장음표시 사용
61쪽
6 suasio III. De Opere sex dierum.
citit .vit esset : Ita ad essendendum , quod creatura Itiam perfect ionem non baberes ex se , voIuit, ut prius esses imperfecta,
εὰ ernatus t pro lit illi placuit λ perinsceretur . Ita quaeue respoΠdee in x. dent. sist. I 3. art. 4. ad a. Ubi hac ratione ostendit, congruum fulta, ut te. nebrae in aere praecederent lueem a quia Deeens es. tit ab imperfectione ad perfectum divina opera addueerentών , ut sic ab ipso omn a perfectio esse onenderetur. Ita antea responderat S Ambrosius, lib.
men semDI ornatust eoaegraeos rebus assuris rent ιιών donavit elementis, etian usae
rerum velut inrenerata ab initio, non postea addita viaerentnν . Iurampo Ia
dem s. Thoma. qu. 4. de Potentia. ar.
a. ad s. citatum. Dicendum esse: Otiea in ereat ἐane νεν - , non fot m debet o
non sint fimui producta , se distincta,
XX. Neque imaginandum est, quod toto sex dierum creationis, & ornatus mundi spatio , ita res produxerit ἔ ut unum integrum diem impenderet sociscessive producendo, vel ornando res illis diebus correspondentes , ut homi nes lacere lolent; sed potius existiman dum est . quod uniustitiusque diei Ο.pus unico instanti per secerit, quod in ino: eant illa verba singulis diebus pro lata et Dixit r Et factnm es ν a. Nequa sequitur , Deum reliqua illius diei par re otiosum fuisse , sicut non est nunc otiosus, quamvis nullas novas rerum species producat, quia conservat, &gubemγ τ' quas fecit; nec tot
aeternitate δ' osus fuit, quamvis ab ae4terno nullam creaverit. Addo hoc e tiam respondendum esse in contra ia . sententia . Si enim Detis uno die. imo uno momento omnia creavit, distinώxM, ornavit; ergo eum post illo diem . seu post illud innans nihil noia vi secerit. neque nunc faciat, erit diacendus Otrosus.
XXI. Tertio OL ii ei potest . si dies
illi ponamur esse dies natur les, non videtur . Posse explicari. quomodo triribus primis diebus dies distingueretura nocte , lux a tenebris. Primo Nam si lux illa, quae texitur pruno die Disela und que terram citetrabat, nus Dameenebrae erant . quae filint ex tin hr terrae opponiae ad lumen , quod diem causat. Et fit quomodo vera fieabitur, quod Deus divisit lueem a tenebris . quod lucem appellavit diem, & te vibras noctem δ Si vero lux illa suo motu terram circuibat, ut diem . & ninem facere , unc semper ex una parte era dies. N ex alia nox ἔ εc ita non tota liter erat nox a die distincta.
Secundo . Distinctio diei. D noctiast per Solem , ει alia coeli tominariar
sed Sol , At tum maria facta fuerunt ouar. ta die, ut dividant diem . atroctem; ergo cum eractu causam non praeceis dat, non potuit illis primis trihus die is bus esse distinctio diei, ae Dodi s. Hae Iallone I, quas pIoponia S. Th
62쪽
nras, laudata qu. 4. de Potentia art. a. ad lex tum , oc septimum argumentum ejus sunt . inducebant S. Augui inu et ad opinandum , illos dies non tu, is dies veros. 8e naturales . QIare, lib. 4. de Genes. ad lit t. cap. 21. dicebat 2
Trιbus illis prioribus diebus factum fuisse diem per effutionem illius lucis Primigeniae ,&noctem per contracti onem eiusdem. Hae ne qua dem tinquit , e reliquo post Sotis gaveratisinem dies an aer ipse a Sole illuminatus , dism ira Femiobaria, quod super terram est , ιu
id autem esset i IIa Lix productis
nem Solis praecedens, dicunt aliqui , fui me nubem quamdam lucidam , quae postea facto Sole resoluta fuit. Sed hoc improbat D. Thomas ἰ quia Scrimu offa tu inmemorat Institutronem natura m ua post modum perseverae . Unde non deia
materra eius non potest esse sub aIia 6ν-ma. Iia D. Thomis laudatus ad 8. & aia
XXIII. inare respondeo secundo. cum eodem Dia Thoma citato,&ad 6. Rusi lux iIIa , qua legasur Irimm die
Iuminarium , qua ea subjectum eiur , prιma dre producta ferundum communem uera naturam. QuartI autem die ἀν- ινιbista en tumiae aribus deterini ta vim sua ad deιενminatos essectus ἔ fecundu- quod videmus . alios effectus habere radium Solis, O alior radaum Luna . In productione ergo huius lucis solaris quantum ad vim illuminativam in communi laeta prima die t pergit S. Th mas ι Distincta est lux is tenebris quam
tum ad tria. Wrmo quidem quantum ad causam, fecundrem quam ea a tu. minis erat in Iuosantia SOIis a causa vero tenebrarum in opaertair terra o Seiando distincta ess quantiam ad locum , ura in uno lem θbaris erat lumen, crin alio tenebνa . Tertio quantum ad tem p Μν , quia ris eodem hemisphario fecundum unam partem temporis eraι lumen, O secundum aliam partem eranν tene bra, Et βοe es , quod dιcitur et lueem vocavit daem , ω tenebνas noctem . Sic nee tax illa Mndιροι terram complecteba tu , quis in uno Femrisberio erat Immen , ω in atro tenebra is Nep semper ex una paνte erat dies, 69 ex alia non r sed is eodem Femisphario seeundum unam partem temporra erae dies, ω feeundum ais Iiam erat nocit. His respondet S. Doctor ad primam probationem ,& 1. Par.quis εγω ari. 4. ac x
