장음표시 사용
71쪽
s6 Quaestio IIL De Opere sex dierum.
Oceanum. Radis inquit mundus nec
diam Sole rutilante , nee pallente Lunus nee astris micantibus, ancompositam, O iuvisibilam mateνiam ab serum munia tu dine , ese deformibut tenebris opprimebat . SOIus Spiritur Dei in auriga mo
dum supeν aquar serebatur, o nascenis tam mundam in figura Bapιimi partu.riebat. In idem conspirat S. Augest. tum Iib. I 3. Confus es. s. ubi ait: Ecce Spiritus tuus superferebatuν super aquato Eeeo Trinitas Deus meus, Pater , γFilius , ω Spiritus Sanctur , Creatortiae versa ereatura ἰ quod repetit, eap. 6. r. Tum lib. de Genes ad liti. imperfecto, rap. 4. Ubi monet, ne putemus Spiritum Dei quasi locorum inae iis fu- perferri materiae . Sed vi quadam esse-ὐον,ἄ, Θ fabrieaιονA , ut illud etis suis perfertur effetatur , ω fabrieeιuν: Heur
hane similit idinem esse parvam,& proph nihil aptam ad intelligendam superlationem Spiritus Dei super male ita sibi subiecta. - . . Idem dieit, Iib. r. de Genes ad ιν it. cap. 6. Imo cap. q. formans sibi obiectionem , quam supra Severianus Gain halitanus opponebat; eur scilicet creaturae imperfectae eommisceatur Spiriistus Dei t Respondet , commisceri , , non tanquam ea indigentem , sed tanquam eam amantem , & beneficentia sua illam eomplectentem et & ad expli. eandam supereminentiam suae dilectio. nis Scripturam dieere: Superferebatur, seu ferebatur super aquas, eas scilicet
vi, & effcacia secundando. s. I U. D. Productione Lucit . XXVII. D Rosequitur Moyses , V. 3.
Dixitque Deus , non UO- eis sono , sed effcaei suae mentis imperio, cui statim adest effectus. Imo ait Ambrosius, lib. 2. Hexae me r. cap. 9. Non adeo dixit, ut sequeretur veratio,
sed Eicta abso Die negetium . Unde pulis ebrὸ Davidi ιtim illud: Dixit , & facta sunt ; quia dictum impleviι est aus . Dixit ergo Deus: Fiaι lux , Θ factae a
XXVIII. Quaenam sit ista Iux, quae
primo facta est: an Ange Ii, an nubes aliqua lucida , vel aliud eorpus lucidum, an lucem Solis informem, ardua quaestio est. Lucis nomine Angelos intelis ligit S. Augustinus, Itb. I. de Genesa ιitt. cap. r . & Iib. et t. de Civit. Deἐcap. t divisionem lucis a tenebris diis eii suisse discretionem bonorum Aia. gelorum malis. Et cap. 1 o. advertit , quod statim facta luce subjecit Deus e Vidit Betis lucem quod esset bona, non postquam separavit inter Iucem, S tenebras ; ne simul eum luce probaret tenebras , simul cum bonis Angelis eistiam malos r Ne tirrtimque appellaret aer bonum , eiam esset horum alteriam malum,
non tamen fuerant approbanda . Huic tamen interpretationi non adeo tenaei inter haeret S. Doctor , quin etiam alias probet ; ut nulli alteri forth meliori praeiudieium inseratur , secundum regu lam ab ipso traditam, lib. r. de Genes.
ad ιιιι. cap. x8. ω xo. ut superius, Dub. praeced. s. . num. 6. Augustino tam ea
subscribit Rupertus, lib. I. de Trim t. Oejus operibus, cap. Io. cujus rationes solisve mus infra.
XXIX. Caeteri autem Patres, Iuincem primo die productam , fuisse lucem corporalem exponunt, quamvis
quaenam fuerit illa lux inter se dissentiant. Ignem suisse, qui ex informi,& consula mo Ie Dei imperio excita tus, ac uigeri caeptus , levitate sua extini ierit, splendoreque suo omnia repeninth repleverit , censet S. Grego Ilus Nysisenus, lib. in Hexaemeron . Quare secundo in ipsum lux primigenia corpus fuit, nimirum elementum ignis. Eadem est S. Io. Damasceni sententia; lib. 2.
siniat verum accidens fuisse sensibile, pri.
