장음표시 사용
41쪽
a6 sv LII. De Principio durarionis rerum creatarum.
Denit, effectus voluntati simitat Mν .Li. eet igitur υοIuntas semper sit eadem , non tamen oportet, quod semper ex e sequatur effectus .
XUII. Ad secundam eonfirmat. bene ibi responsum est. Addo cum D. Tho. Ioeo laudato ad septimum , quod Deut e nerestate viait suam bonitatem , c omne id, sine qua fua bonitas esse non
potest . Tale autem non ea creaturarum productio . de ratio non sequitur .
Ad id , quod replicatur , respondeo, veram esse majorem, si caetera snt paria. verum eum Deus creaturaras man fessatisnom fui produxerit ἡ eon venienti ur fuit 9 melius , ut sie pr dueerentur , siest eonvenientius cis exis pressus eum poterant man Uestare . Expres Aut autem mavi statur en ereaturis, si
non sempeν sint, quia in Me manifen δupparet, quia ab aIio elucta sunt in esife r ω quὸd Deus ereaturis non indialet. ω quod ereatura omnino δἰ vina subiacent voluntati. Ita D. Thomas Telatus ad s. XVIII. Ad tertiam confirmat. diis co maj. ella veram de eo , qui incipit acere actione nova, novo consilio, DO-va voluntate ; non vero de Deo , Icuius actio est aeterna , & a quo effectus in tempore illo ponitur, quod ab ipso fuerat ab aeterno praevisum , & praefinitii tu . Hie enim dieitur incipere agere rati no novi efffectus , qui ab aterna a aione eo equitur feeundum dispositionem voIuntatis , qua es quasi actionis pνin-ripium in ordine ad essectum . Ita D. Tho. loco eitato ad xx.
Dici etiam potest eum eodem ibi
ad r3. quad ratio illa procedit de venisse, quod ita facit effectum suum in temis
ore , quod tamen non es temporis eausa, euod in Deo Deum non babel .
XIX. Ad quartam confirmat. iam superius qu. r. dvb. 2. . a. e X Terint ulliano Hermogeni hoc idem opponanisti responsum est. Modbdico ex D.Τho. citato ad ar . v δἐ si relatio dominii inisi elluatur eonfe Di actionem, qua Deus actuatiter ereaturas gubernat : se no iaest ab a temo Dominus. Si autem inteIIuatur consequi ipsam potestaιem guber Onii, sic eompetit ei ab aterno .
XX. Secundo obii ei potest . Si munis
dus non semper suit; ergo nec te mispus; ergo tempus quoque in eapit e sisse ; ergo aliquando non suit tempus. Sed ali Mando significat alaquod tempus; ergo in aliquo tempore non fuit te mispus, quod importat contradictionem sergo mundus, & tempus semper Deis
Confirmatur . Deus aut est prior mundo natura, aut duratione: si na tura tantum ι ergo eum Deus sit ab aris terno , ab aeterno quoque erit mundus. Si autem est prior duratione, prius au tem , & posterius constituunt tempus ἔergo ante mundum fuit tempus, quod
est impossibile . XXI. Respondeo distinguendo min.
subsum tam r aliquanto significat aliquod tempus verum, vel imaginarium, cone. min. praecis E verum , ac reale nego minis Uel aliter . Aliquando signifieat dura tionem, vel temporis, vel aeternitatis, eone. min. praeci SE temporis, nego min. Dum ergo dicitur st aliquando non fuit tempus, vel ly ali uando sumitur pro tempore , quod imaginamur per totam aeternitatem ante productionem temporis stlixisse , vel pro ipsa duratione aeternitatis a ita ut sensus sit, per totam
aeternitatem non fuit tempus. Ad confirm. eodem modo respondeo . Deum esse priorem mundo cura. tione , non temporis, sed aeternitatis, vel aeternitate temporis imaginati, non realis. Ita D. Tho. g. p. q. s. arto Ia ad 1. his verbis r Deur in prior mundo duratione , sed II prius non designat prioritatem temporis, sed aternitatis . Vel diis candum, quῖd designat aternitatem temporis imaginati, γ non reHiter ex Venistis . Sieut cum dieituν , supra eatIum
nihil est i ly supra designat Ioeum ima ginatum tantum , feeun/ωm quod posbia te es imaginari , dimensiovibus efflestis eorporis dimensiones alias superaddi. Quam responsionem repetit qu. 3. de
pol. art. Ε4. ad 6. ercens: Si intelliis gatur , ante instans ereationis mundi temispus reali fuisse , in quo potuerit fieri mundus, patet omnino esse falsum, quia
ante mundum motus non fuit, unaee nee
42쪽
uod temptis ante mundum . Sieui aDiatudinem , vel diman nes aliquas eκtracae um , per quem modum possumus die re ζω quod altius emtum potuit elePare , ω quod priur potu it facere ', quia potuit Deere Θ temptis diuturnius, O aiatitudinem altiorem.