XXIV. Ad secundam vero respol det ibi, ad 7. Quod duplex est motur i.
caelo I unus communis rati ediIo , qui dicituν diurnaea , ω Deit die- , ω noctem: cr psa moru/ videtur 3nnittitur prima die, in qua producta ess Dbstantia So. Iis Θ atioνtim Iti minaratim 1nformia i in formitate tamen accidental, , non subinstant tali . Alius ea motus proprius, qu diversi Matur fecundu- civ rsa eorpora caeIenia , Deundum quor motus sis di versitas dierum ad invrcem, sir m/nsum, Θ annorum. Prima die fassa est .isin. ctia eommunia temporis per diem, cr noctem fecundum motum Lurnum . qMi scommunis torrus etγIi. qui poten inre
63쪽
o . Quaestis III. De opere sex dierum.
nem ιu-ἰσarium, Deruul estisdem rarionis eum diebias . qui nune Sole aguntur, quantum ad eommunem distinctionem semporis, Deum d m diem cr noctem, quam per motum drurnum communem tori
caelor sed non quantiam ad speetates dia inctiomes dieνum . qtia sit ferundum mo sus proprios. Quae adeo elara sunt, uenon egeant ex pl. caraone . Stabilito igi- or, sex dies creationis mundi fitisse a dies naturales; quid in fingulis Deus operatus sit, videamus.
DUBIUM II. De opere primae Dei.
Exponitur verbum et Is prististi. I. Pus primς diei se exponitur
cua . 6sr tenebra era se super faelem ab se, Er Spiritus Dei ferebatur Oper a Ma . Drxitque Deus staι ιωκ r ω facta est Iun. Et vidit Deur Itieem quis estet bon , O dioi fit lueem a tenebris . appellavi ἀφωe lueem diem, O tenebra ntictem. factumque est vespere , o mane , dierrentis . Uerba haec varias qua linis Dreaviter explicabimus .
II. Qitς ritur ergo primo t Quid per ly In principio intellexerit Moyses
Dico : quod Iν In prine pio aut reis fertur ad tempus, Si se idem ligni siret, ac In initia temporist, seu quasia Deus evit in tempere πενaν . vel reis fertur ad numerum ,&idem signifieat,ae ante omnia , seu primum emurum. Vel
refertur ad fundamentum , & sit idem est , ae fundamentum omnIum , quae se cit , fuit ereatio coeli, de terrae . Quod totum explicatur in modo loquendi aispud homines usitato qui, si de A rchitecto loquantur, dicere solente in principio , quando tarpit aedificare , ante omnia , seu primo iundament iecit; seu initio operis omnia funda menta posuit; seu a fundamentis opificium exorsus suit. Ita Tertullianus, lib.
eontra Hermogenem, cap. Io. S. Basilius, Homit.. g. in Flexaemeron. Et S. A m brosius, lib. 2. Hexae meron cap. 4. P νη-
ripium t inquit aut ad tempus refer.
ur, aut ad numerum , aut ad funda.
III. Hoe verbo eonfixit Moyses e rorem veterum Philosophorum , qui mundum nu quam eae pisse , sed ab a teris no suisse opinati sunt, et os supersiis
Moersarium Legir, Θ Prophetaνω m. cap. a. dicens et Ut principium fit, ex quo
esse laperunt, non enim D a coaterna
semper fuerunt f sed facta . intraum , ex
IV. Sed diees: plerosque Patres
ante caelum , corporeaque omnia condito, Angelos asserere; ut ex Graeis Origenes inmit. a. m G nos. At Homitia. in Matth. S. Basil. Homν t. a. in He xaem. S. Grey ruis NI Ziam. Orat.
