장음표시 사용
101쪽
ri TracE. de Deo etino. D p. II de existent. Us essentia Dei.
non alio boniam, sed bonum est omnis boni,secum dim quod iudicamus, diam vere iudica s, quid si vere bonum, quid alio melius. Observa secundi lianc cognitionem non cile per modum aHμmationas , aut gationis, quia non est compotat O , aut divisio praeditati cum sublacto, sed est
abi tracti istina . & simplicissima notio boni,quod quidem poteli per cognitiones in iores concretari, aut contrahi ad hoc, & illud bonum in singulari, aut simillier negari per compositionem, aut divisionein; attamen per ipsalia abstractissimam, siniplicissimam , universalissimam, Se primam notionem boni, cum nullo concrctatur,nec conrrahitur , nec dcterminatur, nec multiplicatur, imo nec ullo inodo consideratur cum capacitate ut sit subiectum alio bono bonum quia co-ceptus universalii simus boni praedicari quidem Poterit, aut participari, & assirmari de aliquo b no, at subi ci nequit bono, nec participare bonum, nec actuari, perfici, aut bonificari bono alio, sed solimi est actuativum , pcrsectivum , &bonincativum omnis boni. obstrua tertio, illam . notionem boni non esse propositioncm, qua speculative dicat intellectus de illo bonum es, aut existisinam quia,ut praemissi, non est compositio, aut divitio; tum quia et i liinplicissima, & vnive salissima; tum quia est praetica,& non specul tiva : Unde ex quo illa notio sit nobis naturali- . ter insita, & bonum emi se, sale illo modo sit nobis per se notum . non recte inseres,esse nobis per se notam hanc propositionem speculativam: Bonum onmersos gulariter existit in reram n tura. c consequenter nec istam, Deus existis,quia hoc nonien D ur, licet signiticet bonum in Demiale omnium,illud significat no vniversaliter,&a stracti, e 1ed in individuo, & in singulari, nec extinere potcst illi universaliter,uec abi raetc supto co-i venire,quia sola singularia ut talia exiliui no autevniversale,ut universale,sive abstractu lamptum. I S. Observa quarto illam notionemr praese tam voluntati suum finem sive bonum univcrsale
ut ultimum finem ex modo illud repraesentandi in actu exercito, licet non signate dicendo hoe est intimin is, quia vi iam dix est notio simplicio
sima. non componens, neque dividens. non aia firmans, neque negans.observa quinto illam n tionem cum quadam authoritate participative divina proponere illud bonum universale, sive vitu. mum finem , modo quodam praeceptivo , & pcrmodum legis , ut ante omnia,& super omnia appetendum , & quaerendum . ac proinde habere
vim dictaminis participative divini, dictantis, &praecipientis illud bonum , seu illum finem esse Mappctendum , & quaerendum ante, & super Omnia; quaerendum inquam,non in universali, & abstracta sumptum, ut repraesentatur, ita quaerendum esse in lingulari, & in individuo in quo reipsa sit,& exiliat; quia sicut in universali non existit , ita in variati ivvmiri non potest, sed
ubi existat in singulari. observa texto, bonum universale soluin existere plene , Ae adaequale singulariter in ipso Deo , imo Deus aliud non est quam bonum , non hoe Uel Atad particula. re, lcd bonum V fum in te ips O .existens, & tu sisteris singulariter, quod tamen dicitur bonum universale, quia licci in se lingularissimum , Mindividuissimum, est tamen in te omne bonum,
iuxta illud ipsius Dei ad Moysem: Ostendam idi
mne bonum, nempe ollendendo te ipsum qui est
ipsa plenitudo bonitatis, & iuxta illud Augustini: Bonum Me . bonum illac totis hoc, ct illud. o Vide ipsum bonum , sentes, ita Deum videbis.
non alio bono bonum, sed bonum omnis boni, v de bonum universale,non abitrante sumptum, Aut singulariter in se subsiliens, di existens, in ipse est , quem si quis invenerit , beatus erit,& ob hoc bonum illud universale appellatur
etiam beatitudo, quia ubi inventum Herit, enim in se ipso singulariter existens, Natum invent rem illius reddet. 16 observa septimo,eo errantes errare,quia
bonum illud univeriale, quod sane beatitudo hominis est, alia existimant esse indiviti)s, alis in v luptatibus , alij in alijs bonis particularibus, ubi
non ipsum bonum plenum, de univcriale ud particula tantum illius est, & existit; recte autem Io
lum procedere, qui querunt ubi sit ipsum,& plenum, & plane , de in lingulari, qui si recte quae rant, invenient illud exiliere solum in se ipso iuces in Deo, elevando nempe mentem Per di:cu sum ex omnibus creaturis, leu paniculta ibus bo-Mis, ad principium, & Entem unde omnia m nant. 8c procedunt: inquirenti enim , incor
ganti . omnia respondent, non sumus ipsum, quem quaeris,ipse secit nos fit non ipsi no Vt saepe aiebat Augustinus ex Propheta Regio. II Observa octavo: Notionem praelatam quatenus authostate participative divina diciat
modo simplici per modum legis bonum illud tale
ante, dc super omnia appetendum oni e , dc indirecte attingere Deluti sub ratione Numinis 1
perioris dictantis id ipsum; siquidem in actu ex cito proponit illud ut quid dictatum, & praecurtum cum authoritate legis, Zc praecepti, quoia ala nequit, nec intelligi nisi connotando saltem confuse Numen superius cum authoritate LegiSi toris praecipientis ; scut enim si quis aliquam republicam ingrediens audiret, ac viderct magna cum authoritate praeceptiva publice , dc univcrsaliter omnibus intimari aliquid faciendum, vel nofaciendum , hoc intelligere non posset, nisi cognoscendo latrem confiise aliquem stiperior in
dominantem in illa republica , licui seriam nese
ciret, an isset Rex unus, an Senatus plurium, an
aliud regimen; ita quisquis ingredicias per usum rationis Rempublicam rationalium percipit in
102쪽
actu exercito sibi intimari, & omnibus universaliter quid appetendum , quid quaerendum, quid agendum,vel non agendum sit,& hoc modo pr. ptivo magna cum authoritate , hoc ipso in actu exercito opus est quod intelligat saltem in consitio,& de connotato aliquod numen superius ad totam naturam rationalem, sic praecipiens, & intimans, licet ex vi huius primae notitiae non intelligat in singulari, quis iste sit, an unus, an plures, an supremus, an alteri sit talanatus, nec alia, quae disturis egent.18 observa denique illam notionem primam,di universalissimam,esse uni missimam in omni natura rationali , inmutabilem, invariabilem,
& constantem, utpote primam regulam, & mensuram omnis dictaminis rationis, & omnis ain Petitus ; sicut enim in mundo corporeo motus
primi mobilis ponitur simplicissimus sine admiratione contrari, motus , constantissimus, invariabilis , uni cinis semper , quia est regula prima omnis motus corporei; ita in mundo minori, di spirituali, sive Mycrocosino, hoc est in natu- .ra rationali, debet assignari aliqua prima cognitio, & notio practica, quae sit prima regula omnis cognitionis, sive dictaminis practici, quae sit stabilis, firma. simplicissima, universalissima, constans, &invariabilis, 3c talis est notio exposita , quae proinde insita est naturaliter , & vnia, B iter omni homini rationis compoti.