XXII. Replicabis. Ex dictis , omisne , quod est ante tempus , est aeteris num: sed mundus fuit ante tempus; ergo &c. min. prob. mundus suit creatus in primo instanti temporis, idest in principio temporis et sed primum instans temporis suit ante tempus, e go &e. Resp. eum D. Tho. qu. 3. epota art. II. ad s. dist. mai. quod est ante tempus, & ante omne id , quod est tem
poris , con. maj. ante tempus, non
tamen ante omne id , quod est temporis , neg. mai. Ante tempus t ait D. Tho. aliquid esse , poten intelligi duis
plιeiter . Uno modo ante totum rempus,
ct ante omne id , quod en temporis: cr e mundur non fuit ante tempus ἰ quia Innans , in quo capit mundus. lie/t non sit tempus, est alagura temporis, no . euidem ut pars , sed Mι terminus . Alio modo intelDgifur aliquid est D ante tempur , quia est ante temporis eompletionem, quod non eo Ietur nisi in instantἰ, ante quod es aliud νnnana . Et sie muniadus en ante tempus . Non autem operaeter propter boc , quod sit aternus , quia nee ipsum instans temporis, quod sie est ante tempus, es aternum. Ita D. Tho. est ergo mund ns factus ante temporis completionem , non ante temporis in iistium .
XXIII. Τertio obii ei potest. Nihil
quod habet virtutem , ut sit semper , quandoque est , quandoque non est: sed caeli . & Angeli, utpote sua natura in corruptibiles , habent virtutem , ut sint semper a ergo non possunt quando inque esse , quandoque noni ergo fuerunt sempera XXIV. Respondeo , illud axioma posse dupliciter intelligi . Uno modo de eo , quod habet virtutem , ut sit semis per absolute, sine ulla temporis deteria minatione, sive praesenti, & lfutura ,sive ctiam praeterita, & nedum in aeis
ternum, sed & ab aeterno ; & rursus nulla facta suppositione. Et hoe modo solus Deus habet virtutem , ut sit semper , nimirum , ut semper sit , semperlaturus sit, & semper suerit a se in deinpendenter ab omni suppositione . Alio modo de eo, quod habet virtutem , ut si semper, non pro quacumque duratione , etiam praeterita ; sed ex eo temia ore, quo supponitur illam virtutem abere a tunc ab eo tempore non potest certe quandoque esse , 'quandoque non esse , sed debet semper esse . Iuxta ergo hunc modum res incorrupti. biles, coeli, Angeli , animae rationales habent virtutem , ut sint semper ς
quia ex eo tempore , quo caeperunt e sisse , cum careant corruptionis princi. pio, semper sunt , semperque erunt τnon tamen pro eo tempore , aut dura tione, qua nondum erant, seu nondum caeperant esse . Quare illa minor eri , Angeli, utpote sua natura in eorruptrbiis Ier , babent vεrtutem , uι sint femper , vera est solum ab eo tempore, quo cat. perunt esse. inria, ut docet D. Thom. qu. 3. de pol. art. I . ad 2. Nulla ovirtus neque essendi, neque operandi re- Dieit prateritum , sed solum prase ν , vel futurum. NMIIωι enim fabet viris tutem ad Me, quod aliquid Deerit . . . sed habeι aliquis virtvtem ad hoe , ut nunc, voι ν Nosterum Deiat. Videatur uoque r. par. qu. 46. art. I. ad L. une praesens responsio sumta est. Alia plura superessent argumenta ἔsed ne moram trahamus, ea videnda relinquo apud D. Thomam locis sup
raus laudatis, nimirum x. par. N. 6. artax. Θι. 3. de psi. artis IT. a. contragacap. 31. 36. 37. Eirn 2.sent, dist. I. qu.
XXV. Quaeres: an mundum ine eepisse sit arti eulus fidei Respondet D. Tho. hae r. p. q. 46. art. a. mundum non semper fuisse , sola fide tenetur , ω demonstrati proin bari non potest . Quod , mundum no I semper suisse , fide teneatur, patet ex Satrae Scripturae textibus superius alis latis, quibus revelatum est, mundum non semper fuisse. Quod vero sola fi-ee teneatur , nec demonii rative proin D a ba ἀ
43쪽
ω3 Quaest. II. De Prine; o durationis rerum ereatarum .
hari possit , probat S. Doct. hJe hae r tione . Quod mundus non semper Me xit, probariz demonstrati vh non potest,
neque ex parte causae , nempe Dei, quia Deus agit ad extra per voluntatem, &Iibere ἔ causam autem cur noluerit mundum non semper fuisse , ratione inve si gare non possumus. Neque ex parte effectus, idest mundia nam si posset ex parte mundi medium demonstrativum de sumi , tale medium esset quod quid
est , seu definitio ipfius e sed definitio, seu quod quid est mundi non potest demonstrare , eum non semper suisse, eum desinitio, & essentia mundi, sicut de cujuslibet alterius rei creatae, abstra inhat ab hie de nune , seu ab esse , &non esse; ergo fice. Cum per medium se abstrahens non possit determina te demonstrari unum potius, quam
aliud. XXVI. Utile quoque est, hoe deis monstrari non posse , subdit S. Doctor: Ne forte ait Mia, quod fidei est , demonis
Irare prasumens, rationes non nees, Har inducar , qua prabeant materiam
ἐννidendi insid/Iibur , existimanlibus, nostpνοιεν hujusmodi raιiones credere, quas ei funt. Ex quibus concluditur, deis monstrative neutrum probari possin , neque quod mundus eae perit in tempo-- , neque quod fuerit ab aeterno ι de propterea fundamentum assertionis ea tholicae eontra veteres Philosophos in divina revelatione dunich esse pone nodum .
