장음표시 사용
51쪽
eorundem figuram atque dispositionem certa ipsius serosior atque utplurimum subsalsa vel insipida pars , quae salivalis
humoris nomine venire solet, a reliqua massa separatur ac percolatur. De hac Salii ae secretione ita loquitur Stophanus Blancardus Dytitui. vredisin. cap. 7. Oper. Tom. p. 207.inem admodum in Cerebro succus nervosus secernitur, ita a glandulis circa tempora, quae in ore sunt, &c. alius tequestratur liquor, qui Saliva vocatur. Quando enim Arteriae hisce glandulis approximantur, earum ramuli sensim sensimque tenuiores fiunt, ut ejusmodi partiCulas admittant, ex quibus Saliva constituitur, & quicquid ab illis tubulis non accipitur, per laterales venas ad Cor regyrando recurrit, &- quicquid Salivae secretum per varios ductus in os fluit. Et Johannes Viri detus clepsin. Comon. Part. I cap. y.p. m. . inquit: Liquor ille segregatur, modo glandulis Consueto , nempe aramulis arterialibus sanguis enusus, antequam a venulis absorbeatur, salivalis succus simul cum sanguine advectus po- . ros in ipsa glandula magnitudini sguraeque suarum partium aptatoS reperienS, Per eos aut in Canales decurrit, ut sali-
vales, aut statim per foraminuta erumpit, ut sublingvalia. Circa hanc Salivae secretionem pariter ita sentit Josephus Langonus i. a. cap. 2.p.7K. hanc scilicet salivarcs glandulas fiutrare & 1 sanguine separare. Quemadmodum enim partes diversis a se invicem gaudent poris, ita quoque diversi generis liquores filirant; hinc sanguis arteriosus ex variae fiHrae particulis constans in salivales glandulas delatus vel a partium ambientium pressione, vel a subsequentis sanguinis protrusione ulterius impellitur, donec perveniat ad angit-stissimos glandularum canales, ubi poruli adsunt diverse mgurae, quorum aliqui unius generis particulas, alii alterius generis sunt apti suscipere, unde salivalis liquor porulos ductum salivalium ingreditur. lymphaticus autem ductus lymphaticos subit; reliqua vero in alia, cujus particulae ejusmo-
52쪽
di conditiones non tenent, per patentiores vias, Venas scilicet, transmiti itur. Non tamen, quod sit putandum, Salivam & lympham omnem tunc a sanguine separari; nam mediante rapido sanguinis motu multum lymphatici & salivaris humoris Cruori remanere permixtum, & cum reliquo sanguine cor versus per venas tendere, ut siC iterum circulando nova Salivae materia glandulis possit communicari, dicendum est; inod ut clare pateat, exhibet nobis cxperimentum apertissimum celcbris Nuch; ait enim , hoc ex eo constare, quod venarum glandulis salivalibus contiguarum ligatura nobis copiosiorem affert Salium secretionem; sanguis enim tunc circulo impedito a sanguine retrofluente, plures ac fere omnes tali niodo figuratas particulas deponit, insa- .livales ductus mittendas. Requiritur ergo legitima partium, pororum & particularum proportio, ut Salivae separatio procedat; Sanguis enim cum constet ex corpusculis quantis &figuratis, quae per proportionata tantum foramina possunt transire, non autem per illa, quae diversa gaudent configuratione, hoc illudve fluidum in cruore Contentum, vel excipietur, vel excludetur, juxta diversam figuram recipientis porostatis&ingredientis particulae; Quod etiam docuit Jonannes Bapt. Scaram necius. Idque manifeste jam constat ex Observatione sudoris ; per Cutis enim foramina seu porositates sudores tantummodo . non reliquas sanguinis partes emanare conspicimus; sic pariter in hepate separatur hi-lis, in renibus serum, &c. Hae C LanZonus. f. 9. Liceat autem ex Antonii Nuchii Marii aphiae cap.
