장음표시 사용
41쪽
Per na, r. a Parentibus: 'ην Filium Uri, ΑἰChur ; nepotem sic. C-,qui ejus fuit avus. t. a. tribu,
ra ASI 'IIa m Iza rura a n*zna irri η rimas repleti eum Spiritu Dei,sipientia, or mles Icntia, O scientia, ct omni arte : ad excogitandum, quicquid fabucari potis ex auro, CT argento, ct aere: Et in arte gemmaria, ad replendum h. e. gemmas artificiose inserendas in arte lignari ut operetur in omni opere: quae eadem Moses repetit Exod. 33 . Oholiabi itidem, sed parcius & diversis nonnihil verbis,describitur i. I alio; EXOd. 3 r. 6. Ego quos dedicum eo, sic. BeZaleele,o h. e. eum destinavi,ut ipsiussit collega, & eum in opere Tabernaculi, & utensilium ejus,juvet. 2. Persona, I. a Patre Pium Achisama 2. a tribu, II *z de tribu Dan.
Ad horum ulteriorem illustrationem& intelligentiam, quaestiones sequentes proponemus;
1. Ouid in cet his, Vocare Nomine Z
Resp. Deum ab aeterno non sollim novisse, Sc praevidis se, sed & elegisse ac destinasse ad hoc opus, adeoque, ut Vulgo loqui solemus, nominasse Bezaleelem filium Uri, filium
Chur. Deius enim esi, qui voc.ti generationes a principio, h. e. ab aeterno, Esaj.4I. V. q. Sic inquit ad Jeremiam , cap. I. V. s. Priusquam te formarem in utero, novi te,ctantequam exircs de vulva, sanctificavi te.Sic Cyrtim longe ante vocavit nomine suo,Esa. 4 V. s. Vocari te nomine tuo, cognominavi te cum nondum esses. Si miliphrasi dicit Deus ad Molen, Invenisti gratiam coram me, ct te- ι ipsum novi nomine, Exod. n. I . Vide MV.I2. Hoc idem voluerunt sibi Darschanim,seu Allegorici Hebraeorum cbmmentatores, quando ad haec verba scribunt, Deum, cum dixit ad Mosen, Vide, nomine vocavi Bezaleelem, i sitiendum exbi uisse is libram adami primi, O ei dixisse .
42쪽
unu Uupnnnς:ῖπ'An bira sonu Indiar priri ΠΝ h, Unum quem raeordinari ab ista hora saprincipio mundi; et uno Betialeelem ab issa horapraeordinavi dicut dicitur, Vocavi nomine Bezaleelem. Sic accipit & explicat hoc Medras cli R. Mose ben Nachman in suis Commentariis. R. Abi aliam Seba in nn I x putat,dum Deus dicit, Vocavi nomine sin Praeterito, illum respicere ad locum Exod.28.
V. 3. I v autem loquere ad omnes Sapientes corde, a P. z Ἐπη quem impleri Spiritu Sapientia ; ac si sensus esset; si ad Puni , quem impleri Sapientia, nempe Bezaleelem. Alii v. malunt simplicius exponere, Quem , h.e. quorum unumquem I. alii per ullipsin nominis i Cor; Quorum cor impleri sapientia. Videtur etiam hac phrasiora inentia tribui Beraleeli prae reliquis artificibus.
