장음표시 사용
71쪽
o DE ELEc T. ET ORAT.na,inquit,vitabimus er Rrdula cr humilissunt duim haemilia insta dignitatem rerum aut ordinis. In quo nitio cauendo non mediocriter quidi errare solent,qui omnia quae sunt in usu,etiam si cause nec itas post et, re ora nudant: ut ille qui in actione Ibericas herbas, se solo neu quicquam intelligente,dicebat,nis irridens bane uanimαtem castus seueraris artum eum dicere uiae indicasset.
uideo quare clarus orator duratos muria pisces nistidius ese crediderit, quam ipsum id quod uitabat. Haec ille. Vergilius humilem putat esse panem. dicit igitur,
Cererem, canistris Expediunt. --Oneranis canistris Dona laboratae Cereris. Et cereale solum pomis agrestibus augent. cons piis hic forte alijs,ut uertere morsius Exiguam in cererem,penuria adegit edendi, Et violare manu maliscaudacibus orbem Fatalis eructi,putulis nec parcere quadris, Heus etiam mensas consumimus,inquit Iulus. Per cererem,per cereale solum,per exiguam cererem,perquadra perlatati crustum, per mensas quid accipimus quoties proprium mutat alieno, ut copia Cr dignitate crescat res tenuiss Littore abena locant alij. - Propriuuusis nome ollam aeream intelligo purum nitidum extristimabata dei Frangere saxo,pro mola aut mortario.
Dant manibus famuli binphas pro eo quod est ant aquas. Et TFrrhena pedum circundat uincula plantis.
-Fumulusq; ad Iumina longo E xercet penso. - pro eo quod est, nere iubet.
nulla alioquin humilia stlendide dixit. Grammatici tra
72쪽
cOLLO C. VERB. LIB. me notant apud eum ταπMνω id est humillatis uitium, an gurgite uasto. praesensit, Cr magnitudinis epitheton
adiecit. Semper humilitis in eo retinet decoret ut in his, cui tolerare colo vitam,tenuis Minerva. Exeusi manibu3 radJ.- colus er radius non amplae sunt dignitatis,at honore ciris cunuestita non dedecet. In tenui genere versanti Menαda sunt de medio uerba, Cr in oratione liberius quam in heroico opere,verecundius quam in abiecto collocanda. De uerbis sublimibus. CAP. XV.
DE uerbis sublimib*s paucas bonum vidctu adiuntigamus. Nam de pudicis de nitidis,de in talis,de Lamtinis,de urbane sonitibus nihil hic esse dicendum existismo,propterea quod expositis contrarijs haec omnia cluaere satis elucent. Etenim quicquid in hac lingua obscoenrisordidum,inusitatum barbarum, agreste non est castum, purum,uulgat ,Latinum sit necesse est. De oppositio uerborum nihil habet intermedium, de quo in habendo delectu quaerendum esse videatur. cassis castiora, puris puriora, uenustis uenuniora inuenire posis, items obascoeniora obscoenis,sordidiora ordidis:sita erit hoc comis
parantis,non opponentis ex aduerso contraria. Non ira
res est in humilibus er sublimibus. Non enim quicquid humile non est,fiublime dici debetinec quicquid sublimistatem non habet humile putandum. Est aliquid interitactum quod neutrius est particeps. Sublimia er ardua sunt, quae dignitate er amplitudine stlendescunt: ut notamina deorum Cr sacrorum cum propria,tum communia: ut deus, conditor, pater,moderator, regnator, genitor, numen,rex omnipotens.er apud sieteres, Iuno, Nisero
73쪽
