장음표시 사용
41쪽
veracobaνeant, s quomodo unaquaque pars cum seuo toto eonveniae, id me ignorare dixi in antecedenti mea E sola; quia ad hoc cognoscendum
requireretur, totam naturam omnesque ej- partes cognoscere. Ipsi inteis
rim certum est, dari seriem aliquam rerum singularium mutabilium. item partes naturae revera inter se invicem cohaerere &cum suo toto convenire. Et si igitur non intelligamus nos quoque modum, quo, Deus secit omnia ex nihilo, jus tamen hinc nobis non nascitur illud ipsum negandi. Operatio divina est omnipotens, nos autem omniis
potentiam Dei, sive potentiam infinitam non intelligimus propter imbecillitatem nostri intellectus, qui cum finitus sit infinitum comprehendere nequit 3 nec ergo Omnipotentem ejus operationem, quae eo ipso est infinita, comprehendere possumus. Dein observandum, huc totam istam rem redire, ut ab eo qui negat, res omnes creatas iactas esse ex nibilo, ostendaturi repugnantia & contradictio intermi his, quod nimirum haec Propositio : Res omnes creata factae suns a Deo ex nihilo, implicet contradictionem, quo non iacto, frustra id dicetur rationi repugnare; haec enim eadem sunt plane, rationi repugnare, &, inpoloere contradictionem.N ulla hac in re est repugnantia, ut Deus faciat aliquid ex nihilo, sed est repugnantia, ut
creatura faciat aliquid ex nitido. Haec duo consula sunt inter se invicem , & ex his factus est abstractus concepi us, implicare contradictio isnem aliquid fieri ex nihilo , Guod tamen fieri prohibet SpinoZa in Trach.
de Emendatione intelledius p. 3 8 o. dum inquit: u deceptio ex eo oriis tur, quod res nimis abstracte concipiunt : nam per se satis clarum est, me illud, quodιnsuo vero obiecto concipio, alteri non posie applicare. Uerum objectum hujus rei sunt creaturae, & verum est, Creaturas non posise aliquid ex nihilo producere, at male applicatur, Deo, si dicatur, Deum non posse aliquid ex nihilo producere, sicque male fieabstractio, si dicatur in genere, Ex nihilo nihil posse fieri. Sic igitur nulla est repugnantia, ut Dem faciat aliquid ex nihilo. Quod ut ostendamus, observandum est quando dicitur, aliquid a D o sierim, nihilo, sives oeum facere aliquid ex nibus, id non ita intelligi quasiri nihil sit illa materia ex qua aliquid fit, quae materia manet , quan . , do mutatur Arma, sicut, quando ex ligno fit scammum, ex argento fit poculum ; sed ri nihil sese tantum habere negative , nihilque . aliud his verbis significari, quam, quod, cum ab aeterno praeter
Deum nulla res, hoc est, nihil esset, Dei potentia sit factum, ut
42쪽
res fieret, & sic quasi ex nihilo emergeret & prodiret, & simul cum
ea tempus quasi ex aeternitate eXoriretur. Quid hic est repugnantiae, ut, Cum praeter Deum ab aeterno nulla res fuerit, sicque Deus omnes res pra cesserit, sicut & aeternitas praecessit omne tem pus, nunet & sint res aliae praeter Deum & tempus sive illarum rerum duratio a certo quodam initio ad hoc usque momentum. Ostendatur hic contradiectio si quis id possit; quod si fieri nequeat, nemo etiam contradictionem dicat inesse isti axiomati : Ex nihilo aliqui factum est omnipotensia Hyina. Potentia Creaturarum, quantacumque sit, semper habere debet pro objecto materiam aliquam, in quam agat, eaque major dicitur potentia, quae in majorem paristem materiae agit, ut quae majorem molem potest loco movere tem, quae velocius ec citius potest effectum producere. Ita magna vis sive potentia tribuitur igni, aquae, tonitrui, vento&c. In rebus intelia ligentibus dicuntur illa res habere malorem vim & potentiam, ad quarum nutum sive voluntatem plura fiunt sive sicquuntur. Rex ille
dicitur potentissimus, qui magnas possidet opes, qui magno pollet exercitu, vel multis ministris ix subditis ejus jussa exsequentibus, quae tamen ejus potentia non est nisi improprie talis, non enim proprie & directe vim habet in eorum voluntatem, sed ind irecte tantatum, quatenus illi attendentes ad commoda, quae ad se redeunt, si exsequantur, quaejusterit, & incommoda, si non fecerint, ea sic
libere exsequuntur. Sunt igitur connexae res creatae cum aliis rebus , atque ita in res habent potestatem, adeoque rerum creatarum potentiae objecta non sunt alia nisi ea quae jam sunt, non illa quae non sunt;
non est connexa rerum Creatarum potentia cum non rebus, cum
