장음표시 사용
271쪽
1 s 2 Drael. de Deo uno. Diss. H. de existent. N esentia Dei.
nos, quia initium 'temporis, penes quod modo mensuramus tempus pracesia per annum sera millesimum,vel plus ab initio temporis, tunc variatum soret, suillatque multo anterius. Unde mcut motu Coeli sistetite, nihilominus tempus nostrum effet,& duraret, quia licet duratio intrinseca
rerum subludarium dependeat counaturaliter,aut quoad nos a motu Coeli, tanquam a mensura extrinseca, non tamen estentialiter; ita nec dependet essentialiter tempus, aut duratio nostra in ratione talis ab initio temporis, quod modo fuit, sed solum accidentaliter, ut a mensura extrinseca, di quoad nos, unde uoluit tempus incipcre antea per centum mille annos ante hanc eadem d rationem, quin propterea haec duratio intrinsece esset alia, nec hic annus alius tiatrinsece, sed idem intrinsece, licet denominatatur extrinsece ab anteriori temporis initio , annus centies millesimius.
a Ex quo ad primum dico, quod casu quo
tempus incaepisset centum mille per annos antea, quam modo incaepit, haec duratio esset intrinlece eadem, & hic annus idem, licet extrinsece den minaretur aliter a distincto temporis initis, nempe annus plusquam centies millesimus. Sicut c
su quo Nativitas Christi fuisset antea , hic annula
esset intrinsece eadem temporis duratio, licet tunc posset denominari vilinillesimus a Nativitate Christi. Ad secundum dico,quod illitium te
poris non potuit esse ante Omne temporis inisu, potuit tamen esse antequam modo ibit temporis
initium. Sicut Nativitas Christi non potuit esse
ante annum Nativitatis Christi, potuit tamen esse antequam modo fuit annus Nativitatis, quia potuit alius annus anterior fuisse annus Nativitatis. Tenendum ergo in pro certo , & indubitato, te-pus , quod imaginamus ante mundi, & temporis
realis initium, esse, seu fuisse realiter possibile in se ipso, seu in sua intrinseca duratione, licet de
facto realiter non extiterit, nec realiter duraverit.
Quo supposito. 3 Dico : Deum per suam inremferam
ternit.rtem non extitisse, nec exsere, aut rare ritu in illo tempore imaginario ; actu tamen
extitisse , ct durasse, seu exsere , O durare, praesentialiter in se ipso, quandiu ima namur illud tempus durasse im extitisse ora quandiu tempus illud durasset fu extitissus extitisset.
Primum patet, quia Deus non aliter existit, aut durat actu in tempore, nisi mensurando, & complectendo tempus;non enini Deus existit in tempore mensuratus a tempore, sicut nos, sed mensurando ipsum tempus quod nostra vitam me serat. & complectendo ipsum, quod nostram vitam complectitur:Sed Deus actu non mensuravit
tempus illud imaginarium, ec actu illud complectitur, aut mensurat: Ergo actu non extitit, nec duravit, nec existit; aut durat in illo tempore imaginario. Minor Probatur, quia Deum actumenturasse , aut menturare illud tempus , & illud
tempus actu mensuvari, aut mensuratum fuisse a Deo,idem est unum ac aliud, vel mutuo connectuntur , ita ut unum verum esse non possit, nisi
sit verum aliud, ut per se patet , quia solum differunt penes denominationem activam, & passiva: Sed tempus illia imaginarium de laeto,nec me
iuratur, nec actu me laratum fuit a Deo,aut eius aternitate: Ergo nec Deus , aut eius aeternitas actu mensurat, nec actu meusuravit illud tempus
imaginarium. Minor patet, quia quod non existit unquam intra totum ambitum aeternitatis,sed manet pure possibile,non menturatur acta aere
nitate: Sed illud tempus imaginarium non existit,
nec extitit unquam intra totum ambitum aetemnitatis, sed manet mere possibile: Ergo illud auri
non mensuratur εternitate. Explicatur:Licet tempus nostrum modo existat tanquam mensura unuversalis omnium motuum , & vitarum sublunarium,non mensurat altu vitra,& motus pure possibiles , sed solum vitas, & motus intra latitudinem totius temporis existentes : Ergo pariter,licetDeus & eius qternitas existatAut extiterit ante temporiis initium , non mensuravit actu tempus
pure possibile, quia solum menturat actu tempus actu existens. Dices is an esse disserentiam, quia te pus esse potest in potentia ad mensurandas vitas, aut motus, at Memitas non potest esse in potentia , ac per consequens actu mensurat etiam tempus possibile, alias esset in potentia ad illud mensurandum. Sed contra ust, quia licet tempus sit in potentia ad mensurandos motus, di vitas in posterum futuras , aut possibiles, quia est inpotentia ad existendum in posterum, tamen non est in potentia ad mensurandos motus, di vitas ut possibiles de praeterito , aut suturo, quae Π P potuerunt extitisse, aut existers dum tempus extitit, aut durat; sed in parte sua fuit in actu viaqtie nunc ad mensurandas quascumque vitas,aut
motus , quae existerent, si existerent; unde si illas non mensuravit, non fuit dcseetia proprii actualitati , sed ex defectu existentiae illarum vitarum.
N motuum, quae manserant in pura possibilitate : Ergo pariter, licet memitas nunquam sit. aut fuerit in potentia, actu non mensuravit i
pus pure possibile , non ex deiectu sui. sed ex defectu existentiae illius temporis. Non ergo extitit, nec duravit actu in illo tempore imaginario pure possibili. Nec dicas: Durasse actu in illo tempore quantum est ex parte sua. Quia hoc no negamus. nec de hoc est quaestio; sed solum negamus quod actu durauerit in illo tempore absolute loquendo;ad quod requiruntur duo, nempe, & lumina actualitas ex parie meruitatis, &e istentia ex
272쪽
parte temporA; & desectu existentiae temporia non extitit absolute in illo tempore, licet extiterit, aut existat praesentialiter absolute in se , Si iuillo tempore conditionate hoc est sub conditione quod tempus ex parte sua non defuisset.1 Sed dices: Ergo Deus modo, nec ab aeterno existit praesentialiter in tempore Antici tristi, absolute loquetao, quia nec modo, nec ab aeterno existit illud tempus. Respondeo, u sando consequentiam, quia ut supra ollendimus, aeteri itas ad actu, de praesentialiter mensurandum tempus , & existendum in illo de praesenti abs
tuae, non eget tempore modo, nec antea existenti, sed solum existenti absolute intra ambitum
totius aeternitatis, quia aeternitas simul continet, Nmensurat totum tempus existens intra ambitum
suae aeternitatis, de quidquid in illo existit; in quo
distinguitur a tempore,quod successive meesurar, dc existit; vitile ut aetemitas mensuret tempus, &existat actu absolute in illo satis est, quoci tempus actu existat aliquando intra ambitum infinitum suae aeteriaitatis, non tamen satis est , quod sit Pure possibile.