mAmphitrite, Penates, Pluto, Proserpina, Cr id genim multa, sine quibus alui etiamnu chriniani sua poemata iacere, ideoq; ad carminum maiestitem suis libris insitarunt cerere pro pane δήcchum pro vino,Pomonam pro pomis, Neptunum pro mari: Iunonem pro ambitione, mineruam pro arte, Martem pro bello,Enγo probe iaco furore,Mercurium Cr Suadam pro eloquentia, Teularem pro terra, Palem pro pascuis, Dianam pro limnatione,Ηγmenim pro nuptijs, Parces pro fato, Plautonem pro diuitijs, er cacodimoniorum principe. An autem magniloquentia, anne con uetudo obtinuit, visaee amplifima viderentur ornamenta, non iudico:certe,
nescio quomodo, posita loco, grandius Cr antiquius ψα sciunt poema. Adde nomina uiroram laustrium, genti populor ,regno ,monii , fluminum, urbis,de insignibus loquor, cuius generis haec sunt, Menelaus, Achilles, VIAbes, Aiax, Diomedes, Priamus, Aenes
Hector, Paris, cadmus, Amphiaraus, Lγcurgus, solon, Darius,Philippus,Alexati curtusFabritius, lassa, Ponpeius,Iulius caesar, Perse,Babdilonq, Thraces,Lacedaeumones,Attici, Thebani, Pan Romani, Aufiones, Gassi, Britani, Europa, Asia, Astica, Hesteria, Indi Aegγμptus,Germania,Peliu,Obmpus,lsimarus,causUM,Apeoninu Alpes,orene Atlas,Abila, Ipsi Gages,Nilus, Histe Eridanus, Rhodanu Iberus, Tagus,Rhenus, Arathen Thebae,sparta,Rhodus, carthago, Roma, Tokαs Lugdunium,Lutetia. Sunt alia innumerabilia, quae certatim colligunt heroici poeta, Cr quasi stellas adfigunt operi suo. Adjce nomina virtut , er elycturum qui seu q*μtur ess,lit prudenti iustitiaircligio victoris, triumu
74쪽
coLLO C VER R. LIB. I. 71pbm,gloria: Scientiarum, cuiasimodi sunt ars magica,irarissi prudentia,ratio grammatica, dicendisicultas, archia tectura,doctrina,disciplina, upientia,contemplatio:Paratium hominis insignium,aniings, corpus,cor, cerebrum, caput,pectus,lacerti:Splendidi uestitx passiu,toga,pr texta, trabea,paludamentum,torquis,armillae: colorum, si purpura, mrex,coccum,fulum, rubram: Armoriam, loric galea,thorax,bam,lance ensis:Nuvistin,biremis, triremps: Aedificio ni,domus, templa ,αdes,curia, capiatolium,ibeutrwm: Magistratuu , dictato consul, imporato rex,tribunus,potestis: Animali a nobilia, hygris, leo,urs elephatus,equus,aquil philomela,cete,delphiani. Vt breuiterfniam, rerum maximaru m vel quantitetate,vel precio,cGI , Sol, Luna, ra, lamen, igni , acriniare, terr uetus ulmen, pluvia,tempestas,dum, genutam, aes, crater, patera,gemmae, marmora, simulachra, statuae. Non immorabor ultra. Ex hus enim caetera animo
concipere minime operosum arduus est:nec deicile puto de uerbo proprie dicto iudicare atque deprehendere quae ua eissi lendeat,quae ue sit obscura. Reger modorari,gubernare,orare,iudicare, contemplari, sacrificare, pugnare,vincere,sapere,florere,cohortari,docere, CT amita infinita quae signiscant facere aut pati id quod aut natura,aut hominu in iudicio praeclarin est,sublimia Cr exocessu meo iudicio debent haberi. Dicet aliquis: Sint ne sua blimia quae refrs, tu quidem uid ris: Sut scio a pastoriis bus,rusticis,mulierculis, pueras, in intibim haec frequenater usurpari solere. Midnis quato sublimora, tanto marigis coniicua sunt,er in omni sermone stequentiora. Res arduus sire uulgus adstaratur,et ab infantia nonanare dia scit subinde loquitur deos acrificia,ritus,mores,nati5es,e 4 urber
75쪽
; DE ELEc T. ET ORAT. urbes,praefictura ber nisi foedera, pace,tur leges, vasa,vectes,animalia, loca,tempora, Cr omnia fere qua rerum natura ingentia procreauit. E rgo uulgus est Iraaditoqu-s Male colligis. Non aestimamra leonem ab unis guibus. Non unaem uerbu sublime Cr amplu magniscam
