장음표시 사용
111쪽
3 1 Sed contra est, quia ut supta vidimus mPP. 'ue r. anum.67.Omnibus hominibus naturaliter insitum est, ut cor cant Deum conditorem naturae: Ergo huiusmodi evasio est contra communem PP. existimationem. Secundo, quia licet per peccatum Originale mens fuerit magna
ex parte laeta praesertim ex parie cognitionis praehic quae de agendis est,cui obsimi per saepe co cupiscentiae motus inordinati, tamen non fuit ponitus extincta ratio naturalis distursi ita potius mensit capax discurrendi ex se,praesertim specutative ex ei stibus causas proprias, & ex causis e fictus, di hoc independenter ab auxilio gratiae, vade abique illo potest comparare disciplinas, de multates naturales, Ut Logicam, Physicam, -- . taphvsicam, Medicinam,Mathematicam, & alias artes:Sed multo facilior est cognitio Dei ex crea turis: Ergo. Tenio, quia iuxta Nahiamenum ni mis stultus reputatur, qui demonstrando non instri existentiam Dei: Sed cognitio, quae neminem latere potest, nisi nimis stulto , non indiget auxi Iio gratiae: Ergo. Quarto : Nam Apostolus, dum arguit Philosophos Gentiles,eo quodDeum cognoverint ex visibilibus, nullum supponit in eis a xilium gratiae summaturalis, sed solum quod ex lumine ipso rationis naturalis Deum cognoverunt , ut exponunt ad ea Pauli verba, Chrisost.' Ambros N August. lib. Io. Confess. Prosperi lib.
a Vnde ad obiecta in contra. Ad primum, dico vel Augustinum loqui de aliquibas mysterijssa maturalibu2M quae aliqui ex illis Pimosophis
agnoverut ex revelatione fisa Sybillis,vel ex re ditione acepta a Iudaeis, aut ex Libris Sacris, ut Plato, dum scriptum reliquit: In primipio erat Verbum, ct Verbum erat aptis Deum, m. vi testatur ipse August. in Confessionib. Et de his, istemur, quod ea percipere non potuerunt, nisi divinitus adiuti auxilio gratiae ; secilis tamen de Dei Authoris naturalis existentia, de ipso ut prima causa, de eius Hemitate, sapientia, potentia, re alia,quae in ipsis creaturis resplendent,haec enim naturalissime pomerunt cognossere, & cognoverunt proprio lumine naturali. Vel si Augustinus loquutus fuit de his ly dAinitus adiuti ntellige
dum est de adiutorio πnerali, quo omnis caula secunda eget ad omnes suas actiones, & virtutes naturales exercendas; aut si quid amplius exegit. exegit auxilium speciale ordinis naturalis , quale saepe a Deo ut Authore naturali conceditur intraordinem naturae ad operationes naturales prae stantiores.
33 Similiter ad Prosperum esco, quod i
quitur de cognitione Dei ut Authoris salutis , seu prout ad salutem conducenti, qualis sine fide haberi non potest; non vim de cognitione Dei ut
Austoris naturalis, qualis habetuc naturali dis,
cursu ex creaturis elicito. Quo etiam pacto expila candi sunt alis RR.li quando assciunt, neminem posse cogitare de Deo, aut Deum agnostere sine auxilio gratuito Dei; intelligendum est enim hoc ita esse, & ab eis dici, quantum ad cogitationem. N cognitionem per se conducentem ad lalutem.
de qua dixit Apost. Non si πω sus cientes e gitare aliquid a nobis, quas ex nobis ,sed suo icientia mina ex Deo eo, per quod non excluditur, quod sicut plura aua possimus cogitare sine auxilio gratiae, ita possimus Deum vi caulam pG
mam ,& Auctorem naturalem agnoscere, dicor
gitare, quia huiusmodi cognitio, di cogitatio.
utpote pure naturali nullum per se ordinem ducit ad supematuralem animae lalutem.
3 Ad tertiam, distinguo maiorem: Deus a
nobis cognosci nequit, nisi per aliquam speciem. quae ipsem repraesentet connotative, & indireeae, concedo: Qus ipsum repraesentet quiddilative, dcci recte, seu immediate , nego maiorem,& min rem. Ad cuius probationem,nego maiorem,quia species repraesentans Deum connotative, & indi recte, seu mediate, alia non est, quam species re praesentans directe, di quiddilative creaturas, vectistas Dei, quaeaeo ipso repraesentat connotative, di mediate causam p imam earum, &suprcimum Authorem, siquidem medio obiceto dis cte repraesentato movet, & determinat obiectiva intellectum ad cognoscenda confuse,& quoad mest caulam illius; huiusmodi autem species nota
debet assimilari Deo in P dis praedicaris, stalatum creatum,quam quiddilative repraesentat.
as Sed dices: Licet susticiat inica species inpressa ad cognoscendam creaturam, di Deum 'aedicto modo, & ordine, requiritur tamen duplex species impressa, una directe, di immediatet minata ad creaturam, & alia distincta directe etiam, & immediate terminata ad Deum: Seiahaec etiam repugnat naturaliteriErgo ει Dei cognitio. Maior patet quia ad cognoscendum Deum praedicto ordine, & modo requiritur duplex cognitio, una Matutae,ata Dei;quaelibet autem cognitio producit suum verbum , di suam speciem expressam: Ergo requiritur duplex species expressa. Minor vero probatur, quia species expressa immediata Dei non minus repugnat, quam impressa, quia debet esse B alis, & expressa similiat o Dei: Ergo. Nee evades difficultatem ad Giendo solum speciem expressam Dei immediata terminative, hoc est, immediate terminatam Mipsum,& negando illam immediatam mouu hoc est immediate formatam, & determinatam, me motam ex ipso. Non inquam, nam eo ipso quoia
immediata iit Dei terminative, debet esse expressa , & is alis similitudo ipsius, aut cum ipso: λhoc auteri est dissicultas, quomodo species crea ta possit esse talis similitudo c- Dωλ Vnde. asi Respondeo primo, hoc argumentum
112쪽
cua LIV. cuibus rationibus demonstretur, Gr 'f
iamli probare, quia probat repugnare cogniti nem abstractivam Dei, quoad an es, nec Deum a nobis cognosci, usquc ad patriam, in qua via debimus Deum, quia istum per vitionem qui Mutativam Dei dari poteli species expresta, quae sit malis similitudo Dei: Hoc aurein quis dicat
Deinde, concessa maiori, nego minorem.Ad cuius probationeminem antecedens. Ad cuius causalem Mico quod species expressa immediata Dei abstractiva,de quoad an est, qualis lolum datur in via, non debet esse simpliciter expressa, de lis similitudo Dei prout est in se,sed satis est,quod si similitudo expressa Dei secundum quides tenus exprimit Deum confuse, Hrmando ex omniabus persectionibus creatis conceptum entis cuiusdam omnes eas continentiS sine imperiectione
ulla , qui solum secundum quid imperfectissime, di analogice est similitudo is alis Dei, infinite deficiens ab eo quod Deus est in se; & huiusmodi
species expressa non repugnat naturaliter, sed naturaliter se atur ex creaturis. Vide infra φα
QUAESTIO IT QUIBUS RATIONIBUS DEMUM
Ix π π esse re ipsa demonstrabile,non
TI aliter melius ostenditur, quam e hibendo iplas demonstrationes, quae hoc evide ter suadeant. Illae autem sunt quinque, quibus Dahom. in praesent. Ο I. mur. gent. Atheicmum impetit,adumbratus inDavide,qui quinque Iimpidissimis lapidibus de torrente in peram P storalem missis Philistaeum agressus est debellam
' a B Ieo primo: Ex motu evidenter δε- monstratis, Deum esse. Ita -- muniter i nomista: cum D. Thom. in praesenti
arantis. I. mur. genti cap. I. contra SuareZ,
quem plerique lasestae sequuntur. Probatur a tem sic Hrmando demonstrationem : Datur ens omnino immobile cuncta movens r Sed hic est Deus: Ergo datur, di existit Deus. minor patet,
quia in praesenti hoc nomine D/us nihil aliud imtelligimus, nisi quod intellexit Fulgentius, sic ipsum appellans, qui immotus, flatilisque mamen
dat euncta moveri. Secundo, quia ens omnino
immobile, nulla ex parte, seu ad nihil est in potentia, siquidem si aliqua ex parte ad aliquid esset in potentia, ad illud esset mobile: Ergo est actus purus nulla mi nus potentialitate: Ergo est Deus, siquidem acuis purus omni ex parte, essentialiter est Deus. Tertio, quia ens omnino immobile estens summe persectum, cui nulla desit, nec addi possit perfectio, siquidem si aliqua ei de osset,vel addi posset perfectio,ia illam moveri posset, Eciam non esset omnino immobile:Sed ens ita summe periectum est Deus:Ergo ens omnino immo bile est De .
