장음표시 사용
41쪽
acuit,eorum quae legeris,quae audieris memoriam excitat, iudicium friuat, illum ut obscura praecepta inguam expedit e manum,sci; studioru custos,cogitationum intem
pres,mandatorum nuncius,mon entis scientiara, lacis in octo negotios comes Cr monitori Scribendum liatur quampiminum nec lugiendus est labor, uisicut marignis in rebus est multus,in quam vinci non paruam consequitur laudem. Rudimenta componendi. CAP. VIII., Rincipio ne ponderi succumbat debilis er infirmus,
perpauca scribantur. Onemadmota paulatim robur corpori ita uires animi crescunt. Et ut molle corpus intiquo pondere grauat: ,ad iustim magnitudinem peruenire non potestsc animus immaturo onere pressus, adstas cogitationes vix unquam postea erigitur Libertatem fudispte natura cupit,Cr aegre vim ac imperium patituri momagis munda sunt puero studia literare , CT ultro marigna uoluntate capessenda,ne a doctoribus aut favis aut minis urgeatur.Proponuntur ergo materiae stequentes potius quam immodict. Aries enim haud aliter in animum instillantur,quam siquores in angustiora vasa:er ut lusor distributus in partes,agentem minus stigatis etiam duae tres ue brevisimae scriptiones minus ammu lassant, quam si congerantur in unum laborem Quod autem praeso iabitur,aptum confieni eurus si eius membra cohaereant
inter si Cr recto quasi fio ductus omnis sententiarum dis
rigatur contortim illud rerum genus CT con ubi , non
difficulis modo parit imitanti, sed etiam turbat illam sensum commmem , ex natiuum iudicim , ne quo Monaest
42쪽
co LLOcAΥ. VERB LIB. 1. Me haec omius de scribendo praeceptio. Etenim rem jacilius quam prauasequitur artium radu er ignarus. Minius aberrat a natu rae prudentia, nanuisque fugatur buria turni reddi,twm compendios quam si per ambages,Crsalebrosos regionum anfractus circunducatur. Adde quod ad dirigendam mentis aciem utar in ormandum iudicium, incurua loquendi regula inutilis est.Detorquet in prauum quod procerum Cr habile natura procreauit. Naturam vero ut ducem optimam sequi debemus. Quia cause an inteceduntsequuntur es lu3, er negocijs gerendu fiuini tempus hi ordine confiitutum,seruemus hanc in dicem do collocationem, nisi ratio furtior alio nos impulerit. Video quosdam sententias quas pueris aut Latinis uerbis ei rendus,aut copiosius tractandas suggerunt, sic iminiscere er interturbare, ut ne ipsi quidem quid sibi uelint omnino sans intelligant. Des issis aut ingeniam, aut disilentia,aut artis cognitio,aut duo ex ictu, aut certe uniae versa Hinc indigesti rerum Hlua rudibus animis tramutda subiicitur,quam ego quidem ineptam er perniciosa ni esse existimo. Nolo sensus er continuationes uerbor longiores,quas Cr in narratione, Er ubiculis aciles esse uolumus,eo uitamus, quod uocam multitudo, er num rosa partim congeries nonnullam parit obscuritatem. Quanto paucioribus uerbissensum unum complectimur, tanto celerius illud animo concipimus. Itaque eontra laCr minuta primum,deinde circundum laudabo. contraram o minuta dicimus ea quae a similitudine partium comporis membra nominantur: circundum autem,periodo
43쪽
o DE ELEc T. ET ORAT.lius Cr pronius hoc erit inchoanti, Voluptas debilita uiae res,inimica est virtutibus, rationem mentis eludit, totum demum corrumpit hominem. hoc igitur monstram lugeare debemus. Nembra quinque fiunt hic parua ac minuta, qualia rudiores haud magno negocio formare posset. Paria fingant initio,Cr ante Iseudacri particulas, quam totu opus constare dilicant. Longius atque uolubilius e currit periodus,quam uel incisa,vel membra. Ante igitur breui curriculo iument articulos, quum Herculano stas dio se committant. O vim celeritas ab exercitatione fretatur incitatius,sententium eundem uno impetu percurrant, er concludant in orbem. Est enim quando longa commprehensione curta illa Cr quasi mutila