장음표시 사용
51쪽
s DE ELEc T. ET ORAT.tes, non ex enchiridijs petant: alioqui prodigiosam ex disimilitudines aram component orationem:resistent ubis er formula destituti, quod ad praescriptum loquunmtur,non habebunt. Ne quis obstrepat hic limbi,de Iocutiois num genere more loquor. Si quιs duo tria ue tantum uerba contem decerpit ab alio sic occupat ut tam bona rea 'perire non posit,non reprehendo.
Quae pars Rhetoricae prima discenda, quae partitio uerborum, quael ex illis
aut legenda,aut repudianda. CAP. IX
IN eo genere quod stonte*nditur, uersetur puer est
Cr senex puer donec proprie,incorrupte,Cr integre, si non omnia, saltem uulgatiora loqui, Cr condere uersiis culos posit. Ne propere stninet ad ornatum is qui per
eruditionis aetatem iacere debet in cunis. Suum cuique rei tempus est, a nobis prudenter expectandum. Quum ex emendata Grammaticae disciplina, Cre poetarum lauctione prodierit ad historicos et oratores, tum Cr coepta conscia Cr comptiorem meditetur orationem. Elaboret
diligentius in elocutione er partibus illius, quam in rerii inuentione er distositione: propterea quod inuenire crcollocare sententius,proprium magis est prudeliae Cr ii genij , quam artis: inde quod inuentam materiam βφα peditat magister. Elocutio contra magis est artis, quam prudenti nec a docente cum rebus ipsis subministratur. Adde quod haec in enumerandos Isteris cr Hilabis, in dirimetiendis pedibus er interuallis, puerile quiddam baisbet, aetate prima deuorandum: de quo Cicero in Oratatore. De verbis enim componendi , Cr de hilabis proo
52쪽
cOLLOCAT VERB. LIB. I. 4'pmodum dinumerandis Cr dimetiendis sequemur: quae etiamsi sunt sicuti nubi uidentur,necessaria, tamen sunt magnificentius,quam docentur. Est id omnino uertimsed
proprie in hoc dicitur. Nam omnis magna m artium,3 sicut arbore,altitudo nos delectat, radi s sto pres non item. sed esse illa sine his non potest.
Haec ille. Facile non est hominem altius elatum ad eiusmodi radices stirpess reuocare. Plaris cotenviunt hunc rerum humilitatem. Pleris eand frustra cupiunt quomnium illis sic induruerunt aures, ut sonorum modori sdiscrimen internoscere non posint. Praeterea si in scriptitandis orationibus prauum characterem ipsi fibi prois prium Resiit, 'diluras diuturna exercit tione firmomi, nequaquam tandem quae sit recte componendi ratatio, docebuntur. His ego causis adductus, quae scripti sunt de elocutione praecepta , etsi naturae ordine tertia sunt,primum tamen exponenda pueris existimo. Non est idem ordo scribendi,qui docendi. Quod naturae primum est inuenire quae dicas,4lterum inuenti collocare, tertium verbis exprimere: scriptores artis hunc ordinem secuti sunt. Quoniam autem ne magnarum rerum scientia inuentio ieiuna est, a litain tempus desiderat, Cr praeceta ptor disiipulis debet partiri materius, ut Uignare locos unde res excipiant, aut eos ad communem sensium reis mittere:dra eloquendi ne qua temere locantur omnia, in docendo prima sit. Inuentio una cum prudentia tuae
dicios crestet, audiendo, legendo, constrendo, diluistinia, diligenter er asidue scribendo. Si quid in haere qui docetur, errabit, in viam facile reducetur. Artimcio a constructio uerborum, uix unquam cuiquam erit
in manu, nisistitim nouerit quae Hrabarura sit qua
53쪽
1' DE EL. Ec T. ET ORAT.titas, quae diserentia uerborum, quae coagmentatio, qHpedes orationis, qui modus in eorum collocatione, qua
periodi monerosa circunscriptio. Nec liti novise satis
est in calamum er usum vocanda sunt. Alioquin erunt quasi thesaurus absconditus. Qui raram cognitioncm ante didicerunt,ad orationem postea revolati, scient id
esse uert quod loquimur. Quam uellent eloqui posse
quod mente concipiunt s quam inperent filius cogitatisanes monumento literarum committere s Tempus obstit, praeterjt opportunitas, labor inflix territu, alio metiritem trahunt negotia grauiora: quapropter studioru stimctum percipere non possunt. Huc igitur incumbunt pueαr huc neruos intendan hanc molastii subeant,ut postea liberius gloriosius, caetera discere Cr tractare positit. Hoc cicero praecipit: Sit is qui dicet aut scribe institutatus liberaliter educatione doctrinae; puerili. Quum sis