72쪽
pei M absque subiecto consistens; sed
in Solem postea quarta die produAum, collocatum , ex cujus diffusione , & conistractione e res priores dies. & noctes contigerunt. At quod primis illis di biis absque subjecto suerit, non potuit sine miraculo fieri; quod nullum in
prima rerum conditione contigisse legimus. Hanc eandem sententiam tenet Nazianz. Orat. - πσnam Dominicam , Ma es 43. 'S. Ambrosius, lib. t. Hexaemer. σπών, dieit, quod Deus dicens: Fiat lux r
exploraι α ω ea pr1ma ea gratia, quas desit , tota domur deformi horret rn etillia . Quid tamen fuerit ista lux, non exponit. De Iuce eorporea interpretatur quoque TheodoretuS,-. 7. i Genes
XXX. De Iute eorporea intelligit
quoque S. Thomas r. Par. qu. 67. Hii, art. I. dicit, lucem non dici de rebus
spiritualibus, nisi impropriE , & metaphoraeh. Ex usu enim loquentium , Nex impositione nominis . nomen lucis primo impositum est ad signifieandum id , quod saeit manifestationem in senis su visus I sciat nomen visionis primo im positum est ad fgnificandum actum sei
sus visus et & ex usu loquentium sicinistelligitur. Cum ergo diti debeat, Moysen populo rudi loquentem usurpasi se nomina secundum significationem , quam primo,& ex usu loquentium habent; diei debet nomine lucis, quam primo die factam describit, intellextia se lucem eorporalem , non spiritualem . XXXI. At diees cum Augustino, lib. ri. de C vio. Dei eap. q. ω 33. non fuisse eonveniens, Moysen praeterinmisisse lucis spiritualis productionem; pr termisisset autem , si tam nomine coeli, quam nomine lueis coelum , ac lucem corpoream intellexisset. Respondet D. Thom. Iaudatus, art. 4a negando ant. cuius ratiouem alii diversimode assignant. Basilius enim,
sen principium narrationis suae stet sed principio temporis, quod est mensura rerum sensibilium t Sed DirittiaIis
creatura pratermittitur , quia fuit antarreata. Ita sentiunt quotquot putarunt. Angelos ante mundum eorporeum sui si se creatos; quod tamen falsum esse suo loco ostendemus.
Ideo alitet respondet Chrysosto- Homitis a. in Genes. Quod Mosertiquebatur rudi populo, qMi Bibia, nisi
ea fuissent eis aliqua substantia supra
putassent Deos , eism etiam proni essent ad Boe, quod Solem, O Lianam , c
cellas eoierent tanquam Deos et quod ei, in bibetur, Deuteronom. 4. Ita Divus Thois
XXXII. Hane eorporalem Iucem eonvenienter prima die fuisse factam . ostendit S. Τho. ibidem. Primh. Quia lux est qualitas primi corporis, sciis licet coelestis; unde secundum eam munisdus fuit primo sormandus. Se eundo. ia Iux est communissima , in ea enim
corpora inferiora communica ut cum superioribus. Sicut autem in cogniti ne , Ita In operatione convenienter pr ceditur a eommunioribus. Tertio. Quia per lucem omnia alia manifestantur.
Quarto . Qnia dies non potest esse sine luce, unde oportuit, in prima die fieri lucem a
XXXIII. Lutem a Deo productam npn esse corpus ostendit D. Tho. eita ta QM. 67. ara. x. Tum quia: duo cor pora naturaliter non sunt in eodem loco; lux autem est simul eum aere, quem illuminat. Tum quia r si esset eo rispus, illuminatio fieret per motum localem ,&sie non fieret in instanti cessiis
tra experientiam . Sιatim enam eum Soι
en in puncto hori sentir , illuminatur tarum hem, psarium usque ad punctum oppositum. Tum tertio: quia sequere
tur, qudd dum aer per absentiam luis minaris fit tenebrosus , corpus illud. vel corrumperetur, vel alio transse reis II tur
73쪽
58 suae o III. De Opere so dierum.
tur cum Iuminari et neutrum autem diisci potest. Non primum; quia ridicu- Ium est , ad solam praesentiam , vel a sentiam Solis tantum corpus, quat
esset lux per totum hemisphaerium dita suta , quotidie generari , & corrumpi;
ae rursus, quod dum hoc corpus coris rumpitur, & fiunt tenebrae, materia huius corporis transiret ad formam te. nebrarum , & sic tenebrae essent corpus.
Neque secundum; quia si candela illuminans cubiculum aliquo corpore opaeo claudatur . statim cubiculum fit te. h Osuin . Non apparet autem , quo lain cito illa corpuscula lucida transferan.
tur: non enim congregantur c Irca canindelam , quia hae non apparet magis luminosa quam antes quod tamen esse deberet , si omnes particulae lucis , quς Per to vim eubiculum diffundebantur , circa illam eongregarentur. XXXIV. Observandum est primo. Qiiod lux, aut lumen aliquando usur- Patur pro corpore lucido, vel lumino. D ; & se tum ιux , tum lumen dici potest eorpus: & in hoe sensu D. Augustinus, lib. 3. de Lib. arbit r. cap. s. d eie, quod Lux in corporibus primum te .
net Ioeum . Accipit enim lueem pro ropore Iueido in actu, Dilicet pro igne , uod inter quatuor elemenenta nobi us .mum est. Ita D. Th. hoc art x. ad i.