sustinere debemus: tum multa redigimus in unum corpus soc modo, Quum uoluptas debilitet uires, Cr inimica sit uirtutibus, quumsrationem mentis eludat, Cr demum totum corrumpat hominen hoc tale monfirum fugere debemus. Hanc continuatione si puer aut quiuis ruris initio moliatu π meis dio cursu perturbatus haerebit , er oblitus unde prosictus si quo tendat irer,trabeium in errorem. Metiatur potatius interualla breuiora,ubi primcipium finem que eodem pene obtutu facile conspiciat. Ad haec inebrassingula sinisgulis punctis interiectis; singulis que literas gradiuscuis sis distinguenda,ut exploranti tum magistro, tum discitapido clarius appareant, CT notas legenti, ubi uocem poαnatsententiamq; perficiat, ostendant. Ignorantia pueririlis saepe minutifima Isteris utitur,angissima inter uem siculos sparia relinquit, uerba uerbis nullo interuallo siendiga uisinguli uersus Agulus tantum uoces habere urideantur: nulla morae respirationisque signa figit : nullum ponit elementum maius: perpetuo contextu sine discriti
44쪽
. COLLO C. VERB. LIB. I. . mine ducit orationem. Qua de causa nequescriptor,neoque arbiter scripta persticere, neque hic aut istestarijs
exclusius inluta ad cere quicquam, nes a uersi versi , neque a uerbri uerba separare potest. Hoc nitrariam scriabendi genus os icit emendationi, mentis oculos hebetat, omnem que nascet Cr obruit intelligentiam. Parua in re sepe grande momentum. Quid enim minus operosium est, quam pingere obtusiore calamo, literas incere grai
des,ut oculis subqci, Acile cognosci, legi que postinis Quid scilius est quam fulcos cr ordines longe diducem re,ut si fuerit opus,aliquid ininstratur Quid minoris est
operae,quam principia ducere a liter a magna, exitus auratem interpuncta nota quasi termino finire: ut quo loco sistendum sit atque restirandum, nouerit CT auto CT castigators Quias quod rinium re expressa scriptura rem
legenti iucundior os Nihil ne est in icto commodi s Hac voluptate capti saepius antediti recognoscimus, priora
posterioribus aptamus, Cr ad nouum cursim impetum maiorem concitamus. N e autem praescripta res sit inutilis Cr ociosc.quanquam apologos Crfbulas quidam quom rum est Aphthonius inter exercitationes enumerant. Noomnes apologi, nec omnes sebulae uanae fiunt. saepe enim continent grauisimam aut ad bene dicendum, aut ad bone uiuendum sententiam, cuiusmodi scribentem deligere oportere existimo. Etenim quum omnis oratio constet reribus er uerbis, res sint animi instir in corpore: insanit ille,qui uerba sine re,id est, orationem sine animo contem xit.de quo Cicero praeclare, coposite,inquit,et apte sine sentenths dicere,insania est fiententiose aute sine uerboruordine Cr modo,insentia. In leuitate rem quid meditator assequitur praeter nugas, er Hanem uerbora congeriem c I Non ne
45쪽
α DE ELEc T. ET ORAT. Nonne satius est grauiora uersare, quae semel oratiae tractata,vix excidunt animo,eT ad finitia reperienda patrae mentem s Si optimis quibusque debentius assuescere deribonus aut optima est oratio quae grauitate sententi rura dignitatem,proprietate et ornatu verborum pulchriatudinem consecuta est. Tot sunt historiae praeclarae, tot exemplarerum gestarum, tot decreta philosophori ,tot
adagia,cT argute dicta,quae Graeci αποφθεrauem uocant,
tot finalitudines Cr coparationes acutae, tot sententiosa cnaana poetarum, im inrita nobis suppeditant hominu sermones tot tam que uaris fuggerunt res Iectiones cottalidii, mihil ne graue ex tam multis excipere possu res, quod uerbissi exprimamss,e uestiamus orationes Id quiridem sicuti facile est,ita honestum er utile,Cr ad excellenistem disciplinam necessarium. Obtinuit autem consuetu
do, aut potius abum,ut omnes literarum ante verba de loco in locum trajjcerent,et illum naturalem ordine perae
misceret,quam cur er quomodo Liud ficiendu esset intelis