6 Secunda pars conclusionis etiam pro batur , quia Deus independenter omnino a tem
pore, di praecisive ab illo est actu,& absolute aeter nus in se ipso: Ergo existens , 8c durans actu, dc . praesentialiter infinite sine initio a parte antea , &sine fine a parte post: Sed eo ipso etiam est actu, N absolute existens in se ipso,quandiu , vel quandocumque existeret illud tempus si existeret, de quando potuit existere: Ergo. Probo minorem, quia si actu non existeret absolute in se ipso, quando tempus illud potuit existere , di quando extitisset, si extitisset, tolum existeret Deus abs
Iute in se ipso postquam illud tempus potuit existere . Ee ex quo incaepit existere verum tempus, ecnon ante: Sed hoc est impossibile, si Deus in seipso existit aeternaliter sine principio' quia inc pisset existere in se iplo quando tempus verum i caepit: Ergo. Secundo: Vel Deus actu, di absol
te extitit antequam mundus, de tempus; vel f
Ium ex quo extitit mundus. & tempus Si dicas hoc secundum i Ergo Deus incaepit existere cum incaepit existere mundus, de tempus: Non ergo ci aeternus a parte ante, nec infinite durans , contra fidem. Si primum,sic arguo: Tempus imaginariupotuit existere, & existeret, si existeret,antequam mundus, Ac temptas de facto extitit: Sed per te Deus actu , N absolute extitit antequam de facto mundus, dc tempus extitit: Ergo actu, & absolutὰ extitit quando mundus,le tempus potuit existere,& quando existeret si existeret.' Dices Deum de facto extitisse antequam tempus. & mundus,non anterioritate durationis, quia nulla fuit duratio anterior, sed solum ant Horitate, & prioritate naturae. Sed contra, quia temper manet luconveniens obiectum. quia ii non
extitit prius prioritate durationis: Ergo incaepit
Deus durare quando tempus, & mundus: Ergo eius duratio non est aeterna a parte ante,quod cisthaereticum. Secundo, quia perte Deus extitit priusquam tempus prioritate naturae: Sed pro illo priori naturae Deus erat actu durans, alias nou-potuisset producere durationem temporis: Ergo pro priori naturae ad tempus crat actu durans in
se ipso: Ergo duratio Dei in se ipso fuit prior d
ratione temporis: Ergo non solum prioritate naturae, sed etiam prioritate durationis extitit Deus antequam mundus. Tertio: Supponamus, quodve existens, Ze durans actu pro priori naturae ante tempus, noluisset producere tempus; sane ςque in se ipso maneret durans sine tempore , ac in
do quando produxit tempus: Sed modo extitie absolute durans quando produxit tempus proriori naturae, & independenter a tempore: Ergocet noluisset producere tempus,mantistet durans
quando illud modo produxit: Ergo etti noluerit
producere tempus imaginarium, actu latcin duravit de extitit absolute,quando illud produxisset si voluisset; de consequenter quando tempus illud potuit existere , de quando extitisset si extrutisset. Quarto:Quia Deus actu,& absolute potuit producere tempus illud imaginarium de absolute
noluit:Rogo ergo,quando potuit, .dc noluit absolute Sane ,quando si voluisset, illud produxisset: Sed quando potuit, de noluit absolute, abi Olute, dc actu extitit, quia implicat aliquem polle , Nnolle actu de absolute , nisi quando actu , de ab solute existit: Ergo extitit aerea,& absolute,quando, si voluistet, tempus illud produxisset : Ergo quando, si Deus voluisset, tempus illud extitit Ieci
Deus ergo actu, Bd absolute extitit, quando ζ
pus illud extitisset, si extitisset, Se quando potuit existere, si Deus vellet. 8 Confirmatur: Tempus illud non potuit
existere nisi quando Deus absolute de facto existit, aut extitit: Ergo Deus de facio absolute existit, aut extitit, quando tempus illud potuit cxistere. Probo antecedens: Tempus illud non po tuit exiliere, quando de facio Deus non existit, nec extitit: Ergo solum quando Deus de facto absolute extitit, vel existit. Probo antecedens: Tempus illud non potuit existere , quando Deus de frusto, de absolute non potuit illud producere: Sed non potuit Deus illud producere ablolute, quando de facto , & absolute non extitit: Ergo nec tempus existere, quando Deus abiolute ine de sto non extitit. Confirmatur , quia itullum cst assignabile quando, quo Deuς non extiterit absolute, dc quo potuerit existere tempus illud imaginarium : Ergo quandocumque potuit existere tempus imaginarium , Deus de facto absolute existit, vel extitit. Dico semper existit, vel μυ- tu quia licet in mea lententia dici deberet ea fit de praesenti , quia Deus praesentialiter existit tam
273쪽
tum, de sine extitit, de sine exisset, modo tamen.
ab illa quaestione pratcindimus. .s Sed obi)cies primo t. te mundi, letemporis incaeptionem nullum fuit quando, nullave duratio,inqua Deus existeret, quia nullum fuit tempus: Ergo in nullo quando extitit Deus: E SO nec quanao tempus imaginarium potuit exii stere, aut quando existeret sit existeret. Respondeo, quod antequam mundus,& tempus incaepit, nulla tuit de tacto duratio creata, aut temporalis, nullumque quando temporale, aut creatum; sese tamen quando aeternitin Dei, sive Dei aeterna d ratio. in qua Deus extitit. Io . . Sed contra replicabis. Si tempus imaginarium extitillet, nou extitillet in quando Dei, sed in ρα is proprio crearo, dc propria durati ne creata: Sed Deus non extitit actu, & absolute in duratione creata propria icmporis,nec in proprio anti succeisivo illius, alias extitistet actu,& absolute in tepore illo:Ergo non extitit actu,de absolute, quando tempus extiteret, si existeret. Secundo, quia quimus Dei, seu Dei aeterna duratio actu non extitit antequam incaepit de facto mundus, & tempus: Ergo nec Deus in illa extitit actu, Bd absoliue antequam mundus , 8c tempus incaepit. Probo antece sens, primo, quia existere ante aliquod tempus , est formatissime existere tempore anteriori: Sed quando Dei sive eius aeterna duratio non extitit tempore anteriori ad
mundi, & temporis initium; siquidem non fuit
unquam , nec extitit tale tempus: Ergo quando, . aut duratio Dei aeterna non extitit actu, & absolute antequam incaepit tampus, Ec mundus. Secundo,quia aeterna Dei duratio, seu quando me num Dei non extitit actu , de absolute quando nondum existebat tempus. aut mundus: Sed exitinere antequam tempus , dc mundus , eli existere, quando nondum mundus, nec tempus existit:EGgo Deus non extitit actu, & ablalute antequam tempus, aut mundus. Probatur maior, quia inprimis non cxtitit actu, & abistute in quando aliquo finito. quo nondum mundus existebat, quia tale quando finitum tunc re ipla non erat; deinde nec in quando infinito, quando mundus nondum adtu de praesciati exiliebat, quia alias illud quando non es let actu infinitum, sed limitatum in durando, utpote nondum durans quando mundus, sed praeci se, de cuin limitatione antea : Ergo ianullo quando extitit quando mundus nondum existebat.
