장음표시 사용
81쪽
PRAETERNATURALI & ΡΤ UALISMo. deccm septim alias mutabilem in Suecia post Arthritidem diuturnam passus est Illustrissimus Baro de Scheiding : Priamum nempe per Salivationem quotidie excrevit tres Cantharos praeter propter liquoris sapore insipido, quasi dulci; qua per decem septimanas continuata, inlequentibus decem septimanis excrevit liqvorem saporis acidi; porro per decem septimanas saporis amari; tandemque spatio unius anni cum dimidio rursus liqvorem saporis acidi , una cum Uvulae tumescentis relaxatione. Quae omnia, omnibus Convocatorum Medicorum auxiliis incassum applicatis, sponte remia serunt. ipse autem Baro, toto salivationis tempore maxume extenuatu S posthac per tredecim annos sanus vixit; uti
ex ipsius ore refert modo dictus Johannes Christophorus Wesjhalus i. a. f. ii. In Phthisi quoque salivatio critica & salutaris in- phthi
terdum esse solet, quale exemplum annotavit Johannes Paulus wurfibain M.N. C. Dec. II. An. I. Ob Iaa p. m.3I2. in foemiana quadam. hinarum filiolarum, Una hebdomade praematura morte Circumventarum, Incestissima matre, quae primo
febriculam cum Capitis dolore & levi ab initio Tussi, dei de Phthisin cum variis symptomatibus incidebat; & deniaque cum aliquali utriusque genae, maxillas versus, dolore, insignem, spontaneam criticam & salutarem, sine ulla Me curialium medicamentorum eXhibitione obortam, experiebatur salivationem, quae, cum septem dies durasset & ob nimiam limpidae & salivosae materiae copiam, resolutionis virium metum injecisset, sensim adhibitis moderate i crassantibus cohibita fuit. f. ia. In Capitis Dolore, odontalgia. gravi Auditu &c. OHAED. salivationem criticam saepe levamen tulisse dicit Antonius N uch lograph. cap. a.'. m. Π. Foermna quaedam triginta albquot annos nata atque ex tertio marito quinta vice puerpera post quintam a puerperio septimanam aeri frigidiori se expo-Κ a nem
82쪽
ν6 CAp. III. DE SALIVAE EXCRETIONE nens ingentem Cephalalgiam vel potius Hemicraniam cum vehementi Odontalgia, lilaque paululum cessante tantam otalgiam incidebat, ut metus suppurationis dextrae auris accederet. Tandem Vero superveniente primo Ptyalismo,
posteaque largiore salivatione seu nauci spiSsioris excretione, non modo capitis sed auris quoque dolorem post aliquot dies
g. i3. De Vertigine Ptyalismo critico desinente observationem communicat Nicolaus Blegni Zod1ac. med. Galila. A 1 I. I. Mess. Octobr. OU. 7.p. m. Issio. Nobilis scilicet matrona constitutione haereditaria Tempcramenti melancholici, exspuitioni pituitolae salsae obnoxia aetatis annum quinquagesimum Octavum ubi attigit, vehementi Vertigine correpta est, nubIis rcmediis, quibus impugnata illicosuit, cedente, ac sepibdie Crisis quadam specie depulsa, superveniente scilicet
Ptyalismo. quibus a Mercurio excitari solet, hoc tamen dissimili, qutid materia fluens multo acrior esset, ac corrodendi majore vi praedita, ea, quam profundere solent Lue venere, insecti; ejusmodi vero estluvium diutissime protractum est: citra ullam imminutionem, &c. vid. etiam Steph. Blancard. Collecf. med.p sic. Gnt.3. Ob . a.p. ita. o L. Viri vertiginosi salivatione symptomatica laborantis meminit Simon richulZius M. N. C. Dec. LAn. 3. Ob I. Scho p. a. Vertigine scilicet repentina, a primo Vere ad Augustum circiter durante correptus est: Vir quidam tumorem & Calculum sub lingva per aliquot annos sentiens; superveniente denique insigni inflammatione & summo sustocationis periculo. IIae angustiae durarunt quinque dies, quo toto tempore tanta Saliva profluxit, ut Caput reclinare non posset, qud dormiret; USque adeo, ut amici aegrum visitantes inter se quaesiverint, numne Medicamento quodam mercuriali usus fuisset. Sc. g. IA
83쪽
PRAETERNATURALI & PΤYALis Mo f. i . Tinnitum Aurium salix atione Critica solutum Tlani aris leginuas ib. ubi Virum magni no-riam. minis literatum se noville scribit Johannes Burgitis, cui tinnitus aurium, quo siepius infestabatur, non ii i PFalismo spontaneo discutiebatur; cumque alias ob causas Acidulis Egranis uteretur idem, non per urinarias modo vias & Intestinorum canales, i ed etiam per Uasorum salivalium copiosam emunctionem tuam testabantur est caciam. g. is. Post sanguinis sputum Salivae largam excretio-ranget misne in i alutarem annotavit Antonius Nuch SIalograph. cap. as. Eu μm.
