장음표시 사용
81쪽
nescio quot divinas potentias supponit , cum Nostri ex unica potentia divina, quae est entis, summe perfecti ideoque infinita , id sciant fieri. Summa enim illa sive inlinita potcntia est utique perfectio,adeoque non potest non emi summe persecto competere; po. test ergo per eam producere quicquid potest velle, at non repugnat, ut velit rem extensam eXistere, potest ergo eam producere. Quin rim ostendimus ad Defin. VI. necessario omnia illa, quae praeter Deum sunt, ipsum nimirum universum extensum, ex nihilo debuisse produci Provocat hinc ad suas demonstrationes, quod nialia μυ- ia ab Mopossit produci, & ad Propositionem XIV. quae omnia nos falsitatis convicimus. Hinc argumenta eXaminat eorum, qui negant, Deum esse substatu iam corpoream dc eX tensam, quae suo loco reis linquimus. Hoc tantum observantes, quod Propositio XII. cum
corollario Propositionis XIII. ad quae provocat, nos iam superius refutavimus. Sed quoniam in scholio hoc suo, novo quodam a
gumento videtur velle uti, nos quoque illud ad examen revoc mus. Sic loquit: Non minuε absurdam e sponere, quod subsantia coria poνea ex eorporibω componatur, quam quod corpuι ex superficiebus ,D-peseus ex lineis, linea denique ex Punctis componatur. Quod equidem nego: superficies enim, linea:& puncta sunt tantum termini coriaporum , non vero possunt corporum partes vocari, sicut quando
corpus aliquod in corpora dividitur. Non enim putem, ipsum negare, quin corpus omne finitum saltem, sit divisibile in alia corim scula in infinitum: Haec corpuscula non sunt tantum termini istius corporis, quod sic dividitur, quoniam possunt a se invicem separa
tim existere, quod non potest dici vel de puncto, vel de linea, vel
desupetacie, quae nunquam sic possunt a corpore, Cujus sunt teris mini, separari, & ab eo separatim existere. Non ergo debet inter istos terminos Corporis & partes corporis institui comparatio. Omnino ergo substantia corporea eX Corporibus componitur, et sinequeat dici, eam componi vel ex superficiebus vel ex lineis vel expunctis. Videamus tamen, quomodo istam absurditatem demonia
stret. Dicit, istam absurditatem facerι debere omnes, qui claram Maiationem insatiabilem esse sciunt, es inprimis eos , qui noeant dari vacuum. Hoc ergo quomodo demonstret Videamus. Nam silubstantia corporea, inquit, ita posset diridi, ut ejus par er realiter distincta essent, euν ergo una pars nonposset a Uilari, remanentι M reliquis, ut ante, inter με conpexisqDiuiligod by Coosla
82쪽
π ων omnes ita aptari debent, ne detur vacuum. Sane rerum, rea
liteν ab inpiaem distincta sunt, una e alia esse, V in suo flatu manerepo Cum gisur Pacuum in natura non detur de quo alias , sed omnes par
era ita concarrere debent, ne deIuν vacuum , sequi ur εinc etiam, easdem
non posse realiter distingui, hoc es subgantiam corpoream , quatenus μι- flantia est, nonposie diriae. In quibus merus est Paralogismus. Sane una pars non requiritur ad existentiam alterius partis, & una pars poteli absque altera existere, sed omnes tamen partes simul requiruntur adeXistentiam totius, neque totum posset dici sine existentia unius ex partibus, quae omnes ad conflandum unum totum reis
quiruntur. Si igitur concipiatur verbi gratia pars illa acris, quae comprehenditur in dolio, an nihilata, tuns vel alius aer vel materia alia extensii succederet in ejus locum, vel dolii partes non distarent amplius a se invicem, sed illae ipsae necessario ad se invicem accederent. Concipitur enim extensum tanquam totum aliquod, quod in varias partes reipsa est divitum, quarum si vel una pars auferatur per anni hilationem, nulla alia in ejus locum producta & restituta, non