Quod si aliquando lumini proprieta
tes eorporis tribuuntur , hoc solii in meis taphorice et convenit, ut idem S. Doct. ad 3. Nec enim intentio D. Thomae luit Begare lucem esse accidens quod daniagorporeum, & sensibile, sed solum esse corpus proprie de praedicamento substantiae, Ac quantitatis. XXXV. Observandum secundo ex eodem S. Thoma, in x. Dist. 3. M. Isari. 3. Quod Ista qualuer disserunt, lux, umen , raditis. ω istindor . Lux enim Atratur, feeundiam quia est in aIiquo corostore lucido ris actu , ὼ tis a Iia i Inm
nautaer , ut in Sole . Lumen autem dieiis tur , fecundum e Mod est reeeptum m corispare diaphano tuti minato. Radrus autem dieitur ιIltiminatis feeundum darinam Iineam ad eo ua ιueidum ἰ Θ idea M- hietimque est radius, est ι timen , sed non conversitur . Contingit en/m , ιumen esse in domo ex reflexione radiorum MIῖν, quamvis non ex directa oppositione, proin pter aliquod earpus interjarena . Splenis dor autem es ex νeflexione radiἰ ad aliis
quod corpus tersem , Θ politum , sicut ad aquam , Θ ad argentiam , vel ad aliis quo/ hujusmodi , ex qua reflexione etiam radii proiciuntur . XXXVI. Supposito ergo , qudd lux non si corpus , sed aceidens de genere qualitatis, quod ostendit D. Th. ΩM. 67. arr. 3. iniae ritur et in quo subiecto fuerit tribus primis diebus ereationis muri di Dicere enim eum D. Basilio , superius allato , per tres illos dies conser vatam fuisse extra omne subjectum per Dei potentiam , de quarto die collo
catam in Sole , non videtur credibile: quia , ut ait D. Tho. hoc art. 4. ad 3. ex D. Augustino i lib. h. super Genes.
Alii propterea dixerunt, lucem illam in nube Iucida productam fuisse, qua facto postmodum Sole , vel in prae
Iacentem materiam rediit δ vel suit conis
3 uncta Soli . Sc adhue inanet. ut dister ni non possit ; vel quod ex illa nube formatum est corpus Solis. Sed has exispositiones superius, Dubio praeedentν, s.
3. num. 12. ω 13. improbavimus ex D. Tho. , Qu. 4. de Potent. art. x. ad 8. ScIrodo 1. Par. qu. 67. ἀνι. 4. ad A. R petendo igitur, quae superius citato loco eum eodem D. Thoma dixi; proinhabilius exilii mo et quod IIIa ιώκ fui
Iux Sol ν , qtianrum ad hoe 'Dod iam eis rat subnan Da SoIιν , Θ habebat virtuo tem iιluminaιivam in eommuna, sed posea daιa est et speetalia , ω determana ta virtus ad partietilares essectae . It D. Tho. hoc art. 4. ad a. qui ad 3. addit: Quod duplex est motur in eoelo a Unus communi roti eoelo , qui faciι diem, ae noctem, tr Isse videtur institωttis Irimo die . Alius autem, qui diversifiea- νων per diversa corpora , Deundum quo motus fit diversitas dierum ad inv cem, ω mensium, cr annorum . Et ideo in
prima die sit mentia de Dia distinctione nocti/ , ετ diei , qua D per motum
communem . In quarιa autem die D mea
74쪽
tio de diversitate dieνum, O temporum, O annorum, eum dieiturr V t sint in tempora , & dies, & annos; qua quidem diversitas sit per motus proprios. Conferantur quae superius, dub. praecedente locis citatis ex eodem S. Doctore diis Ela sunt. XXXVII. Luee producta , & approbata : Di vim Deus lueem is tene bris. Non quia prius lux mixta es.set tenebris, ut indigeret ab illis separari: Sed eo ipso , quὸ Iux facta est,
eo eetita est etiam diviso inteν Iutem, O tenebras. Qua enim foetetas turiν eum tenebras' Deus ergo divist ister Iueem, aer tenebras , quia lueem fecit , eusus ab sentia ιenebra voeantur . Interes autem inter Itieem , ω tenebras , Mut interest inter vestimentum , ω nuditatem , inter
plenum. Θ inane, o similia. Ita S. Au gustinus, lib. de Genes ad Ilit. imperfecto, cap. s. Lucem ergo , quae tenebras fugavit, appellavit diem , & tenebras noctem. Nou enim quaecumque lux est dies, sed solη, quae ex praesentia Solis fit: sicut
nec quaecumque tenebrae sunt nox, sed illae tantum , quae ex absentia Solis con sequuntur . Liaeem autem dira diem sinquit S. Augustinus loco ei lato, cap. 6. ω tenebras dico noctem , ne aliquam iam lueem inteIligar , qua non sit dies; ω ne aIiquas alias tenebras intelligas, qua non sint nox .XXUVIII. Factumque est vespere , is mae dies unων . Dies scι licet naturalis constans luce,& tenebris, seu die artificiali, & nocte , qui spatio viginti quatuor horarum absolvitur et unde Basilius, Homil. x. in Hexae meron , ait et
rigintiquatuor Borarum mensura Murra
diei est spatium e vel eoeli ab eodem Ggno ad idem reditur. uno die peragitur. P misit autem vesperam , deinde mane ἰ non quia dies ille a uespere caeis perit caepit enim a productione lucis, quam vocavit diem, artificialem scilicet, causatum ex motu lucis solaris , quae tunc moveri caepit motu diuris
no , ut probabilius iudicavimus cum D. Thom. sed quia , eum iam nominasset lucem diem, finem illius diei per vesperam.& noctem , & man ,
ut initium diei sequentis, seque integram diem naturalem voluit indicare . Itaque s inquit Basilius laudatus
Ut prioris generationi 3 prarogativam diei tribueret , prias remmemoravit sinem diei deinde noctis, veIωι insequente diem nocte. Et Ambrosius, lib. I. Hexae mero cap. Io. ait et Quarunt aliquὶ , eur priῶ avesperam , postea mane Seriprura meme raverit , ne forte noctem prias quamis alem significare videatiar . Nec advertunν
primo , quod premiserit diem disenda : s voravis Detit diem Itieem , ct tenebras voeavit noctem et Deinde quod vesper Gniν diei sit, ω mana sinis noctis. Et post aliqua: Prineipium erga diei , voκ Dei en r Fiat lux, & facta est lux . Finis diei vesper est. Iam sequens ala ι μnoctis sine suraedit. Sententia autem Dei
evidens , quia diem primὸ voeavit Iucem, is seeund) voeavit tenebras noctem. Pra Har etiam unum , non pν mum diem ἐλ
videbatur . Sed legem fratciit, ut viris liquatuor hora dι urna, atque nocturna diei tantiam nomine definiantur, ut fidieeret a viginti quatuor horarum men, ora unius diei tempus en . Stetit ouimvirorum generatis e Omputatur , Θ inteia tigiιαν etiam foeminarum . quia nectun tur Deunda potioribus e Da etiam diea numerantuν, ω noctes astimantur ad iuncta. Sicut igitur cireuitus ianus ita dies unias. Ita praeclare Ambro issius.