Si tempus imaginarium extitisset, non extitisset in quando Dei.sed in quando proprio creato tanquam in propria mensura, & duratione,concedo: Tanquam in mensura superiori. universali, de
exeddente. v go maiorem,& conoesia minori,
consequent am. Cum enim Deus de facto extiterit acta, dc absolute in propria sua duratione, de quando tanquam in mensura infinit Ze excede te; sequitur, quod si tempus imaginarium inruti set, extitisset in quanda Dei, in quo Deus de facto existit,vel extitit actu, & abistute; non quidem in illo tanquam in mesura intrinseca, dc pr propria, sed in illo tanquam in mensura extanseiaca, universali, de infinita. Vel aliter distinguo maioremt Tempus imaginarium non extitisset in quando Dei. nec quando Deus de tacto existisi vel extitit, nego: Et alias extitistet, quando Deus de facto existit, vel extitit, concedo maiorem, de
minorem, di nego consequentiam ἰ quia non est idem existere in quando alterius,ac existere qua
do aliud; ex duobus enim indiv iduis unus existit quando alius, Ac nullus in quando proprio ait rius, nec in propria illius duratione intrinsee a. quia scilicet uterque existit sub eadem extrinseca mensura durandi; ita ergo tempus imaginarium. si existeret,existeret quando Deus de facto existit. quia sub eadem mcnsura, qua durat De ,nempe sub aetemitate, quae est de facto mensura Dei, deesset mensura temporis imaginarij si existeret. ra Ad secundam , distinguo audecedensi
Quando Dei, seu eius aeterna duratio non extitit actu, de abs,lute antequam incaepit tempus, tyantequam sumpto rmaliter, Ec exclusive: pro duratione sormaliter anteriori ad posteriorem, excludente, de non includente Posteri OFem, concedo antecedens; ly ante sumpto eminenter, &inclusive pro duratione aequivalenter anteriori, de posteriori sine limite, nec principis , nego antecedens. Ad cuius primam probationem, ne maiorem, quia existure ante aliquod tempus pO- te si este existere alia duratione anteriori, quae rempus non si qualis est aetemitas Dei, & aevire nitas Angeli. Si vero dicas, quod aeteri itas, aut aevi ternitas non Iabet antea, de postia, sed est tmia simul ac proinde in isto tempore datur arista. de postea : Erio existere antequam mundus istum est existere tempore anteriori. Dico, quod aeternitas habet antea,& postea non sormaliten, & cuiaccessione, sed eminenter cum simplicitate. Ecsimultate identificando simul omnem rationem durandi a parte ante, de a parte post sine fine, desine principio, de hoc pacto existcre ante tempus,ly ante sumpto eminenter, non est existere tempore anteriori, sed aeternitate eminenter anteri ri, de quando existeret tempus anterior. Adaeis cunilain probationem concedo maiorem,qus --
ne ibi probatur, Ze distinguo minorem: Existere
antequam tempus , Se mundus ly ante sumpto Q aliter, Ze exclusive, concedo: Ly ante sumpto eminenter, de inclusive cum posteriori, nego minorem, de consequentiam in eodem sensu,quia
licet existere antequam tempus, & munduS anterioritate reali sormali durationisaeu pro durati ne realiter formaliter anteriori ad durasonem posteriorem etiam rcaliter se maliter, sit existere
274쪽
tempore anteriori,tamen existere ante tempus, &ant2niundum , ly ante simplo eminenter productone ςininenter identilicante omnem rati nem durandi a parte ante sine principio, & a pamve poli line fine, non est is aliter durare tem pore anteriori, fed est so ather durare duratione simul, di eminenter anteriori, simulta Ga, &Posteriori ad tempus , & ad mundum , & ad ζO- tam illius propriam durationein , Et hac infinita
duratione existit Deus absolute, & actu quandocumque tempus imaginarium potuit existere, aut
quandocumque existeret si existeret, licet actu non existat in illo. ε 3 Si vero dicas: Deus non extitit ante
rm p , nec uno saeculo, nec uno anno, nec Vnomente, nec uno die, nec una hora, nec uno m
mcnto, quia ante tempus, nihil horum suit: Ergo non extitit ante tempus. Respondetur, quod ante tempus eminenter ibit aetemitas , quae est momentum infinitum . hora infinita, dies inlinutus, annus infinitus, & saculum saeculorum,&, anno, mense, die, hora, & momento infinito praecessit Deus, & eius aeremitas ad temporis, di mundi initium. δε Ex quo iam insertur, quod licet mundus per centum mille annos fuisset antea quam de facto crearus,non protereaDeus tunc extitisset
in se ipso prius, aut antea, quam modo absolute existit, quia modo absolute mistit acri quandiu
totum illud tempus tune existeret, & infinite antea. Veruntamen eo in casu Deus extitisset in tempore, antequam modo in tempore extitit, quia extitisset in tempore per centum mille annos anteriori.Et haee de Dei aeternitate sussietant.
QUAESTIO X . AN DEUS SIT UBIQUE, ET
a D IT sermonem Eietiam de aeternita-I tis attributo, subiungimus,ut rectus postulat ordo. quaestiones de attributo speciali immensitatis Dei. De quo incipiens agere Div. Tho. primo inquiric, an Deus sit in omnibus reis bim. Secundo virum sit ubique. Cuius distinctionis, ni fallor, ea est ratio, quia D.Tho.in praesenti sollim explicandum assumpsit aut probandum, quod Deus est ubique,intelligendo ly ubique,pro quocumque ubi extrinseco, seu pro loco extrinseco, in quo Deus sit, Si cum Deus iuxta ipsum de rei veritatem non si in loco extrinseco reple do illum sormaliter per sui substantiam,aut quantitatem dimensivam, qua titulo incorporei caret, sed quatenus est intimus in rebus, de corporibus replentibus locu;prius inquirit, an Deus sit in omnibus rebus,ut postea definiat eu esse ubique idest in omni loco extrinseco.Pro cuius intolligentia.
* . supponendum est primo, aliter corpora esse In loco , de aliter substantias spirituales. Nam corpora sunt in loco divis sibiliter per
malem extensionem in illo, ita ut totum corpus
sit in toto loco, de pars quaelibet in qualibet parte loci libi correspondenti; substantia autem spiritualis tota est in toto, de tota in qualibet parte loci. Alia diiserentia, de praecipua est, quia corpora sunt in loco circunscripta ab ipso undique,
locus enim corporalis est corpus continens, seu ultima superficies concava corporis continentis intraquam continetur, de undique circunscribitur
corpus locatum, Ze hic modus essendi in loco dicitur esse in loco circunscriptive . hoc est tanqua id loco undique circunscriptum. Substantiae autem spirituales ita non possunt esse in loco cor-Poreo, quia sunt supra omnia corpora , dc supra loca corporea, sed intum continendo , aut praesidendo, aut operando in loco corporeo, aut in corpore ibidem locato. Vnde esse in loco valde improprie, &pene aequivoce dicitur de substantin spiritualibus comparative ad corpora locata. Hoc ergo supposito,cum D.Tho. 3 Dico primo : Deus est in omnibus re Fus intime. Explicat autem D. Tho. hanc convclusionem, ita quod non intelligatur, quod sit in rebus ut pars essentiae iec ut accidens illarum,sed per modum quo agens est in eo in quod agit. Et conclusionem sic explicatam probat, quia omnzagens coniungitur ei in quod immediate agite Sed Deus immediate, de intimὰ agit in omnibus rebus: Ergo immediate, de intime est in omnibus illis, illi intimὸ coniunctus. Maiorem probat ex . Physicorum, ubi dicitur,quod movens, ct -- tum debent essess I, 8e consequenter agens, de passum. Minorem autem sic probat; quia Deus immediate causat in omnibus rebus quod magis illis intimum est: Ergo agit immediate, de intimo in illis. Probat antecedens quia nihil est intimius rebus quam ipsum esse Sed Deus immediate cau-lat in rebus ipsum earum esse i Ergo immediatd causat quod magis illis inti inum est. Maiorem probat quia eo est tarmale respectu omniu, qui
in re sunt, unde omnia rei transcendit, di penetrat: Sed nihil est intimius rebus,quam quod omnia rei transcendit, de penetrat ut formale omnium, quae in re sunt: Ergo nihil est intimius rebus, quam ipsum esse. Deinde probat minorem; quia esse rerum est proprius essectus Dei: Sed Deus causat-immediata in rebus quod in illis est proprius Dei essectus: Ergo causer immediate iarebus ipsum earum esse. Minor patet , quia proprium Dei eisestum solus Deus potest immedi
te causare. Maiorem autem probat, quia Deus
est ipsum esse per suam essentiam , hoc est , quia essentia Dei est ipsum esse, sicut essentia ignis est krma ignis, sive igneitas, ut sic dicamus: Sed quia esieatia ignis est isma ignis, seu igneitas.