autem Eerborum ornatus duplex,unus staplicium, alter collocatorum mplicem primum considerent,Cr imitena. tim architectos Cr artifices, qui partes ante probant, quam coniungant in unum. Sciant quam uaria sit natura verborum. Sunt enim pudica obscoena, nitida sordidae, Pita inusitat Latina barbara,urbana agrestia, ublimia hamilia,grauia leui propria asympta, vetera nouaso nantia exili gradia parua,tarda volubilia enia sera, integra corrupta. Ester quiddam medium interiectum, ut inter priscum Cr nouum, inter onors er renu inter grande Cr paruu,inter tardum Cr uolubile,inter lene Cr. Whem. Ex hii obscoena relinquantur poetis epigrimatiacis Dricis, mimoru er elegorum scriptoribus, suoricis, impudicis,ut Catullis,Horatijs,ouid AMartialibus,Iuα
Antalibus puleqscturus er foedis hominibus, qui meu
54쪽
, denda uirilia atque muliebria, perfricent frontem, abi αciant pudorem: stupra, adulteria, probra libidines Verinereas etiam prodigiosas fuis uerbis irrant. Nihilo veri recundius agant quam leno, quam meretrix, quum cianaedus, quam flagitio fimus homo Cr impudentisimus Inquinent Musas cacti semis ne aeria turpitudine uerbo aram , scomtorum quam scriptorum similiores: Arane
haec more improborum,Verba non putent.Rehciunt horinestorum con stetudinem, sientiant cum impura colluuiorine stupratori , er pretida verba tandem cum subolenti flagitio dicunt. Quintiliani sententiam de uerbis, reuerareantur honestiores. Sed ne inornata sunt quidem,inquit,niji cum fiunt infra rei,de qua loquendum est,dignitatem, exceptos obscaena nudis nominibus enuntientur. Quod uiderint,qui non putant esse uitanda, quia nec sit uox viala natura turpis, ex si qua est rei doormitas, alia quoqste appellatione quacunque ad intellectum eundem nihilominus perueniat. Ego Romani pudoris more contentus, ut iam responditatibus, uel ecundiam silentio uindicabo Quintilianus haec sanctifime. Subobscoena non modo non collocabit in oratione uerecundus er ingenuus puer, sed ne leget quidem scriptores impudicos, quoniam morarum sanctitas hac meretricia disciplina praestantior est. Leget illa postea uir fetus, doctrinasseueriore consimmatus: quanquam Cr illis tuam omnino darere porei', ut tinti honestifimorum copia. Quid si turpia aliquanto uenient in caussam s Vtetmr ea arte,qua Cicero tertia in Verrem: Imque primum illum actum istius uitae turpi fia
55쪽
ι DE ELEc T. ET ORAT escentia sua,quae qualis 'erit,aut inministis,aut ex eo quem sui simillimum produxit, recognoscere potestis.
Omnia praeteribo quae mihi turpia dictu uidebunturi noque solum quid inum audire, uerumetiam quid me dericeat dicere, considerabo. Vos quaeso date hoc Cr cotic dite pudori inco, ut aliquam partem deictius impudenαtiu reticere posis. Omne illud tempus quod fit anteis quam iste ad magistratus Rems publicam accefit, harabeat per me solutum ac liberu: sileatur de nocturnis eiu sbacchationibus ac uigilijs. Lenong aleatori , perduractorium nussa mentio fiat. Damna, dedecor quae res paratris eius,aetas ipsius pertulit, praetereantur. Lucretur inridicia ueteris infamiae, patiatur eius uita reliqua me bane
tantam iacturam criminum facere. Vides ne quid signi cet sentis quid hoc schemate assequatur: Decorum struat in persona sua, aduersarium grauius laedit, quam si rem omnem detegeret, similem quos pudorem retinent heri roici poetae, Ut 0rgilius in octiso,
Optatos dedit amplexus,placidums petiuit coniugis infusus gremio per membra soporem. Qiunetiam idem uerecundus est in Venere bestiarint, quum dicit haec tertio m=ρηκώβ: Hoc faciunt,nimio ne luxu obtusior usus sit genitali arvo,er sulcos oblimet inertes, Sed rapiat sitiens Venerem,interiusq; recondat. Quintiliano simili spudentia non desiit,ut in istis, Iam si minor in eligendis custodum er praeceptorum moribus fuit cura, pusit dicere in quae probra nefandi hominesino caedendi iure abutantur, quam det alijs quos non hunquam pccasionem hic miserorum metus, Non morarabor
56쪽
cOLLOCAT VERB. LIB. i. tirabor in parte hac: nimium est quod intelligitur. Pueri liberaliter educaether pene inmies puelliae hunc ruboris colorem seruant in loquendo: Quid faciet natu maior disciplinis liberalibus excultus, quem potifimum com
mendat grauitas Cr verecundia i Ad turpia contegenda seruit translatis,quam Graeci μετυ r, vocit, ut arx genitale pro uulua: cr istae rim, hoc est retice tia,ut,
Nimium est quod intelligitur , ct suppresio uerbi, qga
Rapiatisitiens uenerem. er ini γρυ, id est alia oratio continua translatis,u, ι-sulcos oblimet inertes.cr quod est abusis,ut in hoc Persiano, Patriciae immeiat uuluae. abutitur uerbo immeiat, quia nullum rei de qua agiatum, proprium est : suoricum tamen non e fugit obscoeis.