S. Thomas I. Par. qu. 6 . art. 6. ad 4. 1' qu. 8. de Veritate art. 26. ad 8
dicat primam diem habuisse vesperam,& non mane . Nam ibi loquitur Sanctus Τhomas in opinione D. Augusti ni accipientis Veiis ram spiritualiter,
nempe pro cognitione vespertina, qua res creatas Angeli prim h cognoverunt in suis naturis ;& Mane pro cognitio ne matutina, qua primo cognoverunt
in Uerbo : δέ quia cognitio vespertina praecessit matutinam , ideo dicit in prima die eommemorari vesperam , sed non mane. Angelus cinquit quaest. cita de verit. is priseipio fua errationit
75쪽
cuaesis III. De opere sex dierum.
non fuit beatust , nee pre essentiam Rem
ta Augustini sententia , quid sibi probabilius videatur exponens. ater AIὶι dicunt , quod ρν aer tempore fuit opust creationis . cr post a por ati Mod tempori rnia valitim formata est ἰωκ r ω tune ie3 primo inevit . . . . oe hoe qui emmagis eonsonat littera Genesis secundam suum sensum planum. XL. in res primo. Quantum temporis illae tenebrae lucis exortum an
geeesserint Respondeo , sex horas coniectare aliquos, alios duodecim . Sed nihil cerin iis Solus ille eerto novit, qui seeit, di sie feeit, quia uoluit. Pranei piis jam statutis , de Scripturae consor mlus π detur , quod cum fiat sermo de diebus Tealibus, non intelligibilibus, & me taphoricis; ita tenebrae realiter Prae gesserint lucem , vel tempore, vel un. saltem momento et sie ut immediath serimenti . vel tempore, vel momento post renebras lux affulserit; & aliqukreati duratione coelum , 3e terra fuerint bsenebris sine luee , deinde secuta sit lux. Porrd tempus , vel momentum . quo mundus fuit sub tenebris ante lueis sorinmat Onem . non potuit diei nox. Quam vis eni in Hilarius. Iib. de Srnodis , ita sentiat. de proinde existimet , noctem praeeessiise diem . Sed contrarium tenen dum videtur eum Rafilio , Ee Ambrosio citatis, quibus adhaeret S. August. tum
ib. de Genesi ad Ilit. impe . cap. 6. tum Sermone H t. alias s. de Diversis. Non enim omnes tenebrae sunt nox, sed
illae quas praecessit dies; seu nox est i ,
& tenebrae eertis inter se vieibus oris dinatae , seu tenebrae Reeedentes luet diurnae ' XLI. Quae res se eundo . Quis suerit ille primus dies conditionis munis
Respondeo: fuisse diem eorresponis dentem diei Domini eo. Si enim dies Sabbati fuit septimus, quo Deus re quievi t ab opere; elarum est, quod primus fuerit dies Dominicus, qui post Sabbatum est octavus, & ante Sabbais
tum primus . Hoe Episcopi in Cone iislio Palestino sub Victore Papa congregati. euius extat fragmentum, apud Bedam , se eredere secundum Scripti rarum veritatem prosessi sunt. Sed haec
De opere secundae Diei. . I. Ωuid nomiso Fsνmamenti Marseo
ses intellexerit; alterum , quid sint quae, quae supra firmamentum effetis
gitur quo indicatur , firmamentiam elle aliquid expansum , fle extensem ssolidum tamen in medio abyssi, seu vastitatis 1 terra usque ad coelum per tingentis positum . ceu murum dividet,. rem aquas inferiores a se perioribus .