. I v. De nsbiIData Mundi ab atrens . XXVII. A N mundus potuerit, Uel
non potuerit esse ab mterno, dubia quaestio est , hine indeis
variantibus Doctoribus. S. Tho. videtur adhaerere opinioni a firmativae ,&admittere , non apparere impossibile. quod mundus suerit ab artemo ἔ dum.
omnia argumenta oppositum probantia , tum hoc art. x. tum M. f. de poto art. r4. solvit. Nos hie hane quae litonem omittere existimamus, tanquam
Philosopho potius accomodatam, quam Theologo; & de ea susE agitur In g. libro Physi eorum. Quare 'Candidatum nostrum ea suffcienter imbutum exim
XXVIII. Hae e tamen duo hie rein colenda proponimus. Primum. bd
etsi mundus, vel aliqua alia ereatura esset ab aetereo, adhue non esset Deo eoaeterna, nee illi parificaretur in aeternitate, esto secundum 'quid eum imitaretur. inita , ut docet D. Τh mas, tum hae ad s. tum u. 3. do potentia art. 14. ad x. esse divinum est esse totum sine suecessionei Ee fieeius duratio est tota simul, quod ad raotionem aeternitatis per essentiam talis requiritur: est enim interminabilis viistae tota simul, Sc persecta possessio . AE ternitas vero participata a creatura esset quidem duratio carens prinei pio, fle fine, esset tamen mutationi,& suciseessioni obnoxia. videantur dicta doaeternitate Dei . XXIX. Neque admisso , quod non sit impossibile , aliquam ereaturam sui
se ab aeterno, infirmatur argumentum, quo utebantur quidam ex Patribus eo tra Arianos, nemph Filium Dei non esse creaturam, quia ab aeterno , &semper suit cum Patre. Nam in primis argumentum Patrum proeedebat
ab eo, quod non de possibili, sed desacto est, quod in Ariani admittebant;
nemph nullam creaturam de facto esse aeternam ,& semper fuisset ex quo be-nh inferebant eontra ipsos; ergo si Filius Dei aeternus est , non est creat ra. Deinde Patres non praecish probabant, Filium Dei non esse creatu ram , quia preeis E aeternus sit: sed quia aeternus cum Patre de substantia , fleeiusdem esse eum illo , quia Filius; non autem ex non extantibus, seu ex nihilo , ut contendebant Ariani; de dieiis mus nos de creaturis, etiamsi fuissent ab aeterno a Et hoc est alterum , quod notandum est , nimirum, ouod etsi mundust vel alia ereatura semper, fle ab mterno fuisset , adhuc esset ex nihilo; non quia esset factur post nihIliam , sed quia non e et factus de ali Ma. Ita D. Thoae. hoc arι, a. ad D. Vel ut
44쪽
docet idem S. Doct. au. 3. de potis art. 14. ad 7. ut aliquid nat ex nihilo, seu
ex non esse, requiritur, hi non esse pracedat esse rei, non duratione, Ied na-
ura . uuia videlicet , si ipsa si rotim uerer ων , nihiι est, esse Dero solam ab alia habet . uuod enim est natum alicui inem ex seipso . naturata ter prak
sompetie et eo, quod non es et nais
rum inesse , niis ab alio . Sed hae e dein libasie satis.
DUBIUM 1 I. De Mundi unitate, & initio.
. I. Ao Mundus sit tantum untia δI. Anctus Augustinus lib. de haνε
- Brio haeres. r13. fuisse aliam haeresim , quae dicit, mundos esse in. finitos , & innumerabiles secundum Philosophorum quorumdam inanem senistentiam. Husus haeresis sectatores Ameis ritas vocat Alictor Prad sinati l lib. I. do haresbus ea . II. upud Sirmonis dum, tom. I. his verbist Septuagemmam ω septimam haresim Ametrita insitu erunt dicentes, .nnumerabiles esse
mundas . Hoc eos dicere novum putat,
ut non Iegit Pbilosophos a Me enim olim aliquanti PhiIUUMνum dixere Gentiles. Hoc errore idem S. August. Lb. 8. de Civἐt. De cap. a. refert, la horasse Α-naximandrum Thaletis auditorem , qui cum quaslibet rerum species ex proinpriis cuique principiis fieri assereret, ει haec infinita esse putaret ι ex his infinitos mundos modo gigni, modo dissolui existimavit, nihil divinae menti in hisce operibus tribuens. Innumerabiles quoque mundos, qui infinitis a.