a.p. Iseqq. non modo allegatum a LanZono experimentum,
sed etiam reliqua verba, quibus Salivae secretionis modum explicat, repetere. Inquit nimirum iisdem fere verbis: Sanguis arteriosus variae magnitudinis & sgum particulis
constans, in glandulas has delatus sive illud fiat a subsequentis sanguinis protrusone, sive partium ambientium pressione
53쪽
sone,) ulterius propellitur, donec pervenerit ad angustissimos glandularum canaliculos, ubi tum portiti Occurrunt, diveris ab invicem figurae & diametri, quorum hi unitis. alii alterius generis particulas suscipere apti nati sunt; Salivalis humor porulos ductuum salivalium, lumphaticus vero, particulis constans magis flexibilibus, Guctus lymphaticos subit; Reliqua autem massa, cujus particulae ejuS-
modi conditiones non habent, per patentiores vias. Venas scilicet, transmittitur; non tamen quod statuendum sit, omnem humorem salivalem & lymphaticum a venoso se
guine tum temporis separari, sed necessum fuit, motu suo rapido, multum salivalis & lymphatici humoris sangori remanere permiXtum, & cum reliquo sanguine, moram ibidem non nectente, Cor Versus tendere. ut subsequentibus sanguinis circuitibus nova iterum materia suppeditari possit. Rei hujus veritas vel ex eo constat, quod venarum harum ligatura copiosiorem nobis dat Salisue secretionem; Sanguis quippe tunc circulatione impedita, ab arterioso sanguine, a tergo arietante, omnes tali modo figuratas particulas deponit, in ductus salivales transmittendas. Pro cujus conformatione varia possent adduci experimenta; sed
unicum instar multorum erit: peritioribus Anatomicis cognitum, Vcnis jugularibus, subducto filo in Cane arcte itigatis, non solum lachrymas copiositis prodire, sed & Saltivam tam copiose profluere , ac si Mercurio assumpto su-xus ille excitaretur; quod non aliunde, quam ab impedito sanguinis ab arteriis in venas circuitu. Interim Separatio haec, ut legitime procedat, varia particularum & pororum
requiritur proportio ; numquid manifestum satis, confusam miscellam Granorum Milii & Hordei commode per cribrum separarip Per Corii & Ligni poros Aqua transit& Oleum, minime tamen Ler. Abdomen cujusvis animantis Bruti ope Siphonis per procellam peritonaei, aqua quadam diuretica
54쪽
8 e. Tinctura Theae, si repleatur & distendatur totum, viginti quatuor intra horas per insensibilem transipirationcm aqua omnis dissipatur; si vero abdominis cavum aere summe distendatur, per aliquot dies aerem tamen ibidem remanere experientia didici. Auri porositas Mercurium admittit, quae tamen Aquam, Oleum & kerem arcet. Α- qua fortis Argenti porositates penetrabir, non vero Auri; eidem Aquae forti, si sal ammoniacum admisceatur, figuras hujus aquae corrosivae in tantum commutabit, ut econtra per Auri quidem ductus, non vero amplius per Argenti Canaliculos penetrare valeat. Sanguis itidem cum non Constet ex particulis indivisibilibus sed ex corpusculis quantis S figuratis, quae per proportionata tantum foramina tranSire possunt, non Vero per ea, quae divorsa sigura excavata sunt; hinc iste sanguis ob pororum & particularum diversitatem, hoc illudve fluidum, quod in sanguine continetur, aut eXCipietur, aut excludetur; signo namque evidentissimo patet, percutis poros sudorem, non vero sanguinem, Cui primo commistus crat, penetrare; in cerebro spirituS, in mammis lac, in hepate bilis, in renibus serum, in testi- hus semen separatur , & in Vcnas sanguis transit. Dum liquata cera rubicunda mediante Siphone in vas aliquod aut arteriosum aut venosum injicitur, prout in hisce ductibus varii occurrunt pori, sepius contingit, ut per has vias rubicunda, per illas alba, per alias iterum savi coloris cera se
Cernatur, Cum tamen ante tota massa rubicunda fuerit. H, ctenus Nuch. vid. etiam Dan. Tativry Analom. Lib. I cap. f. p. m.F. Sc Christ. Uater. Phasiolog. experiment. Seg 7. cap. as. p.
g. 7. Theodorus Zwingeriis Fasticul. Disput. medici Di p.