31. de alii . Et ex Latinis S. Ambrris. ι . r. in Heaeae mer. eap. s. s. Hieronis in Cap. g. D n. ad Titum , Se alii οῦ ergo hac verba In pνine pia non signi isfieant principi vir , nee temporis, nee numeri, net sundamentum. Sed ad hoe respondebitur. dum, de ereatione AnPelo um sequenti Τraiseratu ieraro erit. interim letas, pinis
res alios Patres ex Graeeis, Se Latiis nis contrarium sentire , quod ibi ostenis demus. Argumentum autem ex Patri bus sumtum tunc solum invictiim robur habet . quando concordi er in idem .
conspirant . quia tunc sententia Patrum est
64쪽
resen rentia Eeclesiae , ut de Loeis Theois
logi eis docuimus . In re autem Praeis senti, nedum discordes habemus P ais tres , sed Ecelesiae sententia contraria est e nam in Concilio Lateranensi IV. p. Firmiter de fiamm. Trinit. Er Fide eat h. saluit: Deus simul ab initio tem
U. Hoc verbum: Io prineipio pro eodem redditur, ae in FiIio . Ita S. Auis sustinus, loco nuper relato , ubi post Iaudata verba subjungit: aut rariὸ εω iain prineipio sibi eoaterna feeit Deus ea Ium csr terram, Me ea in Unigonito Filio. Ipse en m ea septentia. de qua Meia φοβοItiri Christum Dei virtutem,& Dei sapientiam: ω Deo, quι fecit
omnia in sapientia fecisti. Aut si da Psalmo iste contra quem scribebat,
qui testimonia ex Lege, Se Psalmis non admittebat a non vult aeripere; 'Uο- - audiat de Cbνino Io Mentem t Co k Is. r. r6. Quia in ipso condita sunt omnia, in eoelo, fie in terra, vis bilia , Se invisibilia. Ita quoque plerique
Patres interpretantur. Tertu litantis lib. eontra Praxem, eap. 3. Origenes, Homi . r. in Genes. S. Basilius, Hemit. r. ια Hexaemer. S. Ambrosius, Iib. r. Hexaeis mero eap. 4. Ac idem S. August. passim. intibus subscribi t D. Thomas, 1. Par. u. 46. art. 3. his verbis: In pνineipio , idest in F ljo. Sisve enim pristipiam essectivum appropriatur Patri propter po-νent tam , ita principium exemplare vis
propriatur Filio propter sapientiam : ut, Aut dieitur, Naim. ro 3. Omnia in sapientia sedisti , ita intelligatur , Deum
omnia ferire in prioripis, ides in Filio , secundkm iuud apostoli ad Coto . r. In ipso , scilicet Filio , condita sunt
VI. Neque dicas. Si hare interpretario admittatur, non posse amplius probari ex hoe textu, mundum existenis di initium habuisse; eum tamen Moyses huius productionis initium indieare voluerit. Deinde dum dieitur iita Filia factum esse coelum, fle terram , videntur sola haec duo, nempe caelum,
fle terram , 8e non alia facta fuisse in Filio, eum de his solis dictum sire: I
principror cum tamen Filius sit exemis plar omnium. Denique magis eonsen. taneum suisset scribere per prineipium,
eum Filius sit, per quem omnia laeti
Respondeo tamen , haec non obstare. Non primum . Nam dum dicitur et In prine0M , id est in Filio creavit De .us caelum , de terram , creandi verbo satis indicatur mundum habuisse initium , nimirum esse post non esse. Non secundum . inia coeli, 4e terrae nominibus tota rerum creatarum universi. tas significatur, ut S. Augustinus exisponit, lib. I. contra Advers. Legis , Θ Prophet. evis r . Non tertium . inlata eadem vis est horum verborum In Prinis
ripis , id est in Filio , ac per prineipium, est peν FiIium , ut idem S. Doctor
probat eontra Manichaeos, Sermone nune g. olim 24. de Diversis, cap. 3. a quo reserendo abstineo, ne prolixus evadam a
VII. Advertendum tamen tenseor qudd dum In prine pio ponitur pro In Filio, non excluduntur alii sensis suis peritis recensiti; sed omnes tres gradatim simul litteraliter indicantur, ut intenti a Moyse, de Spiritu Sancto dictante per ipsum, ut notat s. Auguss. ινώ. 22. Confes cap. 31. Dum enim diis xit et In priseipis , id est in exordio reis rum conditarum , sive ante omnia ἔhoe dixit, ut Iudaei tanquam parvuli, de rudiores intelligerent, non Angeislos, aut aliud quidpiam ante caelum ,εc terram eonditum fuisse . Dum dixit: In priueipis, idest in initio temporis, voluit eos instruere , mundum initium habuisse . ge non esse aeternum , ut puistaverunt Philosophi, quos supra imis pugnavimus. Dum verb ait: In prine pis , idest in F, Iis, doctiores instrue is re voluit, Deum, seu primam rerum lausam per concepsum Sapientiae suae, qui est Verbum Dei, Se proinde sumisma voluntatis libertate mundum conis didisse, contra Epieurum, εe alios Philosophos; quorum ille sortuito atomo. rum eoncursu, hi necessitate naturae, mundum productum censueriint. o si. II. '
65쪽
suae' III. De pere sex dieram.