76쪽
serunt Veteres , quaerunt & Recenti res nee adhuc cuiquam invenire, ac pro certo statuere datum est . III. Aliqui firmamentum putant esse illud mel coelum , quod in exordi libri Genesis eonditum dieitur ; tui haeseeunda die novum attribuitur ossicium dirimendi aquas superiores ab inseri ribus . In hane sententiam propendit S. Io. Chry sostomus, Homil. 4. ras Genes quam velut probabilem admittit D.Tho.
mas. 1. Par. σου. 68. art. t. dicens. quod
si nomine firmamenti intelli Ratur cς-lum . cum hoe se se eundum suam naturam incorruptibile, eius materia non potest subesse alteri for nae , nee potuit fieri eκ materia prius extilente . Unde preductio subsympia firmamenti ad opus
IU. Alii nomine firmamenti inistelli eunt coelum syse reum , quod secunis
do ole ereatum dicunt . Cui opinioni favent S. Basilvis. IIam . 3. i. Hexa meis ron. S. Gregorius Nysienus, lib. .eonis stra Eunonium, s. An hrosius ti b. a. i. Bexaemeren eap. 4. Ne Theodoretus, Quos t. in Genesim. Qui duos cςlos agnoscitet unum luce prius, alterum vero factum post lueem; & illud quidem non ex ais liqua alia materia , sed ex nihilo creavisum ; hoe autem ex aqu 3 formatum , de ideo vocatum firmamentum . Si quidem eam ex aquarum s Mida substantia ramis postriam βι , cse reatura flu1da eandensata ,
hoc egium. quod est firmamentum , esisse de natura elementari secundum optinnionem Empedoclis , vel Platonis, vel Aristotelis; quam refert. & improbat
D. Thomas, hae O M. finis arta I. cum
estum debeat esse natura Incorrupi hile sv. Alii propterea firmamenti Bois mine intelligunt totam hanc regi ouem aeris, quae a terra usque ad nubes, im εν usque ad eslum quantum nostro ad spem ciui patet porrigitur , ae totam muri dι oram circumquaque ambit. Hane DoThomas laudatus se exponit. Potes uuistem cur aIlo modo intelligi, ut per firma. mentum , quod ἰσιιών feeunda die factum, non intelIigatur firmamentum i
pars aeris , in qua condensant aer nubes δ
dinem aeris en parte ilia . Nam φαοd est Dissum , cur setiaum, dieitur esse corpuae firmum. Et addit: Seeundum hanι opinio nem nibit sequitur repunans en 1cumque opinioni, Hane ex Positionem refert, & Iauis dat S. Augustinus. lib. a. de Genesi ad ti t.
Et primum quidem, Med Dei imum fuit,
de dianissimam iud/eo . ΩMad enim dixit, ne tie contra Idem ea , fir in pνomtu posito documento creda potea . Ita exponit , approbat.& rationibus munit hane opin Ionem S. Augustinus. Consentit S. Hieronymuri Epin. 11. alias 83. ad Dis
Reest quoque congruentias nam Moysies populari ratione inquendi usus suis credendus est et atqui popularis loque di modu fert, ut aer caelo no in I De nuncupetur ἱ ergo dic. VI.
77쪽
Quaestio III. De Opere sev d ἰerum.
VI. In hanc propendere videtur s. Thomas, hac Qu. 68. art. I. ut vidi inmus. Unde ad primum observat, quod firmamentum non dicitur absoluth cς Ium , sicut absolute dicitur et tum, quod prima die creatum suit: sed dicitur vο.eatum cς tum , sicut lux dicitur vocata dies, quod indicare videtur , firma in mentum non esse natura tς tum , sed solum appellatione , & aequivoce cςlum Iscut nee lucem esse natura , sed appellatione diem. Unde ait: Per firmamen. iam veris fecunda die factum intelli turnatium aeris, in quo nubes condensanis tur , quod etiam corium aquinoe dieitur. Et ideo ad aquisorationem designandam
signanteν dieitur: Uoeavit Deus firma. mentum cς tum , Mut O supra dixerat: Vocavit lucem diem , quia dies etiam pro natio viginti quatuor horarum po
UII. Hule opinioni , quae apud
Recentiores videtur communior, & nos
subscribimus,& dicimus: Firmamentum esse spatium illud pro illa parte, qua illam aeris regionem complectitur , in
qua nubes condensantur. Tum propter
spissitudinem aeris in parte illa, quod enim est spissum & solidum , dicitur firmum . Tum quia est veluti firmus quidam limes inter latens inter aquas superiores , S in seriores . Regulam ta. men prae oculis habentes, quam ex D. August. lib. t. de Genes ad littis es. IS. O Iib. I x. confess. eap. 13. Θ 14. nobis praescribit S. Thomas laudatus, nempe, quod In hujusmedi quasionibus duo sunt
observanda . Pνimo quidem , ut veriιas Scriptura ineoneVιὸ teneatur. Secundo eum Seriptura dιυrna inti Itipliciter exisponi possit , quid nulli expositioni al/qMisit a praeire in bareat; ut ,s certa rarione
confliterit, hoc esse falsum , quod aliquissensum Seriptura esse eredelat, id nibi-tim nu/ asserere pra/umat: ne Scriptura ex hoe ab infidelabias derideatur , γε is via eredendi praecludatur .