275쪽
Tract. de Deo uno. Disp. II. de existere . F essentia ΠΗ.
.proprius inctus ignis est ignire, seu reddere Ignitum: Ergo quia uisentia Dei eli ipsum esse, proprius effectus Dei erit elle creatum , seu reddere res esciitas, uti sic dicamus. Et ne quis diceret, hoc tantum probare, quod Deus eIlet intime iurebus, quando rebus dedit cile , non autem ρο- sica, lie 1 ubiungit: Hunc autem estcctum, nempe
esse, causat Deus in rebu&, non solum qu Joprimo este incipiunt, ted quando 4n esse conteria
valitur , si ut lumen caulatur in aere a ssile, non
solum quando primo illuminatur , sed quandiu
illuminatus manet: Ergo Deus erit in rebus intime dans esse illis non solum quando primo sunt, sed quandiu sunt, & exilient .Pzricverant. Haec ratio D. Tho. nou omnibus visa est efficax, aliqui enim, inter quos citantur Scotus, VaZqueZ , Valentia ,& quorum ante lignanisuerunt nominales,censuerunt cxilientiam Uei in rebus nou probari esticaciter, aut demonistrative ex operatione, aut causalitate Dei in illis. Contra quoias Dico secundo: Misentia Dei in rebus
osseariter, ct demon armestrabatur ex operatione , ct ea alitate Dei in illas, aeprinde ratio
praemissa D. Om. es effax, ct demon uti
Probatur primo,quia ca ratio, qua Sacer ruxtus,stu Spiritus Dei ,qui in illo loquatur, nec non Ecelesiae M. suisent exilientiam Dei ubique, seu in
unanibus tabus, non poteli non esse emcax, α
demonstrativa : Sed Sacer Textus, ει Spiritus Sanctius in illo per os Pauli, atque Davidis , Se similiter Eccletiae PP.suadent exillantiam Dei ubi
que ex operatione. bc causalitate ipsius in rebus Ergo ea ratio essicax eli, di demonlitativa. Pro
batur minor, primo ex illo Psalin. I ι 8. Quo ibo
. spiritu tuo , ct quo a facie tua fugiamλ Si af
sernum ades, & huius rationem reddit immedia te : Etenim illae nLinus tua deducet me , ct te nebit me dextera tua, quali diceret. Quia manus tua, quet est tua operatio, deducet me , ac deri ra tua , quae eit tua pol tu leuebit me: Ergo ex
operatione Dei suaZet exilientiain Dei ubicum que ire voluerit, sive in Canum, sive in internum, sive in extrema maris. Secundo ex Paulo Actor. 1 .qui praetenti Dei in nobis sic suadet .Quam vis non longe si ab M quoque murram. Sed quaret En rationem: In issio enim Vitamus, mo-oemis , O sumus. Vbi Pagninus, de al0 vertundi Per ipsum enim vivimus oUemur sumus. Et Glolla exponit: Quia id operatur in nobis, quod
vitamus, . Eodem argumento Pauli utuntur,
Hilarius ad illud Psalm. i i 8.verc I s I. Prope estu Domine. Chrisoae homil.38. in Act. Apollo Eutlitin. de Theophil. ad eundem locum Pauli. Anal alius Sinaita lib. a. de fidei dogmatib. Hugo Uictorinus lib.7.Erudit.Theolog. c. I p. cuius urba uo sicut omittere,sic enim es et Cum divina virtutis esse tas nusquam deesse cernimus, eureandem Dei sirtutem omnibus inesse rebus dubitamus t Si autem Dei virtus Obique es, emota non sit Dei ortus , quam Dem, consat, quod Deus nusquam des : Ergo ex operatione Dei in rebus suadet Sacer I cxtus, Sc Spiritus Sanctus in illo per os Pauli, atque Davidis existentiam Dei in rebus. Nec licet dicere hanc rationem , aut consequentiani in Sacro Textu es la materialem; quia haud parum derogat Sacro Textui dicere rationes, di consequentias,quibus ad suadendum utitur, materiales esse. Vnde Molina contrariam sententiam parum in fide tutam appellat, sicque concludit: Aus ergo contrarij Ambores dicant, Spiritum Sanetum per os Pauli, atque Davidis, ineptam reddiasse rationem, ines caxque argumentum confecisse ad probandam exissentiam Dei in rebus. Aut constreantur ex immediata Dei operatione in aliqua loco satis super que con-wοneludi praesentiam Dei in rebus is es D. Tho. ct eommunis Theologorum doctrina cum Aris 6 Deinde su detur: Nam ea ratio, cui
nulla poteli alitiberi solutio esticax est,de demonia strati ai Sed praelatae Davidis, Pauli, SS. M. de D. Tho. rationi nulla poteli adiaberi solutio,qus
solutio sit, aut quae argumentum solvat: Ergo es-ficax est, de demonitiativa. Minor conliabit releia
Dicunt primo,illam praemii lam: Agens, passum , e movent, ct motum debent esse
mul, nec esse universiliter veram in creatis ; nec
.suisse estatum Philosophi, nisi loquendo de agentibus creatis: Ac proinde nihil probare de Deo. Hoc secundum constat, quia in 7. Physic. soluin
agebat Arist.de agentibus creatis. Primum probant , quia plura agentia creata agunt in distans, ut Sol in vi1ceribus terrae producit aurum; imis in stupam diliantem producit ignem. Sed con . tra eii , quia licet illud estatum fuerit a Phi losopho dictum de solo agente creato I tamen non sundatur in eo quod agens creatum sit, sed
in ratione essentiali agentis, S passi, quia nimiri 'agens ut agens debet contingere passim, si in illo agit;& non poteli illud contingere,nisi sint simul
Sed haec ratio in omni agente aeque militat, sive illud sit agens creatum sive increatum: Ergo illud effatuin tenet etiam in agente increato, qualis eth Deus. Secundo, quia tunc solum agens agit indillans, quando agit media virtute dissicita per medium, di ab ipso agente realiter distincta, nequit enim agere in distans, nisi prius agendo premedium: Ergo, dum agens agit per virtutent secum identificatam.non poteli agere in dii ans,si upus est,quod immediate contingat pallam: Sed ratio D. Thom. procedit ex eo, quod Deus immediate per virtutem secum identificatam,& non
dictus uir agit, Δ caciat eis: in omnibus ribu
276쪽
tia'. XVII. An Deussit ubἱque, F qua ratione probetur 2s7
Ergo initantia de agentibus in passum distans
non eli ad rem nec ratio in D.Tho.infirmat.