3 Maior vero primi syllogitat, inqua stat
difficultas, probatur, supponendo, tanquam evudent , de sensu evidenter expertum, plura in mum do actu moveri. Quo supposito, sic arguo: Omne quod mmetur ab alio movetur '. Sed in movent bus ,'motis non potes proredi in infinitum: Ergo omne, quod movetur , movetur ab aliquo primo motore, omnino immobili: EHo datur ens omnino immobile cuncta movens. In minmissis suadendis stat tota dissicultas. Maior ergo ostenditur sic: omne quod movetur, movetur ab aliquo, siquidem implicat, moveri, & a nullo,seua nihilo moveri: Sed illud i quo movetur,neces sario est aliud ab eo quod movetur ab ipso: Ergo omne, quod movetur, ab alio movetur. Minor patet,quia quod movetur est in potentia ad id, ad quod movetur, id autem, a quo movetur, est in actu; quod movetur recipit, de patitur motum in
eo, a quo moveturi quod autem movet ipsum.
agit in ipso, de dat ipsi moveri: Sed quod est inae tu, live quod agit, de dat motum necessario est aliud ab eo quod est in potentia, dc Tecipit , seu patitur motum: Ergo illud a quo movetur, quidquid movetur,est aliud ab eo quod movetur. E plicatur: Quod movetur, essentialiter supponiturri in potentia ad id ad quod movetur, siquidem
motus essentialiter definitur ad ius entis in potemtia, prout in potentia; movens autem essentialiter supponitur in actu, siquidem movens ut m
vens, is aliter est agens, & dans, nihil autem dat, de agit, nisi in quantum est in acta id iplum, ruod dat, de agit: Sed implicat apertam contrais ictionem,quod idem in ordine ad idem simul sit in actu, de in potentia:Ergo quod movet essenti liter est aliud, de non idem, cum eo quod ab ipso movetur: Ergo quidquid movetur, ab alio, de non a se ipso movetur. Communis evaso ex P. Suareet, est, q uod idem respectu eiusdem non potest esse in actu se mali, de in potentia, bene vero in actu virtuali, lein potentia is ali,de sic ex parte, qua est in amavirtuali potest se ipsum movere,& ea parte , qua est in potetia se ali potest moveri a se ipso.Sed huiusmodi evasio sola nititur squi vocatione huius termini in actu virtuali, qua detecta, nihil rob his habet. Rogo enim quid sit continere actum in actu virtuali Est ne continere ipsum eminem ter, continendo quidquid actualitatis, Sc perfectionis importat, maiori cum actualitate, & pe sectione, quam sit actus in se ipta, de seclusis imperiectionibus, quibus in se ipso est,co modo,qu Deus dicitur continere virtualiter, seu eminenter perr
113쪽
persectiones creatur1rum Uel solum est,quod sit virtus clicit va, & receptiva talis actus Si priumum, sic arguo: Implicat aliquid esse in actu virtuali, seu,quod idem est, eminentiali , &esse in Potentia formali respectu eiusdem : Ergo ruit solutio, si pro osse in actu virtuali intelligat idem ac
esse in actu eminentiali. Probo antecedens' inod est in actu eminentiali respectu alicuius, omnino Incapax est ut actuetur, aut perficiatur is .iter
per ii lud: Sed esse in potentia sormali respectu illius est posse perfici,& actitari formaliter per illud: Ergo implicat esse in actu eminentiali , di esse inpotentia formali respectu hiusdem. Probo maiorem: Prupterea enim Deus incapax est ut perficiatur aliqua persectione, vel actu , vebiis a creata, quia omnes continet in acta eminentiali, id est, quoad omnem actualitatem , N persectionem,quam illae in se ipsis habent extra Deum;vnde licetDeus unitus fuerit hypostatice naturae humanae,de illam in se suppositaliter substentet, omnes negant Deum per illam moveri, mutari, pc:
fici , vel actuari, vel ullo modo comparari ut inpotentia ad illam, quia videlicet ex illa nihil persectionis, vel actualitatis recipit,cum omnem illius Persectionem in se praecontineat eminenter,id est, maiori cum actualitate, di persectione, & seclusis
impersectionibus, quibus est in se ipsa;& similiter,
quia sol continet in actu eminentiali calorem,que in his inserioribus corporibus causus es iudicant impossibile, quod sol sit capax, ant in potentia Hrmali ut perficiatur, vel ametur calore, hoc est, ut calefiat, & sic de alijs cauIis aequivocis contincntibus eminenter tales, vel tales qualit tes: Ergo quod est in actu eminentiali respectu alicuius, omnino incapax est, ut perficiatur, vel actuetur is aliter per illud, & consequenter, ut
sit in potentia formali ad illud.' s Si vero dicatur secundum, fatemur, quod id quod est in potentia ad aliquem actum, potest esse in actu virtuali ad ipsum, & e converso, quia potest esse virtus elicitiva talis actus. Caeterum sic arguo: mod sic est in actu virtuali, seu virtus elicitiva alicuius actus, non est elicitiva illius peridentitatem cum illo, aut per essentiam , sicut intellectus divinus est elicitivus intellectionis , aut divina voluntas volitionis,quia hoc pacto non esset in actu pure virtuali, sed in actu formali peridentitatem, & essentiam: Ergo solum potest ese virtus elicitiva talis actus per participationem, &receptionem illius , quia implicat virtutem exercere , seu elicere actum realiter a sedistinctum,m-β illum realiter recipiendo, di participando: Sed ex hoc ipso evidentissime probatur , quod non possit redduci ad actu se alem de actu virtuali, nisi ab alio, & consequenter, quod non possit moveri, nisi ab alio, quod sit in actu Hrmali, vel eminentias: Ergo licet idem possit esse in actu
evirtuali, dc in potentia sermali, implicat quod illud moveatur nisi ab alio, quod sit in actu se
mali , vel eminentiali. Probatur minor, in qua sola fiat difficultas: Ex hoc toto evidentissime probatur, quod non possit reduci ad actum foramalem , seu illum actum iHrmaliter elicere, αexer re, nisi realiter illum recipiendo: Sed imia plicat illuni realiter recipere, nui ab alio: Ergo evidentissime probatur non posse reduci ad actu malem de pure virtuali, nisi ab alio. Pro hanc minorem . quia implicat evidenter illum realiter recipere a se ipso unico: Ergo isplicae illum recipere, nisi ab alio. Probo antecedens. quia vel illum actum Hrmalem in se ipso praeli bet cum maiori, vel saltem aequali peristione. vel sic illu non praehabet, nec praecontinet Vir que modo implicat evidentissime illum a se ipso
vni cc recipere realiter: Ergo. Probo minorem,
quia si illum praeliabet, & praecontinet, vel aequas, vel maiori persectione,implicat evidenter quod illum recipiat, quia implicat quod subiectum alia quod recipiat realiter, quod iam praehabet cum maiori, vel aequali persectione,sicut quod sit persectibile, ach bile, vel in potentia ad persecti nem ipsam, & actualitatem, quam in se praeha emagis, vel aeque persecte; hac enim ratione probant omnes, quod intellectus, aut voluntas divina, vel Deus nullam possit recipere actualitatem, vel persectionem, seu ad nullam comparari ut inpotentia. Si vero illam sic non praehabet.' ec prae continet, etiam evidenter implicat quod illam 1 se ipso unice accipiat, quia nemo potest sibi dare.