nihilo. Dei potentia omnis eX seritur per ejus voluntatem, ad ejus justum omnia parata sunt, nullam requirit rem nullam materiam, inquam agat, quin imo si requireret, omnipotens non esset; dum agit , rem format, essicit materiam, in quam postea porro agat. Major enim potentia est, quae non praerequirit materiam ad agendum, quam quae requirit. Haec enim supponitur a materia dependere. Quae ergo nullo modo a nulla re dependet, ea etiam potest ex nihilo producere quaecumque Voluerit. Quando enim dicitur aliquid
ex nihilo produci, nihil aliud lignificatur, quam, quod illa potentia, quae producit, a nulla re dependeat. Haec meditari s quis animo attento voluerit, videbit haec esse aequi pollent ia, ex nihilo produce-D re,
43쪽
r in operando a nulla rependere. Quemadmodum autem potentia Dei infinita requirit, ut omnes res ipse juxta dieta ex nihilo producat, ita rei natura quoque pollutat,ut ea. quae producuntur a Deo peri stam infinitam potentiam producantur in tempore. Si enim res creatae sunt factae , per iliam productionem sive operationem divinam consecutae sunt tuam existentiam: Ergo ante iliam cstedtionem eam non habuerunt. HaeC ergo est edito, eo ipso, quo talis est, non potcst aliter considerari, quam facta esse in tempore. Quod vi suae naturae habet existentiam habet eam ab aeterno. Haec eth unica ratio existentiae aeternae; semper enim concipitur existentia, quando concipitur ejus natura sive essentia. At cuius natura potest doniscipi sine existentia, ejus essentia quidem potest concipi cum aeteris nitate conjuncta, quatenus ea est in meme Dei aeterni, sed non ejus existentia potest cum aeternitate juncta concipi : Ergo res illa non potest aliter concipi nisi ut existens in tempte, adeoque nisi ut hahens aliquod initium;quod enim est in tempore illud eo ipsocensetur habere aliquod initium. Sic ergo tantum abest, ut res dependentes , quales sunt omnes res prael er Deum, possint concipi factae ab aeterno, ut nequeant intelligi factae nisi in tempore. Cum igitur omnes res creatas ex nihilo iactas fuisse sit demonstratum, non cogitandum est nobis de nescio quo fluxu rerum creatarum e X natura Dei, quem vellet SpinoZa.
Ea res libera dicetur, quae ex sola suae naturae necessitate
existit a se sola ad agendum detεrminatur : Necessaria autem Pel potius coacta, quae ab alia determinatur ad exi laudum o operandum certa ac determinata ratione. EX ΑΜΕ N.
HAbemus hic duas definitiones oppositorumNecessarii & Liberi.
quarum utraque, ut apparet, non est ex illis, quae inserviuntadrem explicandam,cujus essentia quaeritur,adeoque non possunt habe- ri Diqitired by Corale
44쪽
ri pro sundamentis, quibus sequens aedificium propositionum & d
monstrationum, quibus ipsas res eXplicare & probare conatur, inniti possit, cui tamen fini adducuntuz ambae. Ac quantum attinet ad definitionem Necessaris e Ph i losop h i hactenus per necessarium non intellexerunt id, quod necesstatem existendi habet aliunde pendentem, id enim multum imminuit illam necessitatem potius quam auget. Et si ad necessitatem existendi resipiciatur, majori cum iure id dicetur necessarium, quod ipse libeium vocavit ; sed per nccessarium intellexerunt id, quod ex intrinsicca sua natura determinatum est ad hoc potius, quam ad aliud quid agendum. Hoc sensu ignis intrinsecus per suam naturam determinatus est ad urendum. Abutitur igitur voce ista Spinora prieter vulgarem acceptionem & usum, nulla ad id instructus auctoritate. Confundit etiam perperam nec si alium cum eo, quod dicitur eoactum, quod solet usurpari de hominibus, qui habent voluntatem, ac quid agunt quod cum ipsorum voluntate pugnat, non per mentem, sed per corpus, quod vi aliqua externa ratione membrorum suorum ad aliquid agendum detorminatur. Altera definitio liberi Musdem plane est commatis , dependens plane ab arbitrio definientis, adeoque inepta, ut tanquam principium consideretur, cui propositiones & demonstrationes innitaniatur. Liberum non dicitur quid ratione suae existentiae, sed ratione operationis. Liberum est, quod non sentit se extrinsecus determinari ad agendum ab ulla vi externa, sed quod pro lubitu agit vel non agit. Haec est natura liberae rei cujuscumque quae distingui solet in eam, quae a nulla alia re dependet, quaque a se sola ad agendum determinatur, dc haec res est solus Deus; ac in eam, quae et si determinatura Deo, vim tamen in eo nullam lentit, sed pro lubitu agit vel
non agit id, ad quod potentiam agendi vel non agendi habet. Sed videamus quid alibi SpinoZa de libertate dicat in epist. So.