Sed de voluit Deus his verbis praevertere curam & sollicitudinem Mosis, ubinam, post duram S diuturnam populi Israelitici in AZgypto servitutem , si reperturus, qui peritia δί- arte sufficienti ellent instructi, ad opera illa omnia, quae Deus facere sibi jusserat, perscienda; aut si qui essent, quos prae caeteris eligere debeat. Ut hos scrupulos ipsi eximeret, dicit Deus, Non esin quod de his sis sollicitus, ego jam mihi de artificibus pro-
flexi, ima jam nominavi eum, qui hujus operis debeat esse architectus. Itaque poteris tu hac cura supersedere. Caeterii in circa Nominis ejus Elymologiam ludunt Hebraei, illum sic dictum ab eventu,qubdiacturus e ut A ' cam, quae sit ,s Umbra Sc protectorium Legis Dei, quae in eam i Greponenda era vide Tanchum ah sol. r. coL . . M Lepidum est quod de hac ex Talna. Beraclioth scribitur in libro Jali ut fol. io . col.2. Rabbi Isaac dixit, Pa A Dyn l 'κi 'cata ita a m MD UMI Non constituunt gubernatorem vel - prefectum aliquem catus vel Ecclesiia, nisi prius cum ea consultent scutdicitur; Vide, vocavi nomine Bezaleelem. Ad hoc enim reson
mine mundi, si tibi idoneus videatur,multo magis mihi. Dixit ipsi Deus ;Abi tamen, or indica hoc Israelitis; abiit Moses,ct dixit it u ; an Ae σ- helem sustientem res idonesi judicatus Risponderunt ei,Mose Prae. error
ηυkr, Si Dos tibi ii ciens rideatur, quidni ct nobis 8 P. Schemaci
43쪽
bar Nachnian dixit ; baca se aleel a Sapientia pia sic fuit nomia natas. Quando enim Deus benedictus ad Mosen dixit, ade, o dic BGLaleelii Fac mihi tabernaculum, Arcam, dc Vasaetivit Moses o ordinem horum invertit dicendo; Fac Vasa, Arcam, &I abernacu- Ium. Unde regessit Mosi Bezaleel ; Consuetudo mundι est, ut homo primo exstruat Domum,deinde inferat in illam vasa, ct tu dicisa, ι Vasa, arcam,o Tabernaculum. Si Vasa primo faciam, quonam re ponam illa e Forte sic dixit Deus ', Fac Tabernaculum, Arcam, S Vasa. Restondit Moses, 'a r n is in Az: Num fortem umbra
Dei fuisti, quod hoc stas' Idem hujus fabulae inventoribus nos quoque dicere possumus. a. Quisnam isse Um Uta, ct ran Chur fuerint,qu ru Tius,ct nepos,Bezaleelfuisse dicitu, 'Resp. In libris Mosis de his nil ulterius reperitur, nisquod Iam Chur alibi quoque commemoratur, & cum Aharo ne & Mose conjungitur. EXOd. II. Io. ysua pugnarit contra male ; Alosis ct Maron, ct Chur Uenderuntsuper verticem collis. Sic ibid. V. I 2. Abaron autem o Chursiustentabant manus e ex utrassiparte. EXOd. 24. I 4. Habetis Abaron O Chur vobiscum. Sed I. Chron. a. v. I 8. 19.2 . ubi genealogia Chalebi fit. Chezron describitur, sic legitur, Chaleb aurem situs Chexronge nuit ex Isibah uxore, O ex Briotha salii reddunt; Genuit ex quis
bab uxorem ymotham filiam, cujus bisunolii, qui sequuntur in σψbsunt ilii ejus Rcer, ct Sobab, O ardon. Mortua est autem Abubab, O accepit sbi Chasib Ephrat, ct peperit ei Chur, Chur autem genuit . Uri, uri autem genuit Emaleelem. Et v. sv. iraum, Isi fuerunt
filii Chaleb, fui chur. PHic jam intricata occurrit quaestio; hic Chrileb flius Cherron idem fuerit cum Caleb o Jephu eo
cujus mentio Num. I 3. 7. 3 1- A I . v. 6. 24. o. 26. 6s. & 3 2.1 2.&c. vero Eius ab eo pQuidam volunt utrumque eundem esse: Alii duos sa-eiunt Calubos ἱ quorum unus tuerit pater Chuti, qui, intus
44쪽
alios fili os, etiam alterum Calebum genuerit, prioris nepotem :&sic putant facilius omnia conciliari. R. D. Kinachi I. Chronic. t. scribit: cuidam ex Rabbinis vestris dicunt, quod hic Calebus sitsseus Dp uueri & vocari J e-phynneli , quia mas pinnali evacuarerit h. e. se participem iron a
reddi erit co spirationis exploratorum terra Canaan. Quod dicitur,