quod non habet, & consequenter nec ad ualit, tam tantam, seu tantam persectionem quantam in se non praehabet: Ergo evidentissime constat,
quod illud quod tantum est in actu virtuali non possit reduci ad actum se alem, seu actum se
malem recipere unice a se ipso 6 Pro huius demonstrationis confirmatione, videnda sunt, quae diximus Tractat. de Protad. quas. IO.ὰ num. 26. inque s 6. N pro solutione eorum, quae contrarii opponunt,vide eclam scaea num. 38. inque ad 7ρ. Vbi valde notandum. D.August. hac eadem forma arguendi demo strasse existentiam diving providentiae omnia gubernantis, cuius verba sicci ibidem expressa um 4. quia magnum robur huic demonstrationi cmserunt, placuit hic transcribere. Sic ergo lib. a.do
liber. arbit. eap. I7. aiebat: Omnia reum res mutabilis, etiam formalitissit necesse es. Stetit a tem -tabile dicimus , quod mutari potes, ita formabiis , quod frmari potes, appellaverim. Ea autem res Ormare Bo Vfam potes, quia nulla res potes dare sibi quod non babet; ct Otiaque is habeat formam Rrmiatur aliquid; quapropter quaelibet Her, A quam habet 'mam, non ei opus es accipere quod habet; s quam vero non babet Drmam, non potest a se accipere, quod non rubet: Nulla ergo res caerimus Arma
114쪽
cM'. IV. cuibus rationibus demonstretur, ps
se tem Conmeitur itaque is corpus, ct animus
forma quadam incommutabili, o semper m nente formentur, mi formae dictum es: Mutabisca, & mutabuntur, tu autem idem ipse est, & animi tui non descient; de hae item sorma dictum est, quod in se ipsa manens innovat omnia; bine
etiam comprehenditur,omnia providentia gubernaris seiam omnia, quaesunt, forma penicus f blata, nulti erunt, forma ipsa in m tabilis, per quam mutabilia cuncta sus uni, ut famarum Darmn numeris impleansur, ct agantur,
ipsa es eorum providentia. Haec sane Augustuniana demonstratio solis vocibus disteri a nostra,
cludit evasiones P.Suareet, ves nihil probare, vel contra Augustini profundissimam consequentia mili are.Nam aequo iure possetAugustino respondere. distinguendo,sicut nobis, nempe, quia nihil sibi dare potest quod non habet in aeta vim ali, bene vero, si illud praehabeat in ad tu ω tuis, poterit illud sibi dare in actus alii Nitem quod si quis habeat formam in actu frem is, non ei opus est, accipere quod habet, secus vero si illam solum praehabeat in actu Dirtuali. Quae distinctio, si valeat, nulla prorsus erit Augustini probatio, re consequentia. Quare Quia lysum latuit distinctio , quam P. Suarta invenerit
Quis hoe dicat 7 Iam ergo minor principalis proposita
maem. I. ex qua pendet etiam haec demonstratio ν
detur primo, quia si in moventibus, dil motis procedi posset in infinitum, pariter in se antubus,& .rmatis: Ergo nunquam demonstrari posset forma quaedam in rem tabilis, qua mutabi- Ita eunera formentur, sed omnis serina, a quaesia se antur, is abilis esset ab alia, dg illa ab alia,& sic sine fine: Sed hoc dici nequisinam alias Augustini consequentia nulla esset: Ergo. Secundo,quia in moventibus, & motis est talis ordo, de
Connexio, ut omnia moventia debeant simul obstere,& moveri, quando ultimum motum movetur , ut patet in rotis horologi j in quibus vltimo mota,moveri non posset, nisi existentibus, & moventibus suo ordine prioribus: Sed implicat dari simul in rerum natura seriem infinitam moventium,quia repugnat infinitum in ac Ergo repugnat , seu implicat procesus infinitus in movent,
hus, & motis. Tertio,quia in moventibus,& m iis , vltimum moveri non potest usquedum m
tus transierit per omnes anteriores moventes, ut
Patet in rotis horologij, ex quibus vltimo mota moveri non posset, nisi motus transisset per omnes anteriores: Sed infinitum est impertransibile, nunquamque acta per transiri potest: Ergo nunquam posset ultimum in illo ordine moventium,ti motorum, actu moveri, siquidem nunquam motus transire potuisset per infinitam seriem m
ventium. Quarto , quia multo inintelligibilior
est processus iste infinitus movetium,& motorum, quam unum ens infinitum in actu omnia m Vens: Ergo quiset negem Dei existentiam, hunc
proce. B n infinitum admittunt anileste convincuntur irrationalitatis, de dementiae, utpote admittentes infinitum quodam moventium,ne con
cedant infinitum quodam movens immobile, quod longe minus rationi repugnat. Ad denuque quia, ut in secunda demonstratione ostendemus, repugnat processus infinitus in facientibus , & tactis: Ergo pariter in moventibus, ec
8 Ico seeundo: Via GFeientiae deis I monstratur exsentia causae priamae es sentis, e Dei sus hoe muriere. Ita Div. hom. Ubisupra, de cum eo communiter The Io . Formatur autem sic facile demonstratio, supponendo, plura de novo fieri in mundo,quod sensibili experientia omnibus notum est quo sup- polito, lic arguitur: omne, quod fit, ab alio fit: sed in facientibus ,& iactis non potest dari processus in infinitum: Ergo necessario devenienda est ad aliquod primum essiciens , a nullo factum, sive ad aliquam primam causam essicientem, quM aliam non supponat, nec fiat ab alia : Haec est
Deus: Ergo existit Deus. Maior patet, quia nihil potest fieri a se ipsis r Ergo omne quod fit, si ab alio. Probo antecedens, quia nihil fieri potest ab eo, quod pro priori immediato nonduin est: Sed quidquid fit, pro priori immediato nondum est, quia si iam esset pro priori, non fieret: Ergo
nihil potest fieri a se ipso. Explicatur: Nihil potest facere se ipsum,aut sibi ipsi dare primum esse:
Ergo nec fieri a se ipso. Probo antece deus:Quidquid iacit aliquid praesupponitur existens ante