VIII. od negotium lacessit, est
primo: quod quarta die, v. II. productis luminaribus, Sole, Luna, & stelis Iis, dicitur: Et posuit eas in firmamenista coeIi, MI Iurerent super terram . At eas
non posuit in aere expanso, vel eX tenso ; ergo nomine firmamenti non venit
aer extensus. Secundo . De volatilibus: v. xo. diise itur, quod sint. Sub firmamento egit: si autem firmamentum esset aer a terra
expansus ad cς tum , non essent sub , sed
Tertio. Daniel. 3. v. s8. 9 sequent. ubi excitantur quasi per gradus creatu rae omnes ad benedicendum Domino; statim post Angelos, & cςlos ponuntur a quae supra eslos, deinde Sol, Luna,&stellae , ae separatim imbres, & rores,
ac caetera aeris metheora g ergo aquae
quae supra firmamentum esse dicuntur. non sunt supra nubes, sed supra Solem, Lunam , & stellas. IX. Respondetur tamen. Ad primum dico : Solem , Lunam , & stellas politas suisse in firmamento , non Iecu in dum substantiam , sed secundum illum iis nationem et tu luctant sei licet to firma.
mento eo li , ct illuminent terram. Quo fit; ut lichi praei Ma luminaria in cς- Io vere sint, cum tamen ratione lucis, quam Per universam aeris regionem a coelo usque ad terram diffundunt, nos ris obtutibus appareant. ac si an si prema aeris regione sint, quae est superior firmamenti pars: Moyses , qui volebat narrationem suam ad sensum vulgi acincommodare, ita ea descripserit , ac si per hoc spatium decurrens inter cc lum, de terram volverentur . Et hac ratione dicimus, Solem esse in nostro hem y sphaerio . quando in eo lucet, in eoque conspicitur. Porro quod Moyses ad popoli sensum , ae existimationem sese demittere voluerit, apparet, quod opus quartae diei commemorans, Luanam appellaverit luminare magnum σFecitque Deus t inquit duo ιuminariata magna. Cum tamen certis argumentis de in onstrent Mathematici, Lunam sy-eeribus plurimis esse magnitudine lonisge inferiorem . X. Ad Secundum dico e volucres
esse sub firmamento ,& in firmamento, nimirum in parte in seriori , & sub parte supe tori r sicut pisces dicuntur esse in aquis ,& sub aquis, & etiam homunes in aquis natantes s non quia habe.ant omnes aquas supra se, sed qui
78쪽
ita sunt in aquis, ut aliquas sub se ha.
beant, alias supra se, & Exod. x . U.
4. quaedam dicuntur esse in aquis subterra, licet ea non fint, nisi sub aliqua
Parte terrae. Sic volucres sunt sub firmamento , quia iub nubibus volant, &in firmamento, quia per partem mediam volitant. XI. Ad tertiam di eot Danielem singulas creaturas excitare , non secun dum sit uationem , quam in universo habent , sed seeundum diseretionem, quam unaquaeque habet in natura ab aliis . Cuius lignum est, quod imber, ros, pruina , gelu , & frigus, glaeies , & nives, noli es, & dies , commemorantur ante
Iutem , 5c tenebras; cum tamen in ex ordio mundi prius fuerint tenebrae, PO.stea lux, cle lux diu ante glaciem, ni Vein.& imbrem . Adeo quod PDIm. t 48. Sol,
Luna , & stellae , de lumen statim comis memorantur post Angelos, ac postea a quae , quae suder cςlos sunt. XII. Adverto: quod firmamentum hoc dicitur factum secundo die , non
qu/d aer fuerit primo quoad substantiam productus; cum initio temporis una cum alias elementis e reatus sit sed quia tunc aer accepit, ut esset firmamenis tum , nimirum condensatus , ut posse
esse quasi murus, & se pes dividens a. quas ab aquis, ea 'ite in sinu suo concipiens , & continens, donee si tempus, eas in terram effundendi per pluvias. Qua is secundo die faenim est, ut aeresset firmus quidam limes disierminans
aquas pluviales a ter re si ri bus. Undes S. August. lib. a. de Genesi ad litt.cap.ro. Firmamen ιMm t in qu t non propter sationem , sed pνopter firmitatem , auι propter intνanis νessibilem terminum fuisper Orum , 6 inferiorum aquarum , vo evium inteliuere Iiret .
tum supponit Moyses, Geones. 1. v. . dum ait, Deum divisisso
aquas, quat erant sub frinamento ab
his, quae erant super Firmamentum . Ex quibus verbis, teste Augustino, Iib. de Hares cap. 7 s. quidam haeretici oc- ea sionem sumserunt dicendi, aquam non esse a Deo creatam, sed ipsi coaeterinnam eo quhd ubi rerum omnium lcreatio describitur, non dicitur, Deum a creasse aquas, sed aquas jam existentes divisisse. Sed quamvis Moyses expressam mentionem ereationis aquarum non fecerit , dum tamen dixit terram a Deo erea tam , nomine terrae reliqua eleme ta complexus est , & maxime elemen tum aquae , H pote terrae maxim E assiisne . Expressh autem aqua ereata dieitur Psalm. 38. U. xx. Mare tu ereasti .