gomorum motibus & oecursibus modo formarentur, modo resolverentur, tapi eurum somniasse notat Iib. ra. de Civit. Dei cap. s. Quorum errorem ex eo processisse, quia eatisam mundi non posuerunt aliquam sapientiam o di .antem , sed easum t observat D. Tho. ma I x. parta qu. 47. art. 3. Mι Demoiseritus, qui dixis, ex eon eursu a amoriam factum esse hune mundum , ω aIiosi nitor . Ponebant enim isti continuis revolutionibus novos fieri mundos, ullis teres interire , ac novos generari, quos Sanctus Augustinus deridet ,& inerepat tib. I a. de Civitate Dei eap. 13. Cum que hoc se deducere arbitrarentur ex Salomone Ecclesiastae r. v. s. ΩMid es
quod fuit y ipsum quod erit . Et quid est quod factum est y Ipsum quod fiet: Θnon est omne recens sub Sole. Quis I suatur , ε' dieat , eeee oe novum est jam fuit in Ideuiis , qua fuerunt aure ποι, Postquam s. Doctor ostendit, Salomonem praelatis verbis, rerum circuitus , quibus ea , quae fuerant essent reditura eadem numero , iudieare nolui sie; sed solum , quod , scut suerunt
homines ante nos, sunt & nobiscum,& erunt post nos a & quaeque animan tia , & arbusta , qua vis diversa ab iis, quae fuerunt. Et sicut olim mon sera nata sunt, ita modo, & nascuntur, quamvis non eadem. Subjungit: Absit autem a recta fide, ut his SHomo nis verbis tuas eiretimittit significatos eo se eredamur, quibur HIi putaax, Me
dem temporum, temporaliumque rerum
volumina reperi; ut , verb/ gratis,fu isto Deulo Plato Philosophus in urbeis Atheniensi, ω in ea ferita, qua Ara.demia dicta en , diseipulos Aetiit, ita per innumerabilia retro ferula .... ω item Plato, ω eadem Civitas, eadem schola , eidemque difeipuIi repetiti, Oper innumerabiIia deinde secti a repeten ut μοι . Absit, in uam , ut ista credamus . Deinde addens, quod nos semel in Christo mortui, & in Christo reis surgentes semel eum Domino erimus, non amplius ad haee terrena redituri, iuxta illud Psal. I r. v. g. Tu Domine δεν
ne has i. ateνnum. Concludit: Satis autem inis eκsimo convenire, quod δε- Mitur ι Psalm. II. v. s. In circuismitu impii ambulant e Non quia per circulos, quor opinan IMν , eorum vita es rerursura; fod Maa modo talis en erra νῆι eortim via , idest falsa doctrina. Hactenus S. August. In hunc erro-Tem prolapsu in fuisse Origenem , & λ
45쪽
mi aeternos posuit ut supra ita inis
numerabiles continuis revolutionibus sibi succedentes mundos voluisse testantur S. Hieronymus II. 1. a versus Rus sinum , ubi , eum admisisse ait , mlando innumerabiles aιernis sibi feeulis fueredentes . Et Iustinian. Imperat. tractatu contra Orig. err, dicens: Ponrt porrὀt origenes diversos constitisse , tr eou-
nare mundos , tum prateritos , tum fu-ffuror . Et quisnam adeo fatuus es , ut Aae aud/ens , animo non exhorrescat proin
pter summam impietatem y &e. II. Tolerabilior fuit Plato, qui duos solos mundos posuit melius dixisset duas unius mundi classes unum intelligibilem , alterum sensibilem . De
quo S. August. Iib. 3. eontra Academi micos, cap. II. ita scribit: Platonem senississe aeuos esse mundos , unum intelligia Iem , in quo ipsa veritas habitaret, istum auιem sensibilem , quem manifessum est, nor visu tactuque sentire . Itaque tuum merum, hune veν milem, o ad illiu rἀmaginem factum. Et ideo de illo , --
ea, qua se cognosceret anima, velut ex
potiri , ε' quasi ferenari veritatem a de
Aoe autem in stultoνum animas non scien-xiam , sed opinionem posse generara. Quidquid tamen ageretur in fise mundo perstas virtuιes , quas civiles voeabat, alia. rum verarum virtutum similes , qua nisi
paueir sapientibus ignota essenι , non poseo nisi verisimile nominari . Quod si Plato per intelligibilem mundum intelleis
Nit ipsam ratiouem sempiternam atque incommutabilem, qua ferit Deus mun-ἀnm , ait D. August. Lb. r. retractis cap.
3. quod in hoc non erravit, & sori Ede hoe intellexit Christus , cum Ioan.
13. V. 36. Regnum meum linquit nonen do Boe mundo .
III. Praeterire non debeo Orpbei Philosophi Thracis qui ante Troiae
excidium vixisse fertur plaei tum , seu verius sabulam , qui primus asserer caepit, Lunam, ac caetera sydera perinde ac terram nostram ab hominibus incoli, & habitari. Orpheum tamen in hac insania de astris habitabilibus ex veteribus secuti sunt Pythagoraei, Anaximander, Anaximenes , Anaxagoras, Aristarchus, Archelaus , Xeno.
phanes aliique relati a Fabritio in sua
Bibliotheca Graeca Iib. I. cap. 1 . anum. s. Hanc Anaxarchus in animum
Magni Alexandri instillavit, qui proinde anxiabatur , quod eum tot essent mundi, nec unum adhuc ipse occupata
sed , quod mirum est , eam ex Reeentioribus aliqui adoptarunt. Astra enim habitari reserente eodem Fabritio a senserunt Nicolaus Culanus , Ioruanus Brimus, Tycho , Brahe, Thomas Campanella, Renatus des Carae S, Joannes Repserus, Galilaeus Galilaei ,& David Fabritius, qui suis se oculis incolas Lunae vidisse temere iactavit. Angli quoque plurNni , ut Franciscus . Goduvinus, milli insius Episcopus Ceis striensis , qui librum Anglice vulgavit de novo in Luna orbe , Robertus Flud de fluctibus, Auctor libri gallice exanglico translati de statu Beatorum post hane vitam ; quorum se licitatem maiora asserit subituram esse incrementa ex propiore tot mundorum vi
sione; aliique a praenarrato Fabritio relati, qui subdit . hane de pluribus orbibus habitabilibus sententiam hodie placere Philosophis, & Mathematicis clarissimis. Ab ea Iudaeos Cabbatillas
non esse alienos, testis est Bux torphius Lexi eo Thalmud p. r6ro. Maho metum quoque in Alcorano qui Sωνἄprimu statim invocat Deum mundorum , ad quem locum videri possunt Ludovici Maracis ei notae . & eiusdem Prodromns 4. Conis sui. Alcorarii e p. x . pag. 76. His ad eruditionem praemissis.