quam id quod facit; & quod dardise alicui, prius habet in se esse, quam illud cui esse dat: Sed implicat apertam contradimonem, quod aliquid existat ante se ipsum , seu antequam ipsuminet existat,&quod habeat esse priusquam habeat esse, quia pro eotam priori esset, & non esset,existeret, Ee non existeret simul: Ergo de quod se ipsum primo essiciat, seu quod sibi ipsi det primum esse. Amplius: Fieri est accipere esse, fas ere est dare esse: Sed implicat contradimonem, quod idem accipiat esse a se ipla sibi dante ipsum esse i Ergo &quod a se ipso fiat. Probatur minor, quia vel praesupponitur habens esse, vel nonλ Si praesupponitur habens esse, iam illud accipere nec indiget, nec potest, quia nemo indiget, aut potest accipere, quod iam habet; si non praesupponitur habens esse, implicat, quod illud dare possit,quia nemo dat quod non habet: Ergo utroque modo
implicat, quod idem accipiat esse a te ipso sibi dante ipsum esse. Confirmatur; quia nihil potest se
115쪽
ys, Tract. de Deo etno. Disp. II. de existent .s essentia Dei
se ipsum gignere: Ergo nec se ipsum producere:
Ergo nec te ipsum efficere. Probatur antecedensi ex D.August. lib. I. de Trinit. cap. I. sic aiente:
Nulla enim res se i iam gignit, insit. Ex Cyrillo
etiam Alexandrino, lib. i. is Dan. ubi de divino . Verbo, ait: Genitum a PatreScripturamedi
veritas ita se babet, quod necessario a generante genitam re ipsa disinguitur. Similiter etiain caeteri Ecclesiae PP. N Scholastici omnes probant distinctionem realem inter divinas pers nas ex eo, quod Filius producitur a Patre,& Spuritus Sanctus a Patre , & Filio ,&quia idem nequit se ipsum producere , neque a se ipso produci; si enim posset aliquid se ipsum producere posset eadem realiter persona esse Pater, & Filius sui ipsius, siquidem posset se ipsam generare, & producere : Ergo ex mente SS. Patrum , & Scholasticorum omnium, nihil potest se ipsum produ
o Maior dissicultas est in probanda minori primi syllogismi, nempe, quod repugnat Proces
sus infinitus in lachis, & facientibus, sive in causis efficientibus subordinatis. Sic autem probatur a Dahom. I. contr. gent. eap. II. ct in praefent. Quia in omnibus causis efficientibus subordinatis primum est causa medij, & medium est causa vltimi, sive sit unum, sive sint plura media: Sed remota causa,removetur id cuius est eausa: Ergo in qualibet serie causarum effcientium suboriuia
natarum , remota prima, removentur mediae, ita ut mediae causare non possint, & consequenter rcmovetur cum ultimus effectus: Sed dato processu infinito causarum essicientium,quarum quaelibet causetur ab alia sine primo, in illo processit,& serie removetur prima causa , siquidem nulla erit prima, sed omnes mediae: Ergo omnes aliae tollentur, quae sunt mediae, Ze consequenter nullus erit essectus vltimus; quod evidenter est falsum. Explicatur vis lilii us probationis: In causis efficientibus per se subordinatis, quaelibet agit in virtute praecedentium, & eius virtus completur, &consummatur ex virtute omnium praecedentium:
Ergo, si in praecedentibus nulla sit prima,sed procedatur in infinitum, virtus subsequentis nunquam complebitur, aut consummabitur ut actu producat eficium, siquidem processiis ille causa
rum praecedentium nunquam completur,aut com
summatur si proceditur in infinitum : Ergo nunquam sequetur cflactus.1o Dices ex Suario,quod si caust praecede res successive causent una ante aliam, nunquam poterit consumari causalitas, vel influentia vittiniae, secus tamen , si omnes simul causent, & extistant; quia existentibus, & causantibus omnibus, licet infinitis , eo ipso completa, & consummata erit virtus, & causalitas ultimae causae. Sed contra est, quia propterea ex serie infinita causarum successive causantium nunquam posset consummari causalitas ultimae, quia in illa serie successiva me ascensum non posset inveniri ulla , in qua series illa compleretur, & terminaretur: Sed in serie infinita causarum simul caulantium lumitate dura tionis, licet prioritate naturae, non posset inveniri ulla,in qua series illa colammaretur, & compleroatur,alias series illa infinita non soret supra versum Ergo nec talis series posset esse consummata , flecompleta: Ergo nec virtus, aut influentia caulae ultimae, quia haec solum consummatur,& compleritur in virtute omnium praecedentium, sive tem pore,sive sola prioritate naturae.ExplicatumPro teret in serie successiva causarum non posset coapturi viriuς causae ultimae, quia in illa serie succesiasiva nullum esset assignabile instans primum in
quo ascenius causarum terminaretur, & compleis retur, seu ex quo inciperet per descensum : Sed in serie infinita causarum simul tempore existentiu, cum Iolaque prioritate naturae se praecedentium, prout opus esset ad subordinationem illarum,non esset assignabile signum naturi in quo praeczdentes, aut series illarum supra versus consumarctur, aut compleretur: Ergo. Vigetur, quia si causae Priores supra versus essent infinitae, caula ultima ageret in virtute infinitarum causariun, ita ut aliquid virtutis ex qualibet illarum illi accresceret: Sed virtus resultans ex virtutibus infinitarum causarum, ita ut ex qualibet accrescat, necessario in virtus actu infinita: Ergo causa ultima agetat vi
tute infinita. Imo effictus resultaret infinitus,quia etsectus procedens ex pluribus causis per se tu, ordinatis, ex qualibet illarum participat aliquem gradum perlictionis, & entis,ut vidimus lib. 2. P sic. q;iaest.2o.Ergo si procederet ex infinitis causis per se subordinatis, haberet in se infinitos gradus persectionis i Ergo resultaret persectionis infinitae, siquidem ex infinitis gradibus persecti nis infinita resultaret perfectior Hoc autem evi- . denter est falsum i Ergo & quod detur processus infinitus in causis per se subordinatis.
