장음표시 사용
71쪽
Iucem producta, atque hinc ab hodiernis Anatomicis prima ejusdem inventio ipsis adscripta est. Et saepe memoratus Nuckius non denegat rei ipsius notitiam Ucteribus, sedcidica structuram, aut usum situmve, graviter eos errasse pronunciat. Quamvis etiam Josephus LanZOnus i. a. cap. 2.pag.2 .seq. Autorum quorundam verba pro veterum notitia defendenda alleget, nihilominus tamenp.-ita pergit: Quibus o- innibus rite & recte examinatis, luce meridiana Clarius patescet, aut circa structuram, aut situm Antiquos graviter errasse: nam licet dixerint, duo ostia sub lingva conspici, ab tamen nimis late hoc sumptum est; per hoc enim non osteii-ditur praecistis ostiorum locus: deinde Salivam excipientia non sunt dicenda, quemadmodum facit Oribasius, quando. quidem experimentis certis sit manifestum, eadem ostia magnam Salivae vim eructare, ex quibus sane constat, in usu partium assignando maxime antiqvos erravisse, nec Lector Salivae fontes ex ipsis veterum poterit Cognoscere Chartis.
g. 19. Qui plura de Glandulis & Ductibus salivalibus AH es
72쪽
Zwinger. Fascicul. Dissert. inedic. S. g. s. p. m.37 .seq. avreuehi- f. ro. Ratione Ductuum Salivalium, imprimis sublinc rurgis. Malium , paucis adhuc monendi mihi videntur Chirurgi, ne in curandis faucium affectibus v. g in Ranula dictos ductus incauti incidant vel laedant, siquidem Galenus Lib. II. de .part. cap. Io.mqvis: nonnulli Chirurgi minus periti prΘpter opus aliquod manuale illo in loco incidendo talia orificia aperiunt taliter, qudd suae Pelliculae non possunt postea dcbito tempore claudέ. & tunc velit nolit patiens semper est cum ore sputamine pleno. Id quod etiam Circumforaneo, qui Ranulam ipsi ignotam curare volens tales sontes sublii Ngri devastavit, contigisse dicit Franciscus Piens a. Unde non immerito scribit Johanires Muys Prax. 1 1 Chis. Deca LVI. Obfess. a K. Ductus salivalis reseritur sub lingua, quare Chirurgesibi caveant, ne eundem laedant, dum fraenum nimis longum dissecant. Dactu fam g. ai. Porro etiam notandum , ductos salivales quin salvi usi. doque ab acrimonia Salivae erodi, vel a laesionibus dilac rari, vel etiam vulnerari seu discindi, ita ut dicta Saliva extra tua vascula atque vulnera prodeat, atque artem Chiru
73쪽
gi interdum per longum temporis spatium impediat, plenariamque consolidationem multo magis eludat, quam in reliquorum Vasorum lymphaticorum vulnerationibus accidere solet, quod testatur Cornelius Solingen inn-Pan. cap. ιιθ.pv 1 SIT. ubi dissiculi tem simulque suam methodum curandi describit. De ulcere ductus salivalis sequentem observationem amaotavit Joh. Muys Prax. Chirurg. ration. l. a. p. 2s. Puellae, inqViens, Viginti circiter annorum abscessis sponte ruptus & apertus est in colli parte, ubi tonsillae, quando solito magis intumuρ- re hac aut illa de causa , digitis palpari possunt. Abscessis idoneis medicamentis intra Mensis spatium sanatus est, sedi rosundum S exiguum valde foramen remansit, quod nulum pus emittebat. sed multum humoris limpidi & praecipue quidem tum temporis, Clim aegra Comedebat, nam tunc totus radius humoris praedicti prorumpebat ex ulcere. Multa me & aliis praescripta sunt. sed sine fructu. Pus nempe hujus abscessas corrosit ductum aliquem salivalem atque ita permansit fistula immedicabilis. Arteria aperta difficulter coalescit, dissicilius vas lymphaticum, dissicillime vero ductus aliquis salivalis. Item Lugduni in Viro quodam post: varios, quos Patiebatur, malarum, gingivarum , Sc dentium dolores, exiguum externe in mala apparebat tuberculum &quidem praecise eo