IV. Dico primo . Praeter hune munis dum nobis adspectabilem , alius munisdus non datur , neque alii homines sunt, quam ii , qui terras incolunt. Proba
dus per ipsum facta a M. Non enim ait, mundi per ipsum facti sunt. Vel ergo alii mundi, si sunt . per Verbum saeti non sunt, vel alii mundi non sunt.
Revera autem non sui sie alium munis
dum a Deo factum , quam istum , Deus ipse testatus est, cum istius solius conditionem nobis describi iussit per
Moysen, Gen. r. dicentem . In principio creavit Deus caelum , O terram c. neque
46쪽
ite in Scripturis suis de alio , quam
e hoc mundo mentionem fecit . V. Probat D. Thomas hae qu. 47. ara. 3. hoc ratiocinio. Ea, quae invicem ordinata sunt, & simul di eunt ordinem ad unum auctorem , seu Guberis natorem , constituunt unam universitatem is sed omnes res creatae, & quae a Deo sunt, habent ordinem inter se, & omnes ad Deum , ut omnium Coninditorem, & Gubernatorem; ergo uni versitas rerum creatarum una est , &consequenter unum mundum constituit.
Mai. prob. Multitudo , quae non potest diei una , nisi unitate ordinis, non aliunde dieitur una, nisi ex ordine pamtium inter se , & ad unum. ideo eis nim exercitus dicitur unus, quia Omnes milites inter se ordinantur sub uno duce . populus dicitur unus, quan do homines in una civitate inter se
VI. Probatur secundb . Christus tantum pro hominibus hujus mundi
mortuus est ἰ ergo si esset a laus munisdus, Christus non esset Salvator homi. num in illo mundo existentium; ergo non esset Salvator omnium hominum, contra dictum Apostoli I. ad Tim. 4. . ro. dicentis de Christo a Qui est Sat.
UII. Confirm. primo. Christus mi is
sit Apostolos in universum mundum , ut praedicarent Evangelium omni creaturae, Marci I 6. I s. Eunter in mundum Mniversum pνadieate Evangelaum omni creatura. Mandavit illis , ut docerent,& bapti Tarent omnes gentes, Matth.
28. v. Is . Euntes ergo docete omnest
genter baptizantes eos oee, Atqui eos non mi fit ad praedicandum nisi creaturis, & gentibus positis in hoc mundo, non extra hunc mundum, non ad habitatores mundi . coelestis Lunae , &a st rorum ; ergo ereaturae, de gentes liv.jus mundi terrestris constituunt omin Nem creaturam , omnes gentes, unive sum mundum ἰ ergo eXtra hunc non sunt aliae creaturae, aliae gentes, alius mundus.
VIII. Confir. secundo. Omnes homines quotquot, vel sunt , vel fuerunt,
vel erunt, sunt filii Adam; sed om.
nes illi pertinent ad hune mundum;
ergo non est aliquis alius mundus. Ma jor constat ex Genes eap. I. ubi post creatos coelum, terram, post factum Solem , Lunam , Stellas, post produ- ei δ virgulta agri, pisces .inaris, aves coeli ,& bestias terrae, v. 27. describi intur formatio primi hominis Adam ex limo, ex quo successive omnes hominum generationes ab eo descendentium narrantur. Ubi ergo homines alterius mundi y Ubi incolae Lunae, ac syderum Quandona in ereati fuerant An
te Non ἐν quia ante nondum factum fuerat coelum, nec Luna, nec dera.
An alia hominum series in Lunae, &0derum coelo condita fuit y At unis de hoe An ex hominibus ab Adamo prognatis aliqui ad habitanda sydera tras lati sunt Sed hoe ubi legitur IX. Dico secundo. Deo non suit, nec est impossibile alios, ac plures mundos, vel aliam terram creare . Probat. Potentia enim Dei est infinita; ergo ab uno mundo iam condito , utpote limitato, & finito, exhausta non est et potentia enim infinita per effectum finitum sie adaequari non potest, ut exintra illum non possit extendi. X. Secundo probat. Mundus a Deo
ereatus est , & dicitur unus, quia conflat ex talibus speciebus cum talὲ cur.
su , & ordine dispositus ; ergo si Deus
alias rerum species cum diverso rerum cursu, & ordine crearet, alium mun
dum ab isto diversum produceret: sed hoc Deus potest; ergo &c. Min. prob. Quod eni in Deus possit alias, & alias species persectiores producere docet D.