processu infinito causarum; vel omnes illi essent factae, vel aliqua non esset facta, nec subordinata: Si aliqua non esset facta, nec subordinata: Ergo illa esset causa prima non facta, essetque ensa se, & primum efficiens, & rursus series illa non esset infinita, quia in illa prima causa non facta haberet principium,& finem. Si omnes cstent faciae: Ergo tota collectio , & series causarum facta esset: Vel ergo facta esset ab aliqua extra col lectionem, quae facta non esset; Be habemus intentum , quia illa Deus esset, utpote causa Ominnium causarum prima, di non faeta. Vet ab alia qua intra collectionem factarum ; & hoc manifeste implicat contradictionem , quia illa esset pars collectionis, & implicat evidenter totam collectionem esse laetam ab aliqua sui parte , alias enim illa pars esset facta etiam a se ipsa: Ergo vel
116쪽
si M'. IV . cuibus rationibus demon Detur, esca P 97
datur prima caula omnium causaruIn non facta, vel repugnat evidenter series, & processus insinut caularum. Confirmatur: Scries, & colluctio inlinita caularum per te subordinatarum esset faeta , dc non esset lacta: Ergo manifeste implicae contradictionem. Probatur,quod ellet tacta,quia omnes causae ex quibus coalasceret, essent factae: Sed 1eries, vel collectio,cuius omnes partes sunt factae pia etiam esset tacta:Ergo.Probatur etiam, quod non esses tacta, quia non esset facta tota 1enes, & collectio ab aliqua causa extra collectio nem onmium, quae non daretur; deinde nec ab aliqua caula, quae esset pars collectionis, quia timplicat totam collectionem fieri ab aliqua sui pa re, alias illa pars fieret a se ipsa: Ergo illa serie dicollectio tota esset tacta, & tota non facta.
I a Dices, collectionem illam iactam non fore, nec oppositum probari ex eo, quod partes omnes collectionis facts essent; quia bene potest aliquid convenire omnibus, de singulis partibus colliationis , quod tamen non conveniat collectioni ; id autem exemplis probatur, primo,nam a Pluribus admittitur possibilis feries inlinita generationum line principio , aut primo gene n te, acle isti putant mundum potui1 se esse ab aeterno cum eadem serie generationum qua hodie durata Tunc ergo casus tota illa seriss generantium non esset genita, quia ante illam, utpote iternam, &intiuitam a parte ante nullum extra illam praecessisset prunum generans; di tamen Omues gene rantes essent genitii Ergo est possibilis collectio, di series infinita generantium, cuius omneS partes
sint genitae, quin tota collectio sit genita: Ergo
micrunt omnes partes esse tactae, quin collectio tota facta sit. Secundo in serie creaturarum POL
sibilium inaequalium, in qua nulla est pol sibilis omnium persectissima, γε ab alia possibili non
excedatur, unde omnes sunt excessae : Et tamen
tota collectio excessa non est: Ergo aliquid potestvcrificari de omnibus, Et singulis partibus collesectionis , quod non conveniata toti collectioni. Idem argumentum fit in numeris Guarisui, o nes enara postibiles, S: excogitabiles simi Occessi ab alijs maioribus ;& tamen tota collectio, deseries numerorum possibilium excrea non est. Tertio, nam omnes creatum possibiles saut L milest Et tamen tota collectio illarum possibilisn nes , quia rapugnat totam illam existere de facto Ergo idem quod prius. Tandem, quia omnes partes collectionis sunt partes illius, di tamen tota colleEtio pars non est: Ergo aliquid potest convenire Ormibus partibus collectionis, quod toti collectioni non conveniat. Sed contra Ein quia his exemplis ad summum probatur, quod aliquid possit convenire partibus collectionis, quod toti illi non conveniat I caeterum cum hoc compatitur ἰ de verissimum tenet, quod aliquid etiam nequcap c Nonire omnibus panibus collectionis , quin toti
collectioni conveniat; nam sane evidcntismumcii, non. posse omnes partes collectionis hic, di nunc existere, quin tota collectio hic, ti nunc existat; di item verilsimum est, non posse Omnes partes collectionis eise praeitatas , quin tota cotilectio praeterita lit : Sunt ergo aliqua praedicata, quae divisim, 1eu distributive possitnt enuntiari de
omnibus paribus collectionis. quin de tota cotilectione civincientur; & sunt alia, quae neque ς de omnibus distributive verificari, quin de tota Collectione enuntientur: Restat ergo designam quaenam ista, quaenam illa lint Nos igitur dictiamuS, di probamus, rationem facti, talis generis esse, quod non possit convenire omnibus paniabus collectionis. quin toti collectioni conveniat: Ergo ex quo alia lint , qui possint partibus omnibus convenire,quin toti collectioni conveniant,ninil probatur coutra n . .. l .r Deinde contra primum exemplum sic bi)cio, primo, quia etiam illa collectio , & seserim infinita generantium genitorum sine primo impossibilis est, ut probabam 8. H P. quaest. I.
mum. Ia. Nec D. Thom. in contra est, quia siquando admittit possibilem talem seriem gen rationum, illam admittit ex mente aliorum , &Misi. permissive, non assertive ex propria, Vt
ibidem ostendebam num. I. Ergo potiori titulo imposilbilis erit series infinita a parte antea in larum efficientium sine prima. Secundo quia a huc admissa serie illa generantium genitorum Gne primo, inter cos non esset subordinatio per se, sed per accidens, quia genitum non generat in quantum genitum, nec quia genitum , sed ita pendenter ab eo quod genitus sit, praecise , quia homo est,uel equus; subordinatio vero caularum efficientium sine prima esset sithordinatio per se , ita ut nulla ageret, nisi dependenter a priori.& r. virtute praecedentium: Sed licet admitti posset series infinita causarum cum sola subordinatione per accidens, repugnat tamen cum subor dinatione per se: Ergo. Probatur minor ex Div. ΤhOm. . pari. quae Α6. articia .ad 7. sic aiente a
Dicendum, quod in causis esseisiatibus impositile es procedere in infinitum per se , G puta, Acausa per se requisita ad aliquem esse tum multi pluarentuν in in nitum senis lapis moveretura baculo, ct Metilus a manu. Me in in itum'. . Sed per auidens in infinitum procedere in ea sagentibus non reputatur impositis, ut puta,
mnes causa, quae in infinitiis multiplicantur.
non teneant ordinem nis inius cause, sed earum i mrulti iratiost per auidem , eus artifexfacit multis mantelis per accidens, quia Unus posv frangitur, accidit ergo huis mamulo , quod agat
pos adtionem alterius maneo, e 'Amiliter arendit bule homini in quantum generat, quod sit ge i πσαμ αδ go; generat enim m quantum bomo
117쪽
mu is quantum es Pus alterius bomnis;
Uuum in causis si eientibus scilicet ira m par ricularis generantis, Unde non es impossisiae.