Is Haec, di sese satis , explicavi I licet:
enim explicatu dissicilia, necessarissima tamensurat ad plures controversias theologicas, tum de Prima regula moralitatis, tum de intimatione, ici Promulgatione legis naturalis, tu de constitutivo Peccati,tum demum de actibus humanis.Itemque quia ni fallor, notio illa iam explicata est prima illa lux, qua Deus ut Author naturalis illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum;
est refulgentia quadam. N participatio divini Iuminis, & Solis Iustitiae; est primum , 8c is, versalissimum principium practicum, quod n mitii deest, ex quo si debite descendat , caetera quibus ad recte videndum opus est, invenierina si quis non haberet. in nullo culpabilis esset; quod quicumque habet, si catera ignorave tie Iegis naturalis dictamina, sua culpa ignor bie , non desecta supereae illuminationis susticie ris, sed ob suam negligentiam, aut inordina
tam esse stionem ad terrena, vi cuius rebellis erit lumini. Io Ex quibus Iam patet secunda pars co clusionis: Nam sane,ut Deus cognoscamr speculative,distincte,& in singulari, opus est discursu, quo quis ex creaturis, aut ex seipsa discurrat inquirendo principiis, vel sui ipsius Hirationalis, vel totius luturae ut universi: Sed potest sic non discurrere, quamvis habeat notionem illam unive salem boni ultimi finis, aut sitae beatitudinis iam explicatam, si nimirum illam ex amore terrenoqrim,aut ex concupiscentia sensibilium, contem nat, ulos ab eo lumine avertat, di illi quantuin vis obliganti rebellis sit: Ergo quantuuis illustra tus si notione illa universali, potest ignorare Dei existentiam speculative, distincte , di in singulari, di hoc culpabiliter , quia contra obligationem, quam intimat,& contra legem, quam promulgatilla notio univerialis, non vult inquirere, di clis currere an, ic ubi existat bonum illud universale
in singulari, & in individuo. ai Nec obiicias, talem distursum difficili rem ess:, quam qui possit elici ab agrestibus , r dibus, & puerisin ipso principio usus rationis, ac proinde in illis posse elle invincibilem,& inculpa bilem illam ignorantiam, quam sipe tali discursu
vincere non possunt. Respondeo enim, illum discursum inquirenti super omnia, & ante omnia sua 'ltimum finem,prout obligatur quisquis usum ruintionis habet non esse impossibilem nec difficilemadmodum, nisi ex voluntaria , N inordinata coma concupiscentia reddatur dissicilis ; nam in primis eo ipso quod ulum rationis habeat, iam discurrit,& habilis est ad discurrendu lioquin usum rati nis non haberet,quia nondum discurreret; si autulam dilcurrit, sania inter omnes discursus nullus videtur facilior ex natura sua,quam ille, quo ex es sectibus inquirimus , & discurrimus causas , vel causam,& ex magnis eiserebus magnam causam, & consequenter ex mira fabrica homiliis ,& mu di causam illius, quae sit supra totam mundi, de ipsius hominis naturam, quo discursu statim apis paret Deum esse distincta, & in singulari exilla tem: Ergo quantumvis homo agrestis, rudus, dc puer sit, dummodo supponatur habere rationis usum,aut discursum, excusari non potest a culpa,
ob impossibilitatem sic discurrendi; potissimὶ
cum supponarur obligatus ad hoc inquirendum, di discurrendum , quamprimum, ante omnia, Se super omnia. Vide supra pracedent. num.
xx Ex quo inseror Quemlibet hominem,
quam primum assequutus fuerit usum rationis, teneri se convertere ad Deum, non solum sub r
sone communi boni, ultimi finis , aut beatitudinis, sed etiam ad illum in singulari ; tum, quia fors conversio hominis ad suam beatitudinem in communi est necessaria, de naturalis saltAn quoad specificationem , & quae nulli homini deficit, omnes enim appetunt bonum incommuni, ultimum finem . & suam beatitudinem: Sed conversio hominis ad ultimum finem, ad quam obligat D. Tho. in primo instanti usus rationis, debet esse conversio libera, etiam quod specificationem , de quae non omnibus communis sit, etiam perversis , sed quae in rectis solam inveniatur i Ergo conversio ad quam qaisque tenetur in primo istanti usus rationis , est
103쪽
24 T act. de Deo o. Disp. II. deessent. s existentia Dei.
conversio ad Dem non solum sib ratione communi vitinii finis, re beatitudinis, sed ad Deum m singulari, & distinae , prout est ipsa homini vera beatitudo. Explicatur: Homo ex quo rationis compos est, non soleim obligatur ad appetendum super omn7a,& ante omnia suum
ultimum finem, & beatitudinem, sed ad coli candam suam beatitudinem, & vltimum finem in eo, in quo solium vere reperitur , nempe in Deo; alias enim, qui appetunt ex tunc super Omnia , S tanquam ultimum finem suam beatit dinem, sed eam colloeant in voluptatibus, aut in divitijs, implerent obligationem illam se conis vertendi ad Deum, quod nullus sane excogita vit: Sed collocare suam beatitudinem determi natu in Deo εἰ non in alio est converti ad Deum non solum sub ratione communi suae beatitudinis, sed singulariter ad ipsum in quo solita est fila beatitudo, qui istus est Deus in lingulari: Emgo tenetur ad istuira se convertere.