Psalmis r 48. postquam invitantur ad Iaudandum Dominum egit , & aquae omnes, quae super cς los sunt, additur v. s. Quia
se dixit , iis facta fiant , ipse mandavit.
ω ereata sent. Et tandem tres pueri excitantes opera Domini ad ei benediacendum , inter ista aquas recenset Dais
mel. 3. v. do. Benedieite aqua omnes squa byeν eaeus fiant . . . U. T. Bene- dieite fontes Domino ... Benedieite ma
los , seu supra firmamentum sint, nimis aperte , de constanter Saerae luterae do. eent; ut quamvis, quaenam sint . illae aquae Deo soli certum si, aliquas tamen aquas super estos esse negari non pocst. Unde S. August. lib. a. de Genesis ad lit t. cap. 1. Quoquo autem modo i in quit r MalesIibet aqua ibi Ant, ea esse iba minime dubitemur: major es quipis
XV. Multas de hujusmodi aquis supra e los postis refert opininiones D.
Augustinus, I. b. a. de Genes. ad ἰδti. rap.
r. ω sequent. Qui nomine firmamenisti eς tum sydereum intelligebant, veri sa quas super illud vix admittere induiscebantur. Non enim videtur, aisbant a quomodo sublime illua cstum aquarum pondus ferre possit, nisi fingamus ilis iud tanquam quoddam pavimentum so lidum ; soliditas autem terrae quidem
propria est , non eςli. Si ergo in eς losoliditas non est, aquae illae suo ponis
79쪽
Quaesis III. De Opere sex dierum c
dere ruent i eo vel maximE, quod cum celum illud sit igneum , si aer , qui est multo levior aqua, supra ignem Ioeum
habere non potest, ut experientia conis stat ex conatu, quo ignis aerem transcendere nititur: multo minus aqua supra ignem loeum habebit. iod si dieatur : aquas illas tenuisissimas esse , fle ad modum vaporis subintilissimi ; sicut ergo potest aqua, ut ut demus in minutissimas particulas eva. Porari, ut super aerem istum , qui natura levior est aquis , seratur et cur non poterit , de super illud levius eptum mi. nutioribus guttis, de levioribus imma istiere vaporibus pRespondebant i hoe fieri non posila ἔ quia cum stella, quam vocant Sa turni, sit frigidissi tria . aqua supra illam positae , non vaporali tenuitate , sed glaeiali potius frigiditate consisterent. Sed ab eis quaerebatur : Unde tua steI-ιa sit frigida , qua tanto ardentior esse o
taνdius eunt, eκteriora ceteristi . . . . .
Proinde memorata fletia magis debuit ea-ιida em, quam frigida . Plura videre poterit apud S. August. loco citato Studiosus. XVI. od aeuae vaporabilit Er re. solutae eleventur supra egium sydereum in verisimile . imo omnino impossibile
judicat D. Thomas r. Par. qu. 68. arta a. Tum propter fetiditatem egit. Tama propter regionem ignis mediam . qua huissus modi vapores consumeret. Tym qu aiaeus, quo feruntur levia , o rara, es vra roneautim orbi a Luna . TAm etiam, quia fensibiliter apparet , vaporn non eIevari usque ad earum na quorundam montium. Quod etiam die Mut de rarefa-auno corporis in infinitum , pνopter hoc,
quod νονρus es in infinitum dioisibile ,
vanum es . Non enim eouus naturale
in infinitum dividitur , auι parem, sedaeis Me ad eertum terminum. Haec D. Thoma SoNeque dicere valet, quod aquae, quamvis fini naturaliter 8raves, vir tute tamen divina super estos continenis tur. Nunc enim sati August. lib. a. de Genes ad Ilit. eap. r. apud D. Tho. Iaudatum, ad x. quemadmodum Deust
insittierit nasuras rerum , fecundum Seripturam eius nos convenit quareνα-ἔnon quid in eis , vel ex eis ad miraeuis
Ium potentia sua , velit operari . XUII. Origenes, referente eodem D. Th. loco relato , in eo . existima. vit: Quod aqua illa , qua super coeti μοι , funt Dam tuales substantia . U. de Pn Psalmo x 48. dieitωνοῦ Aquae O mnes , quae super cςlos sunt , laudent nomen Domini. Et Dan. 3. Benedicite aquae omnes, quae super cςlos sunt.