. I I verba et Creavit Deus Caelum,
O Terram αVIII T T Oe verbo ereavit , idestri non ex subiacente materia a sed ex nihilo secit, iugulatur error su
Philosophorum , & a Itorum , quos Tertullianus, lib. ad vers. Hermogenem, ea poas. Materrarios vocat, quorum princeps fuit Hermogenesia VI deantur ea,
IX. Hoc Verbo Deus,. id est De solus, non materi 1, non Angelis adiutus , configitur Simon Magus , Menandet ejus discipulu. cum eae teris relatis , & consutatis supra, Qu. r. dub. a. dicentibus , mundum non a Deo,
sed ab Angelis &e. conditum suisse. X. Quid te&Ii ae terra nominibus indicare voluerit Moyses, antiqui Jatres incertum reliquerunt. Varias e positiones, quae suo tempore circum serebantur , affert S. August. praeeipuhlib. I x. Censem eap. 27. er xo. nullam tamen certam. Coeli nomine creat ram spiritualem, Angelos nempe, terrae autem materiam primam, ex qua
mundus corporalis factus est i de qua ibidem cap. s. ra. Θ et 3. intellextia se aliquos dicit; nihilominus etsi posisse esse verum quod nomine caeli in .eelligantur Angeli; non tamen videtur esse sensus litteratis ,& a Moyse Intenis rus, qui populo rudi loquebatur, sed potius Mysticus. XI. Alios propterea refert, qui
dixerunt , coelum , & terram dici, tanquam materiam . seu semen utriusque . Ita Iib. r. de Genes contra Mamichaos,. cap. I. his verbis . In priseipia seeit Neur raIMm , ω terram , non quia jam λοe erat , sed quia hoc esse poteras ..... suemadmodum si semen arboris confideranter dicamus , ibi se radices, ω ν -
ών , or ramos, ct fructus ,. ω felia; non quia iam futat, sed quia indo futura sunt . Sic dictum ea . In princiis pio feeit Deus caelum ,&terram, Fua.
si semen cali, cr terra , cum in confuso
adfiae esset ea Ii, ω terra matre . Sed uia reνtum erat , inde futuνiam esse eae. ιum , ω teream , jam ω ipsa maleria eae iam , O terνα appellata es . Haec opinio , licet duriuscula , flerudi populo Iudaico minus congrua sim probabilis tamen non est; tum ob auctoritatem D. Augustini , qui earria non reprobat: tum quia fundamen. tum habet in illo Sap. II. v. 1. 28.
Creavit orbem terrartim ex maioris tuis
visa. Neque ine interpretatio i in inquit idem S. August. lib. t. de Gena
contra Manichaeos, cap. s. tollit, quin Deus ex nihilo omnia se erit. Oui etiamsi omnia formata de is a materi facta sunt. b. e ἰna materia tamen de omnino nihilo facta os , quo excluditur error Herinogenis supra consuetatus. Ne tamen putes, hanc materiam insormem , seu spoliatam omni forma,
etiam substantiali, tempore praecessa iase , sed solum natur1 , fit quadam ori gine: ita S. August. lib. I. de Genesi . ad liti. cap. t s. Non t in qu t ὲ faeta
tum , O unda fari iam est, oe quod fa-El um est. Stetit enim vox materia ea verborum , verba verὸ formatam voeem
indieant; non autem qui Io uitur, prιhremittiι informem voeem , quam pusit pο-n ea eoIligere , at uo in verba uermarezita Creator Deus non priore empore feeit informem materiam, tr eam postea
per ordinem e Marumeumque naturarum,
quasi fecunda eansderatione formavit IDνmatam euippe creavit materiam . Sed
quia illud , unde m Miquid , etsi non
tempore , quadam origine prius est, quam
illud quod inde m et potuit dividere Seriis plura loquendi tempora bus , quod Deus faetendi tempoνibus non crucit Oe. Idem non minus dilucidE explicat, lib. ra. Confuseap. 2 p. exemplo soni , & canotus, dicens: Sic es prior materies, quam id quod eκ ea sit et non ideὸ prioν, quia Lua efficit, eum potist 3 fias ; nec prior
66쪽
XII. Tertia opinio eratI quod eminii , de terrae nominibus ouasi duabus magnis partibus , suprema scilicet, de infima mundi, totus mundus visibilis significetur ἔ qui pollea toto primo capite Genesis per partes explicetur .