p. 38 . sic legimus : Ego eam rem liberam esse dico, qua exsola natura
necessitate exsit c agit. Coactam autem, qua ab alio deteνminatur ad ex/stendum es operandum certa ac determinata ratione. Ex gr. lapis a causa externa ipsum impellente certam motus quantitatem accipit, qua μstea, cessinte externa causa impasu, moveri necessario perget. Haec igitur lupidis
in motu permanentia coacta es, non quia necessaria, sed quia impulis causae externae definiri debet. Porro concipe, jam siplacet, lapidem, dum moveri pergit, cogitare ire, te, quantumpotest conari, ut moveripergae. His
45쪽
Lune lapis , quandoquidem sui tantummodo conatus est consitus, oe minime indisserens , se liberrimum esse, cT nulla alia caussin motu perseDerare credet, quam quia vult. Et paulo post p. 38 . Nam quod amicus tuus cum Cartesio ait, illum liberum esse , qui a nusia causa exurna cogitur , si per hominem coaelum muggit eum, qui Inritus agit, concedo, nos quιbusdam in rebus Mullatenus cogi, hocque r.ectu habere liberum arbitνium ; sed si per coactu in inteliuit, qui quampis non invitus , nece fario tamen agis ut supra explicum nego , nos aliqua in Me liberos esse. Atque laaec postrema
talia sunt, ut facile a npbis queant admitti, uti patet cx luperius a nobis dicitis. Neque enim vel Cartesius, vel ullus dictorum Cartesianorum, vel Theologus ullus, qui Pelagianismo & Semipelagianismo renunciavit, alio sensu dicitu homines habere liberum arbitrium, nisi hoc respectu, quod non agant inviti; dc omnes concedunt, homines tamen agere necessario, quatenus divinitus illi ad agendum determinantur. Si hoc modo Item liseritin hoc in loco de fi . nivisset, uti factum est p. 178. nihil fuisset controversiae, & libenter istiusmodi definitionem admisissemus. Ab his non abludunt, quoque quae habentur epist. 6o. p. s 78. Euod necessarium ac liberum duo contrariasunt, non minus ab urdum cor ratioηi repugnans rideiatur 2 nam nemo negare potest Deum' i um σ catera omnia ubere cognoscere, re tamen cuncti communi Uragio coocesint, Deum se imum necessirio cognostere. tauare mihi nusiam inter coaetionem, νel pim, re neces
statem disserentiam constituere videris. Ex quibus positimus colligere, quare hic necessarium ac liberum plane aliter definiverit, ac istae voces accipi solent. Quod tamen non excusiari potest , cum non liceat aliam vocabulis assingere significationem quam vel ex usu rece pio obtinere solent, cum penes hunc ulum sit vis & norma loquendi. Interea verum est, necessarium ac liberum non esie omnino contraria, ea tamen necessitas opponitur libertati, quae necestitas diei solet Naturalis, per quam res intrinsecus S sua natura determinata est ad unum agendum, ut aliud aδere non possit, quod antea exemplo ignis declaravimus. Dubitari etiam potest, an recte dicatur, Deum si inum re catera omnia ubere cognoscere λ Libertas enim non tam cognitioni, quam voluntati Competit, adeo ut id non possit nisi
hoc dici lensu, quatenus voluntas & cognitio divina idem int , quod imprimis verum erit, si per cognitionem divinam non intelli agatur mera perceptio, sed judicium divinum, quo D pus de omniis bus
46쪽