erit totum, quod tamen ut totum Concipitur. Si enim supponas , omnem aerem ex dolio sublatum, nec materiam aliam extensiam
successisse, & tamen dolii latera a se invicem distare, concipies inter illa latera extensionem, quae ad Totum illud tanquam ejus pars requiritur, hoc est concipies Extensum omne Totius instar & tamen
negabis illud ipsum esse Totum, quippe quod concipis destitutum
sui aliq0a parte. Haec ergo vera est causa, quare vacuum non possit dari, quia omnes partes necessario inter se invicem sic cohaerent, ut non possit Concipi aliqua ex earum medio esse sublata, quin alia ejusdem quantitatis substitueretur. Quaerit jam , cur nos ita ex natura prostensi simus ad dioidendam quantitatem y &respondet, quod quantitas Lobus modis a nobis concipitur, abstracte scilicet, sive superficialiter, prout nempe sesam ιmaginamur, velut substantia, quod a solo intellictu fit. Si itaque ad quantitatem attendi mus , prout in imaginatione es , quod epe st facilius a nobis M , reperietur sinita , divisibilis re ex partibuι constata 3 si aurem adimam, prouein intellictu es , attendimus , is eam, quatenuι substantia es, concipimusiquod difficillime fit, tum, ut jam satis demonstravimus, infinira, umea σiniurisibilis reperietur. Ad quae ego observo, verum esse, quod quan-ιitas a nobis concipiatur vel per solum intellectum vel per imagina-Ι iio Diuitigod by Corale
83쪽
tionem; &, quatenus a solo intellectu oncipitur, concedo, eam non concipi ut divisiam , sed nego , eam non concipi ut divisi. bilem, & puto, SpinoZam haec duo inter se invicem Confundere, quae maxime erant distinguenda: aliud enim est, ese' divisibile, aliud est, actu esse divisum: pilus solo intellectu contemptori, sola. cogitatione perspicio , pollerius imaginatione Complector. Non possum sane intellectu intueri quantitatem, vel, quod idem hic est, extensionem, quin cogitem de longitudine latitudine & profundi.
tate: quomodo vero Concipiam longitudinem sine ejus divisibilitate, quomodo latitudinem, quomodo superficiem sine earum divisibilitate λ an non enim possum concipere longitudinem minorem vel . majorem p an non possum mente abscindere quasdam partes materiae iisque motum circularem tribuere ut alia in alterius locum per circulum queodam succedat. Neque huic rei obstat, quod concipiam illam quantitatem ut infinitam vel potius indefinitam & unicam , possum enim nihilominus mente praescindere quandam ex ea partem, reliqua manente indefinita & sic in abscissa parte varias divisiones instituere, eamque sic in varias partes disipescere. Sed inquit : me quod in antecedentibus dixit) omnibuι, qui inter imaginationem G tmesie tum distingueresciperint, satis manifessum erit: Praecipuestatis hoc etiam avtendatur, quod materia ubique eadem es , nec partes in eadem distinguuntur , nisi quaιenus materiam diversimode assectam esse concipi-
mM , unde πω partes modaliter tantum distinguuntur , . non realiter. Exe
grinia aquam , quatenus aqua es, dividi concipimus , ejussae partes abisvicem separari; at non, quatenus substantia es corporea ; eatenus enim
neqaeseparatur, neque iuviditur. Porro aqua quatenus a G, generatur corrumpitur 3 at, quatenu Aubstantia, nec teneratur, nee corrumpitur.