23 Nec iam obijcias, quod puer in illo pH-mo initio usus rationis Deum distincte , εr in sinagulari non cognoscit ;N lic ad ipsum se convertare non potest. Contra enim est, quia si illum ita non cognoscat,non erit quia ad illum sic cognoscendum non obligatur, quia supponimas iam obligari per cognitionem conisam; nec quia non potest, quia si concupiIcentia terrenorum non vincatur , sed quaerat debite, & inquirat suum ultimum finem, illum poterit cognoscere facili discursu ex creaturis,de ex se ipso, vi dictum manet, unde illius ignorantia erit vincibilis, Nculpabilis. alia in Sed dices t Proprijs viribus. non podest
vincere propriam concupiscentiam: Ergo nec vincere illam Ignorantiam: Ergo erit invincibi
lis. Respondeo, quod si non possit solis proprijs
viribus, potest per auxilia gratig ordinaria; Echoe susticit ut concupiscentia, & ignorantia et illa procedens lit vincibilis, quia invincibile; dicitur , quod quis nec proprijs viribus, nec ordianariis gratis auxilijs superare potest: alias enim invincibilis, di inculpatus esset consensus exhibiis tus inordinatae concupiscentis, quid quis dicat
x T ' Emonstraso est duplex i Alla a I priori, alia a posteriori. Demomtratio a priori debet esse per causam aliqtiam, vel proprie talem , vel improprie, δἰ virtualiter talem, hoc est vel per praedicatum aliquod prius ad
ipsum praedicatum, quod demonstratur , ut quam do demonstramus hominem esse admirativum, quia discursivus est, aut rationalis, quatenus P
dieatum rationalis, est prius in homine, quam
praedicatum admirativi. Demonstratio a pineis riori econtra se habetMuia per effectum posteri rem magis notum, demonstratur caula. Igitur quaeitio praesens de utraque demonstratione pro cedit , an videlicet possimus a priori demonstra
re Deum esse, te an id possimus demonstrare λposteriori. 2 Dico primo: Deum esse non potes demon inari a priori. Est contra Illust. Godoy, Bd alioso. sed communis inter alios. Et probatur,quia demonstratio a priori est demonstratio per caulam , vel propriam,vel virtualem: Sed Deum esse, vel existere, nullam habet causam: Ergo nequie demonstrari a priori. Probatur minori, quia Deus est ens a se, seu I se existens: Sed existere 4 se est existere sine causa exIstendit Ergo Deum existere
nullam hici causam. 3 Dices,nullam habere causam extrinsecam, 8t proprie talen , trabere tamen causam intrinse- eam, di virtualem,nempe ipseminet Deum esse
tialiter sumptum , seu ipsam Dei essentiam, quae est causa virtualis existenset mi, hoc enim non tollit quod Deus sit existens a se ; sicut quod latapientia ,& iussiitia, Ad misericordia Dei habeane causam virtualem in ipso Deo, non tollit, quod Deus sit ζapiens, iustus , & misericors a se. Sed contra est, quia in primis s essentia Dei meta
physica constituatur per suum esse, seu existere ,ve plures existimant, essentia Dei adhue metaphμliue sumpta non potest esse causa virtualis exista tiae Dei, quia non erie virtualiter adhue ab illa Histinuat Ergo saltem in hac sententia . Deum existere nullam ha t causam, adhuc vi alem. Se eundo, nam adhuc dato, quod essentia mctaphysica Dei distinguatur virtualiter ab eius esse , vel
existere,non potest intelligi pio prios ad ipsunt
esse, vel existere ut absolute causans virtualiter ipsum es, vel existere: Sed hoc eras necessarium ut ex illa tanquam ex causa .vimiali posset demonstrari a priori Deum esse, vel existeret Ergononi et causam virtualem , per quant. poliat demonstrari Deum esse. Probo maiorem, quia in qualibet causa prius est absoluae esse in rerum natura , quam causaee, vel saltein non posterius:EGgo similiter in essentia divina prati , vel saltem non posterius, est esse absolute in rerum natura. seu existere, quam causare adhuc virtualiter: Ergo non potest intelligi ut prius absolute caesaris
in rerum natura, quam ut ex stens.
Explicatur: Causare virtualiter Ipsum esse, sive existere Dei est iuxta contrarios, M iuxta Omnes inserre quod Deus existi: Sed essentia divitia antequam inteli gatur absolute existens, non potest intelligi ut absolute inserens ipsum Deum
existere: Ergo nec ut absolute virtualiter causannexistentiam. Probo minorem, quIa essentia divi
na pro prioti antequam intelligatur absolutoe
104쪽
ex stem, solum potest intelligi ut inserens condi. nate ,& hypotetice id ipsum quod inseret , di
cum quo connecetur, nempe si existati Ergo non potest intelligi et absolute inserens antequam intelligatur exillans . Probo antecedens, quia in
omni connexione, Et illatione vilius extremi cum
alio, seinper intelligitur haec hypotesis , nimirum, quod unum lὶ existat, infert existere aliud, secussi non existat, unde in omni connexione exta morum unum antequam intelligatur existens non
insere absolute, sed solum hypotetice, nempe si
existat, exillantiam alterius.
Explicatur amplius : Quantumvis detuleonnexio inter essentiani Dei, & eius existentiam, solum sequitur,quod si existat essentia Dei,existat necessario eius existentia, sic enim explicatur omnis connexio:sed vi huius connexionis non m test probari existentia Dei exercita, seu existens absolute in rerum narura, nis intelligatur etiam essentia e iis ut existens, quia li non existat,quana
tumvis connexa, non probat extremum conne
nexionis , secus in connexione essentiae divinae cum existentia, quia ad hanc lassicit quod Deus intelligatur essentialiter, & quiddilative Deus, ainferat absolute ipsum existcre. Sed contra est, quia vel inquis lassicere quod intelligatur obieactive.1ive in statu oblectivo quiddilative Deus;vel quod intelligatur exeicite, & absolute essentiali ter, de quiddilative Deus: Primum non lassicie, secundum intelligi nequit ante existentiam: Ergo non salvatur essentiam Dei pro priori ad existere suum illud Inserre a priori. Minor quoad prima parterit probatue, quia quantumvis intelligatust Deus essentialiter,&quidditasve Deus, hoc est
perseressimus in sua essentia, & quidditate, sive quo nihil melius excogitari possit, non potes a sui salebat D. Thominu a quaest. I. num. F.ὶ quod sit in re ns detur quod sit in N ahquid, quo nibit melius cogitari potest, quod non 8s da tum a negantibus -- esse : Ergo quod Deus
intelli statur obiectivὸ, sive ex eonceptu hoc obieructivo Deus, quidestativo, & essentialiter talis,non sufficit ut ex hoc inseramus absolutei di nulla alia data suppositione,ipsum absolute existere.Quoad
secundam vero partem etiam probatur, quia inatelligi exercite, & absolute es entialitern quidaetati.e Deus, est Intelligi ut absolute existens cum praedicatis mentialibus, Ee quidditativis Dei, sive intelligi ut habens ea praedicata exercite, & a solute in rerum naturat Sed hoc implicat Intelligi antequam intell;gatur ex;stensi Ergo Id imii potest intelligi ante existentiam.
aerum medium inter Obiectivum et nita,&exercitum existentis , nempe statum vialem , in quo
essentia intelligitur in via ad existentiam; & illam inserens absolute, de sic posse Intellis Devin eL
sentialiter talem pro priori ad existentiam, num connexione, & illatione absoluta existentiae. Sed oentra est primo, quia talem statum vialem medium satis esticaciter reprobavimus in MetapbDP. ρια . t r. mer. 38. Secundo, quia illum statum vialem mcilium inter existent Em, deessentiam signate, de obiective sumptam solum admittunt sui Autliore, in esseniijs creatis, & hoc ad salvandum fieri intrinsectim rei ante factum csse:sed hoc non licet trasserre ad estantiam Dei. qui non habet,nec fieri nec factum esse,sed solum
esse: Ergo.Tertio,quia saltem sequitur ex essentia
Dei pro priori ad illum statum vialem non posse argui,ipsam esse in statu illo viati,sed solum ex illari intellecta in illo statu vitii probari posse a
priori eius existentiam: hoc autem comumne est omni enti finito, de creato, quia etiam ex eius essentia ut in statu viali ad existentiam infertur i iam in eodem reali instanti existere absolutet Tune sie, sed propter hoe nemo dixit, de ente quolibet creato posse protari a priori ex eius cusentia ipsius existentiam: Ergo. 8 Confirmatur, nam quod non potest demonstrari contra illud negantes absolute non potest deinonstrari , demonstratio enim instituta est
ad convincendos, & suadendos neuantes, vel salintem dubitantes: Sed ex essentia divina in Illo statu viali convinci non possitnt dubitantes , aut ne gantes Deum existere, nam qui negat Deum existere , plane stales negat ipsum esse in statu visi ad existentiam: Ergo ex essentia divina in illo st tu visi demonstrari non potest Deum cxistere, &consequenter nec I priori. Vrgetur, nam accipe quidquid velis pro essentia divina, v. g. Deum es sentialiter ect ens persectissimum, quo nihil ni lius excogitari non possit, sane ex hoc argui non potest iuxta D.Thom. ipsum esse, seu exissem,nLai supponendo dari seu existere tale diis persectissimum i Ergo ex nullo conceptu essentiali Dei
potest argui absolute & a prion, Deum esse, nisi
supponendo probandum , di consequenter, veru
demonstrari non potest a priori. 9 Et quident supponamus Atheum, vel ne pantem, vel dubitantem an Deus sit; & quod illi sic obijclas: Deus essentialiter sobstantia immurialis omnino, vel aetas purissimus , Desens
perfectissimum , ase, vel aliud , quodvis,
quod velis accipere pro essentia Dei:) Sed quodes essentialiter tale, essentiaditer, di neesario exsit i GH Deus essentiature, ct Meessario ex M. Facile quidem respondere potest; disti
guendo maioremi Deus etantialiter obiectivensignate, seu ex suo coi,ceptu obiectivo est sinantia inuriateriali silina actus purissimus,&c. conc do: Deus exercitu In rerum natura, aut sub K-ve in se, & abistu id est ei sentialiter talis, vel nego , vel de hoc ipso dubito, quia vel nego, vel