nes erant, rudis pue atque carnalis p
pnι ut, cui Ioquebatur, ut e a opera Dei non nis sola vimilia eammendanda tuis dicaret . Eam iit dein sere verbis exinpressit. ιι b. I t. de Cavit. Dei, eap. 33. Porro quid nomine eae a veniat , an solum caelum supremum , quod vocatur Empyreum, an Omnes Orbes telestes ἔ hoc quoque ambiguum est, cum in diversa abierint tum Veteres, tum Recentiores. In tanta Opinionum diis versitate, quid faetendum sit, exemplo suo monet Rugiiii. lib. t . de Genes. ad titi. cap. 1 . ub , opinionibus praealis Iatis recensitis: Libri linquit ι Gene eormultiplier ter , quantum po1ui , enuet avi , prat utique sententias de νενbi, ad exerertarronem nostram obfeMνὸ potia snon aliquid unum temere affirmans eum pνGaericis Hiemus exposuionia δενι λmelior is . ret pro suo modulo eιigat εωνμque , quoa opere posmo tibi atitem inia sevigere non sero , Scripιura Dei δει osorem , sibi imorem,
XIII. Dico ergo. Absque pratiu-dieio expositionis fortasse melioris magis arridet Illa, quae non materiam informem adhue sola origine prς cedentem sitbstantialem formationem , sed nomine eoeli intelligit non solum coelum I mpyreum , sed omnes orbes ea testes , de nomine terrae terram ementarem. Videtur congruentior litterae Moysis. Dum enim dieit: Cνωvἰt Deu eae Ium , cdi terram , indicavit , non prius creasse materiam coeli, de terrae, fedeinde in posteri 'ri originis formam coeli de terrae indidisse: sed simuleonisereasse materiam de formam utrilitaque , totum coelum, & totam terram de omnino nihilo faciendo. Hi ne in Philosophia docemur , in prima rerum productione formas non fuisse de materia eductas, sed materia eo noe
od etiam , non solum caelum supremum , seu Empyreum , quod sedes est Beatorum , sed omnes orbes coelestes prima die creati fuerint, suis Perius Indicavimus ἔ eum Solem de Lunam prima die quoad substantiam Deum produxisse, eum D. Thoma ostenadimus. Et sanh historica Moysis naris ratio dicentis, Deum creasse coelum , nulli restrictioni videtuT loeum dare. Praeterea , erus tonsilio sensus iste videtur magis convenire. Moysi enim propositum fuisse in hae narrationO, plerique Veterum existimant, Iudaeos a salsa gentium persuasione abducere,
quae coelestibus torporibus divinitatem, aeternitatem qile tribuebant et atqui neiaque Angelos . neque materiam inso Mem , nec caelum supremum Empyreisum t a splendore fie dictum eolebant Ethnici, quod plerique Ignorabant; sed coelestes alios orbes, quos oculiseorporeis intuemur , in quibus Sol,
Luna, taeteraque sydera volvuntur ;ergo &c. Hinc Psalm. I I. v. 26. dicitur z Inrtio tu , Domine , terram fundan i, ω opera manuum uarum
sunt tωII et XIV. Nomine autem terrae intelis ligi terram elementarem , seu velis quatuor elementa, videtur apparere eκ eo, quod illam terram primo crea-G a tam
67쪽
suaestis III. De Opere sex dierum.