bus rebus statuit dc judicat, quas res proin ita esse oportet, prout judicat, adeo ut hinc necessitas oriatur in ipsis rebus potius, quam in Deo qui non determinatur in tua cognitione a rebus, scd potius
per suam voluntatem omnes res determinat. Quod vero adjicit eadem pag. D Urmamus , Deum potuisse rem non velle, nonpotur e non eam intelngere, Seo tribuιmus δυersas tibertates, alienum netessariam , alteram inaesserentem, sicqua ei voluntatem ab essentωsua suoque in te Ee-EIu diversam concipimtu, hoc veritatem habet suam, de qua alias agemus, tum in Tractatu nostro de Deo, tum in sequentibus ad Spinoetae Ethicam observationibus. Passim etiam leguntur multa apud Spinoetam hinc & inde dispersa, quae illam arbitrii libertatem stabiliunt. Ita p. a 49. inquit et aput itaque seuos assectus appetitus ex lotibertatis amore moderaristudet, id quantum potest nitetur virtu es earuminque ea is noscere oec. Huc facit tota Pars U. Ethicae, ubi praescribit modum, quo possimus affectus per rationem moderari. Si enim homo pota moderari affectus, si potest niti ut noscat virtutes earumque causas, oportet ut liberum habeat arbitrium, quod ab illa potentia non differt. Ita quoque in Tract. Theologico Politico inquit p. 272. Subditi eatenus nonsit, sedcipitaris iurissunt, quatenus ovi potenIIam seu minas metuunt. Et postea quaerit η Euibus praemiis aut minis induci potes homo, ut credat, rotum non se sua parte majus, aut quod Deus non existat cTe. Similiter in operibus Posthum is pag. 28 t. Ea omnia, ad qua agenda nemo praemiis aut minis induci potes ad jura civitatis non pertinent. Si enim locum potant habere praemia apud
hominem,si minae possunt in homine operari in aliquibus,censendum utique est, hominem in illis ipsis libero arbitrio non esse destitutum. Ita p. 3 s i. in fine supponit, causam aliquamposse evitars prudentia huis mana, quae profecto locum habere non poterit, si homo omni libertate arbitrii careat. Nec potest intelligi, quomodo possimuseavere ab iis perceptionibus 3 quas ex auditu aut ab experienIa vaga habemus, i quod ut faciamus p. 38 o. suadet nisi habemus talem cavendi potestatem , quae ad liberum arbitrium seu voluntati m pertinet. Sunt tamen non pauca apud SpinoZam, quae libertatem istam arbitrii sic admissam funditus tollere & evertere videntur. I ta inquit p. s8s. Haec humana ista libertas es, quam omnes habere jactant, σqua in hoe solo consipit, quod homines sui appetitus sint conscii, er casso rum, a quibus determinantar, ignari. Sic infansse lac libere appetere cre-
47쪽
Hi, puer autem iratus pindictam vel, , oe timidus fugam. Ebνius dinis credit, se ex tibero mentis decreto ea loqui, qua posea fouerti s tacti e peia sit. Sic delirans, garrulus, cT hujusjayina plurimι, se ex libero mentis decreto agere, non au em imperu ferri credunt. Et quia hoc proudicium omnibus hominibus innatum es, non ita facile eodem liberantur. Nam quampis experientiasatissuperque doceat, .omιnes nihil minus posse, quam app/titus morimrisuos, ct quod pe, duri ontrariis assectitru conssctaniatur meliora videant, re deterior equantur , se tamen hberos esse credun , idque propterea, quod res quosdam leviser araetant, α quarum appetiι- fatilepotes contrahi memorra alterius rei, cujus frequenter recordamur.