orationem efficit. Quid igiturs Humilia Iugasublimiumstequetiassententiam grassitu Cr apta compositio. Uutigia indoctum si se attodere conatur,nee humilia iugit, neesublimiastequenta nec in sententiam gravitate perasisti nec apte res Cr uerba coponit. Est er aliquid lauisse in parsimonia rusticora, er plebeia mulier aura fureatin margaritus nec tamen hic conuiuia magnificum, aut insignem Demilae mundum dixeris. At propemodu quae numerus,propria rerum uocabula fiunt,ab omnibus necessario dicenda. sublimes igitur quadam nec state sumus. Quemadmodum materia in oluis alta stonte crevit, sis ex hominum instituto uerba magnifica nata sunt: sed noest cuiusque deligere. Praeterea nec arbor una praeclara stlendidum regium, nec unius aut ulterius uerbi splendor excelsum efficit extructionem. Aliena tamen uis modi βαcata saepe magnificentiora uidentur, quam propria, creado, quὀd rariorasiunt,er paucioribus usitata. Uinutur aut translatione, ut scopulus pro pericvlo, naufragum pro exitio a cicerone dictu est in oratione pro Rabirio perduellionis reo. aut foenecdoche, ut tectium pro domo, serrum pro gladio. t metondimissi ut Roma pro Romani coelum pro dijs. aut antonomasi ut Poenus pro Ananibale. aut periphrasi figura amica poetis,ut divum prater, atq; bomnum rex.orandi acultas, scientia disserenis di. aut catachresi,ut equum diuina Palladis arte aedificati
equiscant, ut aedificat, dicere Latine non possmus. aut Dperbola,
76쪽
Isco LLOC VERB. LIB. I. perbole,ut tonabat pro vehemeter orabat. quibus anan eruda sunt antiqua,ut rebamur,clarigatio. Propriis ut Quintilianus ait dignitatem dat antiquitis.Quo diario probari potest in quibusdam proprijs esse dignitate.
At Quintilianus in octauo de proprijs loques haec dicit: In hac autem proprietatis specie, quae nominibias ipsis cuiusque rei utitur,nulla uirim est. si propria nullam per se virtutem babet,qui possunt ublimia censeri s Quintili nus virtutem posuit pro vi ac gratia quam prohintriurae:quae quidem eo repertae sunt, ut esticiant oratione aut grauiorem,aut elegantiorem. Nequaquam autem secluo sit a proprijs omnem virtutem. Nimi continuo subqcit: contrarium est uitia id quod apud nos impropreMα Mapud Graecos uocatur. Si impropria,uitium est, cur proαprium non est uirtus S I dem ibidem mentionem de humiis libus facit, quorum multa propria sunt. Si propria quodam,quia res significat humies,hutralia agnoscimus: curea propria quae designat res preciosas er alias, sublimiano putamuss Idem ex onondimis alia esse sublimiora purita quod proprijs accidere necesse est Omne verbum inis quit idem nisi in oratione posit , virtute caret. Nam ex sublime in humιli re tinescit. Fateor esse qua I rima quae ab oratione vim capiant, er uerbis sublimbus
nos abuti posset sed id non efficit,ut simplicia uerba qua
lia sint natura, cosiderare non posimus.Lapis nativus ciaetra compositionem discrimen habet, magnus parum,d rus mollis ongus breuis, usitatus inusitatus,nitidus impuarus,magnisicus brumilis. teger ractus dicitur. Non eadequoque ratio uerborum est Verba inquit cicero de amis
piscatione) ponenda sunt quae uim habeant illustrandi, nec ab Uufini abhorrenti graui plena, sonati tum,
77쪽