ligerent. Improba certe quide et in una ratio coponendi,m quae naturae sermonem, etsi interdum durum cr incutitum, imen acilem er rect i, Cr pristis illis scriptoriabus amicum desticit:perplex ,implicatam,permixtum, contortura ,hstino , exhorrentem, prodigiosum anteae ponit. Via publica ut opinor semitam Uyoranti tutior est. certi sunt incertis praestatiora. Vox gestusq; naturi rabs decetior est,quam flexum arte mala conlusus, Cr dista sonans. Nihil omnino tam ridiculum est, quam quod anis xie er solicite eam cuius est expers, imitatur artem. An uero saltator ignorans nineros, parrarites inscius cautationis er petitionum,gladiator imperitus armora, dux
radii ordinum ridet Ar ut artim simius imis
46쪽
torrition ridetur indoctus Cr ineptus verbormn comporistotiqui quae sit ratio ordinis construendi,nescit,nihiloti minus mores iarum, sine auresne mente, sine iudicio, sine arte temperare uult orationem s Quum verbiam de
suo loco transtuleris, ubi quaeso collocabis s Melius, i quies, alibi sonat. Qui sciis Aurium iudicio opus est,er arte, ut hoc quale sit, certo iudicare postis: nec quod ptime sonui, id semper optimum censetur. Potest illud hi ,er carmen,quod uitia est orationis,clicere.Flari potest ut aliquid tibi bonoris iucundum que sit, alijs orimnibus stridulum er odios . cur de conglutinatione Hilabarum, quae iunctura dicitur, praecepta tradita funis cur de pedibus, de numeris, de membris, de continuati nibus, de imitatione tam multa scripserunt ucteres, si Omnia suo loco stituere nostisne praeceptis σartes Non est i sed omnis elocutio arte constit,Cr usu longo persecitur. Expectemus ergo tempus, utamur consilio distis torum, ne quid inconsulto er temere loco donemus. Num subeunda ratio collocandi inquit Fabius Q nintialianus uersandaque omnimodo numeri: non ut quodaque se prostret verbi , Iocam occupet. Sonantia extalia, grandia parua, volabilia tarda, monerosa dissoluta, pescta mutila,discernat necesse est, qui fium mis uerubo locum inignat in oratione. Natura primum sponte
nascentes Iris eius, Cr tegumendi rudia, Cr antea natiua dedit, deinde ars mitiorem uictum, stilendidiorem ornaritum, er illariores domos βcit. Sua quaedam rebus est in antia, quae quanto meliores fiunt,tanto lentioribus auagetur incremetis. Sunt et orationi sua incunabula. quanis
obrem alenda primum est quasi lacte naturae parenti donec lautiores apparatus arte sibi indruere posit. Q o
47쪽
tempore citra rhetoricus artes puer emendate magis σLatine,quam ornate loqui contendi quumq; certam non habet rationem locorum quibus apte uerba constituat,
utatur ordine naturali: qui si pulcher est ut stequenter decidit neas artifice qui m est immutandus. Si quam
interdin trahit secum defrinitatem,tum securitate comα pensatur. Hoc tam fruere mimque religiose teneri notalo, ut ne unam quidem particulam traducere audeat.
Dandum aliquid naturi ex institutioni prim quae nona nulla foesiciter in alia sede, si non certifimo, tamen aliis quo iudicio locat. Sed in plurimis feruetur hic ordo, quem summi oratores aliquando seruant: ut in his cr in alijs mustis cicero: Obrepsisti ad honores errore hornianum, commendatione Amosarum imaginum, quarum smile habes nihil praeter colorem. Sed quaectiones urae gent Milonem quae sunt habita in atrio Libertatis. In uterim paululum immutat: ut, si quis Iudices forte nunc adsit ignarus legum, iudiciorum, consuetudinis uestrae, miretur prosecto, quae sit tanta atrocitas huiusce causae, quod diebuι sistis, ludis que publicis, omnibus que negoratque frensibus intermisis,unum hoc iudicium exerceatur.
Quid quod poetae studiosi semi componendi,scpe a natu*ra non recedunt Fortunate sene ergo tua rura manebunt. Alba liguctra cadun uaccinia nigra leguntur. Neris immota manet lacomae uoluuntur inanes.