Nos vero putamus , omnibus iis, qui inter divisibile esse dc actu divisum esse distinguere sciunt, satis manifestum esse, quod nequeat concipi extensum, nisi simul ut divisibile concipiatur. Nec intel-sgi potest materia diversimode affecta esse vel assici posse, nisi prius supposita divisione. Haec enim divisibilitas dc mobilitas est fundamentum & origo omnis istius variationis, quae in materia intelligi potest, prout optime observavit Cartesius Princ. II. g. et 3. Antequam ergo sic diversimode assecta concipi possit materia, opus est. ut esim prius concipiamus ut divisam, adeoque prius adhuc ut divisibilan dc mobilem. Ipse Spinora olim Parte II. Princi p. Cart. ubi
84쪽
xxioma IX. hoc ponit: Omnis extensio dipidi potest, saltem cogitatione, ad
quod annotat: De veritate hujin amomatis nemo, qui elementa Matheseos, ransum didicis, dubιιat: Spatium enim datum inter tangentem ct circulum infinitis aliis circulis majoribuου δνissi semperpotes. uod idem etiam ex '
perbola Asymptoιispatet. Quod si quis sorte nomine ejus dixerit, ipium hoe intellexisse de finita extenuone, quae per imaginationem concipitur, idque putet m eo patere, quia usus est ad hoc demonstrandum figuris & lineis quibusdam certis, ei respondeo , non posse concipi ista certa genera figurarum & linearum, nisi prius separetur cogitatione quaedam pars materiae, in qua istas figuras & lineas in . telligamus. Tantum ergo abest ut prius sit concipienda materia dia persimode affecta, quam in ea partes disinguantur, ut potius ista diversimodi amitio non queat intelligi nisi post suppositam illam partium
distinctionem. Mirum vero,quod partes ipsas neget distingui realiter& tantum modaliter distingui velit; variatio enim ista, quae est in partibus, ab ipsis partibus distinguitur quidem modaliter, sed prorupterea non modaliter distinguuntur ipsae illae partes. Et puto, hoc esse fundamentale vitium hujus Auctoris, quod modum confundat
cum re cujus est modus. Fatetur, ideam essequendam modum cogitandi in scholio Prop. XLIII. Part. II. & simul tamen vult mentem nostram esse modum quendam divinae substantiar; sic vero Modi erit Modus, qui posterior propterea tanquam substantia erit concipIc . dus. Ex ista confusione modi cum re, cujus est modus, etiam esse reor quod nolit substantias admittere plures, sed unam tantum, ex quo infiniti alii errores dependent. An ergo sessio, statio, ambulatio non distinguendae sunt ab homine sedente, stante, ambulante Z an idem erit expansio manus quod manus expansa, contractio manus, quod manus contracta 8 Videmus superius p. 27. ipsum intelligere permodiscationes id, quod in alio est, quarum concepIm a conceptu rei, in qua seunt, formatur , Guod etiam convenit cum definitione modi quae U. est et Per modum intelligo flubstantia temones, spe id, quod in alio es , per quodetiam concipitur. Hoc si velit applicare partibus, & dicere, partes propterea distingui modaliter a materia in qua sunt, dico, ludere ambiguitate phrastos, esse in alio Non enim quoi quovis modo est in alio debet propterea censeri esse modus: Aliter enim accidentia sunt in substantia, aliter partes sunt in toto. Andicemus, manum sic esse in homine, uti albedo est inp, 1 2 riete
85쪽
riete 3 potest manus separari ab homine dc separatim existere, an ergo dicemus, albedinem posse separari a pariete & separatim a pariete posse existere Z Exemplo aquae non probatur, quod partes non distinguantur in materia nisi quatenus illa est diversimode assecta : Potest enim aqua dividi in. varias, guttas , quarum una quaelibet est aqua dc sic dividetur , quatenua est aqua. Ita etiam materia e xtensa , etsi sit eadem, potest tamen in partes distingui
tensas. Fateor in aqua esse quoque diversas particulas diversae naturae, esse ramosas & terreas, . cilc anguillares este globosias, esse subtilissimae materiae, at hae tamen omnes sunt partes materiae essi tentae, quae ratione diversorum extensionis modorum ita distin guitur. Tandem non video, quid e X generatione & corruptione quae conficere velit. Et si enim aqua non generetur nec Corrumis patur, quatenus substantia est , hoc est , aqua quamcunque suscipiat mutationem per generationem & corruptionem , maneat res extensa, non tamen inde sequitur, ergo quatenus est res ex- extensa dividi nequit. Dicit tandem, . fenestre , ων aeri a Xa ura invidigna esset, si dicatur iri ιlu ; quia cum omnia in Deo snt, re omnia,
qua fiunt . per Iolas leges infinitae Dei natura flant, er ex necessitata ovis essentia sequantur, nuda ratione dici possit Seum ab alio paιι. Nituntur enim haec non demonstratis. Ealsum esse ostendimus, eo sensu ia Deo esse omnia , quo ipse hoc nititur probare. Nec probatum , omnia sequi in necessitate Dei Esientiae, quamvis sequatur necessa ,rio ex ipsius Voluntate. Saltem intelligi nequit, quomodo ex neces.sitate Essentiae Dei sequantur illae modificationes Cogitationis &extensionis, quas Deo assignar. Q nam quaeso hic est inter esen- . tiam Dei& modificationes istas connexio dc cohaerentia Z Et quo modo reet semetipsam modificare potest Z modificatio utique est rei aliqua determinatio: at. res e X semetipsa non est determinata, sed necessario respicit ad aliquem determinantem: Ex semetipsa enim si sit, habebit omne sine ulla determinatione. Nec eoncipi potest , ista
divisibilitas in esientia Dei , nisi supponatur aliquid , quod possit istam divisionem inferre, neque intelligi potest, quomodo Deus ipse suam essentiam queat dividere. Si ergo Deus dicatur divisibilis ab alio, utique dicendum erit, Deum pati posse, sive, passioni esio
86쪽
Ex necessiata divino naturaei nita infinitis modis hoe est, omnia qua sub intellectum infinitum cadere possunt), sequi debeης.