τ DE. ELEc T. ET ORAT.secta,cognominata,no uulgare,superta in primiis trusitata. Quorssem haec s si de uerbis simplicibus nulli est certum iudicit ,cur simplicia, id est incontexta, a colloαcans iunctιns dirimit s Si uerbum sublime tumescit in oα ratione tenui, id fit propter inaequalitatem. Inaequalitis aliud quidem resticit, non semper coniunctionem dessederat. Mens enim res separatas atque disiunctas cincere potest. sunt intermedia quaedam,nec humilia natur nec sublimi quibus utimur in omni genere dicedi,ut in nomminibus homo, faenuna,cur res,nemo,nullus. In pronoαminibus,hic,meus,noster.In verbis,s,stit, mouetur. In adue ijs,heri,crus orte. Ex colanctionibus er praepos'
tionibus nullam excipio. Nihil ipse perse eminent:in collocatis er in cocinniste ex in schemate eminere posunt. De grauibus uerbis,di
vr Ern grauia a rerum graui pondere, ex ab intello V ctu significantiore diculur: leuia contra. Grauitas atque leuitas in oratiae maxime cognoscitur , sed Cr exratra contextu examinari potest. I nciau, flagitium,scelus, peculatus,sacrilegire,perduellio,proditio,parricidi , arientia, liro insania,praedo,piram,carnisex, necare, μαngere,deperire, 'rn dure, exhorrescere, per se grauia sunt. In onon niti dij rrentia grauiuem Ct Ieuiu apertius deprehenditur. Grauior est charitas quam amor, unda quam aqua,procella quam uetus, saxum quam Iapta,aningustus quam breui ,rapiam quam celer,grandaeurus quam senex,cuit quam aruum, dapes quam cibaria, religio quam obseruatio,promeritus quam meritus, moles quam in gnitudo,ruina quam casu unges quum magnus, inac
78쪽
COLLoc. VERB. LIB. I. Iecsus quam inutio direptu quum captus uperbus quam magniscus, rapina quam furtam, latro quam fur, fraus quam dolus,satur quam plenus, formido quam metusimuber quum pluuia,luxus quam apparatus, insomnis quam uigii , stridor quam sonitus,ruunt quam eunt, obstupuit quam miratus est,torqueo quam iacto,eflagito quam peto,quatio quam moueo. Ex hac copuratione corrigendi
materia sumitur, er a leuiore ad grauius ampliscanti fit
gradus. Vereor ne in hac enumeratione exemplora nuda
sim molestus.uix enim capit ornatu atque voluptatem res tot partibus cocisa, er interrupta. Sed profissus sim me omnia aperte traditum,quae ad delectil uerborim er eoorum collocutione pertinet. Quare permittat mihi studio. si compositionis,rem omnem illustrare exemplora frequetis,er cogitent aliud esse docentem in gracili rerum tranuinte uersari, aliud in ampla materia atque ardua lociari eloquentem. Virtus est in docente sermo breuiu de dilucidus. si qua ab illo dicendi uoluptas adiungitur, eo tendit,ut praeceptorum duritia molliatur. I lla tamen non est tum expetenda, quum res ipsi perse utilitate capielegentium mentes. In gradibus apertum discrimen est. In his enim quae gradatim crescunt, copuratio Cr superalatio primum gradum quatrite ergrauitate vinci acerabior acerbifimus,acrior acerrimus, grauior grauisimus, crudelior crudelisimus, sceleratior sceleratisimus: er id genus infinin. Quin epitheta quaedam sine ulla compra ratione pondu3 habent Er incrementum, ut quum dictimus, rum artificium,grande crimen,uastum gurgitem, lectum adolescentem,bomnem teterrimum, nefariam liαbidinem, nequitiam singularem, summam vim, innumerarabilim multitudine insignem vir ,immania pocula, graues
79쪽