8 Dices secundo, D. I ho.non probasse,quia Deus non agit per virtute a se diffulsam,seu quod in omnibus agit per virtutem in se relidentem immediate. Sed contra est, quia licet hoc in praese ii non probaverit D. Tho. illud tamen supponit alias probatum, & certum: Sed hoc susticit ut ratio eius sit firma, & erum : Ergo. Secundo,quia in presenti etiam satis id probavit. Primo, quia inquit, ipsum esse rerum esse effectum proprium Dei,& Devin causare in rebus ipsum esse: Sed ipsum esse non potest Deus causare per virtutem a se diffussam ex dod rina D.Tho.Ergo satis ostendit agere in rebus omnibus,non per solam virtutem a se dissutam, sed per virtutem in se residentem n identificata.Probatur minor, primo, quia ipsum esse est estechus universalissimus, qui solum potest produci a virtute simpliciter infinita . non autem a finitar Sed sola virtus residens in Deo, cum Deoque identificata est simpliciter infinita, virtus autem a Deo dissulsa esset simpliciter finita r Ergo ipsum esse rerum non potest Deus causare per virtutem a se dissutam sed soluin per vi tutem a se indistinctam, & in se residentem. Probatur maior, primo, quia effectius universalissimus essendi soluin potest contineri, & caulari a virtute continente universaliter omne esse, & qui sit productiva sub ratione universalissima entis, aut etandi : Sed virtus continens universaeliter omne esse,& productiva sub ratione universalit sima essendi non potest esse actu finita, sed derit esse actu infinita, ut per se patet: Ergo. Se cundo , quia virtus per se primo causans esse in rebus est talis. quod per solam suspensionem concursus anilii laret res; quia desinerent esse non pracisc hoc, Se illud, manendo cum alio esse, sed delinerent totaliter esse , manendo absque omni esse, seu sine ullo esse: Sed sola virtus simpliciter infinita potest per suspensionem sui concursus anthilare res: Ergo virtus' per se primo causans esse in rebus non potest esse finita, sed debet esse infinita. Tertio , quia virtus per se causans esse in rebus est virtus per se factiva entis
ex non ente absolute ,& non solum factive talis ex non tali: Sed virtus per se tactiva entis o nonente absolute, & non solum factiva talis ex non tali, est virtus creativa, & consequenter infinita:
Ergo. Vide in P se. lib. a. quaest. 7. . num. 6.
in 'sunt. ad 3. sic ait: Nullius agentis actio
procedit ad distans , ns in quantum illud per
media agit. me autem pertinet ad maximam Dei virtutem. quod imm diate in omnibus agit.
Vbi insiouat aliam probationem. Etenim , ideo alia agentia agunt per virtutem diffussam . quia Virtus in eis residens est finita,& ideo eget sui dis- fusione per medium ad passim distans: Seduirtus Dei in ipso residens est simpliciter infinitar ENgo immediate,& absque alia virtute distum op iratur in omnibus rebus propter magnitudinem.
N infinitatem suae virtutis i Ergo est immediat praesens in omnibus.s Dices tertio, illam premissam assiumptamia D.Tho. nempe, quod ejse es esseri proprii
Dei, falsam esse, quia etiam est effectus aliarum causarum, qui dant ese suis effectibus. Sed conatra est , quia licet omnes causae secundae dent es. se suis effectibus, non tamen virtute propria,nee per modum causae principalis, sed virtute Deῖ
moventis , & per modum causae instrumentalis,ve ostendit D.Thom. sex rationibus. I. roni. Gentis
cap. 66. Sed hoc non tollit, sed potius probat quod esse est effectus proprius solius Dei, eo quod solus Deus illud dat per modum causis principalis , & soli ipsi tanquam causae principaiali correspondet i Ergo. Vide in P se. Ubismna. Io Dices quarto etiam esse falsum quod esse sit intimius rebus, quia esse in nostra sententiae est realiter distinctum ab essentia rerum,& illi adavenit per accidens. Sed contra, quia licet realiter distinguatur ab essentia, adiective tamen transiacendit essentiam, & omnia, quae in ea sunt, pene trat, quod nulli alio accidenti, aut formalitati convenit, quia nulla alia est, quae universalitre transcendat, & penetret omnes rei Brinalitates,
dc accidentia sicut esse: Ergo esse est quid intium ius rebuς, quamvis ab essentia realiter distiniactum. Si dicas , quod essentiaci qtsiditas est magis intiina rebus. Contra es , quia essentia , &quidditas est magis intima subiective seu per m dum subiecti & materiae susceptivae,seu per moda
alicuius materialis suscipiciatis,non vero per mo dum actus formalis suscepti; Deus autem nec aliud agens proprie loquendo, non dat rebus i sana earum quiduitatem,aut essentiam primo susa ceptivam existentiae, quia nec res illam proprie recipiunt; sed solum dat illis suum esse, & alia, qui
proprie recipiunt; sensus autem D.Tho.est.quolinter Omnia quae res recipiunt. tanquam aliquid
sormale illarum , nillil est intimius, quam ip sum esse , quia nihil formalius; cum esse amico omnia quae sunt in qualibet re, & ipsum eme nutalo alio actuetur , quod nulli alteri forinalitati.
aut serinae convenire potest : In hoc autem P su verissimum est. quod ex his, quae res recipiunt,
nihil recipiunt intimius , qnam ipsum esse, &consequenter, qnod Deus, in quantum dat esse. est intimius rebus , quam omne aliud agens dans rebus qualitates, aut alias .mas. quae non sunt ita transcendentes, nec intimae rebus, intest quas computari non potest cssentia, di quiddutas, quam proprie loquendo res non recipiunt.
ει quam propric loquendo agentia non dant. est in . enim
277쪽
xs g .vast. de Deo ηυno. Disp. II de essent .s existentia Dei.
enim essetasa,quae recipit ab agentibus,non quod ab agentibus recipit, de est cui agentia dant, non quod illi dant. Vnde discurius D.Tho.aequivalet huic: Illud ages est intimius rebus,quod dat rebus kl quod magis intime recipiunt, seu a quo res a cipiunt, de participant, quod inter omnia quae proprie recipiunt , di participant, est illis magis
intimum: Sed res a nullo alio agente recipiunt aliquid magis, nec aeque intimum, quam esse, sed esse est magis intimum rebus inter omnia qua proprie recipiunt, dc participant, de hoc dat Deus rebus, 3c res accipiunt ab ipso , tanquam proprium Dei edictum: Ergo Deus est agens intimius rebus inter omnia agentia. ii Dices denique cum Scoto, &VM queZ, rationem D. Thom. esse petitionem prii Hpis, ac sic demonstrativam esse non posse. Nam vel probat, Deum esse praesentem omni-
s rebus, ex eo quod agit immediate in illis immediat e suppositi; vel quia agit in illis i mediatione solius virtutis Si hoc secundum, nihil probat , quia Sol agit in haec inferiora immediatione virtutis , quin sit substantialiter ubi stat haec inseriora. Si primum, supponit Deum esse immediatum luppositum omnib*s rebus , quod erat probandum t Ergo supponit probandum , dc petit principium.; I a Sed contra est, quia D.Thom.probat praesentiam Dei in rebus, quia Deus immediate operatur in illis immediatione virtutis , qua dat omnibus esse: Sed ex hac immediatione vi tutis recte, de efficienter probatur immediatio etiam suppositi, quia virtus, qua Deus dat esse rebus, debct esse infinita , residens in Deo , leidentificata cum ipso,ut ostensum manet: ErgoD. Tho. non supponit taediationem supposui, sed probat ex immediatione virtutis, ex qua probat mediationem luppoliti,ac per consequens non supponit probandum, nec petit principium , aut
13 Sed replicabis ex Scoto: Quo aliquod
Mens est persectius , Sc v uotius, tanto in magis distans potest agere , Ec tanto longius potest suam virtutem cliffundere: Ergo Deus, qui est agens virtuosissimum, poterit in distantissimum suppositum agere , dc longissime a se 1uam vi tutem dictundere: Falso ergo D.Thom est.quod ad magnitudinem divinae virtutis spectat age.