De uerbis serdidis. CAP. X. Sordida sicut obscoena recipiunt ij qui vilem σ asa.
iemin nidterium tra lant,ut Martialis, si memini uerant tibi quattuor Aelia dentes, Expuitu id duos tu er una duos. Ventris onus poplo nec te pudeo excipis auro, Base bibis ultro, carius ergo cacu. Persius: -Hic,inquis,uem quis tuum mit oletum. Pinge duos ungues. Pueri, acer est locus,extra
At si unctus csses,eπ fg s in cute solem,
57쪽
ti DE ELEc T. ET ORAT. Est prope te ignotus,cubito qui tanga CT acre D puat in mores,periems arcanus imbi
Runcantem,populo marcentes pandm uuluas.
Tu quum maxillis balanarum gausape pectis, anguinibus quare detonsus gurgulio extetis Quinque pubesbutae licet haec plantaria uellant, Uixasis nutes Iaboctent forcipe adunca, Non tamen im filix ullo mansuescit aratro.
Foeda sunt,Expuit,cac ,Oletu, Me te, Arcana lambi, Runcantem penem, Vellant plantaria pilorum, Nates: Translata sunt quidem, Arcana lumbi, Runcantem peranem ellant plataria: sed Cr aliquado metaphora forist, ut, Iuppiterniue constreit Alpes. Castrata morte Aphriis cani Rest. Stercus curiae Glaucia. Persiccuisti Reip. uommicus. Em,nxi pecunia senes. Inter sordentia namerabo licet enim docenti laurinus,matelliones, culum,podice, sterquilinium,scaphia, isti latum,merdam,rum,erura Elare,uomere,peda alum, aqualiculum, vesicam,pus, pediculum, pulicem, cimicem,putere, cauponari, lutum. Quintilianus inter sordida ponit Sarraca, Pusione, Rurassione: quae humilia,non sordida appellabo. Statuendum enim discrimen est inter obscoena,sordida Cphumilia,n qua sit in docendo conlusio Cr ambiguitas. In carmine Persiano Marcentes uuluae,uerbum dicatur obscoenum: Naessor dian: Gausape pro barba,humile cr abiectum.
obscoenum, sordidum est non quicquid sordidums αper est obscoenum. Isti confunduntur interdum, sciosed docenti finiendum est quo qui cque uocabulo proprie s gnificet. Ex ijs quae foeda lutulentas sunt, nescio quom
modo,alijs alia δε it acceptiora, ut vomere quam cacare,
urina quam nixiereum dire quam pedere, tum quam pii
58쪽
tere. Q natὸ ad univosum genus propius accedunt, tanto Cibi uidentur ulliatiora. Sordidis utuntur medici ad luristi quadam necestate, Item rei rusticie explanatores,ut quid Melint,proprijs nominibus exponat, Bucolici poetar ars, LIrici nonnlinquam, Saorici Cr epigrammatici plus satis.Heroici er oratores non eo de ciunt maiestiae tona dignitate orationi ut opus honestum CT nitidum inquinent foeditate male olentium uerborum. Quam mihi
eruabit honestitem, qui bene componendi gloria ductus, gerecunda GT nitida leget. Nihil est omnino quod magis stratione ab ciat, quam fordes ex obscoenitas. hinc illudat intiliani, Nec sordidis unquam in oratione eruditi locus. coeleste quiddam ac diuinum est oratio bene conis tituti, quum sturcitia ex uerborum proluuione contra minare nefarium duco. Indulgeant sibi qui praua licet tia gestiunt, Cr impuris hominu moribus destinant suos
labores. In oratione iuuenili,sicut in aetate,uerecundiam, sudorem, honestitem, Cr illud ἡ ικοβ ad naturam CT ad mores CT ad omnem uitae consuetudinem accommodatatum, seruari oportere iudico. I ii habendo uerborare deis lictu cui militum, non est omnis aetas, aut lingua. aut conditis,aut natura conscribenda. Nec enim indes aetate fractus,nec obscoenus,nec barbarus , nec lutulentus inter honestos ciues bene audit. De uerbis inusitatis. CAP. XLPRaeterea inusitati uerba Cr iii olantia esse fugienda
monstrauit ignominia Sisierinae. c.Ruscius accusabat Chirtilium, Sisenna dejindens dixit quaedi eius sputatiotica crimina. Tu c. pius,circuuenio inquit,ludicra,