-quod homogeneretur ab Domine In Ius uum, V
fet aureis ιmpossibile, generatio M.tu Bominis dependeret ab Me oomine, di a corpore elemen
turi, ct a sole, ct fle in infinitum: Ergo.
is Confirmatur primo haec disparitas Diri
Thom.quia ex quo daretur stri es in ira nomionum generantium, non in retur, virtutem ulla, ani generantis nunquam corasummari, aut com
plzri , quia non ageret in virtute omnium hominum praecedentium,nec vi illis labordinatus lbris mather, sed solum in virtute corporis clementa ris Olaris,& Dei,in quo consummaretur,& compleretur virtus eius , & series totalis 1uae virtutis, ec causalitatis: Montra autem esset in causis per se 1hbordinatis sine prima, quia virtus vltimae m. Pleri non poste nec com mari ut iupra arguebamus : Ergo est mantista disparitas. Secundo, quia ex quo in serie hominum generantium procederetur in infinitum , homo ultimo genitus non Contra rei plures gradus persectionis, quam si selus unus homo praeceiisset ipsum generans,quia omnα generarent ut causa particularis in eodem gradu perfectionis, & sub eadem ratione particu-
dari. econtra autem esset in cautis per se lubordia natis, quia ultima esset in gradu particulari; &-superior illa in gradu superiori, & univertatiori magis luperior, in gradu magis iupEriori; di quaelibet supra verius communicaret eficiat per se gradum superiorem, & distinctiam a gradu, quem
communicaret inserior,& ageret sub ratione unia
versaliori; unde si in his causis Het series inlinita, in ect tu essent infiniti gradus persectionis, quod evidenter est talium: Ergo eist manifesta dupari
16 Tertio, quia in tota serie hominum g
nerantium , Propterea omnes essent geniti, quin collectio esset genita, quia non essent geniti lubratione communi omnibus, & eollectioni,sed δε- . tum sub rationibus individualibus; M. in 1erie ii finita causarum per se subor natarum omnes essent factae, non solum sub rationibus individuali--hus,& particularibus, sed sub ratione comm mi omnibus: Ergo tota collectio iacta esset. Pro :bo minorem, quia adhuc sub ratione communi romnibus, v.g. sub ratione entis non essent a se, sed ab alio: Ergo sub ratione communi omnibus .essent tacta: Ergo tota collectio est et facta. E micatur: Si omnes homines generantes essent g niti quantum ad rationem communem speciei hamari,tota collectio hominum esset genit quia species genita elset: Ergo si omnes caulae e cientes, quantum ad rationem communem omnibus
ellent facte, tota collectio esset tacta. Amplius, nam vzD.Thom. in diis. quam i, de porantia, artici7. m eorpori ait: Nihil agit ad speriem sobis in rioribus, nisi In Ortine eorporis caelesis, nec aliquId agis ad es, ni re Ortiagem Dei. Ea ratio cit, quia in his inseriotibus, agens cuiuslibet speciei iupponit iam speciem suam productam,& tactam, cum ipsummet lit factum in tali mecie, unde lua actione non agit ad speciem produce dam , sed solum ad illam multiplicandam, aut conteruandam in alijs individuis ; latum autem Corpus coelelie per se non supponit species labi narium factas,& ideo potest agere adillas pro omnias. Et similiter, quodlibet ens creatum iuinponit este, seu rationem entis iam factam, & kleo non potest per se agere ad iaciendum, vel producendum ens sub ratione catis , sed totum in viratute Dei, qui solus non supponit ens tactum sub ratione entis; per se autem, di virtute prinpria solum agit ad faciendum hoc, vel illud iubaliqua ratione, quilam tactain non supponit. Ex qua doctrina sic arguo: Ideo in serie infinita ginerationum , quibus homo esset genitus ab homine , di ille ab alio sine primo , non sequitur collectionem esse genitam , quia generam non
generat speciem, sed individuum , nec species est proprie genita, sed solum facta; sed in processu
caularum efficientium non solum individua essenefacta, sed species, & genera, & omnis ratio entis illis omnibus communis:Ergo tota collectio facta
Doris omnium bominam. Agens vero uni eum
non es causa onmersatis totius specui, Gogum esset ea afui ipsius, eum sub specie contineatur, sed es ea Ha particularis buius indmia i , quadm partiripatione speriei consituita causa igitur mersalis totius L ei uata es o tu
rationum, licet collachio genita non esset, quia ratio specifica hominis omnibus genera'tibus communis proprie genita non Gςv I verum men tota illa collectio esset tacta, licet non ab
aliquo individuo illius speciei,quia hoc αPugnat, tamen ab aliquo agente, quod esset spectui ruperior Mogo ergo, an illud etiam agum superioris speciei esset factum quantum ad Mun speciem superiorem Si negas: Ergo iam iasigna speciem
Primam agentis non factam . seu Muns specifice Primum , α non factuin, quod proinde ex tua specie sit ens a se Mic ergo erit in .Si concedis: QErgo est tactum ab alio agente inperioriS gen ris, vel speciei, nam ab agente eiusdem speciei . iactum esse non potest quoad speciem, quia illam supponeret iam factam : Erit ergo factum ab
agente superioris I pecieit De illo ergo similitet
inquiram. an sit tactum quantum ad Iaam specie duperiorem Si neys: Ergo exilua te tu crit
118쪽
cua'. m. siribus rationibus demonstetur, M.
primum agens non factum, de habeo Intentumi Si concedis: Ergo erit laetum ab alio supcrioris speciei. Quod sit procedas in infinitum in agentibus superioribus, di superioribus quoad suas species iacientibus, & factis; rogabo, an omnia illa agentia sint facta , non solum quoad rationem speciei, sed etiam quantum ad rationem generi eam infinitis illis speciebus communem Si neges: Ergo iam habemtas agens primum generice, ex suo genere non sinum, sed ens a sei Si conc dis i Ergo erit factum ab agente generis superi ris; & de illo rogabo, an sit factum quoad suum genus sit perius Si neges, habemus intentum, quia habemus primum agens a se ex suo genere non factum. Si concedas, di precedas in infinitum in illis generib superioribus assignandis, rogabo
an omnia illa genera infinita supra versas conveianiant in alia ratione communi omnibus illis3 Et hoc negari nequit, quia cum omnia sint ens perparticipationem, absilubio Omnia conveniunt in ratione cntis per participationem: A quo ergo sunt facta quoad hanc rationem communem Non sane ab alio ente per participationem. quia hoc iam supponit rationem entis per participationem. factam: Ergo praecise sunt facta ab alioenae per essentiam: Ergo de necessitate deveniendum est ad primum ens per essentiam, seu non sinum, a quo sint caetera omnia entia.