105쪽
86 Tract. de Deo uno. Disp. II de sent .F ex flentia Dei.
dubito an existat In rerum natura substantia im- materialissima, actus purissimus, ens perfectissimum, M. & si iliter distinguet minorem: Quod est essentialiter obiective,seu ex suo conceptu obiectivo tale, essentialitur, & necessario existit, ex hoc praecise quia est tale obiective, veI nego, vel dubito: Si sit tale exercita , absolute, & subiectave in rerum natura, concedo: Sed an ita sit tale dubito, vel nego, quia dubito, vel nego id ipsum existere plusquam obiective in intellectu.Sane nisi supponeret, ipsum esse exercite, sebies Ne a solute a parte rei tale, nihil contra ipsum probari posset; hoc autem esset supponere probandum, nempe esse, seu existere a parte rei ens perfectissimum, aut substantiam immate talissimam,
hoc est, ipsum Deum: Ergo nisi supponendo pro-b dum, nihil probari potest, & consequenter nec demonstrari a priori Deum esse. Vide quaes.
Io Dices is an, demonstrari posse a priori ex m. quod ex suo conceptu obiectivo Deus est acta purissimus, di alias ex tali conceptu obiectivo possibilis, seu non implicans contradicti nem, sic arguendo: Actus purus de linea entis, s
semel est possibilis, necessario exsit: Sed Deus es Myus partis de linea ensis, ct es possibilis:
go misit. Sed contra, quia negantes Deum sue actum purum de linea entis existere, eo ipso negant ipsum posse existere, seu esse possibilem pro
Codem reputantes unum ac aliud : Sed demon-yrari non potest a priori ipsum esse possibilem:
Ergo nec ipsum existere. Probo minorem, quia
nequit demonstrari de aliquo, esse possibile, nisi ab eo qui cognoscat, quid illud est essentialiter,de quiddilative, seu quid involvat in suo conceptu obiectivo, nam si hoc nesciat, nesciet sine an imvolvat implicite praedicata repugnantia: Sed a nobis cognosci non potest, quid Deus sit, vel
aeriis purus essentialiter, & quiddilatave, ut vidimus ex D.Thom. quaes. I. a num3 8. Eergo nec
demonstrari a nobis potest a priori,quod sit re ipsa possibilis.
I I Contra secundo, quia vel concipitur actus purus , seu Deus prius ut possibilis, quam ut existens, vel non prius sed simul λ Si non prius, sed simul: Ergo ea demonstratio ex eo quod sit POL sibilis, non est a priori, sed a simultaneo vel e
dem, & consequenter non erit demonstratio a
priori, imo nec demonstratio, sed probare idem per idem. Si intelligitur prius ut possibilis, non potest ut prius possibilis inferre existentiam p
steriorem, quia vel inferret illam ut ab alion hoc repugnat, quia repugnat Deum enistere ab alior Vel a se, & hoc etiam repugnat, quia repugnat possibile pure tale dare sibi existentiam, quia nemo dat, quod non habet: Ergo implicat, quod Rcriis purus ut prius possibilis inferat existentiam posteriorem. Unde facile responderi posset argumento praeiacto distinguendo sic: Actuspuras, Ffemel es probe possibilis, necessa io misit, nego, quia potius necessario non existet, nec a se,
quia repugnat. quod possibile det sibi existere. nec ab alio, ut per se patet: SUemelfit risibilia, ct exsens, concedo; sed hoc pacto iam supponitur probandum, quia in minori debet sie dicii
Sed Deus es actus purus , ct es possibilis M.
O Misens sic supponitur ipsum existere,quod
erat probandum. Vel aliter, potest Atheus negare minorem, quoad secundam partem , nem quod Deus sit possibilis, quod ab arguente Proribari non posset a priori, ut dictum manet. ra Deinde probatur conclusio ad hominem
contra Illust. Godoy: Quia si existentia esset demonstrabilis a priori de Dςo , iuxta ipsum haec propositio Deus es esset nobis per se nota r Sed
hoc est contra ipsum: ErgoProbo sequelam,quia iuxta ipsum propositio,in qua prima passio enu ciatur de essentia est per se nota, quia essentia ducit immediatam connexionem cum prima palsi ne i Sed si de essenti ei potest demonstrari ex stentia , dicit etiam connexionem immediatam cum illa:siquidem inter essentiam, & existentiam nihil datur medium t Ergo propositio in qua enuntiatur de Deo existere, id est , hac: Deus exsit,mi nobis per se nota.
Is Dices: Ex hoc solum probari, quod ea propositio sit per se nota secundum se, quia s
cundum se importat immediatam connexionem subiecti cum praedicato ; sicut enunciatio primae passionis ob eandem rationem est etiam per se nota secundum se. Caeterum tam prima passio ae subiecto , quam existentia de Deo est demonstr bilis quoad nos, Ee non per se nota nobis, quia mediat inter extrema connexionis definitio suis. lecti, quae assiunitur ut medium ad demonii ramdam passionem, & definitio, vel quasi definitio Dei , quae iniimitur ut medium ad probandam de Deo existentiam. Sed contra est , quia licet hoc ita sit respecta propositionis, in qua enunti tur prima passio de subiecto ; tamen propositio. in qua enuntiatur prima passio de definitione subiecti erit per se nota quoad nos, quia adtracquoad nos est connexio immediata sine ullo meis dio probativo: Erso pariter propositio, in qua enuntietur existentia de definitione Dei , erit etiam per se nota quoad nos, unde si Deum definias . vel quali definias,em isse , aditu purus, vel
sussantia immateria sima, it per se nobis notum. existere ens ase, existere actum purum, aut substantiam immaterialissimam, quod tamen linse Godo negat, de debet negari eisdem funis
tamentis , quibus negatur, esse Per se notum umbis Deum esse. r Nec valet si dicas, adhuc enuntiationem primae passionis de definitione subiecti non esse per se notam quoad nos, quia potest demonstrari
106쪽
Vuaest. III. An possit demonstrari Deum esse' η
medla definitione primi passionis, quae dissitatio
est medium quoad nos. Contra enim est quia saltem sequitur enuntiationem definitionis primae
passionis de definitione subiecti esse per se notam
quoad nos , quia iam nullum restat medium interutramque , & consequenter nec inter subiectum,& prpdicatum talis enuntiationis: Ergo pariter enuntiatio in qua enuntietur definitio existentiae
de definitione , vel quas definitione Dei, erit per
se nobis nota, quia adhuc quoad nos nullum erit medium connexionis, unde ii ipsum existere , vel existentiam velis definire, exercitium essendi in rerum natura , & Deuin ens isse, erit haec per se notat Ens ase exertite es in rerum natura, seu exercet ad Iu esse in rertim nasura: Sed adhuc ista non potest admitti vi r se nobis nota propter eadem motiva, quibus non admittitur ut per se nota nobis haec Deus est,nempe quia de ente ase,
nescimus quid sit, & quia illa negatur ab Atheis de quia PP. non stultra laborarunt in illa demonia stranda: Ergo nec admitti potest , quod existentia possit demonstrari de Deo a priori. Is Conscinatur,quia demonstratio ὀi priori, quoad nos talis,debet procedere ex propositionibus immediatis quoad hos: Sed non dantur propositiones immediatae quoad nos, ex quibus posisit a priori deinonstrari Deum esse: Ereo id non potest demonstrari a priori quoad nos Probo munorem; quia illa propositio , quae debet assilini, nempe ens a se existi, aut actui pumi exsit non est immediata quoad nos, nec alia propositio assignabitur a contrarijs in qua de aliqua Dei definitione enuntiet existentia, quae propositio sit immediata quoad nos: Erso non dantur propositiones immediatq. ex quibus possit a priori de monstrari Deum esse.