tam credere par est, quae Dei impe .llio ex aquis eam inundantibus postea emergens, plantas , & herbas omnis generis germinavit, animalia tam grais dientia , quam serpentia produxit ,&ex cujus limo homo plasmatus fuit rhaee autem suit terra Elementaris, non
materia αUtrumque eonfirmat S. Basilius, vimilis L. in Hexae meron dicense Fecit
Deus calum , ω terram , Mιrumque 'saean ex dimidia parte, sed totum caelum, Latamque terram , inam Itibstant iamiacum forma tons unctam . . . eum dixit: In
principio steat Deu A calum o terram ,
multa saeuit , aquam , aerem, ignem. semergentes en 63ν affectroner. Ωua fanὸ omnia eamquam qua mNndum compleant, procael aubra iana cum tiniversiaxe r
rum Iabniterum. S. Ambrosius, lib. I. in Hexae mer. cap. 6. Satir est inquit λ ad ρνasenis
ω eausa s O terram Iererit , in quae
esset gemeratro uir Iubnantia . In ενδ e. sim quatuor alta elementa creata fiant, ex quabus reuerantuη omnia ista, quam odi fiant. Elementa antem e altior, aer , ignis, aqua , ω terra , qua ναε ibias sibi miκta sunt. Porro caelum, quod est generationis causa , non est Tmpyreum z hoc enim in sedem Bea istorum sol uni modo factum est, sed caeteri inseriores coeli. Terra item, iI qua generationis substantia est , est teris xa habens elementa sibi permixta, vel
men/um , ω quas pavimentum, Coelum a uicia, quod In universo insar forni in eis est, non est Empyrendi solum. Te ra quae instar pavimenti, aut fundaω menti est , est terra mec vis bilis, qua in
pedibus terimus a XU. Hae in re deceptum puto sitis. se Philastrium . qui haeresi ς 3. ceu lia resim traducit, quae aliam terram non vult agnoscere ab ea , quam calcamusἔIgnorans s inquνt quod alia est . quae
versaque con Mneι, qua quas Hyle , icos marari. νυ eritur in Seνipturis. quae an invisbilia , or inroηnposta, qua GDeo tacta est in ρνι ma die. Hae a. tem,rn qua habriamus, supeν aquam fianda inta orienditur . meeptum inquam puto. Nam etsi non paucorum Veterum sententia fu rit, quod terra, primo die L eat osuerit materia informis et nemo tamen, raeter Phila stratim, oppositam ut haerena damnavit. Imo S. Augussinus ita suam opinionem defendit . ut hanc eistiam , quam nos afferimus . ut proba bilem ae mittat , Iib. ra. Confessis locis
superius relato, ac nulli hae in re expositioni praejudicium inferri velit. Imo, ut ostendi, Basilius, S Aπbroissius citati terram pr- die creatam, volunt esse terram quam habitamus;
ui tamen ut haeretici habendi non
unt. Philastrio igitur Tertullianum opponam , qu ,ιib. adversur Hermete nem has duas terras proponmtem, cap. s. se ait ἔ It igitur, daas proponi terras in isa Scrutae . Mnam , euam in pνineipto Deus feeit Miam materiam
ω una es terra , quam in pνinovio Deus fecit .
XVI. Neque obstat dictum Sapientiae 1 F. v. x8. Deum orbem terrarum o materia invisa e re asse . Nam hoe n mine materiam primam omni forma
prorsus spoliatam intelligere necessia non est: sed potius corpus terrae N aquae , sua quidem forn a constans, adhuc tamen rude , ir composmi in , & impolitum , ex quibus particulares revirum species formaverit deinde ἰ Et meiata enim haec, utpote minus aduo. sa a
68쪽
XVII. Gravior emergie dissicuI.
as , quod Firmamentum factum a Deo egitur secundo die , de vocatum cinis Ium . Nam ut Moyses resert et Dixit
Deus: Fiat Firmamentum an medio m uarum , ω div dat aquast ab aquas . . . Et fecit Deua Firmamentum caelum .
Non ergo quod primo die creatum est coelum . est illud, quod videtur a nobis. quod Solem ac stellas continet, quod supra nos volvitur . Huic dissicultati varias responsioanibus see ndum varias sententias o currit D. Thomas I .Par. u. 68. arto R. ad ι. Quarum prima ellet verba illa Genesis a In prine pio eνeaviι Deus σαι um , ω leνram . non fignificare peculiare aliquod opus, sed mundi totum opificium summarie complecti ; pollea vero cunctas opificii partes sigillarim, eo quo sunt ordine elaboratae , descriis h r Segundiam Chννδε omum t ait Divus Thomas laudatus primo Mo fer fum--σD dixis quid Deus feci , prammens et In principio ereavit Deus caelum, de terram , postea peν partea explicavit . Sisur fi quis daeat r hie artifex fecit damvim rham ; - , postea subdaret pr/m feeiι fundamenta , Θ postea ereκει parietes , otia superpoμνι rectum . Et ste non
Alcitωνr In principio creavit Deus cxistum . & terram ἔ ω ehm dieitων , quod seeunda die factiam es Firmamentum Hane responsionem indicavera Tertullianus, II. contra Hermog. cap. 16 Ubi postquam dixit, terram ab initio factam . pergit et Caius ordinem inei pisns Ser tura deeurrere . primo factam stam ea, cit . de hine qualiιatem ipsius odisserit. Stetit γ eatum prim. fatium prostra: In principio fecit Deων caelum, vi bine dino Maonem esus 'perinduerito separavie νnter aquam , sua erax tuis Da Fδrmamentiam. ω qua super Fin