monstrationem audiamus. Vult adhoe modo a tendi, quod ex
data evueunque rei definitioneplures proprietat/s intelliam coneta inrit , qua reνera ex radem necesserio sequuntur. Nos vero libenter concedimus, omnes divinas proprietates ex ejus natum plane sequi 3 at ille& naturam aliam I eo attribuit Definit. VI. ad quam provocat,quam eam, quae revera Deo convenit, uti supra est ostensum,dc si haec argu mentatio rite procedere debet, omnes alias res debet considerare tanquam divinas proprietates, quod utique falsum est ex ipsius quoque lententia; cum mentes humanas, Corpora, animalia, arbores, plantas, lapides dcc. habeat pro modis vel modificationibus divinae essentiae, quomodo autem modi sequantur ex re modificata intelligi non potest, neque id unquam demonstravit. Multo minus ostendit quomodo omnia ista, quae nos revera non habemus pro modis, sed pi o substantiis a divina substantia diversis, ex ejus natura sequi pos sint. . Corollarium I. Hine Deum omnium rerum, quas b intesiectum inlisiarum eaderepossunt, esse causam e cientem, ita universialiter sumtum, ut intelligatur. Deum esse causam essicientem suarum quoque proprietatum, falsum quoque est, quamvis certum sit, Deum esse causam cssicientem omnium aliarum rerum , qtim sunt praeter Deum 3 quod tamen tali modo non potest confici, sed ex eo, quia ad ipsius summam perseetionem requiritur, ut omnia, quae sunt praeter Deum, dc quae praeter ipsum concipi possunt, ab ipso dependeant. Deus vero ratione suarum proprietatum non se habet ut causa effciens proprie dicta, quamvis ipsius essentia possit concipi ut ratio antecedens, atque sic generali sensu ut caua suarum proprietatum. Corollarium II. Deum σausam essesterse, non vero per accidens, &Coroll. III. Deum esse abstule causam primam, vera sunt, sed non se- Uruntur iis, quae ab ipso sint posita; sod ex eo, quod Deus sit L 3 summe Disitired by Cc oste
87쪽
summe persectus, adeoque ad summam ejus requiratur parsectionem ut omnia ab ipso omnibus modis dependeant.