Othniel filius Icenas, fratris Chalcbi, vel Frater Calebi) Jo LII. 17. id ita explicant, illam statum ejusfuisse a matre, uterinum non autem suum Xenas germanum, sed privignum, filium uxoris ejus. Id inde putant colligi, quod vocetur aliquando 'upd.Cenisseus: non; filius Cenas sut Numeror. 32. Ia. Jos. I4. c. I J Veram non ridetur, rem ita se habere juxta sensum Scriptura liter aleni: Hic enim ridetur docere, hunc Calebumfuisse ex iis Hetiron prioribus. Praeterea
dicitur,quod postea duxerit s Cherron) filiam Machir,cum esset sexagenarius, v. 2O. Quodsi autem, ut Rabbini mori volunt, hic Ca-DUt Cales situs 100nneb, tum, quando Chexron genuit Calebum, centum septuaginta annorum fuit Cheαron. Calab enim dicit , Filius
quaffraginta annorum eram, cum. mitteret me Moses servus
Dona ini,&c. Jos. I . . Hoc vero factum fuit anno secundo exuus ex Aeg)pto, ct Checron fuit inter eos, qui ingressi sunt in Aeg)ptum. R. Salomon ibidem, ad rκ na y.rκ ', in ivarim a luuia, inquit, uxorem habuit, cui nomen erat Iosiab, ideo eodem n mine appe laxit filiam suam, sicut scriptum est; Et mortua est Azubali, & accepit Caleb Ephratam, V. i'. Hinc manis eliquet, itilum habui spe uxorem set libab appellatam. Et haec pepe vi et Chusi
tationem inireris horum,deprehendes, horumunumquems genuisse ante completum octavum annum. Nam Caleb fuit qo. annorum , cammitteretur ad explorandam terram ue eo autem rempore omnes jam fue runt nari. Quando enim erectum fuit Tabernaculum, quod fecit Lec
leel, Caleb fuit δ. anηorum cum genuisset axubam filiam suam, ct '. quando genuit printham: O pon mortem uxoris suae set se, duxit Ephratam, O ea peperit ipsi Chur, anno sequeute, quo fuit decem anno rum : ct Chur fuit 8. annorum,quando genuit Uri: ct Uri fuit 8. aminc norum, quando genuit Becaleelem. Sic habes 26. annos. Praeterea scrL. . ptum est, Et omnem σ'κ virum sapientem corde ; Exod.
45쪽
v. i. non vocatur Vir, qui est instra i I. annos. Itaque Iezaleel, cum fecit Tabernaculum I s. fuit annorum. Sic habes quadraginta annos,niinus uno: ct consequitur quoa, , sngulos genvis, antequam essent octo annos nati. Desumpta iunt haec ex Talnaud, Sanhedrin
De hac sententia scribit Andreas Masius, Comment. in Jo suam cap. Iq. v. s. Videamus, qui possit Chalibus dici filius yeph nnel et, cum in Paralipomenis Chesiove natis memoretur Z Certum est, Hesronenι inter eos fuisse, qui cum Jacobo in segyptum defenderant, anuis circiter a I s. ante quam Cales quadragenarius mitteretura Mosesseculatum Chananaeam. Inq. etiam illad testatum sacris lit ris , Calebunt inter eos Hesi s illos recenseri di cre, quos illa ex priore conjuge procreavit: non autem ex Machirissilia, quam demum sexagenarius duxit uxorem. Plane ergo ex his consectum est, Calebum Iustonis quidem filium dici, at certi nepotem ex priore uxore esse. Alioquin enim plus, quam ter Oc. annorumfuisset , ciMn e Cadesbarnea mittere. tur Peculatori Net verὸ infleni I, ut Nepotes inter filios adnum rentur, praesertim se sunt rerum g arum gloria clari. Recte ergo lius yephanueb dicitur, cum IIes ovem non patrem sed avum, aut tortasse proavum, vel Earum habuerit. Quare insusum eli eorum commentum , O ab historia ignoratione prosectum, qui fingunt, II roni etiam y buunebfuisse nomen. Ineptius etiam Doctores Hebraeorum, in Tractata Te ui ab cap. s. dicant; Calebum yephynneh suum esse appc2arum, nou quia parente aliquo, cui id nominis fuerit, natus est, sed quia fuerit tm circumsectus, cizm adsceleratae steculatoruni costrationis societ. item se nollet adjungere. Nota ita enim verit m signiscatio. Sed illud eorundem non ιneptuni modo,vertim plinquum pueri l, qπod in Taim. Sanhedrin cap. 8. utiunt , fulse homines, qui alitio aeratis
llatcron, exsolidis rationibus, quas interigentes animadverunt. Dru- ssius adjos . i . c. scribit: aben Esera mavult hunc ab illo dirersans esse. Et ego assentior, dum certiora o veriora edoctu uero.