loci, ubi interne ductus salivalis superi: or in os hiat, quo aperto materia purulenta, sanguine & a-l qua permista prodit: ad ejus curationem Chirurgus admisei sus eam, quam facilem putabat, brevi promittit; Chiru i gus autem attonitus varia incassum tentari, & suis medicamentis hoc malum , quod exiguum credebat, non cedere, , sed in Fistulam ulcerosam transire, Curam, Ut vocant, Pal- , liativam instituit. Subinde tamen ad Cicatricem videbatur perductum ulcus, remanente solum exiguo tuberculo; quoducet per aliquot dies &subinde hebdomadas clausum manei I et rei
74쪽
ret, ab animi passione dc corporis exercitio vehementiori facile de novo aperiebatur, apertumque aquam, tantillo sanguine permixtam, evomebat, hocque malum modo clau-1um, modo apertum Per triennium integrum gestavit, vid. Anton. Nuch. de Duct. Mundat. d. cap.3l. 7νsq. it. Sialograph. cap.3.p. Laseq. Eap. 6K. eX Raonhuyse refert exemplum aegri Cum malae exulceratione, ex exiguo tumore suborta, quae ad
Cicatricem perduci non potuit, quoniam maxillae inferioris motu continuo aqua stillabat; hibenti aut comedenti qua guttatim malam humectabat &c.
SALIVAE EXCRETIONE PRAETERNATURALI ET PTYALISMO. DE Salivae equidem abundantia atque desectu iam supra
circa finem primi capitis paucis egimuS; CUm Vero talis Ptyalismus seu, nimia & a diversis causis orta salia valis humoris excretio interdum variis prosit assectibus, nonnulla adhuc in Capite praesenti veniunt proponenda. g. r. Sicuti nimirum Ptyalismus a majori & extrao dinaria Salivae, in hactenus commemoratis Glandulis salia valibus, secretae atque per demonstratos Ductus in oris Cavitatem excretae copia dependet; ita hujus secretionis seu translocationis auctae varias, & qvidem tam ratione ipsius Salivae, quam Glandularum & Ductuum salivalium, causas agnoscimus; siquidem haec copiosa transcolatio modd a labmia seri salivalis copii, , vel ab eiusdem tenuitate &fluiditate, vel etiam a celeriori sanguinis & seri circulatione atque appulsu, vel ab ejusdem praegressa stagnatione & collectione; modo
75쪽
modo etiam a Glandularum & DLctuum salivalium extraordinaria amplitudine vel peculiari dispositione , aut a fi-hrarum laxitate & denegato spirituum animalium in fibrillas influxu oriri potest. Namque si spirituum animalium in
fibras influxus, a quacunque causa, impeditur, tunc illae tOno suo atque naturali tensione ita orbantur, ut particulis, ope circulationis appelli consuetis, amplius resi1lcre non valeant, sed easdem copiosius transmittere cogantur. Un
de largior Salivae effluxus contingit, uti in Paral si observatur. Interdum etiam a fibrillarum irritatione, vellicatione aut titillatione serum emulgendo copiosiis producitur, uti a seri acimonia & medicamentis apophlegmatinantibus & salivatoriis, dictas fibrillas stimulantibus, observare licet; Quandoque etiam tubuli salivales a Salivae acrimonia corroduntur & exulcerantur, vel etiam disrumpuntur, abscindullatur & vulnerantur ut, apertis plus justo tubulorum ostiolis Saliva largius effluat. g. 3. Econtra etiam deficit Liqvor salivalis, vel sulisa defe-- non in sufficienti quantitate elaboratur, vel dum fauces non lassicienter irrigat: Illud fit i) propter materiae seu seri intota massa desectum, a) propter vias adducentes interclusas,3) propter glandularum salivalium pravam v. q. scirrhosam, dispositionem. Parcius autem ac dissicilius humor dictus ori infunditur, aut propter sui desectum, aut propter visciditatem & glutinositatem; aut propter Uasorum salivalium angultiam & lacerationem ; quarum hanc inscius quasi innuere videtur Hieronymus Fabricius ab Aquapend. Oper. αι