Thoinas in I. din. 44. q. I. artis: I.
ubi poli quam distinxit duplicem boni in
ratem in rebus, essentialem unam, acine identalem alteram , dicit: Loquendo de bonitate aecidentali rei, unicuique rei majorem bonitatem Deus eonferre potuisisset . Loquendo autem de bonitate essenistrali , qualibet re ereaιa meIiorem aliam rem fata re potui r non tamen potuiι Bane rem faeere esse majoris bonitatit squia si adderetur ad bonitatem essentia. rialem aliquid, non esset eadem res , fedalia. Sicut si numero ternario adderetur unitas , non esset ampliua terna
47쪽
31 Quaes. II. De Prine pio durationis rerum ereatarum .
eius, sed quaternarius . E arta L. tibi quaerit et an Deus potuerit sacer Uni versiim melius Postquam dixit, bo. num universi tonsistere in duplici oris dine; & in ordine partium ad inviiscem, & in ordine totius universi ad Deum : sicut in eAercitu est ordo partium exercitus ad invicem , secundum diversa offeta , & est ordo ad bonum Dueis, quod est victoria . Melioratio autem universi posset fieri, vel quantum ad aliquas partes , nimirum , si adderentur muItae species rerum , &multi gradus bonitatis e sed illud uai versum se haberet ad hoc , sicut totum ad partem. de se nee penitus esset idem, nee penitus diversum . vel potest seri melioratio , quasi mutatis omnibus
partibus universi . Hae autem meliora ela omnium partium . veI potest intelligἐDetin.um boni atem areidentatim et O Aeros et esse talis metioraris a Deo, m nentibαι eisdem partibus, eodem tam verso . UeI fecundum bonitatem essen.
ei alean s Θ Ae etiam esset Deo possibiti ν, at infinitas a raν oeetes condere post: sed sie non essenι eadem parter , ω per
consequens nee idem universum .
Quod ver4 variare etiam Deus posist rerum eursum & ordinem , docet
Ue euror rerum sit deserminatus in is rebus, qua nMnc funι, non tamen ad
XI. Si dixeris, S. Doctorem x.
νibus, qua sunt partes mundi; ergo iudieat S. D. alium mundum non esse
possibilem . Respondeo , propter haee non deis ui me . qui existimarini, S. Doctorem fuisse in opinione, quod Deo non sit possibile alios mundos, aut aliam terram creare . Immerito tamen . Uerba enim allata intelligenda non sunt re Iath aa potentiam Dei. ae si impossibile sit ei impossibilitate etiam logi ea aliam
terram producere . Sed spectata potenistia materiali mundi , & attento prae in senti rerum ciaria 3 quem , cum , ut dicebamus , possit Deus suo beneplacito immutare, ae terram sub alio rerum ordine collocare: ideo potest alium mundum , & aliam terram absolute producere. Multa enim , quae specta isto naturali rerum cursu i in possibilia iasunt, ut mortuos resurgere , tame
absolutae Dei potentiae sunt possibilia. . I I.
Quo anno conditus fuerit Mundur. XII. Ertum est , mundum conditum Q. fuisse in initio temporis , &eum tempus incaepit. seu potius uniacum mundo tempus conditum fuisse , sicut & motum primi mobilis , in qu
tanquam in subiecto est i ut docet D.
Thom. 1. pari. u. I . art. 6. λ non ita tamen , ut tempus fuerit mensura creationis , sed potius eum coelo, &terra fuerit conereatum , quod asserie idem S. Thomas l. pari. qu. 46. AErta 3. ad. x. dicens et Non die aentur is prinise io temporas res este creata . quas priuincipium tempoν is creationis sι mensura ἔδεd quia smMI eum tempore colum . carterra creata senι. Hoc, inquam , cer tum est. At quando tempus cum cina
Io , & terra creatum sit, seu quantum temporis effluxerit a coeli, Et terrae,ae temporis initio, & ereatione asseci nobis incertum est . ut varias In optinniones distraxerit Chrono logos. XIII. S. Augustinus ιι b. ra. de Cain vit. Dei eap. a o. recenset , fit simul reis sutat opinionem aliquorum , qui multis annorum millibus praeessisse mundum asserebant, quam Sacris Litteris traditum habeam sis et Fauunt tinquit eos σι iam menda. issima ινιιera, quas perbia
48쪽
remptita annorum sex millia eo uteis mus. Movebamur pergit S. Doctor ex quadam Epistola Alexandri Magni ad Olimpiadem matrem suam , cuiuia dam Sacerdotis AEgyptia narrationem ex libris apud AEgyptios sacris deis promtam continente ; quibu* multo plura annorum millia regnis Assyriorum, Persarum . & Macedonum concedeban tur , quam Graeca afferat historia. Regno enim Allyriorum quinque m Illia afferebat, cum Graeca historia solos mille trecentos alterat. Persarum Imperium , & Macedonum usque ad Aleis xandrum ad octo usque millia annorum S ultra protendebant i eum Macedonum usque ad Alexandri mortem soli quadringenti Deloginta quinquo reperiantur: Persarum vero donec Α- lexandri victoria finirentur, ducenti
Eslo autem perhibeantur AEgyptii quondam tam breves annos habui me , Mi quaternis mensibus finirentur unis de annus plenior de verior qualis nune Ee nobis de illis est, tres eorum annos complectebatur antiquos . Quia tamen nec sie Graeca AEgyptiae concordat historiar Ide. s .eoncludit S. Augustinus λ Graea poινὰν fides babenda est, gura veritatem non excedi annorum, qui Lit ιerit nostris , qua ve- νὸ sarra sunι, con/inentur a Verum, cum nec nobis eerto constet quaenam sit Sacrarum Latterarum circa computum annorum mundi genuina intelligentia ἔ & hoe ob diver. statem , quα inter sontes Hebraicos,& versionem Septuaginta interpretum reperitur ἔ propterea etiam inter Chrisianos, quin , dc Catholicos interpreistes , non una sententia est.