et 8 Vrgetur, quia in quolibet ente facto non
possunt assignari rationes communes superiores,
S superiores sine prima, sed in illis assignandi
necessario devenitur ad primam, saltem ad rationem entis per participationem: Ergo in agenti bus superioribus. , & superioribus non potest dari series infinita sine supremo, sed necessario deveniendum est ad supremum. Probo consequentiam, quia ut vidimus ex D. Thom. Tractat. de
Provid. ρ est. I . num. 39.cta .Pb scor. est. 23. num.8. iuxta ordinem causarum debet esse
ordo graduu in esse , & tot gradus debent esse in essecta superiores,& seperiores, quot sunt agetia superiora, & superiora; quod, ut inquit Div. Tho.exigitur propter similitudinem cati e N esk-ctus, quia unu odque agens in aliquo assimilae sibi essectum Ergo si in gradibus superioribus, &superioribus ex parte ectetus non potest procediis infinitum, nec in agentibus superioribus, di superioribus potest procedi in infinitum. Item in gradibus euiusvis essectus pervenimus ad primram, nempe entis ab alio quo nullus est superiora Ergo in agentibus superioribus, di superioribus debemus pervenire ad primum, cui pro esse per se respondeat ratio illa suprema entis ab alion Hic est ens non laetum,& a se,a quo omnia sunt:
Iu Haec prolixe explicavi, ut disparitas illa
a D. om. assignata inter causaes eiusdem spe si ei subordinatas per accidens, di causaS aether genexs subordinatas per se, cur In Illli admitti possit processus in infinitum, secus in istis, clara,& perspicua sit; quam tamen Olim , lateor , nori intelligebam, & plures non intelligunt. Et potestiterum magis explicari, quia cum causae eiusdem speciei, ut sunt pater, avus, proavus, &c. causem
solum sub rationibus individualibus, quia non agunt quaelibet ad diversam speciem sed quaelibet ad diveria individua; ex eo quod admittatur processus infinitus in illis, solum sequitur, quod pose sene dari infinitae rationes individuales, seu infiniata individuaeEx causis vero atherogeneis superio
vibus , di superioribus, quaelibet causat in ei uper se gradum distinctum superiorem,& superio rem: Cum autemAdhuc admisso ut possibili Inianito individuorum, maneat repugnans omnino
infinita series graduu in essectu superiorum, & Ω- periorum sine primo, inde est,quod est longa dis paritas. Et quidem in causis homogeneis, seu
eiusdem speciei potest dari processus infinitus 1
parte post, ita ut nullus sit homo ultimo genitus, qui non generet aliis: Et tamen in causis aether geneis per se subordinatis hoc man isti repudinat, quia nullus unquam ex illiis musaretur essectus, nec illae posit Pudere vltima, & specificadisserentia: ET ao Ex quo contra secundum exemplum, sia militer arguo, quia ideo in tota collectione cre turarum possibstium omnes sunt excessae, quia tota collectio sit excessa, quia soldm sunt omnes excessae sub nationibus ditarentialibus, quibus in alijs disserunt,mn vero sub omni ratione communi, & magis communi, & sic in infinitum,quia semper in his ratiotibus communibus assigna dis devenimus ad primam ab alia non excessat in communitate , 5c universalitate; si enim ominnes essent excessae quantum ad rationem communem omnibus illis, abldubio tota collectio excetisa esset: Atqui omnes caust superiores & superio. res, iaciente di factae, tacta essent etiam quoad
rationem communem omnibus illis : Ergo tota collectio lacta essetita eodem modo instatur ex&plum numerorum, quia omnes numeri non sunt
excessi sub ratione communi numeri, sed sub peculiaribus rationibus disserentialibus. xt Ad tertiam similiter patet disparitas,quia omnes creaturae possibiles solum sunt possibilestacathegorematice, & divisim, non vero omnes fimul;cuius ratio est, quia omnes simul importandessentialiter exta tionem virtutis infinitae Dei, quae inexhauribilis est, nulla autem divisim importat hanc exhauritionem: Caeterum in pmcessis infinito causarum omnes essent tam cathegoreismatice, & supponeretur iam sine contradictione exhausta tota series infinita illarum, unde tota illa series esset tacta, Se consequenter collectio esset iacta tota, & simul, sicut tota esset pinerita. si omnes causa essent pinerim. Ad ultimam parite
119쪽
dico,quod omnes paries collectionis tari panes, sed non omnes sunt una pars, & ideo nihil mi- lrum quod tota collestio iron sit pars, nempe una, is tamen omnes partes simul sumptae; attamen ita icollectione omulum causarum iactarum, Omnes
essent iactae N nihil esset in tota collectione, quod factum non esset,unde abldubio tota series,& coulectio facta esset, sicut si omnes causae factae existerent simul tota collactio existeret, quia nihil aliud est collestio, quam omnes Partes simul
. a a C Ico tertio: Existentia Dei demonis I I stratur ex contingentia rerum.
Hoc pacto. Datur ens summe necessarium : Sedens summe necessariam est Deuς; nec enim aliud nomine Dei intelligimus, quam ens summe necessarium: Ergo datur.& existit Deus Probatur m ior, quia non omnia. quae eximant, sunt contin- gentia: Ergo aliquod existens est ens necessarium:
Datur ergo uias necessarium. Probatur antec
densi Illud est contingenq,quod potuit non esse: Sed non omnia. quq existuntinoruerunt non esse: Ergo non omnia,quae existunt, sunt contingenti Probatur minori Si omnia, quae mistunt, potuissent non esse, nihil nilne poni isset esse, nec de is lesset: Sed hoc ad oculum patet esse falsumsErso non omnia, quae existunt, potuerunt,non esse. Probatur sequela: Si omnia quae sunt, potuissent non esse, pro illo signo, pro quo supponerentur possibilia ad non esse , Rihil taet piceae eo ipso, nihil potuisset esse , quias posito,quot militi tuisset, nulla filisset causa, quae posset aliquid facere, aut dare esse , quo supposito nihil posses fieri, nec accipere esse: Ergo nihil potuisset esse;
. a 3 Explicatur: Ves potest cippoia aliquan- do, seu pro aliquo priori nihil fuisse: Vel id se
poni non potest Si supponi non potest Ergo μέ cessarium estn fuit semper aliquid esse, & conisquenter non omnia,quae existunt lunt contingenuria, sed aliquod ens est necessarium. Si supponi potest; hoc supposto, sequitur omnia antequam
essenx, L sse impossibilia; siquidem pro illo pri ri, vel stappositione, nihil poterat dare sibi esse
quod non habebat, ut per se patet; nec ab alis accipere. sduidem nihil supponeretur existens, a suo fieri posset r Ergo vel omnia suerunt, & coninsequenter modo sunt impossibilia. vel datur alia quid summe necessarium, de quo nunquam sup poni potest, quod non esset. ι a Nee dicas, hoc ad summum probare, quod non omnia flut contingentia; id tamen salvari posse. quin sit unum tantum ens necessarium, si nempe sint plura entia necessaria, vel infinita de Consequenter quin sit Deus. Sed contra instar D.Thom. Quia, quod est necessarium, vel a se, fleper se est necessarium ; & sic a sortiori est Deus. utpote a nullo dependens , & nullo indigens ad sui consistentiam : Vel habet causam sira necessutatis; quod si dicatur, de illa causa necessitatis i
quiram, utrum a se sit necessaria. vel habeat ca
lam suae necessitatis; & cum non possit dari processes in infinitum in causis, ut olimam manet, deveniendum erit ad aliquam,quae utenς necta rium a se, di per se sine caula sui necessitatis;taec autem absdubio Deus erit.
