Christoph. Wittichii AntiSpinoza sive examen ethices Benedicti de Spinoza, et commentarius de Deo et eius attributis

91쪽

Omnia, quae ex Aseluta natura alicujus attributi Dei sequuntur semper, S infinita existere debuerunι, sue, per idem attributum aeterna or infinitasunt.

EXAMEN.ΕΤ hanc Propositionem admittimus tanquam veram, si recte intelia ligatur, nempe de eo, quod ipsum quoque est attributum Dei, secus si fiat, &intelligatur de rebus creatis, nihil eo erit falsius, rua ratione tamen illum istam Propositionem intelligere, patet ex emonstratione Prop.XXVIII .item ex ScholioPropos .Part. U. Demonstratio hujus quoque Propositionis valde est intricata & consula& evincit tantum id esse verum eo sensu quo nos intelligimus, cum tamen debeat probari de sensu auctoris. μ

tauiequid ex aliquo Dei attributo, quatenuου modificatum es tali modificatione, qua S necessario se infinita per idem existi, δε-quitur, debet quoque S necessario ct infinitum existere. EXAMEN.HAEc Propositio obscura est admodum, nec satis intelligo, quid

per modificationem attributi divini significet. Si intelligat per illam modificationem, uti videtur, res Creatas, quas vult esse in Deo, ut v. gr. Cogitatio Dei modificetur per cogitationem mentis humanae, & extensio Dei, quam perperam ei assignat, modificetur per corpus, contradictoria est ista Propositio. Sed nescio quid velit per modificationem infinitam, quae eo ipso, quo est modi catio, vix aliter quam ut finita potest concipi, cum determinationem rei significet. Et supponitur rem aliquam semetipsiam modificare, quod contradictionem implicare ad Propos XVII. ostendi

mus.

92쪽

Omnis modus , qui ct necessario, Sin ii- existit, necessario δε- qui debuit, vel ex absoluta natura alicujus attributi Dei, mel ex aliquo attributo madificato modificatione, qua o necessaris S im ita existit. EXAMEN.Non magis intelligo hanc Propositionem, quam praecedentem, cum nesciam, quomodo modus, eo ipso quo modus est, possit ut infinitus concipi. Demonstratio nititur Defin. U. &XU. De- .finit. item VI. & Proposit. XXI. quas omnes superius ostendimus esse falsas, & tandem Propos. praecedente, quae vel obscura est nimis, vel etiam ista. Unde tantum abest, ut ei nostro subscribamus consensu, ut potius tanquam non demonstratam, vel etiam falsaur

rejicere teneamur.

PROPOSITIO XXIV.

Rerum a Deo produciarum sentia non involvit existentiam. EXAMEN.HAnc Propositionem tanquam verissimam libentissime admittimus, sed tunc non intelligo, quomodo illae res productae posssint dici modi essentiae divinae, & quomodo hoc possit convenire

cum antecedentibus Propositionibus; Corollarium etiam concedimus : His equitur, Deum non tantum me, eausam D uι res incipiant existere , sed etiam ut is existendoperseverent.

93쪽

Dem non tantum es causa es iens rerum ex sentiae; sed etiam essentiae. EXAMEN.HAnc etiam pro vera agnoscimus, si verba sumantur prout iacent non tamen prout ab ipso demonstratur,nitens Propos. XVI. quae falsa est. Et sane mens hujus Propositionis videtur esse, quod Deus sc sit causa essentiae corporis humani, quatenus illud est tantum pars sive modus istius extensionis, quae tanquam Dei attributum ab ipso consideratur. Id liquere potest ex Demonstr. Prop. XXII. U. Corollarium vero falsissimum est et Res parriculares nihil sunt, nisisset attributorum assectiones , sive modi , quibuι Dei attributa certo re deteria minato modo exprimuntur. Et sundamentum, quo nititur, Prop. XV. est falsum.

Res qua ad aliquid operandum determinata est , a Deo necessari esuis determinata; S, qua a Deo non est determinata non po- isse ipsum ad operandum determinare. EXAMEN.ETiam hanc Propositionem ut veram admittimus, quamvis non plane subscribamus modo demonstrandi ab auctore usurpato, quatenus nititur Prop. XVI. quam rejecimus superius.

PROPOSITIO XXVII.

Res , qua a Deo ad aliquid operandum determinata es, se ipsam indeterminatam reddere non potes. EXAMEN.ETiam verissima est. Admittitur quoque demonstratio, quae eam ex Axiomate III. derivata PR

94쪽

PROPOSITIO XXVIII.