XVIII. Alia via responderi potest.
Firmamentum primo die, seu ante Dinmnem diem fuisse se eundum substa tiam creatum et secundo autem die novo ministerio aptatum , ut esset velut mu. rus aquas dividens. Ita S. Io. Chrysost. Ho init. 4. in Genes. Ouid est tinquit fiat Firmamentum uuasi quia dieat lumana tingaa: fiat paries qu dam , Θ septum in medio dividens , ω
separara nem indiacens. Deinde postquam dixit : quid sit hoc Firmamentum , an aqua densata , an aer qleam convo lutus , an alia substantia , neminem prudenter asseverare possie. subdit: satis esse , Hoe solum sei . . ω tenere apud nox, praeepta Domini productum esse Firis
mamentum in separarionem aquarum a s
Et vocavit, ait Firmamentum coelum. Vide, quomodo eadem consequentia et amnunc diυina Saprentia tisa est. Nam seu
dixit h.ri : Fiat lux ἔ ω pinquam producta fuit , ιune subjectar Sit distinguens Inter lucem , & inter tenebras so fielucem diem voeavit 1 ita Θ hodie dixit:
Fiat Firmamentum in medio aquae .
doeuit nox usum Fiνmamenti r ut dividat, ait, inter aquam, de aquam. Et postquam hune ejus usum deelapavrt,tunc stetit Iuer nomen dadit, ἐta Θ Firmamento suum nomen amposuit. Et vocavit, ait, Firmamentum caelum , Me quoa
tum factum secunda die, & vocatum coelum esse diversum a toelo creato prima die , duplici responsione satis lactet D. Thomas , citata qu. 68. art. I. ad roQnod secun dym Damaseenum, lib. X. orthod. Fid. cap. 6. earlum, quod I ritu ν prama die factum, est quoddam .eatum spharreum sine fletιis, de quo PF usUbi loquuntur , dicenter , 0fum esse nonam Dbaram , ω mobile pramum, quod
tum vero factum feeunda die intellisia
adram exposιionem , quam augustinus tangit t lib. x. de Genesi ad liti se cap.
a. caelum prima die factώm est erram ipsum
69쪽
s Quaesis III. De opere sex dierum.
ἰNum ratam Ddareum . Per Firmamen. sum vera secunda die factum imalligi.tur omium aeris , in quo nubes eondera santur , quod erram caelum a ui-cὸ di-eιιών . Et ideo ad aqui Doeationem desia gnandam signant εν dieitur a Vocavit Deus Firmamentum coelum et stetit Θμpra dixerat et Vocavit lucem diem et uia dies etiam pro spatio Dum ti qua-ruor bararum ponitur. Qua in autem ex praefatas expositionibus congruentioiarem iudicemus , dubio sequenti agen tes de opere seeundae diei expone
. III. De Trera knani , ε' νaeua cte. Elda Spiritu qui ferebaruν
XX. D Rosequitur Moyses dicens.
1 Terra aulem eraι inanir , ω vaeua . nimirum, ut superius dictum
est, fine plantis, & animalibus , ac Omni ornatu ; unde Hebraice dicitur instar solitudinis , & deserta . Qitare Septuaginta, de August. S se rh omnes Antiqui legunt Invis bilis, quia aquis
cooperta , de Incomposita , sula nonis dum suis stetibiis . plantis, S animais libus decorata. Atque , ut super ιus dictum est, hoe sensu dieitur, Sap. D. Deus creasse orbem terrarum Ex materia invisa a quia ex rudi illa . & con. fiala elementorum malla ad illum de istorem , quem videmus, sex diebus peris duxit. XXI. Sequitur. Et tenebra erant
super faciem abyssi. Abyssus graech dicia est , quasi sine fundo. Hebraice Teobm.
rant super abyssum. Ab sius namque ea aquarum inastimab iis profunditas. Si is gnificatur ergo , fuisse immensam aquarum multitudinem , quae terram coci peruerit, non quidem infinitam t ut teste D. Tho m. t. Par. qu. 68. arta 3. quidam antiqui Philosophi posuerunt; volentes, esse infinitum aquarum corispus etiam supra cinium a sic usque ad determinatum spaelum: unde dieitur. quod Tenebra erant super Draem abyssi hoc est supra superficiem multitudinis
Quo fortassis denotatur etiam, non omnia ad coelum usque aquis illis erasis fioribus fuisse plena ; sed supra illas
infra caelum suisse corpus diaphanum, nempe aerem, quamvis luce nondum citata , tenebrosum . Hoe rationabiliter colligit D. Thomas. citata Ru. 68. art. 3. Etenim Considerandiam es t inquit quod Moner ruda popula I que. Barur , quorum imbeeitiitati eonis frem σιην, νι- ριλm era pro fuit, qua ma
nifeste sensua apparent . Omnes autem quantum e&mque rvdes, terram, ese m M m es e corpora sensu deprehendunt . Aer auιem non percipitων ah omnibus
XXII. Pergit Moyses: Θ Spiν tuo
Domina ferebatων 'per aquas. Scio, hie nomine S iritus apud aliquos Ueteres aerem sigmficari . Unde Severia.