, as T 'Ico quarto : Existentia Mi in O mo batur ex iaversis gradibus bonitatis, perfectionis,ct writatis in risau exia sentibus. Hoc pacto: Videmus enim in rebus diaveritis gradus in linea perseditionis, bonitatis, de
veritatis, nam aliae sunt bonae, aliae meliores, realiae meliores. N meliores &α & sic aliquae perime , aliae persessiores, M. aliquae verae, aliae veri
res, &c. Sed hoc esset impossibile, 'n si esset allia quod bonum optimum, aliquod ens pessitasti
naum, de rerissimum omnium et Ergo datur ens: Omnium optimum, persectissimum & verissimul
Hic est Deus: Ergo datur Deus. Minor, in qua sola est difficultas probatur primo ex Augustinoi
supra expreta graium I. num. 8O. sic arente .Neque enim in bis Omnibus bonis, quae eommemoravi lmus, diceremus, aliud alio melius, eumvere iud
eamm, nisi esset nobis ressa notis i rus boni, nempe optimi, seeundum quod probamus alia quid.9 aliua alij praeponeremus. Quam ration: sic exponit in praesenti D.Thom. nam magis, raminus dicuntur de diversis secundum quod a propinquant diversimode, id est, magis., vel mianus ad aliquid, quod maxime est, sicut magis c Iidum est, quod magis appropinquat maxime C sido, nempe igni,di magis lucidum, quod mam appropinquat maxime lucido , nempe soli; di in Republica, dicitur magis dominus , qui magis appropinquat mxximo domino, n rupe Regi,ves Imperatori, & sic in omui genere accipimus m ximum illius generis is metuuram emerorum ita ut quod magis accedit ad maximum, maius sit in illo genere 3 quod minus , minus e Ergo seciuis maximo in ratione entis , & bonii di persemoianis , & veri , nulla esset mensura v demum esset maius, aut minus alis : Ergo nec esset unum magis bonum, aut magis petie m. aut magis S, aut verum alio, di cciiisequenter non est ne
vatij gradus in universo. Explicandi , quia si non
esset supra versus ens optimum omnis pariter nec esset insta versus ens minimum omnium: Sed hoc supposito, nulla esset mensura determinata. unde Unum ens esset meliu alio, sed omnia essent
aequalia: Ergo. Probo minor ;quia quodlibee
120쪽
ctiast. IV. cussus rationitus demonstretur. Vc, p
ens haberet supra versus meliora, di meliora sine fine, 3c insta versus minus, & minus Dona sine fine, de in hoc omnia essent aequalia: Ergo quodlibet ens a tot bonis excederetur in bonitateo tot excederet, quam quodsi bet aliud:Ergo nulla citet mensura, unde unum esset melius alio, sed omnia
essient aequalia; siquidem ex duobus bonis,si unuin non excedit plura bona, quam aliud, nec a plaribus exceditur, quam aliud, nec aliunde est alia mensura determinata, absdubio non potest esse
26 Nee dicas, quod semper homo esset melior brutis licet bruta excederent etiam interiora, nempe pure vegetabilia, quia homo excederet bruta , N omnia quae exceduntur a brutis, bruta Nero non excederent hominem, nec omnia quae exceduntur ab homine. Contra enim est, primo, quia si non sit aliquod unuin mxximum determi matum de quo magis participet homo, quam bruta, & cui magis accedat,non poteli homo excedere bruta, nec erit assignabile, in quo ex ad Nec mensura excessist. Nam si dicas, excedere in rationalitate ; ego dicam brum excedere homunem in brutalitate. Si vero repetas ς rationalit rem esse meliorem , de perfectionem brutalitate;
iterum rogabo, in quo sit persectior, aut quae sit mensura maioris, fle minoris peris hionis,aut bonitatis ; quam ha ω facile assignabis , nisi assignando aliquam summam, Et maeximam honita-xem , & perlectionem, de qua quod magis parti. cipat , sit melius, Ec persectius, di quod minus,
minus. Secundo quia etsi bruta non excedant ho minem, tamen nec homo excedit Angelum, fle sicut bruta exceduntur ab homine, di ab Angelo,
de ab alijs superioribus, εἰ superioribus sine fine,
ita homo, taliter, quod atque ab infinitis excessi. tur homo, siem ab infinitas excedatur briitum, Zeaeque infinita excedit brutum, quam homo: Tot ergo excedit brutum, quam homo, & non plura homo excedit, quam brutum, siquidem inter inafinita, & infinita non est excessus: Ergo in ratione excessiis erunt aequalia homo, di brutum ; Ne sequenter homo non erit meli is bruto, nisi aliunde assignetur praedicta mensura.
et Ico quJnto: Ex ordine, ct gubem O natione inmersi demonstratin
Deum eo. 1 robatur primo ex August. lib. Ir.: de Cicitas. Dei. Op.4. ubi sic ait: Mundiu ipso
dinatissimasua misisHilitate , ct mobilitate, o bilium omnium pulcherrima specie , quo dammodo taestus, ct factum se esse , ct non nisa Deo infabilite , atque in biliter magno feri potui e proclamat. Quae quidem demonstratio formatur sie:Videmus eniim in mis G
los , Solem, Luna de Stellas Ordinatistime moveri, designando saecula, annos, menses, dies Zehoras, tanta constantia, Zt firmitate, & uniformitate, ut ab hoc manrre nunquam vel leviter deficiant ; item Omnia corpora coelesti, uniformiter concurrere, & influere in haec inferiora ad terra, ct aqui tacunditatem, ad vegetabilium , sensibili .m, de rationalium propagationum,alimentum, di conservationem, ordine non minus mirabili, Pulcro,&connexo, quam uniformi, constanti,& in eundem finem colimanti. Deinde terram
tot arboribus fiondosam, quae iam storibus, de frondibus ad recreationem , iam studiibus ad alimentum, iam lignis ad fabricas diversas,8e ad ignem fovendum homini cumulatissime deserinviunt. Rurses maria, tot generibus piscium c mulata, ad hominis aIimentum,& emolumentum utilissima ; flumina necnon e montibus terram undique mira varietate irrigantia, potum vide libus propinantia, sine quibus omnia interirent siti languentia; aera item innumeris volatilibus plena ; totum denique orbem, & omnes eius
Partes connexione, dc mutua correspondentia,
qua nihil mirabilius aut pulchrius excogitari possit, constantes. Ipsius etiam Mycrocosmos,nem pe hominis. alterius ve animalis ingeniosissimam fabricam, ex tot membris, nervis, venis cartilagianibus, ossibus, organis, suis peculiaribus ossicijs.& muneribus destinatis constantem: Tunc sie sed omnia haec, Se universus his omnibus pulcherrimὰ constans, fieri non potuit, nisi ab aliqua mente, aut sapientia omni tente supra mundum ipsum existente: Ergo Atur tali summa sapientia, demens suprema, universus orbis conditus sit.& ordinatus: Sed haec est Deus: Ergo datur
28 Quod magis eudenter patet, si mentem applicare velimus ad plura animali intellecta, &ratione carentia, V.D ad apes,quae veluti ordina
61sima Republica in suis alveolis fabis conficiena dis mire incumbunt; ad formicas item , quae viactum sibi tempore abundantiae provident in tui rum, & sic ad alia, quae ordinem servant, de pr videntiam exercent, quae sine ratione dirigente omnino servari non potest: Sed haec lane non.rsguntur, nec gubernantur ratione, de mente pro Pria, cum mente, & ratione careant: Erm evita
dens est in suis officijs ira prudenter, de ordinatis si e gubernari instinctu rationis, & mentis superioris invisibilis, aqua conditae sunt: Haec sane est Deus: Ergo existit Deus Nee Atheorum efiugium auditu dignum reia putari debet, nempe haec omnia facta esse a casu, contingere, & gubernari a casu, & Brtuito. Non inquam. Nam in primis, quid nomine casus in
telligunt Vel nihil , vel aliquid Si nihil, quid
stultius, quam respondere haec omnia a nihil fusta esse, a nihilo si e sapientissime gubernar