m.3ς. in Viro literato, cui postquam per aliquot dies sanguinis Uncias tres quatuorve tussiendo reddidisset, sexiesve aut
pluries, modo in brachio, modo in pede . vel manu stelavcna fuisset ; sanguinis sputum quidem cessavit, sud Salivae secretio sputum hoc sanguineum subsecuta est tam copiosa,
ut per quatuordecim circiter dies quotidie uncias triginta sex, sive pilatam unam cum media salivando redderet ; quod quidem aegrum multum debilitavit, attamen ab imminenti periculosissimo effectu sere liberavit. f. i s. Mulier quaedam quadragenaria , quae diuturno Fluis albus. albo in uore laborabat, post multa remedia fruitra tentata, demum sal ivatione magna sponte orta protinus liberabatur, juxta Josephi Langoni observationem, Vid. M. N. C. Dec. III. Av.
9. i7. Attamen non semper ejusmodi salivationestum ριν Iimur criticas, tum imprimis symptomaticas optatus effectus, sed non semper quandoque plus damni, quam saturis insequi solet ; siquNDlutaris. dem, quamvis si penumero in Variolis consuentibus talem salivationem observarina salutarem . quandoque tamen eandem maxime taedios tin, diuturnam atque ob metum sulfocationis a refrigeratione aegrotantium, R in scorburicis oberosionem satis periculosam eaepertus sum. Prasertim e
iam in iis Variolosis, qui proxime aut longius ante Variolas,
84쪽
CApuΥ ΙΙΙ. DE SALIVAE EXCRETIONE ob Luem vetaeream, Medicamentis Mercurialibus usi fuerunt, Ptyalismus suspectus mihi esse solet. Et secundum Thom. Sudentiam l. a. p. in Confluentibus maxime periclitantur aegri, & plerique etiam moriuntur. die undecimo; nam cum hoc fere tempore salivatio , quae aegrum hactenus in tuto posuit, soleat desinere sponte sua, nisi faciei & manu um intumescentia adhuc persistenS ejus vicem subeat, necesse est, ut pereat aeger. Id enim est perpendum, quod in hoc Variolarum genere, ubi pustulae tam sunt exiguae, non salivatio tantum, sed faciei insuper'& manuum intumescentia
ad materiam morbificam rite climinandam omnino requirantur, quarum utralibet,si vel non adsit, vel ante iustum tempus recedat, aegro protinus moriendum est. Exemplum diuturnae salivationis, absque tamen Euphoria, inter alia de nobili Juvencula recenset Richardus Morton Oper. d. Tom. IIIcup.9.p. Iv. Whac scilicet natura defectum maturationis Variolarum squae depresse & sero limpidci se miplenae erant salivatione longa & aerumnosa lapplere moliebatur: A die enim Morbi septimo, clam primum Vario hae suo more, hoc est tarde maturescere Coeperunt, Lympha venenata e reseratis ductibus salivalibus, velut ex perenni fonte perpetim scaturiens usque ad vigesimum primum diem, exsiliebat, nisi die decinio quinto , cum PWalismo subito & inexpectato supprcsso, aegrotans ad aliquot horas quasi suffocata 1n vitae Periculum adducta videretur, donec spiritus per idonea Medicamenta resarciti denub repagula ductuum salivalium reserantes Ptyalismum reduxissent. Ab isto tempore, rivulo lymphae excretae indies auela , AEgrotans demum salivatione nimia squam neque supprimere fas erat consecta, non febre vel delirio, sed deliquiis saepius tentata vigesimo primo morbi die . Variolis adhuc imperfecte maturis, ad plures migrabat. &C. Imb quam saepe in Variolis confluentibus salivationi satis largae Purpuram albam ut pili-rimum lethalem supervenire videmus Z g. i8.