I. g. II. Ia. p. m. 377. materiam antecedentem Salivae propiorem statuit esse non fibrosam vel grumosam, sed potitis ierosam arteriosi sanguinis portionem, quae postquam per ra
55쪽
mos a Carotidibus numerose dispersos ad glandulas salivales, beneficio circulatorii motus delata est, ibidem a reliqua massa in tubulos salivatorios scCernitur. Et ad demonstrandam veram humoris salivalis elaborationem, sequentia praesupponit: i)Corpuscula Salivae liquorem componentia In sanguine arterioso jam priaeparata existere, dum ad glandulas lativales appellunt, neque ibidem ulteriore mutatione indigere. 2 In glandulis hisce talem existere minimarum
arteriolarum striicturam, ut in extremitatibus suis, vel, si mavis, appendicibus, siuibuS cum eXtremis venulis coeunt, plures laterales ac pervios obtineat poros sive foraminula. 3) Istis poris aut foraminibus lateralibus undiquaque appensos a natura esse canaliculos sive tubulos, excretorios dictos, ctui tandem in unum communem ductum coeunt. QForaminula illa certam amplitudinem atque consormationem obtinuisse, ut praecise corpusculis salivalibus, & non aliis transitum concederent. Hisce sic praesuppositis statuit& asserit firmiter, Salivae productionem non este quid aliud. quam secretionem corpusculorum, Salivam constituentium. cx sans ne arteriolarum, ad Glandulas salivales dispersarum, hancque secretionem per modum simplicis transcolationis fieri. Transcolatio autem contingit, dum in motu sanguinis per arterias gutta guttam trudit, tandemque ubi
ad minimos canaliculos pervenit, inibi e presta sic, tum a vasculorum angustia, tum a guttulis novis jugiter insequentibus, latice sanguineo particulae salivales per supra dicta foraminula patentia exprimuntur, reliqua interim portione sanguinis, haud interrupto motu, in venularum appendices profluente, sicque paulatim ad Cor revertente. Denique circa hanc Salivae a sanguine secretionem nonnulli sermentum aliquod occurrere credunt, vid. G. Wolmg. Wcdel. Phy- sol. Sedi. S. cap. 23.p. m. Ira . alii tamen solam glandularum structuram Salivae separandae idoneam, nec sermento peculiari,
56쪽
diacrisin adjuvante, opus esse statuunt. Ubicunque enim transitus est momentaneus & humor moram nullam nectit. fermentatio concipi non potest. Ergo praeter necessitatementia multiplicat, quisquis in angustos talismodi meatus fermenta collocat, Iuxta Frid. Hommann. Distis. de Saho. sejus morbis cap. 2. g. I. g. 8. Fontes itaque Salivae, ex quibus irrigatur os, sunt plurimae glandulae, quarum ingentem numerum sub nomine tonsiliarium, maxillarium, Parotidum, jugularium, thyroidaearum, buccalium, palatinarum & oesophagaearu in recenset Geosius Baglivus de Fibr. motric.pag. m. I . Et juxta Joh. Gothou. Bergeri P salog. cap. usp. m. au. in Canalis alimentorum introitu & ostio lympha salit non unius generis, sed alia aliam tenuitate superans, eaque ex pluribus arteriarum Carolidum propaginibus per glandulas peculiares ore comprehensas, nimirum basilares, laterales, buccales, sublingvales, labiales, uvulares. paIatinas ut &tonsillas, tanquam perennes sonticulos, in cavum illius effunditur. Harum scilicet Glandularum salivalium aliae in ipsa oris cavitate reconduntur, aliae vcrd remotius seu foras adjaccnt, serumque in ipsis miratum per certos canales seu ductus adoris cavum infundunt. Illius generis sunt pleraeque hactenus recensitae, quo pertinet etiam tunica illa, qua tota oris& faucium rogio tegitur, innumeris glandulis reserta, ex . quibus continuo mador salivalis transsudat; hujus vero generis sunt glandula Parotis, maxillares internae & glandula intra orbitam oculi sita, quarum omnium descriptioncm reperies in Johann. Bolinii circuL anatomisos8 Iolog. ProgwmΙxpag. m. I T. q. qui etiam ad sontes salivales remotos reserti) Auris Concham, ex qua Canalis cartilagineus, seu Aquae ductus Fallopii, aurium hi imiditatem serosam partim ad palatum, partim ad nares advehit. a) Ductus lacrymales.