In Tractatu de Emendatione intellectus p. 38 q. sic loquitur . Vel res nunquam , quod sciam, conceperunt, uti nos hic, animam secundum certas leges agentem, es quas aliquod automa b rituale. Et paulo post:
stuando quidem novimus. Ferat ones ιns , a quibus 1maginationes producuntur , fleri eundum alias leges, pro μι divergas a legιbus intesiectus . or animam circa imaginationem tantum habere rationem patientis. Verum enim vero si haec conserantur cum iis, quae antea eX Spinora citavimus, nihil aliud evincere videmur, quam quod mens nostra determinetur aliunde per causas e X ternaS, ut necessario hoc potius, quam illud velit, adeoque hac ratione neccssario agat, sed cum juxta ipsum haec necessitas cum libero arbitrio queat consistere & in his omnibus sentiat homo se libenter agere, quae agit, nondum puto, per haec everti illa ipsa, quae supra vidimus, illum delibero Arbitrio admisisse. Non tamen possumus probare illas phrases duriores , quae, nisi per illa, quae in superioribus ex ipso laudavimus, emolliantur, non possunt ulla admitti ratione. Non in eo solo consistit libeν ar humana, quod homines fur Upetitus sunt con ιιι, α ea ινum, a quibus dererminantur ignari, sed in eo imprimis, quod in nobis habeamus principium agendi, voluntatem, quodque sentiamus nos non agere invitos, sed cum lubentia& animi delcctatione, quod de ex verbis Spinoetae P. 68 s. quae paulo ante citavimus, potest patere. Experientia docet quidem, homines non ita facile moderari suos appetitus, id tamen eorum naturae non repugnare, eadem ostendit, dum videmus eos, qui id per naturam non possunt, discere disciplina, quod ipse supponit fieri posse, dum praecepta Ethicapi scribit, imprimis vero id discere sanctos gratia divina instructos
eorum exempla laudata clamant. Ut anima concipiatur tanquam au -
48쪽
roma aliquod, nescio quod, stirituale non permittit ejus natura&conscientia, quae conscia sibi est illum actum voluntatis, quacunque etiam ratione in se a Deo producatur, nihilominus tamen esse suum actum, singulari quodam modo a se sub regimine divino editum vel elicitum , non vero alterius. Leges intellectus quasdam esse
vel potius ipsius mentis, quae res est intelleGaalis, non equidem dubito; morales illae solent appellari, nihilque aliud continent, quatenus ipsi homini praescribuntur, quam media, quibus queat homo virtutis habitum sibi comparare; quae pricter has sunt aliae, juxta quas Deus in nostram agit mentem, illae nobis sunt ignotae; tales tamen esse non dubitandum, ut nullam vim inserant nostrae voluntati, quippe quod illius nulla ratione simus conscii. Pag. 399. epist. r. ad Oldenburgium ita loquitur : Voluntas disrt ab hae re ilia
politione eodem modo ac albedo ab hoc N isio albo, sive humanitas ab hoe σisis homine ; adeo ut aeque imo bile sit concipere, Poluntatem causam esse hujus os issius volitionis, atque humanimum esse causam Petri s Pauli. Cum igitur νoluntas non sit, nisi ens rationis, nequZquam duenda cauis fis hujus re illius politionis 3 re particulares volitiones, quia ut existant, egent causa, non posmi dici libera ; sed necessario sint tales, quales afui causis determinan ur; re denique secundum Cartesitum, ipsi mi eννoress ηι particulares positiones, inde nec ario sequitur errores, id es particulares volitiones non esse liberas, sed determinari a causis exteγnis, re is modo a volunmte, quod demosynire promisi. Haec videntur tollere omnem voluntatis libertatem,imo omnem plane voluntatem everte re. Ex his igitur, ut nos expediamus observamus. mentem non
esse hanc veI illam volitionem , sic enim tot menies forent, quot sunt volitiones, vel, quot sunt cogitationes. Mens haec mea manet eadem, variata hac vel illa cogitatione, sicut haec cera manet haec cera, etsi variis modis mutetur ejus figura. Mens haec est id, quod habet omnes istas particulares volitiones & cogitationes, sicut haec extensio eπid quod habet has, ves illas particulares extensionis va- .riationes. Id quod facile poterimas intelligere, si attendamus admodum, quo Cartesius in Medit. II. eXaminat ceram aliquam singularem. Separat ab ea saporem, odorem, Colorem, figuram, magnitudinem, calorem, duritiem, sonum &c. quibus separatis manet idem individuum, manet eadem cera singularis, non fit quid
universale : similiter igitur separemus a mente nostra, squod quotidie
49쪽
tidie facimus, dum unus actus una cogitatio alteri continuo succedit) hanc volitionem, hanc perceptionem, hoc judicium, hunc actum affirmandi, hanc cupiaitatem, hoc gaudium &c. an id, quod
remanet in mente, actus nempe cogitandi, qui imo modo sublato alio modo asscitur, non est eadem mens singularis ξ secus si esset. nec eadem cera singularis remaneret, sublatis illis modis omnibus&substitutis aliis, quod utique non nisi absurdissime quis dixerit.