85쪽
3, i8. Εjusmodi effectus seu Ptyalismus frustaneus etiam in aliis affectibus observatur; siquidem in illa Matrona, cujus paulo ante ex Bleg Zodiaco mentionem fecimus, Vertigo equidem cessabat, alia nihilominus pessima symptomata remanebant; atque ob diutissime protractam salivationem non sollim ad halnea, sed etiam ad varia sanguinem& viscera depurandi, nec non humores pituitosos, & scor-buticos extrapellendi virtute praedita medicamenta confugiendum erat. Omnia vero incassum ; Saliva enim tandem tantam aciditatem adepta est, Ut ipsi aegrae non osset ferenda; siquidem in Temporibus manifesta depressio animadversa est, febris hectica eam prehendit, stupendus languor virium successit, dentes petrosam formam adepti sunt, cum tanta crassitie & gravitate, ut se geminos muros lapideos ore gestare crederet. Post Cardi algiam Deglutitionem laesam in Senatore Quodam observavit Carolus Raygerus, ita ut dictus Vir lolicia equidem facillime. liqvida vero neutiquam diglutire, sed aqvam cochleatim tantum absorbere potuerit,atim superveniente enormi quadam salivatione , quae descensum liqvidorum impedivit, quamvis & fluxus hujus pituitae lentae ac viscidae semper duraverit; ut tandem contabescentia tanta, ut Cutis vix ossibus haereret, tandemque mors supervenerit. vid. M N. C. Dec. I. An. . US. Ob . Io.p. m. sea. Pastorem quondam sexaginta duorum annorum, Complexionis phlegmaticae, per aliquot menses πῖ ελισαω, Paenhassidua salivatione, diu noctuque perseverante molos fatum. tandem a scilicum interiisse restri Augustinus Thon erus Ob- se . medicin. Lib. s. pag. m. IV. OU. 7. Ex nimio Fumi Nico-tianae usu horribili Ptyalismo correptus suit Vir quidam podagrico-asthmaticus, ita ut Saliva Continuo emueret, Compus summopere emaciaretur, appetitus penitus vacillare atque denique aeger Hydrope, comitante orthopnoea filiaesta moreretur , juxta observationem Joh. Jacobi Harderiliai
86쪽
'Mr. Ob . 7. p. m. fCI. Anno l678. Sutor quidam Goerlicensis Medico suo de languore, An orexia, sebricula, tamque copio-ia Salivae ex ore effluxu, ut tantiam non Viribus orbaretur, conquerebatur, addens, salivationem hanc id quoquc combrari infortunium, quod tota oris fauciumqUe regio. Salivae acrimonia si erosa& cum dolore non eXiguo conjuncta. Praeterea hoc salivationis genus interdiu ipsi magis , quam noctumst sium crat, ubi corpus sudore copioso desuens salivationi habenas quasi injicere solebat, Ab hoc tamen molestissimo symptomate dictus Sutor intra Mensis spatium liberabatur. v. Ehrenis. Hagendorn. Histor. med.phis'. Ceumr. Lumr. 7a. p. 3iLIo s. Aliam observationem de Phthisi salivatoria recci 1et idem Autor La. Is or. Π.p. m. IV. scilicet ab Ephippiarii uxore Phthisi consummata laborante, nec salivam purulentam, nec Ichorem cruentum cum tuSsi rejectum vidit, sed aqvam
limpidissimam, veluti ex fonte saliente petitam, faucesque
Continuo occupantem, ut hinc eandem salivatione mercuriali usam esse Medicus putaret, cum lingva & fauces pari cierosae viderentur, ipsaque demum eXhauitis longo mo rho viribus . moreretur. Sic Baro quidem septuagenario major Ptyalismo per Menses aliquot tanto continue molestabatur, ut
cibum & potum libere allii more nequiret; Tandem adveniente Stomachi Anorexia & Crurum sphacelo, ad plures emigravit, teste Johanne Hel igio ob crv. K .p. m. 2Is. Virum quendam plusquam septuagenarium itidem per Ptyalismum placide obiisse, rcfert Emanuel Unig Rcgv. anima Sect. I. Art.J. pag. m. 17. Iao. Miram salivationem annotavit Georgius Dethar-dingius in Viro viginti octo annorum , cx cujus Ore salivae pellucidae & clarae ultra triginta Uncias spatio unius diei profluxit, citra quo diuercurii, eadem suerit prolecta. Hujus viri lingua clevata dictus Medicus oscula glandularum stibi ingvalium, qud verius gingivas properant, Conspexit ampla satis & hiantia, flumen tam largum fundere. V. Ephemerit A L
87쪽