16 Biscies primo: propterea non posset demonstrari a priori Deum esst, quia non darerur sufficiens diiunctio, de prioritas Dei ad sit mi esse , seu quia Deus essentialiter est suum esse: Sed datur sussieiens distinctio. Npriorita licet Deus sit essentialiter suum esse: Ergo potest demonstrari a priori Deum esse. Probo minorem, quia Deus, vel saltem Intellechis divinus essentialiter est suum intellisere;& tamen d tur lassiciens distinctio, & prioritas Intellectus divini ad suum intelligere, ut possit demonstrari 1 priori intellectum divinum intelligere, sive esse in actu intelligendi:Ergo pariter, licet Deus sit suum esse. Confirmatur primo: Prima passio potest de subiecto a priori demonstrari demonstratione t si quoad nos, quia videlicet, licet inter illam , de subiectum nihil mediet re ipsa, & secundum se, tamen quoad nos mediat definitio subiecti, quae potest esse medium demonstratio is quoad nos: Sed pariter, licet inter existentiam divinam & eL sentiam nihil mediet re ipsa, de secundisn se, mediat tamen quoad nos definitio ipsus essentiae divinae: Ergo potest demonstrari existentia de essentia , priori quoad nos. Secundo, quia scientia Dei,vel eius intellectualitas est primum Dei attributum, immediate connexum cum essentia: Et tamen D.Thom. demonstrat intellectualitatem ex immaterialitate Dei, quae est eius essentia, qtiram demonitrationem , ut vere talem , & a priori r cipiunt Thomistae omnes: Ergo pariter potest d monstrari existentia de Deo licet immediate cum ipso connexa. Tertio: Haec est vera demonstratio a priori: Ens stimme a Male, actualitate essentiae iecessario est in adiu existendi: Sedineus
es summe actualis aetualitate essentiae: Ergo necessario es in aetti ex sendi: Ergo existit: Ergo
Deum existere dinaonstratur a priori. Probatur anteceden . quia haec est vera demonstratio a
priori: Intelleritas summe actualis,osumme immaterialis necesseris es in actu intellared Sed intel eius druintis es summe actualis, furaris immaterialis: Ergo est neeessario in actu tellia genti Ergo pariter ilia prior, quae eodem modo
non daretur sussiciens distinctio , de prioritas cum connexione a priori,concedo: Praecise ex delectu prioritatis, aut dii inctionis, nego causalem; dedistinguo minorem eodem modo. Ad cuius probationem,concessa maiori, de minori, diliinguo consequens distinctione data;quia nos non nega
mus demonstrati posse a priori existentiam de Deo . nec ob defectum distinctionis existentiae ab ipso, nec ob defectum solius prioritatis ipsius Dei, seu suae essentiae ad existentiam, sed quia eL sentia ve prior ad existentiam . non potest respoctu nostri inferre absolute existentiam , nec cum illa importare connexionem absolutam, eo quod
pro priori ad existentiam tantum potest intelligi
in statu obiectivo ut supra arguebamus. Econtra
autem contingit in intellectu divino respectu sua intellectionis quia cum possit a nobiς intelligi inatellectus divinus ut prius existens ad suam intellectionem, eo quod non existit per illam , potest intelligi in illo priori ut absolute inserens intellectionein pro posteriori, sive ut dicens absolutam connexionem cum intellectione , & ideo ea intellectu potest a priori demonstrari intellectao. 18 Vel aliter respondeo, omissa maiori, in gando minorem. Ad cuius probationem, comcessa malos, Se minori , nego consequentiamς quia prioritas exacta in subiecto, me medio do. monstrationis respecta conclusionis demonstratae
debet esse talis, quod medium possit intelligi prius existens in subiecto, Se prius illi conveniens
absolute, di exercite, quam praedicatum . quod ex ipso demonstratur; haec autem est iurorentia
107쪽
88 Tract. de Dumno. Disp. II. de Usint.ae existentia Dei.
inter existere, de intelligere, quod ante ipsum ex stere subiecti, nullum medium potet 1 intelligi ut
absoluten exercite illi conveniens,liquidem in icctum antequam existat, nihil est,nec habet, nec illi convenit absolute, di exercite; caeterum antequam intelligatur sit biectium intelligens in actu, potest illi convenire absolute, di exercite aliud praedicatum , quod possit esse medium ii priori connexum absolute cupa intelligere , quia propriori ad intelligere iam intestigitur absolute, &exercite exiliens, unde poteli habere medium a priori, vi cuius possit demonstrari de ipso ipstanintelligere. Eli dicere, quod medium demonii rationis a priori debet este prius in exiliendo ad prae vatum demonitratum; & cum essentia intelia tectus possit cile prior in existendo ad intellecti nem , clientia vero hon possit esse prior in exilie-do ad exilientiam, quia per illam existit ; ideo essentia non nabet prioritatem tussicientem , ut ex illa demonstretur exilientia licet intellectus talem prioritatem habeat, ut de illo demonstretur intellectio. is Ad primam confirmationem, concedo
quod I rima passio potest demonstrari de subiecto, sed non praecise quia ut cumque mediat definitio subiecti; sed quia subiectum, di cius definitio, seu essentia intelligitur absolute millens, Nabiolute connexa cum prima passione pro priori ad primam pusionem Caeterum licet interDeum, S existentiam mediet definitio, seu quali definiano Dei,seu eius essentia explicita, haec tamen non praeintelligitur absolute exiliens , & consequenter nec absolute connexa cum exilientia, ut supra iam ostendimus; unde est clara disparitas. Ad secundam confirmationem inditer dico, quod intellectualitas est primum attributum , cum quo essentia connectitur absolute a priori, quia praeintelligitur absolute existens pro priori ad illud; sed
essentia divina non prae intelligitur absolute existens ante existentiam , & ideo nec absolute comnem cum illa, quia antequam aliquid absolute existat, nihil insere absolute, & cum nullo abs lute connecti me , sed tantum hypotetice , sub potest quod existat, quae hypotelis non veri ficatur ante existentiam; unde essentia non potest esse medium, ex quo demonstretur a priori exbstentia.