a duplici oculorum glandula inter palpebras hiantes, e qui-
57쪽
narium tunica latentes, quarum serositas cum oculorum lympha demum per patentes satis meaisis pone dentes incia fores ad palatum deponitur. vid. etiam Stephan. Blancard. Institui. med. cap. 7. Oper. metti Tom. I pag. m. ao7. ubi ipsiSsima purium
allegati Bolinii verba ad paginas fere duas, sine Autoris mentione exscriptas reperies. De his Salivae fontibus ita scribit Casparus Bartholinus, Thomae filius, Specim. Historia t. cap. a. p. m. M.fM. Fontes Salivae sunt vel remoti, velf,roximi. Remotos Salivae fontes vocamus glandulas ocuorum & narium, quia humor in illis secretus per vias ab oculis in nares Sc a naribus in os patentes, derivatur intra oris Cavitatem. Proximi Salivae fontes sunt vasa salivalia, quae oris cavitati Salivam subministrant & Uasa excretoria in os emittunt, orta a glandulis circa oris cavitatem sitis, atque sunt duum generum. Quaedam enim Vasorum salivalium minora sunt, nec Confluunt in majores ductus. sed
a plurimis minutissimarum glandularum glomeraminibus oriuntur, & hae glandulae dispersae sunt per totam bucc rum tunicam interiorem, imo Sc ad latera lingvae, ubi emidit ant Vasa, sublingvalia dicta, & ejusmodi etiam vasorum foraminibus tota Palati tunica pertusa esst, quae pressa humorem eructant. Vasa vero maiora, quae a glanautis conglomeratis unico prodeunt Canali, utrinque tria occurrunt, unum superius, quod i glanduli parotide conglomerata oditum in mediam buccarum regionem desinit ; duo autem inseriora, quae utrinque sub lingua, prope fraenulum peculiari quaelibet ostio aperiuntur, eorumque unum a glandula maxillari inferiori provenit, per Musculi digastrici tendinem, quasi per trochleam, transiens, alterum a glandula sublingvali, illa scilicet, cui immerito hactenus plura &angusta vasa excretoria tribuerunt, qua huic glandulae adja-G a centibus
58쪽
eentibus aliis, & ab ipsa revera distinctis, glandularum glomeraminibus jure debentur, & haec sibi invicem parallelast lingua versus gingivas recedunt, ubi ad digiti fere a dentihus distantiam vix conspicuis, nisi premantur, ostiis , per tunicam hiant. Iis accedit aliud Vas salivale, quod a glau-
dula, intra orbitam oculi, prope secundum dentem mol rem in os desinit, quod tamen hactenus saltem in Canibus deprehensum est. Haec Bartholinus. Juxta Johann. 'tridet.
de Coction.prim. Para. I. cap. 7l. vrI . Saliva fluit e glandulis ma- lxillaribus, tum internis, tum externis, quatuor duetibus
ab ipsis ad os decurrentibus, tum ab ostiolis innumeris glam dularum sublingvalium, genarum, palati & gingivarum. Et
secundum Petr. Dionis Analom. Demonstrat. 8.pag. m. U. QVatuor sunt vasa salivalia, duo scilicet superiora, quae suum habent initium in Glandulis Parotidibus ; duo autem inferiora, quae eX maXillaribus enascuntur, omnia tandem in os
sese terminatum veniunt. De hinc dictus Autor harumniandularum eanimque ductuum structuram & situm describit. Vel ut Autoris cujusdam Gallici verba reseram: CesConduits salivatres soni particuliers en leurs especc; Entre plusieurs on en remarque quatre Principaux, deux superi- curs, qui prennent leur Origine par pluseurs rameaux des glandes Parotides, & s'en volat ouvrirau cote dela boucheseus lapeau tres-visiblement: deux inserieurs , qui parcil- Iement par pluscura rameaux prennent leur origine de glandes maxillaires, des queis l' , avant que de s' unirau tronC Commuta passe fous Ic hJuscle digastrique delah achoire inserieure, puis assembleZ tous en uia tronC s' etivont finir sous la potiate dela langue de deux coteZ pro cheles denis incisoires dela meme Machoire, entre quelqueS pctiis cores papillaires, qui soni la. v. Louis Bellesontaine dela Messicine coimatique mechanique Pare. P solog. nercst. pag.