Nos haec suo loco, dc aliis perspicacioribus clarius
46쪽
genealogicas istas quaestiones enucleandas relinquimus. Caeterum Hebrari statuunt, hujus Bezaleelis avum Cher, fi- 'lium fuiste Mirjamor, sororis Mosis. Sic Abarbenet Exod .i .d hoc loco,quiidem hac ipsa de causa Exod.; i. & c. 3s. tam dili-- genter exponi Se inculcari a Mose vult Divinam Beraleelis Vocationem, ne ipsemet eum propter cognationem clegisse,& aliis praetulisse,videretur: Lxistimo, inquit Abatbenet, intersae Et u concertationem ct a lationem fuisse, quisnam facere debeat Tabernaculam oe vasa ejus: quin o Mosen ipsum dubitasse puto, quisnam eligi debeat: multi enim ad id videntur Ponte se obtuli se,ut Gram ad ministerium cultus Dirini actoberentur. Et quamvis Mosessiret sapientiam, ct insignem peritiam Bexaltatis, metaebat tamen operi huic eum praefuere, eo quod esset lius Uri, filii Char filii Mibam sororis suae, ne forte dicant I praelita ; ira A DIX PM Qxv πν ni urna V Sta n um ΘΜ za Που 'm' 'ana DIXtruo m
Marouem statrem suum, Sacerdotem summum Filios Abarons, Sacerdotes Domini ; Be heli de iis, nepoti ex sorore, in manus tradit omnes oblationes seu conctas ad Tabernaculum, Urpraescit 'stim Operi Domini. His ut occurrat dicit, Deum dix et, Ego vocavi nomine Γex aleolem, q. dicere voluerit ; Ne cures quid isti dicant: Tu,&omnes illi videbunt, me non re) elesille Bezaleelem filium Uri, nepotem Chur &c. Sc me replevi lie illum sapientia, dec is Quod porro additur illum fuisse de tribu Tu .r, qtite imalia erat , de Obotiabum de tribu Dan, quae infima; R. Bechai ex Talnaudicis adducit, id eo factum, a 'na XIn apri tres et lx pa ut ne ani us Beαaleelis esserretur: quIam nus 2 parvus aequalis sint coram Deo. Sic observat , Domum Sanctuarii, seu Templum Salomonis, a Salomone,qui de tribu D afuit, ct a Chira ino, qui a linea materna de tribu Dan fuerit, 2. Chron:c. v. Iq. exstructum esse.
