장음표시 사용
251쪽
ex suis placitis esset consequens. Nam illi tantum vim
naturalem diuinandi cile censentes,cu nullos Deos ut rebus humanis prospicerent este putarent , sed ut recte Cicero intelligit per detisum dicerent cos esse imagines quasdam per acrem vagantes, non poterant vllam diuinationem recipere. Nos ergo ilibus tam imultis testimoniis doctillimorum ac grauissim rum auctorum,ae quod firmissimam fidem facit, scripturae sacrae, constat esse re vera, ius eqtie semper inter mortales futurarum rerum praesentiones, disputandum est, qua diuinatio sit posita enim sunt pilis ima illius genera atque quaecunque esse probetur, quam habeat causam,an naturalem,an diuinarii. Disputetur primum quidem uniuersim, deinde per singula genera,hinc sumpto initio. Quicunque sutura tentant pra dicore, aut ex consideratione causarum, signorumve procedunt, aut non ,sed sine ullis signis aut argumentis, quas res ipsas per se videant id faciunt illud perti ne ad coniceturam, hoc ad diuinationem. Rursum, coniecturarum quaedam sunt coniuncts cum vera prudentia, quaedam sunt vanae,ut,scilicet ipsae, siue cauis, siue notae, ex quibus ratiocinatur sunt ut conteisturae quibus, imperator in bello, I ciuilis utitur in administranda republica, medicus in curandis morbis, ra nauta in soluenda a portu alit retinenda naui, 4-gricola in mittendis seminibus, conitinctae sunt climprudentia quia cum natiirali ratione aut diuturna ex perientia, riam secundum naturam contingentium. Quibus vero tuntur Auspices, aut augures aut exto ana 3ιuirum inspectores,autitillarii aut obseruatores portentorum ut videriir plerisque,vanae sunt.Neque in vesa tu auium . neque in extis hostiarum , neque in pastu pullorum,neque in casu contingentibus portcntis, vi-
252쪽
exu pos esse ulla naturalis significatio exitus bes in orii ve principitiin,aut eiusmodi
auia, A Rrum Mum,quarum gratia haec obseruabantur. Diuuiatio prurie vocata,aut vaticinatio,aut prophetiadi remere naturalis;cur dicam mere explicabo possea.Nam qui diuinat,aut tunc primum illud didicit. aut alite quociuesciebat.non nimaduertura tamentum quident scere non potuit,quia cum non dicerit colligens ex praeexistentiali ua cognitione causarum,aut gnorum,aut cuiuspiam corporalis passio 's quam acceperit,neque omnino collegerit ratiocia nando ex alii as ertionibus id enim non diutiuire,sed Vt diximus coniectare esset)oportet ex ipsius obieci praesentia scietia 5parauerit:at vero quod neq; est omnino est nectisuit, si potest est prisens obiectiveti sepe apud se habuerit id vero nullisnitar siculta tis meti contingere potest.Neq; igitur vlla potest esse
naturalis diuinatio. Nam sieulta, diuitii d si ur
es non est quorundam, ita ut aliorum non sit; neque niturorum quaedam diuinari possunt, quaedam non possunt: sed ea facultas erit per sese omnium si aurorum , ut memoria est per se omnium praeteri torum,&quantum in ea agitur, quidquid futurum est diuinari possit. Necesse est ergo . si qua di uinandi ficultas naturaliter inest humanae inenti, in ea esse rerum innium fiaturarum species, inotia
onia vero praesentia omnia & praeterita aliqliado fuerin futtira,tucq pertinuerut ad diuinadi facultate, laecesse est ea quoq; sint in anima quae ea habeat potetiam:ergo necesse est habeat humana mes in sese spel
253쪽
citavi notitia rerum omnium,pri sentium, praeterita- rum,& futurarum: id vero fieri non potest, neque per intusas rerum species, neque per participationem id-
earum, neque aliter, cum sit finitae ac certae virtutis.