sulunt , de sequuntur , non plusquam quatuor mille annis cire iter Christi adis ventum autumant mundum praeeessisse. Ita sentiunt ex recentioribus Umerius, S alia non pauci . ini vero versionem Ixx. Interpretum amplectuntur, cen insent a mundo condito usque ad Christum natum quinque mille & ultrata annos effluxisse . Quaenam ex hisce du hus opinionibus prae krenda st , mihi, Iam. U.
cui satis est tyronem meum aliquali
notitia imbutum esse , nec discutere, S multo minus statuere in animo est XU. Fontibus tamen Hebraitis sui auctoritati relictis, & omissio examine, an in hae re integri sint, vel eo risrupti; eo vel maxime, quod a Uulis gata nostra non discrepantes reperian. tur e dico tamen eum Card. Baronio, tum in Apparatu ad Annales n. II s. tum in notis ad Martyrologium , de diem x s. Decembris. Morem ma IO-rum fuisse eos annos stipputandi secundum Septuaginta interpretum compu-
tum , & hunc Catholicam Ecclesiam se. qui consuevin .XUI. Probatur primo auctoritate Theophili Antiochen i , qui in sup putatione, quam facit ab initio munis di usque ad mortem Aurelii Veri s quo tempore sedit numerat annos II ora eosdem fere Hyppolytus Martyr in
Chronte. ipsi tributo. Clemens Alein Nandr. Stromat. lib. I. pag. 339. ab Α-dam , usque ad mortem Commodi, an nos enumerat quinquies mille septingentos octoginta quatuor. Mortuum autem esse Commodum dicit, pag. 34s. anno a Christo nato centesmo nona gesimo ouarto. Quare Christi nativiis talem consignat anno quinquies mille. simo sexcentesimo decimo . S. Cypria nus , praefat. in lib. de exhortat. Martris νii ait: Sex millia annorum iam pe-πὸ eamplentur , ex quo hominem Diabo Ius impugnat. Sex millium annorum
terminum ab orbe condito sua aetate appropinquare assierit Lactantius lib. I. Instit. eap. 13. Et S. August. lib. xa. de Civit. Dei eap. xo. Θ. xx. id ex Saeris litteris colligi pro nuneiat. Flo rebant autem Cyprianus medio seculo III. Lactantius seeuto IV. ineunt O . August inus vero eodem seculo desinenis te. Hieronymus medio eodem seculo in epist. ad Titum ea p. r. Ωκ miuiat inquit nee dum non νἐ oνbis implen tuν anni . Philastrius a rerum origine ad Christum natum t haeres. Io. eOl. Iigit annos quinque mille tercentos quadraginta de unum . At quid moror
In idem eonspirant Iulius Africanus ad Aristidem, Eusebius in chronis. D.
49쪽
34 audes. II. De Principio durationis rerum erratarum.
rosius lib. r. cap. r. Anastasius Sinai ea , & Nicaenus ; ille in Hexamero lib. r. Iste ιib. quas. qu. st. Aliique,
quos congerit Baronius, tum In Ap. Paratu , tum in notis ad Martyroloinarium locis citatis 3 quibus addit dictum Iuliani Archiepiscopi Tolet. lib.
3. contra Iudaον, viri doctrina,& sanis
vii tete celebris , qui semio VII. flo.
Tuit. Is enim agens contra Iudaeos , pluribusque differens, ae praeserens In aer pretum supputationem ei, quae ex Hebraicis eodicibus eruitur, tanquam antiquo Ecdlefiae ulu consecratam ἔ Er
annis est observanda lxx. Interpretum, Da merreo omn/bus editionibus , ω trana Iattonibaest antefertur , quam etiam bu σου omner Dactores Eeries astrea eentieis
runt , or in hae praeipuὸ annorum μνputatione secuta sunt. Unde in Mameyrologio Romano , quod etiam nune visurpamus, Christus natus legitur Anisma a creatione mun/i quinquies mille. O eentesimo nonagesimo m no .