3. Tuaenam fuerint ista donat, eu dotes, a quibus
commendatur Zerale 'I. In genere de illis dicitur ; Et implevi illam Spiritu Dei; Dicit litavi, Le. cor seu animum ejus. In hoc enim residet. - . D I
47쪽
Sapientia, Prudentia, & Rerum peritia. Unde Hebraei Sapientiam in Corde collocant, non in Cerebro, cum Platone. Hinc Exod. 28. 3. Et ru loqueris ad omnes ah 'nam Sapientes corde, ques implevero Spiritu Sapientiae. Sic Exod. 3r. 6. &3s. io. & 36. V. I. 2. 3. ProVesb. lo. 8. Jobi'. q.&c. Et contra homines stultil improbi Corde carere dicuntur, Proverb. s. 32. Sc T. T. δί
Spiritu Dei, h. e. meo, h. e. Spiritus mei donis cumulatissimis, S quidem extraordinarie dc miraculose, illum ornavi; quae videlicet ad praesentem usum requirentur dc erunt neces saria. Non enim de Spiritualibus donis, vel electorum, veIProphetiae, vel similibus, hic loquitur, sed de donis ingenii δc industriae in artibus manuariis, ad constructionem operum
II. In oecie, i. nnam In Sapientia, a. rara ra Et in i testigentia vel prudentia; 3. rima si in scientia, 4.' sta Et in omni opere vel arte. Verba ista alibi aliter sumuntur&intelliguntur, pro diversitate sic. subjectae materiae. Aliter e . g. Esa. it. a. usi de Christo Prophetia est,ejusque dotibus spiritualibus; Et requiescet super exm Spiritus DOMINI, n pari rim Spiritus sapientia ct intelleretia dcc. . 27 nT Spiritus; temtii. Aliter Salomoniis utitur in Proverbiis, ut e. g. Prov. q. s. 'a' p mari rud Acquire sapientiam , acquire intelligentiam. Communiter volunt per i liri intelligi Scientiam rheoricam, quae versatur in contemplatione naturae rerum mentali: per vel Scientiam practicam, in vita civili, seu politica, seu oeconomica: ἰ esse generale, omnium q. rerum scien tiam complectens: π Q a peritiam 3c dexteritatem Artium quarumvis manuariarum de mechδnicarum. Itaque volunt Hebraei commendari hic Bezaleelem, i. quod intellexerit naturas omnium illarum rerum, eX quibus Tabernaculum de
ejus vasa de utensilia constabant, dc quas indigitabant Sc signiscabant, a. quod rationes quoque harum & aliarum Legum intellexerit, Sc quaecunque adeo ad vitam prudenter instituendam Sc agendam pertinent; quod, ut nos loqui solemus, et iam bonus Politicus fuerit: i. quod praeter hanc scientiam
48쪽
artium Theoricarum de Practicarum, etiam in Artibus Mecha nicis omnis generis fuerit ingeniosissimus pariter & exercitatissimus, ad excogitandum & artificiose estingendum quicquid fabrefieri pote si ex auto, argento & aere: In arte gemma xia,ad seminas auro inserendas: In arte item lignaria,ad qui vis affabre operandum, &c. Exodi cap. v. Iq. additur, a I Et ad docendum dedit Deus in in animum ejus; alios 1 c. artifices, eas artes, quas ipse callebat. Unde colligimus, Schoc peculiare esse donum Dei, cum quis gratia pollet, eas artes quas didicit, alios commota doceudi, dc in eisdem imstruendi. Admiratione dignum notant Hebraei hoc Ioco, qubd ii ter Isiaelitas , qui per Aoo. annos dura servitute in is ypto constricti tenebantur, in luto duntaxat δc lateribus conficien dis occupati erant, neque artes illas manuarias in ligno,lapide, arsento,auro,aere laborandi,gemas tractandi,&c.addiscebant, vel addiscere poterant, tot adhuc periti artifices reperti suerint, qui omnia ea,quq ad Tabernacul i &Vasorum ejus constructi nem pertinebant, tanta arte & industria conficere potuerunt; Unus praesertim, in omnibus peritus, & sin hulari dexteritate instructus. Ex eo argui, illum haec