re immediate in omnibus , si id intelligit de imis mediatione suppositi. Respondeo, distinguendo maiorem: Tanto in magis distans distantia dissimilitudinis potest agere, de tanto longius Iongitudine etiam dissimilitudinis potest suam
virtutem diffiindere, concedo: Tanto in magi distans distantia ubicali, seu locali, 3c tanto longius , longitudine ubicali, seu locali, subdistinguo: Tanto in magis distans, de longius ab aliquo suo ubi, concedo: In magis distans, Ec longius a se toto , vel a toto suo via, nego maῖ rem , dc concessa minori, nego consequentiam
de distantia a toto suo Gi. Itaque fatermur in prinus, quod agens sortius , quo maioris est virtutis , Ec essicaciae, tanto in distantius, & longius
potest agere loquendo de distantia dissimilitudianis; de ideo Deus potest agere in id quod nullam
praehabet similitudinem cum ipso, adhuc in ratione entis, ut cum producit rem ex nihilo tam
do esse ei, quod nihil erat; quod nullum aliud
agens potest. Fatemur etiam, quod agens maioris virtutis potest agere, de distundere suam virtutem ex uno υbi, in aliud obi, aut in alium locum magis distantem , de sic nulla est determinabilis tanta distantia duorum locorum, quo rum ex uno non possit Deus diffundere virtutem usque ad alium, quantumvis distanctissimum per longissima intermedia ; sed quamvis hoc ita sit, restat postea inquirere, quis coninservat omnia illa loca intermedia, & locum ultimum , εἰ quod in eo est; item quis conservat
eam virtutem transeuntem per medium usque
ad ultimiam locum Sane hoc non potest facere Deus per virtutem diffustam , quia virtus distunsa debet supponere medium per quod transeat, de locum ad quem transeat , Ee subiecim aut passum,ex quo actitra sit, quia virtus dissussa non postst esse creativa medij per qirod transit, nec loci ad quem transit, nec passi in quod achara est, imo nec sibi potest dare esse, minusque conservare se in esse, dum transit per interm dia ; sequitur ergo quod Deus, non per viri rem distutam, sed per virtutem in se reside tem , debet conservare in esse omnem longituἀdinem mediam per quam transitura est talis vi tus , de locum , di passiim in quod actura est, Zeipsam virtutem dissussam in toto transitu , de in fine, ut polait agere: Ergo licet ex uno locodillanctillabrio, v. g. ex supremo Coelo possit diffundere suam virtutem usque ad centrum terrae, locus ex quo virtutem diffunderet, non esisset totus locus eius, sed simul p supponeretur existens in omni loco intermedio, de in viistimo , quia praesupponemur dans esse , 8c conuservans esse glorum omnium I unde non ex misto sui loco distunderet virtutem , sed ex una parte sui loci, in aliam distinistissimam sui etiam loci. Et hoc spectat ad maximam Dei virtutem. ut scilicet, non solum possit de se virtutem di fundere , sed quod illam in via conservet, det esse intermedijs locis, per quae transit, ultimo loco. de passo, in quo agat, omnia illa conservando; quod per virtutem distussam fieri nequit, sed solum spectat ad infinitam Dei virtutem. Non ergo id falso assemit D. om. 1 Dico tertio: Dem n olum est in cimnibus rebus sed etiam in omni locosive ubique. Probat
Datu quia dupliciter aliquid dicitur esse in loco.
278쪽
UM'. XVII. An Deussit cisque,s qua ratione probetur asy
nen pe, vel materialiter lumendo locum, ut nempe eit res quaedam sicut aliae res, quo pacto accidentia ipsius loci dicuntur esse in loco, non sicut locata intra ipsum , sed ut accidentia cuiusvis rei sunt in re cuius lunt accidentia; qui modus taendi in loco non distinguitur a modo eluendi in qualibet re. Secundo dicitur aliquid esse in loco replendo locum, aut concavitatem loci, & hic est modus proprius existendi locatum in loco: Sed Deus utroque modo eli in quolibet loco : Ergo eii in omni loco, & consequenter ubique.Minor quoad primam partem probatur, quia Deus es in omnibus rebus ut dans illis esse , & virtutem propriam: Sed Deus hoc pacto est etiam in loco quolibet, quia dat cuili t loco esse, de virtutem locati, am : Ergo est in omni loco per modum quo est in qualibet re ut dans illi essen virtutem, quamvis hoc non se sormaliter, nec specialiter esse in loco, sed materialiter, & communiter cum modo essendi in re qualibet, siquidem hoc pacto non est Dcus in loco ut loco formaliter titulo
speciali, & disterentiali loci, sed seriualiter ut in
re liabente esse a Deo. Quoad secundam partem etiam probatur,quia Deus non lum dat esse loco. sed omnem locum replet, non excludendo a loco corpus,aut alia, sed potius per hoc quod daeesse omnibus locatis,quae replent omnia loca: Sed replere locum in eile in loco ut loco mrmaliter: Ergo Deus hoc etiam pacto est in omni loco, replendo nempe omnem locum,iuxta illud larena. as. Coelum, Terram ego impleo.