Regia Solis erat sublimibus alta columnis. Non poeniteat me compositionis huius, Fortitudo est magnitudo quaedam animi in rebus aduersis, quam qui habet, non metuit periculum, non expauescit mortem,
non perhorrescit ludibria fortunae. Hic si quicquam fra
48쪽
cOLLO c. VERB. LIB. I. te miscebis,er a natur CT ab arte discedes. Natur a duae rem uocandi casim, quoniam uim habet excitandi, priam: stituit:
Quia aut nomine aut uocabulo signatur ea res de qua loquimur, sine qua nullum in oratione fundamentum est, nominandi casus uerbo anteponitur ili uerbam βbqcitur ad explendum aninu fictilium:ut,
Nominibus er appellationibum epitheta, verbis aduerisbia, regentibus subitati coniunguntar: ut in hac oratiorine: Virtus optima praeceptoris, ama re sancte discipulos, Cr continere bonos honore, malos seueritate disciplinIn his est ordo naturalis, de quo in praesentia mentionem scimus, Cr quem ab imperito scribendi tantisper obseristiari uolumis, donec rationes Cr praecepta collocanianori in prostrendis exemplis utrum natura praestratur, nomen ne rei, an epitheton,non magnopere laboro. Res
Didem accidentibus prior est, sed oratio quae expedite fluere debet, ad hos scrupulos tam molestos deducenda non est. Adhibenda sit diligentia: rimen hic magis ollinis dit nimium, quam parum. Hoc sit mihi naturale, quod a ratione naturae aut nihil aut parum discedit. Sit potius incorrupta Latini sermonis integritas Cr cura. Nunc obaeiectionibus quorundam occurrendum mihi uidetur. Quid inquient,e lectionibus cottidianis nihil ne transcribet imitator in rem suam Non as et cuiusque pulcherarimae locutionis elegantium s Ad quid aliud optimi libri praeleguntur s Diximus a poetis sumendum esse discendi principium. Num poetis, aliam vero oratoribus elam
49쪽
DniELEc T. ET ORAT.quenZilectem, de qua Neoptolemus ine iudicari non potest, ese conjtit. N ihil hic agi temere volimus. Quid
fieri iubes s Anne totos uersus, aut henunichig pro oraritione soluta baberi s An poeticum Cr inusitatum dicendi genus in usum trahi Hoc quidem neque decet, neque suis Iubre est, neque Rhetorum quisquam Rulli genera pera miscere, atque dediscenda magno labore conquirere . cpoetis igitur uerba propria Cr translata nonnulla sumat. Loquendi frinulas in tempus aliud omittat: ut in ansquum pendet ab ore nutricis,non imitatur orationem priamor ciuitatis er regum, etiamsi loquentes sepisse
me audit . Ita ab ore praeceptoris pendeat alumnus, semimonem eius exprimere nitatur, ad sublimitatem poenis rura ne teneras manus extendat. Non enim semel poetae Ieguntur. Non omnes eorum uirtutes simul capessuntur.
Alijs rebus er suum teinpus erit, quum paulatim adoleae uerit Abriplina. I nterea audiat a magini is poetas interae pretantibus quae cuiusq; uerbi natura sit multum proprijs utatur,alienis Cr Duratis parce Cr uerecunde. Sentu ne permultos in oratione sonare quiddam poeticum, grat diloquum, Cr abhorrens a ratione dicendi s Tardius se contulerunt ad oratores: poetas aliter quam bonum Ait, imitati sunt. Fabulae Terentianae sermoni proximae, vemborum proprientem suppeditabunt, Cr fragmenta locu rionum. At si inde transcripseris integras sententias . eis que pro tuis uteris, uersum interpones in oratione vitamdum, Cr in fustitionem Dii uenies,ac prouectus er ditione audire illud: . Od imitatores seruum petas,ut mihi sepe Risum saepe iocum uestri mouere tumultus Fumras orator mittebatur ad histrion , longe aliter
50쪽
COLLO C. VERB. L IB. I. inter voce Cr gestu corporis utebatur, atque hinrio. Sic utendam rebus poetarum. Quid ego de poetis ante distaris,me mini nihil discordit ab inis. Nunc enim describetidi rudimentis ago, quae neque poetica,neque naturae dis asona esse uolo,donec ars Cr ratio collocationis accesserit. Quid sismiliares epistolas una cum poematis pueri diascunt, er illud lonte lusium dicendi genus Uurpentes P tiar quidem. Nemo tamen arbitretur eam de qua laquor imbecillitatem uirtutes hominum doctorum intelligere posse, er quod quidem necessarium est bene imitaeri uois lent iudiciis Dium habere. Sunt qui a pueris uno aut aetero mense leuiter institutis plus cxigunt, quam ipsi toritos annos decem informati praestire posint. Quod bobent, effundunt ante maturitum: ingenia Illicia deteris rent studio literaru,nihilo apiet tiores ijs matribus,quae pro lacte utam liberis infundunt, Cr eorum mollcs ne uos adurunt, ac uiscera. Seuocant pueritiam ad rimisias quasdam leges que mugina cum religione seruandus, quibus nemo unquam factus est doctus. I ii legendis optiis
mis quibusq; scriptoribus uerba paulatim dilicenda sunt,
usus obseeruandus,non anxie uero coplexus illorum transuferensis. Multa exercitationum genera cicero tradit, multa Quintilianus ex Aphthoniosed neuter illorum uerbum feeit de locutionum frinulis,de Uicinis, de epitheritis,de culminis adauctum ter enumerauit copiam ueraebora , T ea quae seligeret imitatoriquae sunt prope inliis nita. satis erat lectorem monuisse paucis, ut uirtutes rivoque uellet imitari,cognosceret: ex eo uerboru copiam,stittentiaris que bonitatem, quantum decorum pateretur, exciperet. Missa igitur faciant i m omnesnde proprietate uerborum usorent: hanc e bonis autoribM aliud agenare inon