non vel a se habuisse, vel a Praeceptoribus & Magistris addidicisse, sed a Deo habuisse, ac proinde singulariter a Deo electum devocatum esse, ut praes eius de moderator esset totius operis Tabernaculi. Pluribus haec deducunt R. Bechaj, Ramban de Abraham Seba in colh- meritariis suisin hunc locum. Sic discimus, Deum eos quos ad opus aliquod vocat, simul necet sariis donis instruere abundanter ; imo in mediis Ecclesiae persecutionibus de oppressionibus, quasdam veluti reliquias reservare, dc praeparare, quorum opera suo tempore ad cultum suum instaurandum, dc Tabernaculum Dei erihen
Observandum etiam ex hoc loco, quod apud Hebraeos nomen Sapientra, ut dc Scientiae, Intitagentiae, artibus Mechanicis α manuariis quoque attribuatur. Sapientia scit. ab illis dicitur,
quicquid homo a Praeceptore dc Magistro suo discit, Unde
49쪽
Sapiens, pro Docto dc Perito usurpatur, SI Sapiens artifex eit,qui artis, quam profitetur, peritiam habet. Unde Sc Paulus ait 1. ad Corinth. 3. V. IO. Liς σις -- τίθεικα Ut s prens architectiu fundamentum pasti. Sic Homerus Fabrum lignarium Sapientem dicit. Et Politianus scribit: oliui apud Prisum culum Sapientes appellari cor tererant etiam qui Se utaretas quas-
Ad dignitatem it larum artium pertinet, quod Deus hoc in loco testatur, omnem in illis peritiam de industriam, etiam labore acquisitam, a se prolicisci; maxime si quis in aliqua ex cellat, ac proinde Ipsi quoque soli acceptum serendum ,&ad gloriam ejus, Sc publicum Ecclesiae de Rei p. bonum referendum. Ille, u&rtium omnium laudabilium dc utilium primus est inventor, sic earundem fautor, altor, de promotor. Nihil enim in homine est boni, quod non superne descenderit,&acceperit a Spiritu Dei &c. Unde Salomon Dominus dat S pientram : ex ore ejus proscis itur Scientia Cr Intelligentia. ProV.2.6.
CAPuT III. EAn Arca haec, quam Bezbaleel fecit, lis inter Israelitas fuerit Z An vero praeter eam adhuc alia, quam I roses
fecerit, quami Uraelitae secum in be
Λ Rdua est quaestio,& hic praemittenda, quia ex ejus discuso sone lux inseretur aliis quoque, quae postmodum in se
Di Versa autem sunt,&jam olim fuerunt, Authorum de ea justicia, aliis in Priorem, aliis in Posteriorem senaentiam concedentibus, eX co quod prae er mandatum quod Exod. 29 habetur
50쪽
habetur, etiam Deuteron. Io. V. I. jubetur Moses a Deo Arcam tia
non recesserunt e medio castrorum, Num. Iq. 44. alter in qua
fuerunt stagmenta Tabularum,fuit ingrediens ct egrediens s profici scens) cum ipsis, Osepius cum ipsis consuciebatur. Rabbini verbnostri dixerunt; Unica tantum Arca fuit, o nonni emet egressaea
rempore Eli, O capta fuit. Pro hae Rabbinorum sententia eiu quod Philistaei dixerunt; Vae nobis, quis eripiet nos e manu Dei fortis istius, I. Sam. q. 8. Indicantes hanc esse rem, quam nunquam antea viderint. Pro siententia R. Rhadae est quod legitur I. Sam. l .i8. Aia
move, vel, appropinquare fac arcam Dei, &c. Atqui tum temporis arca erat in nrjath jearim, quid ergo facient Rabbini nostri deissio loco, Admove arcam Dei s h. e. quomodo, si quid ad illam restondebunt 8ὶ Scriptura locus favens R. phudae, filio R. Et e I r, Arca,&Israel,& Iehu dali habitant in Tuguriis, 2. Sana. I I. H. Atquitum arca erat in ri,ijon , Quomodo ergo ad hunc locum resondebunt equod fuerit 'a pa inpapilione antequam exstructum esset templum. Recentiores etiam Rabbini inter sedissentiunt. R. Bechai in Deuter. io. i. scribit: Tradiderunt Rabbini nosrip.m. hunc arcam