Auodcunque singulare, sive Paxis res, qua ita est , determinatam habet exissentiam , non potes exstere, nec ad operandum determinari nise ad exisendum is operandum determinetur ab alia causa, qua etiam finita es,'determinatam habet existentiam: Et rursus hac causa non potes etiam existere, neque ad operandum determinari, nisi ab alia, quae etiam finita es, sedeterminatam habet existentiam, determinetur ad exisendum o

operandum , esse in infinitum. EXAMEN.HAEc Propositio non tantum salsa sed dc absurda est admodum,& ponit progressum causarum in infinitum, qui tamen nec in telligi nec probari potest, & quem ipse refutat SpinoZa epist. XXIX. adducens arsumentum quoddam Rab Ghasdat, quod & approbat :Si datur progressus catiorum in infinitum , erunt omnia qua sunt, etiam causeta : Atque nulli , quodcaustum es , competit, visua natura existere: Ergo nihil es in natura , ad cujus essentiampertinet necessario existere. Sed

me ab urdum: Ergo ου iEud. Quod si detur talis nexus, quaeri potest, unde ille sit nexus p an nexus potest esse sine nectente ξ an illum ne-Xum unquam percepit Z si non percepit, quare ergo de non perceptis loquitur Examinemus demonstrationem. Auicquid determinatum est ad exsendum re operandum a Deo sic determinatum es per Propositio: XXVI. ct corollarium Prop. XXIV. ὶ Hoc libenter concedimus. Pergit: At id quod sinitum es ct determinatam habet existentiam

ab absoluta natura alicujus Dei attributi produci non potuit, quod falsissimum est ec omnem productionem rerum evertit, quam tamen in antecedentibus videtur agnoscere voluisse. Probat hoc ex Prop. XXI. quisquid ensm ex absoluta natura alicujus attributi Dei sequitur,

idinfinitum reaternum est, quam Propositionem isto sensu intellectam rejecimus. Quod si vero id quod finitum est dc determinatum nullo modo potest ab absoluta natura alicujus Dei attributi produci, ne poterit Produci a divina potentia, quae tamen infinita est , di si ab

95쪽

hac produci non possit multo minii oterit produci a potentia finita. sicque plane non erit 3 adeoque hinc sequetur, nullam rem prae ter Deum existere. Conciliet haec, qui potest. Quomodo haec etiam possint conciliari cum scholio subjecto intelligi nequit. Supponit in isto scholio, quadam a Deo immedia eρνο-

duci debusisse, videarcet ea, qua ex absoluta e tu natura necessario sequun-tnνι atjuxta istam Prop. XXVIII. nihil plane potest produci immediate a Deo, cum nulla caula sit finita, quae ad existendum de

operandum non iterum determinetur idque in infinitum. Hinc vero ita colligit: Cum quadam a Deo immediate prodaci debuerunt, νidelieee ea, qua ex absoluta din natura necessario sequunIur, mediaηribas hispriamis , qua tamen fine meo nec esse nec conci possunt, μεsequitur L quod eis fit rerum ab gso immediate productarum causa absolute proxima ; non νero insso genere t Hunt. Nam Dei effectus Mesua causa nee se nec concipi possunt ρεν Propos X V. s Corolgarium Prop. XXIV. At repugnat hoc ipsum prioribus: Si enim detur talis progressus causarum finitarum in infinitum, nunquam poterimus pervenire ad immediatam productionem factam a Deo. Corollarium quidem est verum, quamvis fundamentum illud Propos X U. sit falsum. Ρω git, &II.

colligit, quod Deus nonpotes proprie dici esse causa remota rerumsingularium , ni orte ea de causa, vi scilicet bas ab iis, quas immedia epνο--xst , pel potiuου, qua ex absolutae ejus naturastequuntur, distinguamus. Nam peν eausam remotam inιelligimuν talem, qua cum effectu nullo modo conjuncta est. At omnia quaesunt, in Deosunt, re a Deo,im dependent, ut sine ipso nee esse nec eoncipipossint. Quae iterumnequeunt intelligi & conciliaricum Propositione : si enim in infinitum quaelibet res finita determinetur ab alia causa finita .' Ergo nunquam determinabitur a Deo qui non est causa finita, atque sic Deus non erit caula immediata reis rum singularium, imo non erit ullo modo earum causa, quia nullo modo cum effectu poterit dici conjunctus. PRO-

96쪽

PROPOSIT. PAR Τ. I. PROPOSITIO XXIX.

In rerum nasura nullum datur contingens; sed omnia ex nece sitate divina natura determinata sunt ad certo modo existendum S

operandum. .