ao Ad tertiam, nego quod illa sit vera demonstratio; quia vel ly mssum, adluale adyu litate essentia, sumitur pro eo quod cxercite, &absolute in rerum natura est tale, vel solum pro eo quod obiereve, sive ex suo conceptu obiectuvo est tale Si primum, idem est is alissime ac existere , quia rem existere nihil aliud est , quam esse exercite in rerum natura id quod essentialiter
est, sive exercere in rerum natura adhaesitatem
essentiae; unde si ex hoc insertur exscre, insertur
idem ex eodem, di probatur idem per idem sust,
ponendo probandum. Si secundum. salsa est maior univeri aliter, di ex terminis, prout debet lumini ad veram demonstrationem, quia ex quo alibquid sit obiective, aut ex tuo conceptu obiectivo suminc actuale actualitate essensete, non arguitur,
quod ita sit absolute in re, nisi supponatur dari iare aliquid ita summe adluale, quod esset iam suinponere probandum: Non ergo est vera demo stratio. Ex quo ad probationem, concedo, quod illa de intellectu divino iit vera demonstratio, &nego consequentiam propter manlisam dilp,ritatem, quia in tu licchus praesupponitur absolute millens in sua immaterialitate,dc ac ualitate actus
primi ante intellectionem , di lic potest sic assumi pro medio a priori ad inserendum ipsum intellia
gere; iecus esscntia Dei quae ante exilientiam non Iupponitur absolute exiitens adhuc cu lira actu litate ellcntiae; quia nihil estentiae exiliit ante exustentiam. Mitto,quod actualitas estentiae proprie nominat existentiana, unde idem est dicere Deus es summe ad tualis actualitate essentiae, ac dicere Deus e ummae e Flexu, unde dum assumitur adprobandum Deum existere, quod Deus est δε-- me aerualis ae ualitate essentiae, idem est ac si asta sumeretur, quod Deus est θνα- ex sens, quo pacto est probare idem per idem , di supponem
probandum ; unde qui negaret, Deum ex sere, pari ratione negaret Deum esse summe actualem actualitate essentiae,loquendo a parte rei, & cxtra intellectum. a I Dices , actualitatem essentiae non est eidem omnino ac exiitentiali sed esse aerialitatem vialem, quam habet essentia a parte rei ablolute ante existentiam. Sed contra est, quia ut supra a guebamns , haec actualitas vialis a Parte rei non minus in qualibet creatura, quam in Deo,est connexa absolute cum existentia illius exercita pro posteriori, unde iuxta suos Authores, nunquam omnino essentia creata liabet illam actualitatem essentiae a parte rei, quin exercite existat a parte
rei: Ergo si liceret ex illa actualitate incntia de monstrare a priori exiistentiam , de qualibet cre tura posset a priori demonstrari ipsam existere. quod tamen nemo dixit. Dices, non posse id demonstrari de quali t creatura,quia non quaelibet creatura est de facto, & absolute achralis actualitare essentiae; secus Deus, qui essentialiter, & n cessario eli adhialis achialitare essentia a parte reL. Sed contra; quia hoc ipsum est probandum,si velimus demonstrare a priori Deum esse;Athei enim hoc ipsum de Deo negabunt: Sed hoc a priori probari non potest : Ergo, nisi sapponendo probandum,demonstrari non potest a priori Deum esse. Uide,quae diximus is Metaphom pricitat quam contra huiusmodi actitalitatem vialem essentiae; nam ex ibi dictis satis superque constat talem achialitatem intrinsece vialem admitti non posse,adhuc in aceaturis: Quanto ergo minus in Deri
108쪽
III. An possis demonstrari Deum esse' 89
Deo In quo repugnat fieri ipsi is intrinsecum, seu transietus intrinsecus ad esse de non esic, de cons quenter status ille vialis intrinsectas.lmo & repugnat in Deo status aliquis intrinsecus pol sibilitatis dili initiis adhuc virtualiter a statu exilientis, ex quo probari possit,ipsum existere;na si Deus pro aliquo priori posset concipi ut postibilis, pro quo nondum conciperetur ut existens, absilubio pro illo priori non esset necessario, & absolute connexus cum existere, quia possibile ut possibile non potest necessario inferre absolute nec existere ab alio ut patet in qualibet creatura ut possibili, nec existere a se, quia nihil potest a se ut possibili habere quod actu existat, sicut nihil ut possibile potest sibi dare existentiam , unde sequeretur, quod Deus cotingenter existeret,& transeundo de possibili ad existere quod nunquam cotingere potest, nili contingenter,& ab extrinseco, quia nihil possibile potest habere a se quod existat, sed soli impotest illud accipere ab alio. Imis nihil ut possibile
radicat aut inscrt nisi passiones ut pol sibiles;vnde dato casu quod essentia divina radicaret existentia essetia divina vi possibilis radicaret solum existentiam possibilem,non exercitam;exercitam a tem solum radicaret hypoteticὰ , sub conditione nempe, quod actu existeret, quod verisicari non posset ante existentiam, unde 'nunquam posset
Illam absolute inferre a priori. a et obi jeies secundo i Supposita distinctionerationis,seu virtuali inter essentiam, & existentia; essentia divina est causa virtualis suae existentiae, Nexistentia es eius virtualis essentiae: Sed omnis et sectus demonstrari potest a priori per sua causam, etiam si solita sit causa virtualis:Ergo.Confirmatum Non alia ratione attributa divina deniostra tur a priori de Deo, nisi quia supponunt vi albter essentiam divinam ut causam virtuale attributorum: d etiam existentia divina si semel virtu liter distinguitur ab essentia, illa supponit ut causam virtualem:Ergo.Respondeo,distinguedo maiorem:Supposita distinctione virtuali,estentia divina est causa virtualis existentiae in genere cavst e scientis ut radicantis illam absolute nego mai re:In genere causς materialis pure receptivi illius, concedo maiorem: Et distinguo minorem eodem modo;quia per causam materiale pure receptiva nihil a priori demonstratur,cum illa non possit in-krre a priori , aut radicare id quod pum recipit, quod praesertim veru tene: in causa materiali linsius existentie quq no potest intelligi existens ante ipsam,& consequenter nec exercite & absolute illam inserens aut radicans pro priori ad eam, quia nihil intelligitur exercite radicans,aut inferens absolute aliquid exercitu, nisi ut pro priori existens. Ex quo ad confirmationem, distinguo causalem Nisi quia supponunt essentiam divinam ut causam virtualem pro priori existentem,concedo:Vt pure possibilem lego causuem,de distinguo minorem eodem modo neg ne cosequentlam,quia essenatia divina pro priori rationi; at attributa intelligitur exilies exerciten sic intelligitur exercite causans,radicans,& inserens a priori attributa.& ideo ex illa a priori demolitantur. Attamen pro priori ad existentiam implicat in terminis, quod essentia divina intelligatur existens, unde implicat quod intelligatur pro ' ori exercite,& absolute causans existentiam radicans i lam,aut eam absolute inserens,& conlaquenter quod ex illa a priori dem
a s co secundo i Drum ex fere potest ex maturis evidenter 2 nobis dems, a ri aposter. ori. Eii communis inter omnes Philosophos,& theologos,ita ut oppositam varijs ce suris inurant, iam eam haereticam, iam erroneam. iam parum in ii de tutam,iam errori proxim1,iam temerariam esse dicentes.Ratio autem harum c surarum est, qua primo probatur conclusio,nempe ex Sacro rextu.Nam ost. U Rom. I .sic RP-gait Gentiles Pluto: bphlo : Quia quod notum es Dei manifestam est in illis; Deus enim illis manifestarit; im sibilia en m ipsius a creatura muni, per ea quae ficia sint, issellecta ec piaciantur, sempiterna quoque eius virtus, ct divi nitas, ita visiat inexcusabiles, quia eum est ri ossent Deum, non fleuit Deum Hor caet erant, aut gratias egerunt. manuerunt in cogitati .mbus suis, e e. ana: Apoll.verba lic communiter Ponuntur, praesertim a D.Thom. Probat enim Apost. Gentiles Philo: phos Deum cognovisse.