I 1 sco primo: Deus est ubique , e I a in omnibus rebus, ct locis ore essentiam , praesentiam. potestam. Ita comm niter SS IP. & cum illis onales Theologi. Ditis
Tunt aucem in modo explicandi hoc communissumim omnium e statum. Rclictis autem aliis explicationibus , quas reserre prolixum cssct. Cum D.Thom. in praesent. a Dico secundo r Deus es in omnibus per essentiam, in qua tum ades omnibus in ca ,sa essendi; in omnibus per praesentiam, in quam tum omnia sint in prosperitu illim nuda, eraperta oeulis eiu , in omuibus per potentiam , in ratiun omniasiabduntuν potentia i us. Hanc ivisionem explicat D. o. quia dupliciter Deus intelligitur esse in aliquo. mo per modum causae agentis.Secundo per modum obiecti.Est Deus Per modum obiecti cogniti, desiderati, & amas ecialiter in omnibus italis , in quantum in e rum intellectu regnat ut prima veritas , & ita eo-Iuin voluntate ut prima, & summa bonitas, seu tanquam ultimus finis; Sc hoc modo dicitur es lenon ubique, sed in ilis in ius iis per gratiam. Solum ergo cit ubique, seu in omnibus rebus per
modum causae agentis. Haec autem existentia Uei in rebus explicanda est ex hiS,quae in rebus hum
nis esse dicuntur. Tunc sic, sis in rebus humanis aliquis tripliciter dicitur esse alicubi. Primo petsuam potentiam , ut Rex eth in toto suo Regno quia in toto suo Regno iiici potentiam , dominium, & iurisilictionein. Secundo aliquis dicitur esse alicubi per praesentiam , ut cum existit in aliquo spatio, ita ut Omnia quae sunt in illo spatici 'sto sint in prospectu eius, quo pacto Rex non
eli in toto suo Regnosia latum in illa sphaera ad
quam extenditur eius aspectus, & intuitus, di in qua nihil ei ocultum est.Tertib per suam 1 ubstantiam,quo pacto solum est in loco limitatu in quo eius substantia habetur, aut continetur: Ergo his etiam tribus modis distinguenda usi existentia Dei in rebus. Tunc lic, sed Deus est ubique sea Iaomnibus rebus non solum primo modo, sed sicundo, non solum secundo modo, sed tertio: Ergo est ubique per potentiam , per praestutiam, &per subitantiam , 1eu elkntiam. Quod lit primo
modo. nempe per potentiam , S dominium credendum est contra Manichaeos,qui dixerunt co
poralia, di vitibilia stibaecia non esse potentiae Dei, sed alio primo principio; quia non sola lpiritualia, & inviti bilia, ut ipsi latebantur, sed omnia etiam corporalia, & vili bilia divinae potetitiae subiecta sunt: Eli ergo per potentiam in omnibus
rebus, di ita credendum est contra errorem Maianichaeorum. Quod iit etiam iucundo modo,nei pe per praesentiam, crCdendum etiam cli contra.
alios, qui licet faterentur omnia esse subieeta di vinae porentiae, negabant tamen Dei providentia se extendere ad haec infima, & selum per se videre , & attendere ad primas caulas motriccs Cc lorum, in quotauri Pursona dicitur Iob. a r. Cirea ordines Coeli per ambulat,nec nosti a considerat. Contra hos, inqua, credendum eli, Deum ubique
esse per praesentiam, quia ut ait Apoth. ad He-ibraeos 4. Non es tati creatura invisbilis in rens
puris eiuri omnia autem sunt nuda , idi aperta otialis eius, unde eius vilio, re praesentia ad omnia se extendit.Quod iit cita tertio modo nempe per essentiam , di substantiam , credendum etiam
in contra alios, qui licet dicetimi Dei potentiam
ad omnia te extendere, & limiliter eius providentiam , & aspectum omnia prospicere,dixerunt tamen,Deum χlum creasse primas creaturas. iliasisque alias creasse de sic Deum non esse omnibus immediate causam essendi. Contra hos ergo credendum est,Deum omnibus assistare immediatuvi causam essendi , quod eli eta in omnibus per essentiam. Credendum ergo est Deum esse in omnibus per elleutiam, per praeientiam , N per
279쪽
Tract.de Deo uno. Di p. II de essent. π exlytentia Dei.
3 Ex quo insertur, quod iuxta Daho Deum elle in omnibus per essentiam consistit inco, quod cιus subitantia adest omnibus immediate ut caula essendi: Deum esse in omnibus per potentiam,consiliit in eo,quod habet potentiam. di dominium Iupra omnia : Esse in omnibus per praeientiam, conlittit in eo, quod eius visui, & aia pectui omnia sunt patentia. Este autem in iustis limr gratiam, consistit in eo quod per gratiam iu-li: 1uoiiciunt Deo ut primae veritati suam mente.& ut luminae bonitati suam voluntatem , di sic Drus Ooi clivu degnat in illorum mente, & v luntare, tanquaIn primum,de summum obiectum in ratione veri, & in ratione boni.
Coutra dicta obiacit sibi primo D. Tho.
quia Deus non cit de ellentia ullius rei r Ergo in nulla re est essentialiter : Ergo male dicitur,quod sit in oennilaus per essentiatri. Secundo, quia esse Deum prae lentiam alicui rei, est illi non deesset Sed hoc idem eli esse in illa peressentiam : Ergo male ditiinguitur esse per praesentiam , & esse perellantiam. 1 urtio quia Deus agit in omnibus,non solum per potentiam , sed etiam per scientiaminc voluntatem: Ergo, si, quia agit per potentiam, est ubique per potentiam , oportuit distinguere etiam duos alios modos, dicendo quod est etiam ubique per intellectum, de voluntatem. Quarto,q .ua si dicitur esse iniustis per gratiam , quia dat illis gratiam , quae est perlectio illis superaddit pariter dici possct, quod cst iniuitis per sortit
dinem , per temperantiam, di per alias viri tis , & qualitates, quae sunt etiam perfectiones
superadditae, quia illas etiam Deus in hominibus
ue Respotvlet ficile, ad primum, quod laborat In aquivoco , quia Deus non dicitur esse in rebus per essentiam ipsarum rerum,quasi sit essentia eorum, mi pars essentiae, sed per cilentiam suam, in quantum substantia sua adest illis in causa essendi; nam cum lubstantia , & essentia Dei sit ipsum esse, in quantum ipsum esse adest omnibus ut immediate se communicans, di pa
ticipans illis icitur Deum in omnibus esse per suam essentiam , ut cum sigillum imprimit suam irmam cerae, dicitur, quod est in cera per suam ωrmam; .rma enim , & essentia Dei est ipsum esse, & hoc esse participative Deus imprimit omianibus rebus, & sie specialiter est in illis per suam larmam , di essentiam, in quantum omnibus est causa essendi. Ad secundum, quod esse Deum praesentem alijs, ex terminis , Ec more humano solum significat, quod illud, cui praesens dicitur sit in prospectu eius, & quia ex terminis potest aliquid este in prospecla alterius, & eius visui su laetum quamvis ab eo distans penes substantiam. ideo oppolituit in Deo utrumque distinguere, ut
Detim utroque modo fateamur esse in omnibus rebus; nempe per essentiam, & Praesenum. Ad tertium , quod licet Deus operetur ad extra petintellectum, di voluntatem,tamen intellectu leuscientia, de voluntas non significantur tramun-ter in aliud extra intelligentem, & volentem, ted immanenter in ipso,unde magis dicitur,res1citas.
sciente, quam scientem, aut amantum esse in
ipsis rebus , de ideo existentia Dei in rebus nocidebuit designari penes intelliarum, aut scientia, di voluntatem , sed solum per potentiam activa, quae significatur transeunter in res ad extra , de per quam proprie dicitur Deumesse in rebus ut agens in palla subie . Ad quartum,quod Deus non dicitur esse in iustis per gratiam, praecise quia dat illis gratiam ,sed quia per gratiMulit, quod
Deus per modum obiecti regnet in corum me te , & voluntate;hoc autem non fit per alias qualitates , aut virtutes extra gratiam exillantes.