PRAETERNATUR ALI & PTYALis Mo si Nat. Curio C. Cent. VIII. OU. I.p. 313seq. Et Johannes Ludovicus Hanne manni S M. N. C. Dec. II. M. Obs Io, . p. m. 2o7. limpidae aquae Copiose ex ore rejectae meminit: Matrona scilicet quindam honestissima magna cum virium debilitate insignem aquae limpidissimae copiam lejecerat istoque fluxu jam bis Scovidem summa cum virium prostratione laboraverat. HiCscaturiens fons limpiditate sua sontanam superabat, omnis odoris & coloris expers; atque hunc aquae cilluxum tanta comitabatur virium debilitas, ut animam agere foemina videretur. fcc. De ingenti salivatione, singulis diebus tum mane. tum vesperi, cum intenSo dentium dolore, redeunte a que per biliorium instante, vid. Vii. Ricdlin. Milla r. Obsoo.p. m. 28. Imo Sacerdotem quendam ipsam tandem animam cum sputo emisisse, refert Frid. Hoilhiannus Di put. de Salio. s ejus 1 b. cap. 6. 3.3. p. zy. g. i9. Arte quoque vel medicamentis largiorem Salivae pollismis,essixum, seu sputationem vel salivationem excitari posse, Pau-a variis me Id anth diximus; Ut enim de radice Pyrethri & aliis mastica- dicameriis. toriis & apophlegmaticis hoc loco nil repetamus, scribit Ro-hertus Boyle de ori Philoseph. experim. Exercit s. p. Ce- sce, scultam Antimonii certis in Constitutionibus o D servari spu- AHimovictum. languide tamen, concitare. Sic post Potum aquarum Spadanarum tantam pituita: Quantitatem sputando egessit Il- Spadanis. Iustris quaedana Matrona, ut auas argenteas pelveS, quatuor librarum medicarum capaces impleret, annotante bIenrico ab Heer obf. I.pag. m. Ia. Idemp. I . duorum Virorum Illustrium meminit, qui, inter bibendum & post. Pryalismo copioso, maXimam aquae Vacuarunt partem, ita ut per alios me-atias nihil observatu dignum excernerent. Haec scribens re Observatis. cordor foeminae cujusdam melancholico-hypochondriacae, quae hoc tempore meo suasu Acidulis Egranis tanto cum effectu utitur, ut post Vomitum, primo sollina die excitatum,
88쪽
8a C Ap. III. DE SALIVAE EXcRETIONE dejectiones, diuresin, diaphoresin & largissimam salivatio- inem operatio cum Euphoria secuta fuerit. Huc pertinet etiam Vitriolum album in minori dosi, V. g. ad granum unum vel duo quotidie eXhibitum, Salivam movens, quo pari ratione ac in vomiturientibus Saliva copiosissima ad os fertur. De hoc ita scribit Georgius Wolfigangus wedelius Amoenitat. mater. med. Lib. 2. Secf. a. cap. Icstag. m. O. Novimus quosdam cum successis uti Vitriolo albo, saltem adgra lnum unum quotidie dato, salivationis fine, minori indicati- lone, quo facto & per aliquot dies continuato blanda quaedam lsalivatio oritur cum successu. Vitriolum cnim cst emeticum, dosi justa datum, minori vero Continuatum, Clim movere vomitum non possit, saltim Salivam in os movet, uti
id ipsum fit in vomiturientibus. Danielem Ludovici per spiritum Vitrioli super Vitrum Antimonii vel Crocum metallorum digestum, ad guttas aliquas datum salivationem cum summa Euphoria excitasse, ex ipsius Pharmacia refert Fridericus Hostmannus Di put. proflacent. de Autocheiria 1 raeside Augustino Henrico F chio Ieme IGI. habitlag.37.uhi etiam loco spiritus Vitrioli spiritum salis ammoniaci vinosum substitui posse addit. g. ro. A Nicotiante nimio usu copiosum quandoque Ptyalismum excitari praeter quotidianam cXperientiam inter salios confirmat Antonius Nuch Sialograph. cap. 2.pag. m.3Τ eq. ISalivationem, inquiens, etiam promovct Tabaci usus. sive illud masticetur. sive fistula fugatur, quibus horae quadrantis spatio facile uncia integra Silivae secernitur. Partes namque Tabaci subtiliores & magis volatiles in Vasa glandularum excretoria penetrantes, ea ipsa irritare, particulasque viscidas hinc illinc latentes incidendo. humoris salivalis secretionem promovere valent, copiosiorem etiam exspuunt
Salivam, quod multum loquantur Tabaci suciores Sc copiosiorem potum assumant. Dum genio suo ita indulgent herbae