59쪽
DE ELEc T. ET ORAT iis fiubuenitis. Sisenna,quid dicas,nescio metuo infidimstutatilica,quid est hoc s sturi quid sit scio,tilica nescio. Maximi rictus.sed ille tame recte loqui putabat esse inusittite loqui. Haec cicero in Bruto.qui non semel praecipiti ut uerbis usitatis illus bremus orationem, propterea quoἰ inusitata fiunt obscurus curitas aute est ut aio in oraestione ciuili uitium uel maximum. Quid enim attinet di
ceres nolis intelligis Ad quid est oratios Ad objciendar
tenebras,an ad explicanda sensu mentis s Ut autem an mi conceptus explanabit id quod ipsin lamine interipretationis eget s si summa uirtus orationis est claritas ut est, unum promo vitium erit riniis . Et si orato ris oscium est docere Cr explicare controuersiam, huic rei cotraria sunt uerba inusitata ex inaudita: ersi denis
quanto quis eloquentior,tanto dilucidior est certe quam to quis indoctior,tanto obscurior. Praeferamus igitur luiscem tenebris, diem nocti, ferenitatem nubilo coelo,er in priscom glandes repertis stligibus ,sic Cr eorum uerbi, melioribus inuentis,inissa aciamus. caesuri credamus inα genis acerrimi uiro,uerbum insolens Cr antiquatum tamquam scopulum esse fugientu. Imitemur cloqvij paremtem M. Tullium, ius oratio uerbis usitat imis exprosa,qui Romane loqui debeamusostendit.Egregiam uero Cr eximiam laudem refer qui obliterata multus seculis obsita refri in usum,Cr cum praesentibus quasi cinni in tre Euadri loquitur, orte quod paxci imperitiores dictistant illud Tanto melior te ego quide intellexi. Aliter tu sis est cicer. in hac re iudicii es optimo,qui in orati ne pro Cluentio cepasium ride quod ex tam multis auriditoribus nemo quid iste bi uesset litelligeret. Hoc xitiusolet ijs accidere,qui uerba in medio posita respuut, trita et usitata
60쪽
cOLLOCAT VERB. LIB. I. Cr usitata astemantur,communia et omnibus aperta pronitiosis halen uenantur abstrusa, laudant insueta, optinnia censent quae paucis aut nemini sunt cognita. Relictis omnibus orationis insignibus, duo summa flagitia comis mittunt, in quibus eloquentiae fructum ignari rerum esse putant:xerba prisca Iocati temere permiscent omnem lora quendi consuetudinem. Hoc autem prodigiosium dicendi genus adsciscunt in umbra ac in otio, quam ad ingeniorari ostentationem ignotifima quaeq; proserlint in modium,ut pluma legissee,plura didicise uideantur.Vulgi scriquμntur opinionem, cui ignota er incomprehensa adimiis rationi,nota Cr conclusa contemptui fiunt. Lectitant Enon uersiculos apud ciceronem, apud Aulim Gellium,e Nonium Marcellum. Pastis colligunt quae uenosius A cius,er verrucosus Pacuvius antique dixit. Plautina CrLucretiana referunt in enchiridi ii, ut cum sit usus, e promo Perleguntscriptores ineptifimos,qui Chaldaea Hebraea,Persica Macedonica,Graeca Latina,barbara peregrin nota ignota,pura Cr impura confunditii tametsi
nullius omnino linguae docti periti que sunt. Ex illis eliseiunt alberum rum Persio dicam loquendi sartaginem. Plurimi enim ridiculi docti extiterunt hoc seculo proxiamo, quorum Iaim omnis orto lumine bonarum literari adumbrata est. Horum periculo sapiant intacti, er dum exercentur apud magistros, nunquam inusitate loquat tur. Non omnibus omnia licent.Pueros incitis assuescere, prisca notare uolo. Q num aberit ignorantiae fusticio, concedam ut prisca er inusitata liberius usurpent,quibus ioco positis grandior atque antiquior videtur oratio.
De quo sic Thilius de Oratore libro tertio:Inusitata sunt prisca fere ac sic trusti,Cr ab usu cottidiani sermonis iamri