, ideo libidines coercere possumus. FIt hic oppositio inter ea, quae revera non sunt opposita, sed potiu* coordinata & conjuncta inter se invicem. Virtus equidem ubi ipsa est praemium, sed tamen virtus etiam esse non potest, si