Nam ut qui non est potentia infinitae, non potest omnia facere, ita neque qui non est infinitae sapietis,po it in omnia scire:tit ergo, ut non possit esse in homine ulla naturalis iacultas diuinandi Ponere enim calo rem quendam, siue bilis atrae, siue fatus cuiuspiam, ait vestalis, quae incitando mentem inlliget ad diuinationem,mi prius explices, qua ratione pol sit mens ipsa diuinare,an euoluendo quas in se habet notitias, an recipiendo qtiae accedant extrinsecus , inutile est. Si enim ipta diuinatio esse non potest, neque ulla sit in mente diuinandi vis;ea vero si non est,calorem vel amatum ponere,ut diuinetur, perinde est ac si quis putet hominem natura caecum, cuiusdam splendoris accessione posse videre. Quidam neoterici hoc argumentum sibi videntur effligere, ponentes humanam mentem per se, ac nisi corporeis impedimentis tene retur, omnisciam esse, ac proinde cum aliquando dimissis rebus corporeis,quasi vinculis soluta euagatur, per sese etiam sine vilis obiectis res alioqui occultas, aut fiaturas agnoscere. Sed hi conditionem animae a ligatae corpori non norunt, quae nis quae per sensus receperit,agnoscere nullo modo potest rin ipsam humanae cognitionis rationem tollunt qua nihil est aliud quam quodammodo ab obiectis pati. Praetem quam vero quod tam multa receptissima a litiosophis placita perdunt, non vident se finita sorinae persectionem adscribere infinita .Scire enim prscipua εtis persectio est,& quo plurium est scientia, eo maior, quae ergo omnium, infinita.ea cum non nisi in prima
254쪽
ritiai. Qile . pyivβ, inlio ipso opere monsti aut xesse uspcne pri na, nisista sui uenti intestigentia igitur ncque certa neque ambigua praedictiore
se ulla certa coniectura ex rebus sensibilibus, neu uoca possint sccundum aliquam corporalem passione iusi iusica cuideliter attestantur cina veritati, pene primam intelligentiam est ncque minus quaiax lawnfirmare cana possunt apud homines: i Ino plus etiam, qua multo melius postent Cacodem
aedico, quia hac etiam in parte tentaverunt imperi nim rerum diuinarum gentilitati imponere, ve-D Dei opera utcunque imitari nimirum, ut ille res pondebat LX propitiatorio,vera, certa, omni Daude vacantia vcrba, veris prophetis vera suggerebat;ita idolis,aut pc pseudoprophetas responde νε sa bai nunc ambigua,&qua in utramuis parte: flecti possent, nunc nugas, nunc mendacia. Ambigua, ut
quidquid citcniret illi praedixisse putarentur Io cit illud, io te AE cida Somanos NPncere ut qua ivs nranifesta est. possunt, hominibus c- culta respo dcres, ipsos in admirationem rapiebat putantes quod scirent occulta, posse etiam scire sum a. quod tamen longe differt.huiusmodi est ii lud. Cuni quidam ad oraculum misi is si et,tenens manu plicata Ingrapha,in qua scripta erat haec interrogatio, rum auis tib boli in Olaci,a λ , an frume ipsi
255쪽
neque interroganti quidquam , neque vero scienti Imanu gereret, bis ad aurem responsum est, ala quae et magnam Anivim auctoritatem concilia luit, nasi potenti de quacumque re consuleretur, re isse , de te ex Ero res nihilo imaiorem admirationem re debuit, quam si aperta Ice interrogauti,' 'lem vellet immolari bouciit,responsum esset, album. enim Daemonum natura ad agnoscendas OceS, quam literas censearii esset aptior,ςut bus,quam oculis praediti sint mendacia tutae eupseudoprophetis ad decipiendum. Exemplo est id od e ni Achab regi Israel, cui quadringenti ere rophetae, spiritu mendaci; instigati, VJφηψς levi debellaret, de bello caperet Ramoth Galaad, umtamen ille bello illo et casurust, ius exerciseri Idissipandus. Itaque vera certa hituro in prae ctio,ac rophetia,tii spirationis a seriam Deo, per te, tu Ies bono, Angelζs sectae, euidens argumentum est. si verb,aut incerta,aut pertinens ad res praeteri
as, colitas tamen,ut furtoriun , aliorum iacinorum detectio hanc enim etiam vocant diuinationem, sua Dprophetiam,vi constat ex capite
'Vbi dicitur, velaverunt eum. percutaebant aciemi perci sit)haec inquam si iratione fieri potest 6 ii nonum . cuius ins irationis, non nun si diuinatores sunt Onscii, ut cum consular M& ne impietate cum illis pepigerum e nonnun-
ulli putant se a Deo optim Min M' 'i' SI T. liit u dringenti illi prophetae qui deceperunt Acbi