Deus exsolis sua Miura legibus, o a ne ne coactin agis. EXAMEN.EO sensu, quo ab ipso accipitur, quatenus naturae divinae leges
ipsi sunt quaedam naturae divinae necessitas, quae Deum sic intrinsecus determinet ad omnia illa agendum quae agit, quaeque sic opponatur ejus voluntati, quasi divina voluntas sic sit intrinsecus ex naturae divinae legibus determinata, Contemsationem meretur. Ad hoc conficiendum in Scholio inter alia observatpag. I 8. Dei omnia
potentiam actu ab aternosuisse, oe in aternum in eadem actualirare mansuis ram. Eι hoc modo Dei omnipotentiam longe , suo quidem jussicis pefectiorem flatui. Imo adversarios Dei omnipotentiam negare rideri. Cogi enim sereri, Deum infimra creabilia intelligere, qza tamen nunquam creare poterit. Nam alias, si sicilicet omnia, qua intelligit, crearet,suam dux Vsos, exhauriret omnipotentiam πρ imperfectum redderet. Ut igitur Deam
perfectum flatuam, eo reddi, ut si mutflatuere debeant, i um non posse omnia e cere, ad qua ejuι potentia se extendis, quo absurdius, aus Dei omnipotentia magis repugnans ,st non videre, quid fVip t. Sed putem, ambiguitatem primum esse in phrasi, Dei omnipotentiam actu abate no fuisse re in aternum in eadem actualitate mansuram. Verum est istud attributum quod Omnipotentia dicitur, actu ab aeterno suisici, quatenus ista omnipotentia consideratur ut Dei persectio cum relatione ad alias res, quae ab ea possunt produci; staphrasis ista etiam hune potest habere sensum, Omnipotentiam Deo adsuisse ab aeterno una cum illo actu, quo creatura est producta, quatenus ille actusconsideratur tanquam creatura ipse ut facta, utiproducta & hunc habere de hei in mente hujus Auctoris sensum, ut cohaereat Cum sequentibus, qua ratione falsum hoc esse dicimus. Dein, si potentia Dei dicatur in eadem actualitate mansura, id quod verum esse potest, quatenus in aeternum res omnes conservat, & sic quasi reproducit, sed cum per istam actualitatem res etiam quaedam novae fiant , v. gr. anima:
88쪽
humanae, novi homines, Peti us, Johannes, &c. non repugnat, istam actualitatem, adesse Deo ab aeterno, dc tamen in tempore res demum produci. Ponamus ergo, res illas non esse substantias sed modos tantum rei, prout vocat Spinoeta, saltem verum sic erit, ab arterno non fuisse a Deo productos i stos modos, qui in tempore sunt producti, & tamen Deo adfuit ab aeterno potentia ista modos producendi, Hoc posito id argumentum, quod hic stringit contra suos adversarios, facile poterit in ipsum retorqueri. Sic enim dicam,
eo ipsumfateri, mum infinita creabilia, modos nempe quos dicit, menter suma ι, Petrum, Paulum, alia, intel ere, qua tamen nunquam cνeare poterit, quia H exba-ireissam omnipatentiam rest imperfectum redderet. Sis nonpoterit omnia e cere ad qua ejαι potentia se extendit. Quod ergo
λrte ad hoc fuisset responsurus, id nos nunc ipsi respondemus; 'etsi parte Dei nihil ipsi ab aeterno desuerit. quo minus res istas potuerit emcere, repugnantiam tamen fuisse a parte rerum , quae non potuerunt ab aeterno produci, cum sint contingentes, non necessariae, qua distinctione inter Deum & creaturas ipse aliquando utitur, etsi ille creaturas istas tantum modos Dei appellet, de quo vidimus, dum examinavimus ejus Scholium ad Propos VIII.