m. o. De his glandulis ita scribit Carolus Drelincurrius
59쪽
σιαλόκοοι atque Praeterea numerosiSsimae aliae , eaeque Spora-des, quae huc & illuc disjectae atque dispersae, ceu totidem forent fonticuli perennes, humorem fundunt, quo singulas oris, faucium & laryngis plagas ubertim irrigant, & varium a variis salientis lymphae scatebris nomen sibi vindicant: Illarum siquidem aliae basilares, aliae laterales, aliae h3 poglottides, aliae proglottides, aliae epiglottides, aliae uvulares, aliae
palatinae, aliae nasales, aliae tandem cum superiores, tum inse nae labiales nuncupandae veniunt. Prae illis autem omnibus
heriorem lympham in os emundunt salivos ductus sex, quorum superni duo, a glandulis lacrymalibus, in utriusque lacry- malis puncti compluvium depluentem lympham, ad extremum palati fornicem, colliciarum more, corrivantur. Laeterales alii, a carnosiis trigonisque parotidum glandulis salia vare suum phlegma trans buccones musculos, in huccas i ternas juxta molares extremos comportant. Alii demum oriuntur ab inferioris maxillae trigonalibus & laxe connexis
albicantibus acinis , quorum congeries & colligatio laxa landulas illas essicit, quas natura mirabiliter spongiis similes ad linguam apposuit, utrinque unam, & a quarum partibuq lateralibus & infernis canales enascuntur, qui eructant phlegmaticum humorem, atque sic madefaciunt & irrigant tum lingvam ipsam, tum oris partes alias infernas & late-rales, ' tum quae in ambitu sunt omnes. Ratio autem , cur superiores glandulas dicius Autor Sporades nominet, haec
est, quia sicut Insulae Sporades in mari Carpathio sparsae sunt, ita prorsus illae glandulae huc & illuc in oris ambitum
disperguntur. integrum etiam Tractatum seu Observationes anatomicas, quibuS varia oris , Oculorum & narium vasa describtantur, novique Salivae, lacrymarum & muci sontes deteguntur, edidit Nicolaus Steno, in quo varia huc pertinentia &pag. in. ao. tam glandularum quam earundem Va-
60쪽
sorum figuram explicatam reperies. De Palati Tunica pluribus jam supra Capite I. g. K. egimus. De Buccarum &palati glandulis & Salivae secretione ita scribit Daniel Tau
Anat. cap. I.p. 7. InfinituS minimarum glandularum numerus per tunicam oris interiorem 'diilaminatur, quae omnes liqvorem suum eructant, qui in masticatione imprimis exprimitur: Quando enim maxilla deprimitur, digasfricus infimtur & glandulas maXillares earumque ductum Comprimit, & ad emissionem contenti liquoris cogit: E Contrario vero, quando maxilla sit periora versus trahitur, mali eter,temporalis cum faciei musculis semet inflantes glandulas Parotides conglomeratas Comprimunt; estque utrinque promius mechanica. Tandem nemo in . dubium vocabit, quin musculus buccinator multum in masticatione conferat, cum situs ejus satis manifestum faciat, illum non agere posese, quin glandulas tunicae oris interioris Comprimat, adeoque illas, ad humorem, quem a sanguine separarunt, emittendum cogat: v. etiam Joh. Guillelm. Pauli Amior. in Iob. Uan Horn. incidi. 2I. 2 . 2S.I .seq. Verba Georgii Philippi Nenteri sonant: Fontes Salivae diversi sunt, eorumque quidam in ipsa oris cavitate, alii vero extra eam reperiuntur. In ore sunt glandulae buccarum, sublingvales, palatinae, tonsillae. Quae vero eXtra oris Cavitatem sitae sunt glandulae, duplicis sunt generis, aliae enim sollim propter Salivam sunt conditae. uti sunt maxillares internae & parotides: aliae vero aliis prius usibus destinatae sunt, & deinde tandem per proprios canales, uti prioreS. Salivam, sive lympham salivalem ad oris cavitatem cstundunt, quales sunt glandulae oculorum & narium. Prouti autem glandulae Salivam secernentes diversae sunt, ita quoque ipsam Salivam pro glandularum diversitate divorsam esse experientia dc monstrat. se enim e glandulis sublingvalibus, maxillaribus & parotidibus fluit, fluidior est: minori