XUII. Per hoe tamen Hebrate Tum codicum auctoritati detrahendum non est. Quia eum hare diversitas ex enumerandis annis Patriarcharum proincesserit, quibus Septuaginta interpretes plures adsignant, quam Hebraici codices. restat quaestioni locus: an in Hebraicos potius codices , quam in Geptuaginta versionem , mendum irro. pserat. Hane enim vitiosam potius esse , absolute pronuntiat Hieronymus,
tias. Hebrate ιν in Genes ubi ostenis
dit, quod si numero lxx. interpretum sandum esset, sequeretur , quod Mais ehusalem et . annis vini met post diluisvium , quod tamen est contrarium Sacr. Ecrip t. S. Auguli inus item vitia aliqua
in versione in x. interpretum deprehendit , quae tamen non interpretibus, sed exscriptori tribuit. Ita tib. 23. de Civit. Der eop. 23. Accedit, quod Uulgata nostra computum Hebraicum se. 'ultur, non lxx. interpretum et quare Recentiores . qui ex illa comptatum duxerunt, esto in determinato numero non concor stent; attamen nativitatem
Christi consistia ut inter annum quater miles mum , & quinquies mille fimum
ab orbe condito , & valer us AZZo-guidus in tua Chrono logi ea disserta iatione, facto exacto ex ipsa Vulga in computo , eam novissim h eonfignat an is Π 4oso. quamvis Valle mont in suis elementis ad Historiam , aliique communius in anno circiter 4 OG. eam
constituant. Quibus favet antiqua, &Iudaeorum testimonio celebratissima Domus Eliae traditio , quae totum ae vum dividit in lex annorum millenarios hoc modo et duo mitisa ante legem Moy fis, dua millia lex : da O milli Messa a
XVIII. quod vero re elefia in suo
Marty rologio secundum lxx. interpretes potius, quam Flebra,cos fontes , computum instituat: hoc deri eu, inoquit Pererius, lib. r. in Genes. n. m. 13 o. quia cum hoe Iuvenerit a pleri sisque veterum, tum Latinorum, tum Graecorum, ob reverentiam prafatae
translationis per multa secula usurpatum ; non censuit illud immutare, ted prosequi, ut in antiquis tabulis aeceis perat a Maioribus. Id tamen i addit Malvenda noster, lib. r. de Anti-Chriis
sto, cap. x6. non Dert, quod veramineorruptam eandem t supputationem& versonem eκifirmet ; eum hule eae diametro adversantem ν Nι veram Θ g
nuinam, eam summam, qua in ed ιro. ne Vulgata es eo gnata , omnibust re
e piendam proponat. Sed id tantum D
Iubri temperamento cauri, iat vetus alia quod ueueranda vetusatis m numentum
tametsi laeerum 6r deforme , ω pannis anu 1sque obsitiam exhiberet cre. Et I annes Despiere, , d. versi ne lxx. ruteris pret. disp. 2. Daeb. I. ins . ait et Nee nos movere debet, quod EeHesia Iupp-
stationem lxx. anterpretum ab omna tem pore in communem Wiam receν erit. Ne
50쪽
i r quam ut divinam omnes ve-rati
XIX. Ita strine loquuntur , qui
repudiato computo Septuaginta interis pretum , calculum Hebraicum probant. Sed si isti saltem inter se concorda rent, eis acquiestendum forte existi. marem. At quamvis conveniant, tria abdicando ealculo Septuaginta interis p tum, in calculo determinato stais tuendo eos inter sese discordes reperies . Io. Albertus Fabritius t post Rieci otium , tib. I. Crenatigia reformara in sua Biblioth. Antiquaria, cap. 7. ea. talogum prolixum texit variarum senistentiarum de anno mundi, quo natus est Christus; tum eorum, qui Septua. ginta calculum sequuntur , tum eorum,
qui computo Hebraico substribunt ;easque adeo distordes exhibet, ut ne duas quidem inter sese eonsentientes repereris. Quod ideo evenire e rediis
clerim ι cum enim non omnia tem p in
xum spatia in Sacris Litteris leganis tur, sed 'pe humana historia in seis
ipsa varia , consulenda sit, varietatem hane in chro nologia annorum mundi parturiit. Unde Sulpitius savertis. lib. r. Inter se inquit parum eons emissiunt , qui rationem temporiam inveniagatam ediderunι, quod e m veI Dei nuis ιω , vel vitio vetussatis eveniat , ea Iumnia carere oportebriis inla propter eoncludam tum Petavio, Iib. 2. epia. et r. ad Arnoldum Cat inum , quod doctrina temporum non apodixi t idest eis videnti probatione λ meia , fed majo
ait Ium feceris. Nos interim in causa praesenti de
annorum supputatione ab Orbe eondi. to , existimamus tutius sequi calculum, quem in suo Martyrologio nobis Ecclesia Romana proponit: qudd si in eo error est, nos rum non est eruenis
dare, sed ab ejus iudieio corrigendum
expectabimus. Quod consilium tyroni meo amplectendum propono . .Sed de hoc satis. 6. III. Ωua annἰ empoνa Mundus eanditu/fueriι. XX. Um quatuor sint anni tempora , vernum , AEstivum . Autumnale, & Hye male, de duobus solis dubitari solet, nemph de verno,& Autumnali 3 nam mundum condi intum suisse hyemali tempore nemo huineusque dixit et eum conditus fuerit eo tempore , quo terra germinabat , Marbores fructibus onustae essent, quod ter te rigente brumali tempore noria contingit. Quod vero in aettivo tempore conditus fuerit, uni eum Iulium Gerardum Mercatorem sensisse reperio; qui in principio suae ero nologiae mundum ς stivo tempore caepisse mense Iuislii ex eo existimavit, quod Scriptu inra dicat, Gen. g. decima septima , vel decima octava mensis undecimi columis ham in aream reversam tulisse ramum virentis olivae; ex quo colligit, meninsem, quem vocamus Maium , quo Q. Ient oleae soli a virentia germinam . Maxime quia post non multum tem poris ibidem subditur, quod Sexcentesimo
primo arans , primo mense, prima die
mensis imminuta sint aqua , quem primum mensem Iulio respondere opinaintur ι eo quia, Solino teste eap. 32. FE-gyptii existimarint, mundi exordium eo tempore incidisse , quo Sol signum Leonis ingredi inr. XXI. Sed facile haec existimatio
evanestit. Nam in primis constat , o isteas non verno solum, sed toto sere anni tempore solia habere virentia . Deinde a quo Scriptura computet illos menses , non constat , videlicet , an ab initio anni sexcentesimi primi vitae Noe . an ab inchoato diluvio . Quod vero Solinus dicat, Saeerdotes AEgyptios mundi natalem tonsignast mense, quo Sol signum Leonis ingre