nus Gabalitanus. Orat. de Creatio munda, altοῦ Dem de .s are audi, etiam δε ereatur en et Et Spiritus Domini &e. Spiratum enim hune non ipsem θεν tum Sanct tim die ει non enim φuod ineνeaartim es cνeviis eanti timeνaιών sed SHoratiam meat aeriν mottim. Inde ostenis dit, usu Scripturae Dira tua D mlue aearem intelligι , seu aerem Con motum a seu ventum : In Spiritu vehementi con te res naves Tharsis. Nemro Spiratω-
70쪽
ωρ. ἰ est , ω e eatura , rebus u mundo Foe veriori supervoliter, M suis Femeratur. Ventum intelligi posse, indiis eat Aligust. Iib. de Genes impa eap. 4. Debere , & verius esse Theodoretus , m. g. in Genes & mobilem eius natuis ram exprimi per verbum ferebatuν .
ibus prae iverat Tertullianus,labis est in ra Hermogenem, eap. 32. quamvis, ut
di eam, in hoe sibi constatu non fuerit. Non Iaret, aIios nomine Spiritus intellexisse vitalem spiritum , energiam , sive effraciam. Hane expositio. Nem , ut non improbabilem, recensent
S. Ambrosius, lib. g. in Hexaemma Capa
g. S. August. citato Iib. do Genes imis pers eap. 4. eique subscribit S.Chrysost. Homin s. in Genes dicens: Quid a vult, eaod dieit: ω Spiritus Dei superserebatur super aquam Mibi υἱ- detur Boe Anseare, fuisse in aquia sicarem quandam , cr vitalem operatio nem . nee fuisse si Ite iteν aquam stan- em , ω immobiIem I Dil mobilem , ervitalem quandam vim habentem viri. XXIII. Nihilominus probabilio in Tem censeo expositionem, quς nomine Dirisast Dei intelligit Spiritum Saninctum , qui ferebatur, id est confovebat,
ut S. Basilius, Hom. a. in Eoaem. ex Syro interpretatur, dicens et Et ita naissura aquarum vim tνibtiebat Deirmandi instar Ineubantis avis, cD vrtalem quandam faeti Itatem iis , qua foveaetur impartientis ... Nimirum. Ferebatur Spiritus super aquas, Foe est, naturam a. sua ad flaturam praparabat . Quare quod
a quibusdam quamιών , satis ex hoe Itaquet , nempe ab actu ereandi Disistim Eanctum non abfuisse. Hoe si intelligant, qui seeundam a Ilatam expositionem tuentur, non dissentimus.
poterit nomine Distius hie intelligi aer , aut ventus; eum tape in seriis pluris per Spiritum signifieetur aer, aut ventus, ut superius Observatum
est Respondeo eum D. Basilio, laudata
loco. Quod e sto alicubi Scriptura Bois mine Spiritus intelligat aerem , aut entum , nunquam tamen nomine Di
Propterea hute expositioni adhaeis rei maior Patrum pars. Tertullianus, lib. de Baptismo, eap. 3. aquam laudans ex illo et Spiritias. Dei ferebatur super aquas et Habes t inquit a Mma in primis
talem venerari aquarum , quod otiqua
eateris tune elementis. Et lib. 4. contra Marcionem, rapis x6. ait ε A quo Spiriatiam Sanctiam ponatim A quo nee mun
congruentes , Spiritum Sanatim acerpi-mtis, ut in connitutione mundi oper ιιο Trini alia elueeas . Pramulo enim
quia in principio fecit Deus ea Ium is terram ; idea in Christo feeit Deus , ve FrItur Dei Deur feeit , veI peν Filium Deva fecit ἔ quia omnia per ipsum fa
supererat plenitudo operationis in Spiν tu , Deut scriptum ea. Verbo Domini coeli firmati lunt, & Spiritu oris eis ius omnis virtus eorum &c XXVI. Consentit S. HieronymuS, tum ιib. Quast. HebνHe. an Genesi ubi haee habet; Et Spiritus Dei terebatur super aquas . Pro eo quod in nostris eoin dieibtis feriptum es serebatur , in Heis Frao habet , Mereseth; quia nos appeti re possumus, incubabat , Ibve conscive
bat, in finititudinem volucris, ova ea. Iora animantis. Ex qua inteIIigimus, nouae spiritu mundi diei ,. ut nonnulli ar bas ranstir , sed de uortia Sancto, quio ipse vivs ιον omnium a principio dicisur . Tum Epist. 33. modo ου a. ad