Pia quod notum est Dei manifestum est in illis,
id est quod deDeo ab homine per rationem cognosci potest, eis patens, de manlisum est; idque probat Desu enim illis mansestitat nempe interius illis infundendo lumen naturale rationis , de discurIivum,&exterius eis proponendo creaturas,& mundi opificium, tu quo veluti in speculo res plendet Dei sapientia, potentia, virtus, de divini-ἈS,admodum quo virtus causae resplendet in litis esse stibus de artis ingenium, in ineiacto , Di tilia enim 'sius 2 ereatura mundi per ea quae dia sunt intellecta eo pietantur, quali diceret; licet ea, quae sunt Dei, invisibilia sint in se ipsis a creatura mundi,id es ab omni homine in mundo militante,tamen inter ea, quae iacta cernuntur oculis ipsis,conspiciuntur intellecta sicut sapientia de i genium artificis in se ipio inviii bile conspicitur in artefactis ipsius ognoverat ergo Deu evidenter,& demonstrative ex ipsis Dei operibus, Deo illi praedicto modo manisestanter Si ergo non simi Deum glori semerunt, nee gratias egerunt, excusabili unt.1 Confirmatur ex illo Sap. I r. A magnitudine spetiei errature eo ossibiliter polrrit Creator borum videri: Sed cognoscibiliter videri ex magnitudine creaturae, de speciei eius, ac
109쪽
96 vaa.de Deo τηο. D p. II. de e sent .s existentia Dei.
decoris, est evidenter ex illis demonstrari: Ergo potest Deus, seu ipsius existentia evidenter excreaturis demonstrari. Rursus conficinatur ex illo Iob. I 2. Interroga iumenta, ct docebunt te, O Oolatilia coeli. O indieabunt tibi. Loquere terrae , ct respondebis tibi, ct narrabunt pisces mari . Quis ignorat, quod omnia haec maniudomini fecerit. Quasi dicat: Si Deum esse ignoras , interroga iumenta, m. nam ea Omnia Ο iective , & tanquam effectus narrant, docent, respondent, indicant, & loquuntur suam causa nempe ipsi in Deum,quis enim i rara quod omnia baec manus Domini fecerit. Unde idem Iob. cap. 36.sic ait: omnes bomines indent eum, useu ue intuetur procul. id est , exponunt PP. quatenus ex ipsa ratione naturali colligunt, &re pectum habent ex mundi operibus, ipsum esse. Vnde Athanas. lib. conre. M. sic ait: Ex Emmersitatis ordine ae consensu Principem , ct Adminis atorem intelligi necesse est Deum. N CianZenus citiam, Orat. q. sic ait: Ni sprofecto hebes, ct stollidus, qui non bucusque , sid est, ad Dei existentiam in progreditur . naturalium que demo rationum vestigia sequitur. Ergo ex Sacro Textu, & communi re. expositione Deum esse demonstrari potest ex creaturis. a s Dicas soriam primo, his locis solum asseri, quod Deus possit cognosci ex creaturis, non autem per demonstrationem , aut evidenti discursu sed latis esse si intelligantur de cognitione probabili per discursum probabilem elicita; ideoque sententia negans posse demonstrari evidenter , Eberari posse a censuris, quibus innitur. Sed contra est , quia omnes textus relati e Primunt cognitionem evidentem e Sed cognitio evidens nequit esse,nisi per demonstrationem, ut omnes fatentum Ergo 'laudati textus exponi non possunt de cognitione pure probabili. Probatur antecedens, quia in primis Apost. ait, fuisse manifestum Gentilibus, quod de Deo est cognoscibile,item quod Deus illis manifesavit, item quod invitabilia ipsius per ea quae tacta sunt intellecta conspiciaturi item lib.Sap.dicitur,quod
a magnitudine speciei,& creature poterit creator hora videri. Item Iob miratur,quod quis ignoret quod manus Domini creaturas fecerit, adeo evudentem existimatDei potentiam in operibus eius. Item Lit,quod omnis homo videt eum,& quisque intuetur procul.Athanas etia ex universitatis o dinen consensu necessum esse,inqui Deum intelligi mundi Principem, & administratorem, existumans de uno ad alio esse necessariam consequeniatiam. Naziamenus item, eam consequentiam ita manifesta iudicat ut nimis stultus, & hebes sit qui eam non insertat qui demonstrative non progreditur ex creaturis usque ad demonstrationeminit Sed esse manifestum, umque Gentilibus id manis assesin ipsis conspici iderismines homines
id Gidere, Se intueri licet procul,idque per constaquentiam necessariam.n ita mani fultam, ut miratione dignum iit,si quis eam ignoret, di nimis hebesn stultus sit, qui demonstrando ad illam non perveniat,evidentiam aperte significat,evidentem cognitionem, Se consequentiam, ut per se patet, non aurem pure probabilem,& Obscuram, aut incertam: Ergo ineptissime , & contra litteram exponuntur praedicti textus de cognitione,& consequentia solum probabili. 2 6 Contra secundo,nam Sacer Textus exponi non potest,nisi temere saltem, contra unanim: DPin Theologorum mentem : Sed communiter PIR&Theologi laudatos textus exponunt de cog Nitione, Ac consequentia evidenti ex creaturis ad Deum: Ergo non nisi temere exponi possimi de cognitione,& consequentia solum probabili: Erie ergo ad minus temerarius . qui negaverit Deum e c creaturis posse evidenter cognoici. RespondeuSmiling. Fore quidem temerarium Philosophice, qaia est contra communem sententiam Scholasticorum,non ut Theologor sed ut Philosophoru, quia Scholastici solum ut Philosophi ratione evidenti demonstrant ex creaturis, Deum esse Io vero sore temerarium theologice, quia scholastici non demostrat Theologi Dei existentia ex creat ris Sed cotra est,quia licet vi Philo lii illa exercite demonstrent, & non ut Theorigi, tamen ut Theologiine theologice demonstrant ex praelaum
datis textibus, qui loci theologici sunt, id esse dea monstrabile philosophice :Ergo qui id negaret,noselum contra illorum ut Philosophorim, sed etiavi Theologorum,unanimem consentum 1entiret, de temerarius Hret theologice etiam. Nec obest. quod unus, vel alter Theologus laudatos textus exposuerit de cognitione solum probabili iam id Nori evacuat communera unanimem Theolog m expositionem de cognitione evidentin dem strativa, potissime cum ipsi textus illum satis era Preste contineant,&non nisi violenter detorqueri Possint aducognitionem probabile nam ad evid rem negandam nullum,uel leve fundamentum est in Sacro Textu, o nec ex ratione naturali afferiatur aliquod inconveniens, ne de evideti cogniti ne intelligantur,cu philosophice habeatur tem Tarius,qui cognitionem evidentem existentiae Dei ex creaturis possibilem negaveritaSed quod unus,
vel alter holasticus negat contra Vnanimem caeterorum Scholasticorum consensum, exponendo Sacrum Textum contra eorum mentem , di hoc violenter,& voluntarie absque vrgenti fundamento,nec in Sacro Textu,nec in ratione natural temerarius habetur: Ergo.