Ε . X A M E N. HAEc Propositio falsa est fini Spinoetae accepta, cum supponat

determinationem ex necessitate divinae naturae, nulla interve-miente divina voluntate aut decreto, eamque, ut patet eX antecedentibus, per causas infinitas in infinitum se mutuo consequentes, quod contradictorium esse probavimus. Demonstratio etiam Spino-

non procedit firmo pede. Nititur fundamentis falsis, quale est Prop. XV. & sensu SpinoZae quoque Prop.XI.ut & Prop.XVI,XXI. Ex Scholio intelligimus; quiu ipsi sit Deus nempe Natum Naturam , sive id, quod inse est , re perse concipitur , sive taliasubstantia aιιributa , qua et emam re infinitam essentiam exprimunι di Natura N aturata ipsi est id, quod nos appellamus Res productas, sed ipse perperam appellat Der attributorum modos, quos dicis esse in Deo , de quo in superioribus a nobis jam fuit actum.

ΡROPOSITIO XXX. . Intellectus actusinitus avis actu infinitus Dei attributa, Deque assectiones comprehendere debet, Et nihil aliud. EXAMEN.IN hac Propositione vera intermixta sunt falsis. Uerum est, intellectum actu infinitum, qui est intellectus solius Dei , eo rebendere debere Dei artributa, sed falsum, id quoque debere iacere intellectum actu finitum, cui eo ipso, quo est finitus, impossibile est Comprehendere Dei attributa infinita & cum sibi dicat, nos existis attributis Dei infinitis, nullum cognoscere praeter Cogitationem di tensionem, quomodo ergo dici potest, ea a nobis com

97쪽

prehendi Z salsiim etiam est, dari istorum attribuιorum affectiones, sive quod ipsi idem est moris. Sed si ita reformaretur posset admittit In ellectis acta Οι in aut actu infinitus Dei attributa, cs res a Deo productas intelligere dabet re nihil aliud, quia nihil aliud est praeter Deum& creaturas, dc omnis intellectus habet idetam Dei & creaturarum non quidem omatum & singularum adeoque non omnium individuorum , sed creaturarum in communi, sive, rerum a Deo productarum, ut cum SpinoZa loquar.

Iriellectus actu, He is finitussit, sue infinitus, utS voluntas

cupiditas, amor Sc. ad Naturam naturatam , non vero ad natuis rantem referri debent.

Ira haec admodum est propositio, & pugnans cum iis, quaesiu-IVI pra de Natura naturata dixit. Si enim natura naturata sint res a Deo productae: Ergo intellectus actu infinitus erit referendus inter res a Deo productas. Quid vero is intellectus per productionem determinatus & finitus erit, si sit infinitus'nisi mera chimaera de figmentum humanum p Videamus demonstrationem. Per intellictum

non intelligimus absolutam cogitationem , sed cerrum tanrum modum cogitan

di, qui modus ab aliis cilicet cupiditate, amore 2 c. disseri, quod si ita est, ergo non debes dicere infinitum, nam infinitus intellectus 3c voluntatem dc quamvis denominationem voluntatis, qualis est cupiditas, amor &c. com flectitur) adeoque sper Def. V. per absolutam cogitationem concipi debet, nempe per Prop. XV. & Des n. VI. per aliquod Dei attributum, quodaeternam oeinfinitam cogitationis essentiam exprimis, ita concipi debes, ut sine ipso nec esst, nec concipi pos , quod fatemur, sed ita, ut non sit modus istius attributi divini, quae modos non admittunt, sed ipsa absoluta cogitatio infinita, ut ita intellectus infinitus revera ad Naturam naturantem debeat reserri. Sed videtur ex iis, quae lego in demonstratione Prop. XXXII. colligi posse, quod tantum intellectum infinitum supponat, non absolute statuat dari, & per eum tantum id intelligat, quod a voluntate infinita,

quam etiam supponit distinguitur. Sic erum ibi: Euod si volunt in is

98쪽

nita suppovatur , debet etiam ad existendum o operandum determinaνi a Deo σe. Uerum dum istum intulectum infinitum & infinitam voluntatem refert inter res productas, supponit aliquid, quod contradictionem implicat, uti antea Observavimus. . In scholio dicit, se per in ellectum a In infestigere ipsum intellectiom qua nihilnobis clarius percipi ur quod necesse est, ut intelligamus de nostro proprio intellectu, si verum esse velimus, quoniam hujus immediate conscii sumus, non vero de intellectu alieno, qui cum non sit noster, non etiam possumus ejus esse immediate conscii. Ra. tionem adducit : Nihil enιm intel ere possumus, quod ad perfectiorem intesiectionis eognitionem non conducat. Quam etiam intellectam eodem sensu oportet.