ruta. Part. 2. Lib. a. cap. V. Edit. Franc. p. m.soI. ubi de vulneribus
stenarum ait: quotiescunque prope aures vulnera in facie Contingunt, versus aurem foraminutum angustissimum, vix oculis conspicuum apparet, per quod, potissimum si patientes mandunt, magna aquae limpidae copia instar lacn m rum exit, unum vel alterum saepe mensem durans. inod
76쪽
conficinat Isbraiidus a Diemerbroc Analom. LU II cap. aifol. Interdum, inquiens, contingit, his vasis salivalibus circa buccam laesis, lymphaticum salivalem liqvorem e vulnere admodum copiosum sensim & diu cxstillare, canaque solutionem propter continuum istius liqvoris transitum
dissiculter solidari. Sic Nobilis quidam Novioniagensis ictu poculi vitrei in media mala seu bucca laesus fuit; Uulnus quidem a Chirurgo fere consolidatum est, sed in medio per exiguum foramen longo tempore aquosus ac limpidus uvidam liqvor sensim exitillavit, hic e didici laeso ductu salivali tunc temporis adhuc ignoto profluebat) qui non obstante summa Chirurgi diligentia sere per biennium seraminis consolidationem impedivit, quod Diemerbroccii consilio tandem, liquore isto per Cauterii actualis impositionem cohibito persanatuni est. Similem casum etiam in
Caupone quodam Ultrajectino ibidem se observasse addit. g. 4. Vidimus in paulo antecedentibus, P alismum seu nimium liquoris salivalis fluxum vel sine. vcl cum aliquali malignitate vel acrimonia observari, quorum ille quidem cum aliquali loquendi dissicultate seu impedimento,
sine tamen oris ejusque partium exulceratione, hic vero non sine oris exulceratione graduali. ratione scilicet majoris vel minoris acrimoniae, contingere, ideoque etiam ille b nignus, hic vero malignus Medicis vocari sblet. f. s. Occurrit etiam in Praxi medica salivatio nune symptomatica, nunc critica, nunc medica seu ope medic, mentorum eXcitata. In symptomatica vel a glandularum
saliualium laxitate seu dilatione , vel ab earum erosione &dilaceratione largior salivalis humoris, & quidem ob eju dem acrimoniam satiS molestus, viresque diminuens essu-xus oritur, qualequid in dentientibus infantibus . in subjectis scorbuticis & hypochondriacis. item in Angini &Tonsillarum inflammatione & tumore laborantibus obserit are li
77쪽
ccl. hut ex hac salivatione nullum levamen accipit aeger, sed noxam manifestam & gravem. g. 6. Critica Salivatio seu PtyaliSmus, originem suam eri ica. plcrumque a particulis massae sanguineae seroso-salinis licte- rogeneis trahens, utplurimum salutariSeste solet, eaque saepe pertinacissimi morbi terminantur, siquidem talis Salivatio
aliorum quandoque morborum comeS, accedens fermentatam chronicorum, quam acutorum Peregrina, virtute naturalis in sanguine aetheris subacta per eXcretoria Salivae org na majori, quam alia in parte, projicit emuvio, ut sublata hoc modo Causa cesset quoque malum. inod si totaliter equidem non statim fuerit ope illius eradicatum, Symptomata tamen, insignifer quae antea saeviebant, non parum de solito remittunt furore, ut recuperatis deinde successive viribus, ab atrocia morbi liberentur aegri sanique evadant. V. Berntiard. Albin. Di putat. de Satiuar. mercurial. f. I. p. 2. Plura de Salivatione Critica vissi Christian. Κ Eper Diluti se Siliuat-