89쪽
hujus amatores , evenit. ut multi excrementitii humores una cum Saliva, in nonnullis Cum , eXCernantU
quamvis in aliis iterum nocivus adeo Tabaci usuS sit, ut. continua hac Salivae exspuitione, massam sanguineam reddat in motu nimis tardam, appetitum destruat, Dyspnoeam aliaque
mala inducat. Idem confirmat etiam Johannes Jacobus Harderus Apiar. Obf. V.p. m. INI. de Asthmatico quodam, qui post nimium fumi Nicotianae usum horribili Ptyalismo correptus fuit, Saliva scilicet ex ore continuo essiuebat, Corpus summopere emaciabatur, appetitus penitus vacillabat; Urinae paucae erant & tenues, pulsus celer & frequens; Tandem aeger ab his molestiis liberatus pristinam cantilenam re- Cinere caepit, unde mali somes prorsus erupit, aegerque hydrope, concomitante orthopnoea funesta, mortuus est. Et
in Scholio allegatae observationis dictus Autor ita pergit:
Dolendum magis, quam mirandum, adeo Nicotianae culto' res fumosis deliciis inescari, ut aegerrime illis valedicere queant, incommodorum, quae pariunt, licet conscii, id quod malesuadae consuetudini attribuimus. Pollet sane particulis oleosis& salinis acribus, quibus cum reserat ductuum poros & oscula Nicotiana, semelque adhaerescens fibrillas ipsorum stringit, succosque e fontibus elicit; praeprimis vero ubterius spicula sua salina communicans, sanguinis particulas solvit, incidit, viscidiores, praeterque modum usurpata fluxiles nimium facit, seroque per ductus salivales patulos, glandularumque poros excretorios, quibus illae ramosae juxta facile adhaerent, exstillandi copiose viam parit, simili plane modo & eventu, quem ex Mercuriali inunctione subsequi notamus; enimvero laeduntur a nimietate seri assiuentis ductuum fibrillae, glandularumque pori & copiose irrigatae ac humectatae ita laxantur, ut ad votum nostriim stringere se non valeant, pro aqvarum impetu prohibendo; Accedit
spiritus animalis desectus, laesa vel sola sanguinis ipsi iis ma-L a teriam
90쪽
CAp. III. DE SALI v E EXCRΕΥIONE teriam advehentis neces aria crasi, Sc enervatio ab impuris ac improportionatis fumi miasmatibus, ipsi subinde accrescentibus, indeque motu suo turbantibus ac pervertentibus. Notatu sane, pergit idem, dignissimum est, quod ex crebrbore Nicotianae fumo Asthma & Phthisin subsecutam fuiste Practici animadverterunt; particulis nempe nocivis in inspiratione immediate asperae arteriae hujusque expansioniatius communicatis, a quibus corrugantur & quasi exsiccantur membraneae vesiculae, aridique fiunt pulmones, quorum ossicii desectum gravitur luit postmodum universa humoralis masta; Saliv1 quoque copiose profluente, vel inerti reddita , ex spirituum desectu, fomento in cibi concoctione necessario Ventriculus destituitur, quin imb materia menstiuo hujus idonea identidem decedit, unde minuitur appetitus, laeditur ασι νιο, aliaque innumera in Corpus mala redundant Haec in gratiam Tabacibibulorum ex dicto Autore addu-Cere debui Moῶν ρογο. f. II. Per odorem etiam Salivam in motum Sc cxcretionem priaeternaturalem agi possc. confirmat observatio. quam Casparus Γheophiis Bierlingius Adversiar. Curio . Cent. I. OUI . Schol.png. m.9S.; nobili refert scemina, quippe quae ab aliquot Virginibus nobilitate claris in puerperio visitata fuit; quarum Crines Pulverere de Cypro odoratissimo ad albedinem usque Conspersi erant ; qui odor puerperiae tam abominabilis fuit, ut statim exinde in atrocissimos Capitis dolores, cum insigni Ptyalismo lapsi sit, quae ipsam per aliquot annos molestarunt, donec tandem a4hibitis variis remediis iterum cessarent, scd tamen nonnunquam, qUamvis non tam frequenter neque tanta Cum vehementia recurrerent Glisa io 3. 22. Salivationem sortuitam annotatam reperimus fortuita. AEI. Medic. DFolin. dum per militis circumspectum
Mercurii currentis magis lusum quam usum, simul magna ejus pars in terram asseribus stratam profundebatur , nudis pedibus