unde per illas Deus non est specialiter in homine 6 Ex dictis concludit D. ΓhO.m aru-4.Quod
esse Obique primo, ct per se est proprium Dei. Quod sic explicat: Quia dupliciter aliquid potest
esse alicubi nempe vel secundum se totum,vel ratione sus partis. e ibi secundum se totu est 1iimo ibi esse sitisse ratione silet partis est quasi secundario ibi esse;& ideo mundus totus potest dici esse ubique secundo, idest in quocumque loco ratione alicuius partis,sed non primo, quia non est totus in quolibet loco. Item dupliciter posset dici aliquid vise totum ubique, nempe et per acciadens,quia nempe non existeret alius locus, vel maior, ut si solum daretur locus indivisibili pun- Eius esset tunc ubique per accidens, quia esset in Umni loco existenti, eo quod non existeret alius, nec, maior locus. Et similiter si daretur Angelus tantae sphaeri, quantae extensionis est totus mundus nune existens, ille esset ubique per accidens,.quia de facto non supponitur locus maior, nec
alia loca, quae si darentur, non post et eius sphaera ad ea se extendere. Secundo potest aliquid dici ubique per se, quia quacumque suppositione facta innumerabilium locorum , maiorum, & maa Iorum , per sen necessario esset in omnibus illis, Igitur Deum esse ubique primo,dc per se est proia prium solius Dei, quia inli Deo avenit esse s cundum se totum in omni loco, quacumque se positione fusta innumerabilium,& maiorum locorum; licet hic mundus ratione suarum partia se viaque; de Angelus poRit etiam secundum se totum per accideris esse ubique, iacta suppositione , quod non detur locus maior, nec plura loca. Nec contra hoc aliquid militat, quod hac explicatione non icilia
280쪽
ssus. XIX. sit an sit Deo ratio formalis . sc. 8 2 6 rQUAESTIO XIX. GV NAM SIT DEO RATIO
formalis exisendi in rebiu , seu ι nomni Leo x T Icet tota doctrina opensa duabus pracedentibus quaestionibus sit e Pressa uicti, V. Thom. retiat tamen inter eius laterpretes non levis disticultas in assignanda ratione sormali, qua Deus sit in omnibus reb , di in omni loco, seu ubique. Et ratio dubitandicii, quia D. Tho.in praecedentibus non facit me tioncm immenlitatis, sed solum operationis Dei ad extra, & ad hanc unice reducit, quod Deus sit in omnibus rebus, & locis. Videtur autem disiicile dicere, quod ratione immensitatis Deus nullibi sit, aut nulli loco praesens. Nam si im- mentitas hoc non praestat, videtur inexplicabilis. Vt ergo mentem D.Thom.in hac dissicultate e plicare posSim.
a. Dico primor Ratio formalis exseniumum in rebus, ct in Leis extrinseris es Diaveratio, vel adesis Dei virtualiter transiens imvero immensitas eius. Probatur primo, quia D. Thom. nullam aliam existentiam Dei in rebus,di in locis agnoscit in tota hac quaestione, nisi per modum causs agentis. Vnde artis. I. in corpori incipit dicens: Deus es in omnibus rebus , non Amr pars essentia, aut sicut arridens, sed sicut mens Mes ei,in quod agit, & de hac existentia in
rc S agit toto eo arti c. In arti c. a. solum assi mat, Deum cile in omni loco, primo communiter sicut in rebus dans eis esse , & virtutem ἱ quia locus est quaedam res, di sic Deus est in illo dans illi este, & virtutem locativam. Secundo specialiter tanquam in loco replendo illum locum,non Per se, & formaliter, sed emcienter per hoc quod dat esse omnibus locatis, quae replent omnia i ca: Patet autem quod Uterque iste modus esse di in loco convenit Deo solum in genere causae efficientis, leu agentis. In artic. 3. licet existen tiam Dei ubique per praesentiam constituat in illius prolpectu, cui omnia patent, quod ad lineam causae essicientis non pertinet , tamen m dum essendi per potentiam . & ementiam exponit Per gcnus causae eruientis; unde ad I dicit,quod per potentiam agem potest diei se in altera quia fecunaeum potentiam agens applicatur, ct comparatur rer exteriorit Et modum essendi in omni ouς Per essentiam, aut substantiam, de quo est Praecipua controversia exponit per hoc quod aderis omnibus m causa essendit Patet autem quod omnibus est causa essiciens essendi. nota. alis
Per Mnionem. Et artici in corpore, exponi
quod primo, di per se Deus est ubique quia etiamsi ponerentur inlinita loca, opotaeret Deum esse
in omnibus4llis, quia nosipotes esse nisiper*fum, quod etiam spectat ad genus c ausae essicientis , & operantis: Ergo D.Tho. In tota quaestione lolum explicat existentiam Dei per modum agentis, di causae essicientis in rebus, S in locis tanquam in e stibus, aut passis, in quibus agit; idque attente legenti totam quaestionem amplius patebit: Sed ratio forinalis existendi Deum in reia hus , & in locis per inodum causae efiicientis, &agentis in effectibus, aut in passis,est operatio, seu actio eius virtualiter transiens,n per se pate quia . causa essiciens, & agens, ut ehicienS,N agens,non est in passo, aut effectu ut talibus,nisii per actione. qtia agit in illis: Ergo existentia in rebus,di locis, quam hic explicat D.Τho. consistit formaliter in actione Dei virtutiiter transeunti, di haec est ratio formalis sic existendi Deum in rebus, ει locis., 3 Et confirmatur ex Lodem D.Tho.in I.
d . 37. quaest. ε .artis. aobi sic aic: Essentia Dei eum iss absoluta ab omni creatura , non es in
creatura, nisi in quantum applicatur m per ope rationem , ct se Mum quod operatur in re, icitur esse in re. Et quaeli. 2.artic. 3. Cum dicituri Deus est ubique .importatur quaedam relatio Dei ad creaturam fundata super aliquam operatio- . nem, per quam Deus in rebus dicitur esse : Ergo ratio formalis, per quam Deus dicitur cfle in rebus, est eius operatio , seu actis vim aer tranqsiem. Deinde probatur ratione , quia Deus non dicitur esse in rebus ut in locis, nisi per alia quam contadium illarum, sicut nulla res est in lico, nisi per contactum cum illo; unde Gregorius homil. 8.in Ezechietate ait: Ubique Deus fi ubi que totus, quia omnia tangit, licet non aqualiter tangat: Sed contactus Dei in locum, aut rem est sermalissime eius operatio: Ergo per operati nem est Deus in rebus, vel in locis extrinsecis. Probatur minor quia Deus non contingit res,nec loca contacta quantitatis dimensivae, hoc est, penes superficies,quia Deus,utpote incorporeus, in capax est quantitatis dimensius, & superlicierum, sed solum contingere potest res contactu virius ut enim D. o. ait inpraesent. ante. 2. ad I. Imcorporalia non sunt in loco per contactum quantitatis dimen ae,sicut corpora,sed per coni Etiam virtutis: Sed contactus virtutis est per ope rationem , vel operatio formaliteri, unde D.Gr
gor. Gisupra immediate subiungit: Quaedam enim tangit m snt, nee tamen ut vivant, semnant, secut sunt euncta infensibilia. Quaedam tangit GAnt,vivant, ct sentian non tamen ut aese emam,seus sunt diruta animalia. Quaedam tangit OGnt, vivant, sentiarit, O discernant. scut es humana , ct Avelisa natura. Hoc est: Quaedam tangit essiciendo quod lint, quaedam tangit essiciendo quod sint, vivant, di sentiant;