g. 7. Talia exempla apud Autores quampsurima occurrunt. v. g. Malo hypochondriaco mulier quaedam tantum non omnibus hujus morbi symptomatibus gravissime torta. Clim aliquando copiosa Salivatio usum medicamenti chalybeati iubsecuta fuisset, inde tantum levamen sensit, ut postea malo redeunte nihil magis, quam Salivae liberiorem fluxum optaverit, referente Uito RIedlino Linear. medio. M. adi . Mens Fun. Obifaῖ.pag. ID. Vir qcidam catarrhosus exul-ecrationem tonsillarum Cum serosis faucium pustulis dolem tibiasque conjunctam expertus tandem tantam sensit Salivae exspuendae copiam, ut aquam e gutturnio destillantem dixisses; qui ramen Ptyalismus ope Tincturae Catechu fuits datos. vid. Ehrenfrid. Hagendorno Ῥιῶ ιυ Catectu Sedi. 3 cap. e. Art. I.pVJ2. Sic resert etiam Nicolaus Steno de Glanduco
ris β. a .lag. m. ab sputatori melancholico frequenter tumu-
78쪽
isse genas, sed indolenter, illumque tumorem nonnunquam salivatione esse solutum. Idem etiam de Tumoribus Mandu- lΙarum auri circumjacentium & Flandularum Colli indolenti- lbus vel ab apricatione , Vel a frigore autumnali excitatis &paucas intra horas in immanem molem excrescentibus i n- nunquam multa spuitione sublatis annotavit. Idqvqd etiam milia in Orphanotropheo nostro Dresdensi, in quo ejusmodi tumores d arum glandularum, imprimis puellis, admodum familiarcs esse solent, saepissime observare licuit. In variis luuoque febribus super x enientem salivationem prosiCuam annotarunt Medici practici. Sic Petri Foresti ibcrui fere septuagonariae post sebrem per plures dies,tam iroctii, quam die lultro ex ore effluxit humor salivalis tenuis per se, ut pannum linteum satis magnum neceste fuerit sub ore ponere ad liquo- irem salivalem continuo emuentem excipiendum. Hunc flvi lxum Forestus noluit intercipere, Clim in ea ita morbi terminare solerent, quemadmodum ter in ipsa dictus Amor ani- lmadvertit. vi Petr. Forest. Ob ero. medicinal. Lib. M. OU. U.fol. m. Ia . Et Thomas WillisiUS de Febrib. cap. m. pag. vi. Quendam novisse dicit, cui in declinatione febris salivatio copiosa, velut ab assumpto Mercurio, cum foetore anticlitus, item' lingvae & gingivarum intumescentia per plures dies ciebatur. Fcbre maligna laborantem salivatione succedente
ε febre felicissime liberatum fuisse testatur Vitus Riedlinus
I. a. Febrem quartanam aliquoties per salivationem spontaneam solutam meminit Joh. Bolinius de O c. Medic. dupl. Part. I. cap. V. p. m. 292. De febre quotidiana sputatoria vid. Benjam. Scharmus Μ. R C Dec. ILAEI. a. O O .p. m. lig. qVae qVidem
observatio proprie huc non pertinet, siquidem iste juvenis per salivationem a morbo non liberabatur, sed potius durante paroVsmo a nimia & continua tam urinam reddendi uvam Salivam exspuendi irritatione vexabatur. De Febre lmaligna salivatione soluta V. M. N III. An. s. o L OU I
79쪽
g. 8. Sa in alio in Variolis, imprimis consuentibus, in inrisiis quotidie in Praxi cum Euphoria obsera atur. Imo juYta et hom. Si dentiam opuscul. med.p. m. IIS. ita perpetuum se Comitem adjungit, ut unicum tantum viderit Variolis confluentibus laborantem, nulla superveniente salivatione, &α ubi plura. Et Richardus alorion Oper. Med. Tom. III cap. 8.p. inquit: Spiritibus veneno latente adhuc quadantenus irretitis, provida natura ultimo hujus stadii die, priusquam febris revirescere incipiat, levi Ptyalismo fermentum op- Portune amoliri satagit, quod per glandulas cutis haud satis amandare valcbat, & ille Ptyalismus in ipsis aestivis Variolis animadvertitur &C. Dci .s.p. IJ7 seqq. I Useqq. Plura de salivatione in Variolis docet. Juxta Johannem Dola um cyclopaed. med. Lib. . cap. csp. 797. summopere annitendum est, ut dicta salivatio in vigore perstet & conservetur, nec ante diem suum sistatur, quae tamen die decimo tertio Vel quarto sisti potes . vid. Givalter. Harris de Morb. In flari. Part. i. p. m.