x Sed dices esse fundamentum ad exponenis dos praedictos textus de cognitione solii pratabuli,quia saepe in Sacro Textu ly videre intelligitur de cognitione obscura , &per fidem ut quando Christus dixit, ann. r . Qui videt me vides, ct
110쪽
cri l. III. An possit dem onstrari Deum est 'f
Patrem meam, vel per solam coniecturam pro- ababilem , ut quando Gre f. i. dicitur: Vidumulier, quod limum bonum esset ad vessendum. Similitet ly mamissari, aut manifestare , nam
Dan. x7. Icit Christiis: Pater, manifesitan men tuum bominibus, quos dedisi mihi, cum tamen illis non id manitalasset evidenter, sed obscure per fidem. Et cum Getes. 8.dlaidum. Ne omni
bomini cor tus manifeses,quod no intelligitur de manifestatione evidenti, sed probabili per verba: Ergo pariter posset intelligi in textibus allegatis. Nego consequentiam quia est ridicula illatior Hoc verbum in uno textu intelligitur in hoc sen-MErgo in eodem potesto debet intelligi in alijs,
potissime,quando adest diversum fundamentum, , uti adest in proxime relatis ut intelligantur de cognitione non evidenti, quod quidem minime adest in allegatis a nobis, ut cuique videre licet. a 8 Sed dices, adesse fundamentum, prase ita in Apost. vi intelligatur de manifestatione, di cognitione probabili; nam eius intentum erat arguere Gentiles Philosophos ut inexcusabiles, eo quod, cum Deum cognovissent,non sicut Deu glorificaverunt: Sed ut essent inexcusabiles satis
erat cognitio probabilis,quia p. hanc sufficien-rer obligarentur ad ipsum glorificandum: Ergo. Respondeo primo, distinguendo: Eius intentum
erat arguere illos ut cumque tanquam inexcusabiles, nego: Vrgentissime quam posset arguere illo concedo maiorem,& distinguo minorem:Veessent inexcusabiles ex motivo lassicienti satis erat cognitio probabilis, concedo, vel omitto:Vt essent inexcusabiles ex motivo urgentiori, nego minorem, & consequentiam, quia Apostolus non vi cumque, sed urgentissime , quam posset, eos obiurgat ut inexcusabiles; ad hoc autem utitur medio urgentissimo, nempe, quod illis maniis
stum fuerit, & illis Deus manisestaverit, & perspicue intestexerint invisibilia Dei, sempitemamque
virtutem. & divinitatem; & ad hunc modum araguendi, & obiurgandi eos, non satis esset cognitio, se manifestatio solum probabilis , sed conducebat plurimum evidens , & Perspicua,& propterea ea utitur. Imo quamvis sufficeret probabilis, non est credendum, quod Apostolus ea sola eos argueret, sed ex evidenti, & perspicua, tum quia hanc exprimunt eius verba, tum quia haec magis eos urgebat, & Apostolus ad obiurgationem glamedium urgentius eligere oportebat, & non sorum sufficiens. Uel secundo respondeo, quod si solum esset possibilis cognitio probabilis de exitistentia Dei, quae est cum soniadine,& contingeniaria falsitatis, hoc non esset lassiciens ad eos arguendos ut inexcusabiles, quia sorsin respondere possent: Non potuimus de Dei existentia omnino certificari; N ideo ipsum adorare, Sionficare, &colere detrectavimus , quia ad cultum divinum exliibendum maiorem certitudinem desiderabamus,& non potuimus maiorem assequi, unde noluimus colere , quem formidabamus non esier Ne ergo hoc estugium haberent ut illud praericluderet; opportuit Paulu eos ex evidenti,& peria Picua, ac certa manifestatione divinitatis arguere. as Sed dices: Plures fuerunt inter Gentiles, qui talem perspicuam, & evidentem cognitionem habere non potuerunt, scd ad summum probabilem: Et tamen non propterea fuerunt excusabules: Elgo cum sola possibili cognitione probabilis at sic cognoscentem Deum, esse inexcusabilem. Respondeo negando maiorem,quia evidens cognitio existentiaeDei ex creaturis per quandam n turalem , & Obviam demonstrationem, di consequentiam, omnibus pervia cst, si mente vicijs non praepedita discurrere velit; nimis enim habes,
stultus es, inquit Damascenus, qui usque ad
Dei ex sentiam non progreditur , Nattiralium demonstrationum vestgia sequem, & ego dico,
mente captus, aut rationis impos est, qui eo viaque progredi non potet , si velit. Vide suprii
Nec oppositum convincit Vam 2, allegans N Haiuen. Orat. I . dicentem, quod mens ex crsa turis Auctorem earum coniectura quaEam collia Sit, quia nomine conrecturae consequentia debet
inpelligi, quali dicat, consequentia quadam, hanc enim patitur acceptionem 1 lilius Oratorius, quo ibi utitur. . o Respondebis secundo, praelaudatos te catus intelligi debere de cognitione Dei non ex io lis viribus , aut ex sola ratione naturali,sed ex auxilio, & Iamine gratiae habita; cogDitio autem habita lumine gratis evidens ut demonstrativa non est, sed obscura: Quod autem Dei cognitio liab ri non possit sine lumineo auxilio gratiae proba bis, quia August. lib. a.de Civit. Dei, Op. 7. ait, quod ex Philosophis Gentilibus , quidam esem quadam de Deo, quantum disinitus aianti sunt, ' imenerunt: Ergo ad Dei cognitioncm egebant avxilio gratiae. Secundo ex Prospero, qui lib. a.
de vocatione Gentium, eap. I7. sic ait: Tam acer ho bumana natura Uulnere sauciata es , ut ad cognitionem Dei , neminem Dontanea contem- ,
platio valeat erudve, vis obumbrationem eredis vera lux discusserit: Ergo ad cognoscendam exustentiam Dei requi itur luxi seu lumen gratiae. Ita similiter loquuntur alij PP. Tertio , quia Deus a nobis cognosci nequit, nisi per aliquam speciem quae ipsum repraesentet n. distinctum ab omni
creatura:Sed haec species naturaliter repugnat:Ergo & cognitio Dei viribus naturae. Probatur nainor, quia talis species deberet assimilari Deo secundum p icata propria ipsius Dei,alioquin itilum non reprasentaret secundum p dicata pr
pria , nec ut diversum ab omni creatura : Sed huiusmodi species repugnat, naturaliter loquendo: '