Dices sorte, ceram eo ipso, quo Cera est, habere constantem talem dispositionem & situm certarum particularum, quae inter se invicem manent certo ordine conneXae , dc quoad formas & istum neXum in variatae. Sic manere eandem ceram, etsi figura externa variis modis mutetur, quia haec non facit ad cerae essentiam, secus
quam est in volitione, quia mens sine hac volitione plane est nihil, nec ullas habet constantes volitiones vel cogitationes particulares, quae semper manent, nihil sic igitur fore , quod possit essentiam mentis constituere, praeter has vel illas perceptiones & volitiones. atquc ita mentem omnino esse quid universale, merum ens rationis, quale etiam sit voluntas. At si ita se res haberet, quid dicemus de cogitatione infinita, cujus ex sententia Spinoetae, hae particulares cogitationes modi quidam debent appellari, quomodo illam cogitationem infinitam tunc concipiemus p an non eadem de hac necti
poterit difficultasῖ an non similiter potem dici : Cogitatio illa infinita non magis differt ab omnibus illis infinitis cogitationibus, quam humanitas ab omnibus individuis humanis , erit igitur illa ens rationis, neqve poterit dici causa hujus vel illius particularis volitionis & cogitationis ξ An non idem quoque poterimus Concludere de extensione infinita, quam SpinoZa spectat tanquam alterum attributum Dei ex ejus attributis infinitis. Extensio infinita non dissertaliter a particularibus omnibus corporibus, quae sunt infinita. quam humanitas ab omnibus humanis individuis. Ergo illa extensio infinita erit ens rationis, & sic non erit causia hujus vel illiu articularis extensionis, atque ita nulla eri articularis extensio, & similiter nulla, ob eandem rationem , erit particularis & finita cogitatio pQuod enim nullam habet causam, nec tamen est a se, illud plane non est. Hoc ergo argumentum nimis, ut dici solet probat, quia dum tollit voluntatem humanam tollit eadem opera omnes res, nihil in mundo relinquit. Ita enim nec Deus erit, nec mundus, quia si
50쪽
nihil est aliud, ex ipsius mente, quam particulares omnes cogitationes dc corpora simul ; vel erit dicendu*, non habere quidem Deum pro attributis extensionem vel cogitationem, quod cum Spinoetae sententia pugnat , sed alia attributa infinita, quae nemo novit. Sie Deus omnibus erit ignotus, imo nulla: res nobis erunt notae. Sic nos ipsi mon erimus, cum finita non existant a se ipsis, nec tamen juxta illum aliam ullam habeant causam. Sic purus putus introducetur scepticismus, imo quod illo pejus est. Dicendum igitur est, in nostra mente, quae re non disteri a nostra voluntate, este quid constans, quemadmodum incera, quod tamen fit quid particulare sive singulare, quod cffcit ut una mens ab .altera queat distingui, quod non possimus nisi communi nomine vel mentis vel co gitationis, vel voluntatis vel intellectus vel actus exprimere, haec enim omnia inter se invicem re ipsa non differunt, quamvis illud revera non sit quid abstractum, uti est humanitas, sed aliquid particulare dc singulare, quo una mens ab alia distinguetur. Consideremus etiam illa , quae habet in Tract. Politico p. 1τr, ubi inquit : Sed experientia satis superque docet, quod in nostra
potestate non magis sit, mentems ms quam corpuι sanum habire. Deinde quandoquidem unaquque res, quantum ivis est, suum esse conservare conatur, dubitare nequaquam posum s , quin, si aeque in nostrapotestate 'est, tam ex nNIionis Procyipto Pipere, quam caca cupiditate duci, omnes miιone ducerentur, es vicam sapienter insι uerent, quod minime si . Nam trabιt siua quemque voluptas. HAC iterum exertunt ca, quae superius
vidimus Spinogam de libertate arbitrii conccssisse. Nod videtur intellexime, quid sit mentem n sua potestate habere. Ea dicimur habere in pote itate, quae, dum Volumus, agimus, eo tempore, quo alia possumus velle & agere. Quando volumus amare Deum amaiamus , neque tamen tunc repugnat menti nostrae, ut loco istius amoris habeamus amorem creaturarum. Sic eo ipsio tempore, quo quis vult sequi cupiditatem,non repugnat ei,ut posita velle sequi rationem
Et quid proderunt praecepta SpinOZM Ethica, quibus hominem vult
ducere, ut sequatur rationem, quem statum hominis vocat libertatem dc omittat sequi cupiditates Saflectus, qui status ab ipso recte dicituro=vilm, si non sit in potestate hominis sc qui rationem 3 sic
enim omnia procul dubio vana cc frustranea erunt. Ego vero plane
puto, istud argumentum d c bere inverti. Si cnim aliqui homines E vivant