Negat porro, ad Dei naturam istellimum voluntatem pertinere ;inserius vero dicit : S ad aeternam Dei essentiam intellectus: voluntas, pertinent, aliud nester utrumque hoc attributum intelligendum es, quam quod vulgo solent homines. Num intellectus re voluntas, qui Dei essentiam constituerent, a nostro intellictu re voluntate toto coelo disserre deberent, nee in ulti re, praeterquam in nomine, convenire possent. Ratio, quam affert, hujus rei huc tota redit, quod Dei intellictfusit inica rerum causatam earum essentia, quam existentie. Nam eaustum dissert a si a causa
praeise in eo quod a causa habet: Dei autem intellectum esse ouusum s essentias existentia nostri Iniesiectus, similiter se rem babere de Dei voluntate. Sed haec non conveniunt cum prioribus, ubi vidimus, eum voluisse, res cogitantesproductas esse a Deo sub attributo cogitationis considerato, &res extensias a Deo esse productas sub attributo extensionis spectato. Non etiam cogitavit, causam ita se habere ad effectum,
ut nihil possit esse in effectu, nisi quod prius fuerit in causa vel sor- maliter vel eminenter ; igitur si Dei intellectus non ita est, ut noster. formaliter, saltem debet esse talis eminenter, & vix intelligi potest, quomodo Dei in tellectus queat rem intelligentem produ
89쪽
cere, si tantum nomine conveniat lc nullo modo in re ipsa habeat
convenientiam. Ipsemet P. 19. fatetur , veritatem e formalem rerum essntiam ιdeo talem esse, quia talis in Dei intellecta existit objemve : Ceriatum ergo est veritatem reformalem rerum essenuam ιn Dra intellectu extas re objectipe: Atqui illa veritas & sermalis rerum essentia etiam in nostro intellectu extitit objective, in eo ergo conveniunt intellectus Dei & noster intellectus; quando autem in nostro intellectu veritas dc formalis rerum essentia existit objective, utique percipitur vel cognoscitura nostro intellectu : Ergo etiam cognoscitur a Dei ii tellectu, utrique ergo intellectui convenit cognoscere, quod proinsecto importat majorem convenientiam, quam eam, quae estn minis tantum, sateor in eo esse differentiam, quod intellectus Dei
sit prior rebus indellectis, noster posterior; quod Dei intellectus
formet rerum veritatem dc sormalem rerum essentiam, atque adeo
sit earum causa; noster vero intellectus ab illa veritate & formali rerum essentia dependeat; Sed hoc non impedit, quominus maneat illa similitudo dc convenientia, quod uterque intellectus eas cognoscat. Sed&Spinoeta tribuit Deo, Cogitationem, quae etiam nobis convenit, utrobique ergo est cogitatio, quae sane majorem importat convenientiam qu meam, qux tantum sit nominis, quinimo Proposit. XXX. aequat in eo intellectum finitum & infinitum,
quod Dei attributa Deique assessitioner comprehendere debeant. In eo vero
errat SpinoZa, quod, quoniam est magna differentia inter intellectum humanum dc divinum, omnem propterea convenientiam tollat, quum potius illa differentia convenientiam istam supponat. Et iam intercedit magna differentia inter intellectum hominum vulgarem& inter intellectum vere Philosophorum, qua ratione tamen non est censendumo in nulla re praeterquam in nomine Convenire. De caetero fateor Necessariam esse Dei voluntatem dc intelicetum, quatenusim possibie est, Dei intellectum & voluntatem potuisse esse indifferentem prout a me in Commentario de Deo est demonstratum.
Corollarium I. libentes admittimus. Hine sequitur nullam dari cauia sim , qua Deum extrinsece PelintriUece, mater ipsu natur perfectionem ,
incitet ad agendum. Sed Corollarium II. rejicimus : solum Deum esse .suom tibιnum, si id intelligatur de libertate, quae in lubentia conis sistit, quamvis libentes fateamur solum Deum sic esse liberum, quatenus per libertatem intelligitur independentia. Demonstratio
90쪽
hujus Corollarii ficulnea est. Nititur Piopos XI. Coroll. Prop. XIV. Prop. XVI. dc Definit. VII. fundamentis, quae omnia ad unum usque sunt falsa.
Deus es omnium rerum causa immanens s non vero transiens. - EXAMEN.FAlsa est ista Propositio, cujus demonstratio nititur Prop. XIV. &XU. quas ambas falsas esse evicimus, & simul Scholio ejus ad Propos. XV: plenius respondimus. Sed & ad Definit. VI. hanc ipsam sententiam falsitatis convicimus.
Deus, sin omnia vitributa Deisunt aterna. EXAMEN.HAnc Propositionem nos libenter admittimus, sed alio modo demonstramus&deducimus ex natura entis summe persem. Sed Spinoetae demonstratio falsa est nitens salsis fundamentis, quale est Prop. XI. dc VII.
Dei existentia durique essentia unum S idem sunt. EXAMEN.HAnc etiam tanquam verissimam, una cum Corollariis I. Dei existentiam, sicut eius essentiam aeternam esse veritatem, II. Deum Apeomnia auribula Dei esse immutabilis, libentissime admittimus.