rs DE ELEc T. ET ORAT. graues iniurias.Nam quum graue quiddam quaerimus,et illud in rerum uocabulis inuenire non possimus, tiam ut ita conceptus expleatur,ad epitheta co Vimias.Qnὀds propria aut perforat epithetis adium,grauinti rerum
non sati clunisubsidio sunt figurae,iranslatio,ispanae
geldinecdoche m,iuilegori periphrasis, antonomarisa.Hic de tropis,no de reliquis luminibus sententiam utaque verborim loquor, propterea quod illa non sunt in singulis uerbis de quibus aItur in praesentia, sed in ordotione contexta promineLGraviora sunt interda transi ta quam propria,ut ardor pro cupiditate gnus er uulnus pro amore,nudus pro inopi, germanus pro fimii, cae pro ignaro, coruscat pro verbo vibrat, extunderet artes pro inueniret, ardere pro amare, inuestigauit pro quosjsicotendo pro eo, olare pro abire, acerbitas pro indoloincre pro uehemeti,inflammatus pro commoto, sobrius
pro coctulto, proripere pro eo quod est producercteteraerimus pro crudeli imo. Impallage est metondimia qua' pro inuentore inuentum,pro continente contentam,pro
efficiente luctum, pro possesso p pessorem, aut contra
cupimus In hac conformatione dicimus, Martem stigat, sus Minerum, Raptus Helenae Graeciam Asiamque coma mouit, ricam excirit tumultus, Perbi Marsus, Lacerat nusM,Nutu Iunonis eunt res, ciccro ab exilio reportatus humeris Italiae. Leuius dixeris,bellum poscunt,fus aratificem doce Raptus Helenae Graecos ais Troianos coaemovit,Afros excivit tumultus,Perkt Marsi liber Amazonis,Abutitur disciplinis,Voluntate Iunonis eunt res, cia cero ab exilio reportatu3 est ab Italis. SInecdoche dicitur quu a parte totu,uel a toto pars, vel numerus a numero
intelligitur.Hac strina grauiter usus est cicero in alibi,tu
80쪽
coLLOC VERB. LIB. I. O in sexta actione in Verre: Nego in Sicilia toti,tam lac plere,iam vetere prouincia, tot oppidis, tot antalijs tmcopiosis nilum argenteum ura, ullam corinthia aut Doliacum fuisse, nego ullam gemmam aut margaritam fulsisse,aut quicquam ex auro aut ebore factura,sigm ullam
que in tabula,neque textile luisse, quin quaesierit ribe.xerit,quod placita sit abstulerit. Parte istora quaesierat
et abstulerat Verres,at totu genua amplificidi gratia aco furor inculcauit. disimulat tamen. Quu dico,inqt,nihil
' eiusnodi reni in tota prouincia reliquisse ,Latine me
scitote,no accusatorie loqui. I de orbem terraru pro Θαperio Romano,omne ciuitatem pro paucis ciuibws usura paLTerentias numero mutato grauius dicit stirum meo retricum contumelias. er cicero, curios, Fabritios, Quintos Maximos. Et Vergilius: Talia coniugia,er tales celebrent mensos. Egregium Veneris genus,Gr rex ipse Latinius.
Allegoria est uox illa catilinae, Incendium meum ruina restinguam, pro eo quod est, inimicos meos interimam. Et illud Vergilianwm: sed nos immensim stacujs confictam aequor. Vtrunque autem auctius est quam proprium. er illud deTIberiolutam sanguine maceratu, Ualidius est quam si Rhodius magister dixisset, er sordidus es, Cr crudelis. Periphrasis interim gravis est,non modosiublimi ut ortari facultas pro Rhetorica, memoria rerum gestirum pro
historia, uum pater atque hominum rex pro Ioue. coeoti qui sidera torquet pro eodem. Vera Iovis proles , pro Hercula. Romanae conditor arci pro Romula. Philo oophoram princeps pro Platone. Nedicora deus pro stipupocrate.