PROPOSITIO XXXII.

Voluntas non potest vocari causa libera, sed tantum necessaria. EXAMEN.

OPponit hic, quae optime inter se invicem concordant, liberum esse&necessarium, qua de re plenius egimus ad Defin. VII. quo lectorem ablego. Demonstratio nititur Propos XXVIII. quam falsitatis jam convicimus, &Prop. XXIII. quae ponit modum infinitum hoc est determinationem non determinatam , quae intelligi nequit: dc Defin. VII. de qua suo loco actum fuit.

Corollarium I. quod ex hac Propositione educit, est: Deum nouoperari ex libertate voluntatis, quod putem hac ratione ipsum educere velle, quod, cum voluntas, sive finita sive infinita, sit modus tantum a Deo productus non pertineat ad Naturam naturantem, adeoque Deo non competat voluntas, & per consequens non possit dici operari ex libertate voluntatis 3 sed nos in superioribus fundamenta hujus consecutionis jam evertimus. Corollarium II. eodem nititur indamento: Voluntatem oe intel- Detum ad Dei nasuram ita sepe habere, ut mot- , quies, absolute

ut omnia nasuralia, qua a Deo ad existendum certo modo determinari deis

bent, hoc nempe, quod voluntas &intellectus sint tantum quidem modi Dei, sicut etiam pro modis Dei habet motum & quietem, Quae omnia nos tanquam absurda jam antea rejecimus.

99쪽

PROPOSIDIO XXXIII.

Res nullo alio modo, neque alio ordine a Deo produci potuerunt, quam productae sunt.

EXAMEN.FAlsa est Propositio ista, si accipiatur sensu Auctoris, quem ex

comparatione Cum Propos. XXVIII. intelligere debemus. Talis enim ordo naturae, qui consistat in nexu causarum determinatarum & progressus earum in infinitum nullus datur , imo nec dari potest. Demonstratio Spino nititur falsis fundamentis, nempe Prop. XVI. & XI. Scholium I. explicat, quomodo res aliqua dicatur Necessaria. Possibilis, Contingens, Impossibilis, quae omnia hactenus admitto, ut tamen observem non debere inde inferri, res omnes ab aeternosuisse, vel omnes res possibiles jam eXistere, prout observavimus ad Prop. XVII. In Scholio II. provocat ad ea, quae dixit ad Propos. XVII. quae nos ibi ut salsa resutavimus.

PROPOSITIO XXXIV. Dei potentia es ipsa. i ius essentia.

EXAMEN.VEra est recte intellecta haec Propositio, sed iundamenta, quibus nititur, non firma sunt. Nititur enim Prop. XI. XUI.& corollario ejus, quae omnia salsa sunt. Sed dc in praetensia hujus Propositionis demonstratione conclusio, quam proponit, detegit mentem istius Propositionis : Ergo Poteηtia Dra , qua ipse s omnia suns s sum, est ipse i ius essentia. Per Deum enim intelligit juxta Propos. XI. substantiam constantem infinitis attributis, &sie Deum& omnia confundit, putatque, eandem esse Dei potentiam dc essentiam, quae etiam est rerum productarum. PRO

100쪽

Δυicquid concipimus in Dei potestate esse, id necessaris est. EXAMEN.FAlsa iterum seni, quo ab ipso profertur , quem satis intelligimus ex scholio ad Prop. XVII. quod superius refutatum suit, hoc enim vult, omnes res qua possibiles funt ,jam actu existere, quod eis quidem falsum esse ostendi. Demonstratio tota nititur praeced. Pro positione in sensu falso accepta.

Nihil existit, ex euyus natura aliquis essecius nonsequatur.

EXAMEN.

ESi haec Propositio, uti ex demonstratione liquet, ejusdem comismatis, cujus sunt priores, totaque inde pendet, quod Deus&Crcaturae confundantur. Demonstratio sic habet: tauicquid existi, Mei naturam , sive ostentiam certo.determinato modo exprimit per Prop. as. voluit dicere per Corollarium Prop. XXV. . quod videmus his verbis exponi. At revera est mirus conceptus, imo contradictorius pirae, si Dei natura infinita, concipiatur exprimi certo & δε-uνmina o modo; ita enim infinitum quod est plane, determinatur & finitur. Nititur igibur haec demonstratio fundamento falso , cmusemodi est istud corollarium, item Prop. XXXIV N XVI.

IN Appendice vult AE erre pr6'dicia, quae impedirepossint, quo mi

nus homines rerum concatenationem eo, quo ipsam explicuerit, mori

amplectipossint: Sed non praejudicia impediunt, verum desectus L et mulia Diuitiaco by Gorale