hunt, certum est, quod in , ariolis confluentibus , absque styalismo aegri adultiores in summo versentur periculo: celetum tamen &hoc est, quod hac salivatione Variolae inquantitate non minuantur; quod utique argumento est, materiam, quae hac salivatione ex corpore eliminatur, non esse eandona, quae distinctas variolas in majorem elevat altitudinem, ac rursus depreSsionem, quae in confluentibus cernitur, non ab exitu salix alis ac sero si humoris pendere, sed ab ampliori & latiori harum per superficiem Cutis expansione.
g. 9. Salivationis spontaneae epidem ice grallantis Ob-Salidiori, servationem communicat Johannes Casparus Wes phalus Ephemerid. Academ. Nat. Curio Cent. I. sa. Ob I s. m. 273. scilicet Anno i69 . Delitii ejusque in circulo & vicinia non so
80쪽
74 CAp. III. DE SALIVAE EXCRETIONEgras ahariit dicta Salivatio , quae una cum Variolis confiu entibus ibidem locorum grassiari primo ineunte Vere incipiebat; hac tape duas & tres, imo quatuor personas laborantes vel una domus habebat, quae omnes iisdem planε in principio & incremento simplomatis maxime dolorosis affigebantur, quae in salivatione mercuriali alias obviae esse solent: tumore nempe genarum, lingvae, gingivarum, faucium, parotidum, &c. in statu vero se vacuatis succis viscidis & glutinosis, intcrdum etiam primo in principio cruentis) succi apparebant tenues & aquosi, dictis oris & faucium symptomatis pedetentim remittentibus. Hic morbus tam iuvenes, quam adultos aggres us est; imo, quod mirandum, non solum homines, sed δc multas feles & canes Delitii & quibusdam in pagis salivatione correptas ipse Westphalus partini in propria sele vidit, partim ab aliis audivit; qui in symptomatum horum causas paulo intimius inquirens, occasionalem causam Miasmati varioloso & quidem Uariolarum confluentium adscribit; hae enim tunc temporis saepe cum saltivatione vel dolorosa vel non dolorosa conjunctae grassabantur. inibus autem Variolae pepercerunti, vel , uti clarius explicat dictus Autor, quorum materia variolola viscida per poros Cutis exitum non invenerunt, illi aut per tumorem glandularum in Ingrinibus aut silbsequentem salivationem, servati sunt. io. De Arthritide Ptyalismo soluta sequentem Oh- servationem recenset Jacobus Augustinus Hunemollitus M. N. CDec. ILAn.'. OU. Ioa.p. IV. In septuagenario, inqViens, Arnstadii morbificae materiae arthriticae ad fauces & palatum notavi θῆαeL , subsecuto Pri alismo, haud dubie a salibus volatilibus, frequenter in usum vocatis, salutari. Durabat Excretio haec salivalis ultra quatuordecim dies, cum doglutiendi, non autem respirandi dissicultate. Salivationem spontaneam admirandam & admodum raram , in singulas