Sed eontra est primo . inia aquae
inierin re . de quibus ibi; Gen. r. agi intur, sunt cor oreae; ergo idem iudicium ferendu i est de aquis superioribus. Secund i. inua haec expositio mi isnus accomm data est ad eaptum populi rudis, cui ,loyses scribebat, & aliena
a narratione historica . Tertio: la . S. August. licet Iib. r3. Cons cap. t D 31. eam non improbasse visus fit , eam tamen reiecit, Lb. 1. Retrast. eap. 6. dicens: ει - ιib. t 3. qtiod dix r firmamentum fictum inter spirituales ais quas superjores, de corporales inferiores , non satir eonsideratὸ dictum ess . Res autem in abdito en Diade. Nullius autem momenti esse rationem, qua utebatur O genes, ostendidi D. Thomas, ibi ex S. Basilio, Bomil. 3. in Hexaemeron: Nam quod dicitur, Psalmis r 8. Se Danielis 3. Non dactam, eo quod aqua sint ratronales uatura ; fed quia eonsideratio earum prudenter a sensum habentibus conte Iata , rurseationem perficit Creator is . Unda ibidem dieitur
idem de igne , or arandino , ω bri ismodi , de quibus constat , qae ad non suus
XUIII. Quid autem nos sentiamus, absque veri Oris expositionis praejudicio , ex dictis s. praecedenti apparere potest . Cum enim firmamentum colis locaverimus in ea aeris regione . quae a terra, ec aquis expanditur, Se in ea praesertim parte , in qua condensantur nubes, ubi aer propter spissitudiis nem firmior dicitur , Sc est conseque nister etiam dicimus, quod aquae, qu
80쪽
su per et Ios sunt , recte intelliguntur
elle ejusdem rationis, seu specie cum elementaribus; nimirum aquarum terrestrium vapores tenuissimos, qui postea in nubes condensati pluviam emiseiunt. Id enim de historicae narrationi simplici congruit , de nihil habet repugnans veritati: imo ut supra, pr
cedenti, num. s. ostendimus, 1 D. Αu- uilino laudatur. Et S. Thomas licetae expressh non assirmet, eam tamen sc proponit, hac Qu. 68. art. I. ineorpo& ad i. quod, . praxedente, nu. s. ωε. observavimus, ut potius eam probare videatur. Et maxime, QuodIibeto 4. area 3. ubi cum S. Augustino , Lb. a. de Genes ad riti. east. 4. concluditi Bane eonsiderationem dignissimam iudi .eo ἡ uod enim dieitur , neque eontra
sidem est, D in promtu posito docti memin. sa eredi potest . verum quidem est, quhd S. Doctor nulli en duabus opinionibus de aquis supra eoelos . sive . per coelos sumatur estum sydereum, ve aer nubilus; sive per aquas quodcumque corpus dlaphanum , sive aquae verae elemetua res intelligantur; adeo ut cuique liberum relinquat, pro ut libuerit , opinari. XIX. Quod ergo aquae super cς istos positae, aquae pluviales in nubibus contentae sint. valdh verisimile reddi.tur ex eo . quod Genes. T. V. 11.
Cataracta eoeli aperta di euntur ἔ quod de illis aquis , quae supra firmamentum sunt, par est intelligi τ eo autem capite sermo est de materia aquea in nubibus in istentes ergo aquae , quae super eςlos sunt, recth intelliguntur illae , quae sunt in nubibus. Maximhquia, Iob. 16. v. g. legitur et Oui ιν gat aquas in nubibu ι μει, uι uon erumpanx pariter deorsum. XX. Rursus. Scriptura assirmat, Deum tegere superiora coeli aquis . Psalin. r 3. v. 3. Qui tegie aquis suis periora Uur, idest cς ii ἐν deinde statim subditur et uui ponis nubem ascensem euum. Et Psalm. r46. v. g. legitur rΩisi operit intum utibibus, o parat sterra pluviam; ergo aquae superiora cssi tegentes , Se ς tum operientes sunt aquae pluviales contentia intra nubes. Tom. κα
od de Ieremias indicavita tum, es.
Io. v. I 3. ubi Deus, inquit et ad meent. suam dat multitudinem aquarum in ec isti , ω elevat nebular ab evi remitatibus terra . Tum, east. 1 r. v. 26. ubi de Deo ait: Dante eo vacem , muItipti cantur aqua in caelo , qui levat nubest ab extremo terra. Α quae ergo, quae ineetto , seu super eςlum sunt, nubes a. quosae, seu aquae in nubibus contentae recth existimari possunt. XXI. Hi ne saeilh explieatur, qua ratione firmamentum, id est aer, dividat aquas ab aquis; quia vapores, seu nubes medio aere dividuntur a l.
aquis , quae in terris fluitant. Ita D. Thomas, hae Qu. 68. an. 3. secvn. dum hanc opinionem loquens et Aer ve-νο t inquit nubitios distinguit supe
Quomodo autem hae e divisio P primo facta sit, explieari potest sie. Ab initio mundi terra fuit quasi nebula
tecta . Die autem secundo vapores a.
queos ab aquis inferioribus, Se terre siribus Deus separavit ; & feeit, quod aer esset medius inter utrasquae illas aquas; eique dedit munus firmamen inti, hoe est firmiter , ae stabiliter suo sinendi aquas illas, seu vapores in ea
Parte , qua nubes concrescunt, ne tum aquis inferioribus misceantur. Quamvis ex aquis superioribus aliqua pars per pluviam defluat in terras , & a. quis inserioribus misceatur; non sietamen miscentur , ut tollatur firmamentum , hoe est aeris interstitium , inter utrasque medium : semper enim manent in superioribus aliquae , & no. vae ascendunt aquae , seu vapores ea . abundantiamur semper verum sit, es se ibi aqueos vapores, & proinde a-qua1 super aquas. Sed de his satis . I s. III.