nonnulli neque ane trinsecus veniat Illa inspirati, an iis
si ita praeseitho,norunt atque
256쪽
hi praecipue sunt,per quos sibi multi philosophorum
persuasere,esse hominibus secundum naturam vim liquam facultatem occulta olitura diuinandi. Cum enim diuinationem videant, inspirationem non agnoscant, causantur naturam. Certe longe i cilius,ac suasibilius est, Daemonem tacite rem quampiam phantasiae repraesentare , quam esse vim naturalem agnoscendi sutura, quaeque nondum sint, χ culta, quorum brina per organa sensuum non subierint, cum hoc adeo naturae ipsius animae, conditioni humana cognitionis indicatum sit repugnare;
illud vero sit perfaciles Agitatione cnim specierum
rerum praeteritarum , quae in memoria sunt repositae, possunt fieri seiurarum rerum, aut occultarum spectacular id vero nisi raro casu quodam fiat in plerisque enim eorum quae narrantur, casus & credulitas pepererunt diuinationis opinionem a Daemone fit.Ι-taque omnis proprie vocata diuinatio , quaeque nullam habet adiunctam coniecturam,si aDqmone bono aut malo, nequc est in hominibus vlla naturalis facultas diuinandi, ncque ullus sensus futurorum. Argumentum vero, cui Cratippus maxime fidebat, nullius momenti est. Si cnim nemo,nequidormiens
neque vigilans quidpiam futurorum praesentit, neque praedicit praeter amatus Dsmonum nisi casu,non e t quia praedicit, praedicendi facultatem cognoscetur habere.quod enim fit casu fit per acciden quod a facultate,st per se non ergo a facultate quod casu Casu vero fieri raras illas'us narrantur diuinationes , constat, quia, quod per seri a facultate,fit semper aut plerunq;: quod casu,fit raro,aut semel male ergo ille codligit, si vel semel praedictu si quod postea eueniat, esse facultate nobis diuinadi. Neq; illud aliud quod de me
257쪽
inos cui sicultatem diuinandi volum opponi, rectu concluditur.Neque enim quia praesentium ex praeteritonim Ea sensus;oportet ut miturorum sit,cum praesellium,de praeteritorum sit unde accipiatur cerri pecies,futurorum non sit,nisi per accidens, ex ipsis praesentibus,& praeteritis. Non est itaq; vera diuinatio naturalis: nihilominus habet etiam in diuinatione parte aliquam natur idque duobus modis viro quidc,quod qMedam vocatae diuinationes sunt merae naturales:alter' quod ipsa etiam proprie vocata divinatio, prophetia, ob naturales quasdam causas, accidit potius
huic quam illi,hoc aut illo tepore, hoc aut illud ageta, hoc aut illo modo disposito. primus ergo modus primum explicetur, deinde alius. De Astrologia Physiognomia, cuius Chyromantiae praedictio pars est, quandocuidem artium quarundam ese videntur,certum est seorsum disputare,an fide aliqua sint dignet an
prorsus sint vanae, ut etiam de ecromantia, ne tam multam capite inuoluamus. Supersunt auguria, seu auspicia, extorum inspectiones, portentorum m-teirpationes,sortes, insomnia Augurij auspicij noni proprie dicitur de diuinatione, tu exsatu, aut volatu,aut pastu autum, procedit: latius vero patente
nomine etiam de ea quae ex aliis quibusvis rebus casu incidentibus,ri quod hoc aut illud nomen auditu est, ouod talis aut talis homo occurrit agenti iter, quod hinnuit equus,aut cespitans cecidit quod in mensa saleocidit,aut vinum effusum est,qubd iactus baculiis bene in terra cecidit aut male, Dinnumera alla,Quae neq; vlla constat ratione, neq; eadem pud omnes sunt, sed
quae sibi quisque fingit. Extorum inspectionibus vic-bantur sacerdotes in sacrificiis idolorsi, utq; animalis
qua immolabatur,erant viscera integra aut vitiosa ita
258쪽
em aut tale ontinabantur iis quonii gratias risas pcrsutione hominum prosecta; si quid vero maidin his eueniebat, quam ut casu fieri censeri posset, id omne ut Plato etiam autor est loco quem citauimurtaemonum in teruentu nebat:ideoque merito datum audi est Sauli, quod erraserit a terra Israel omnes ariolos,sinu cum magis,&pythonem habentibus.Nihil occulun in ris quod augurii aliqua speciem: se ferat nisi fortὰ illud quod Eliseus respondit Ioere si,victuriim scilicet ter quod terram ter percussisset aaculo:id vero non ita oportet interpretari, quas tria pic iaculatio triplicis victoria augurium praestiterit
sed quod Eli Euseam reeepisset e lati a b'
sere ut Ioe toties liceret Syriam, quot ab eo iussus mitteret iacula ovi vero diuinatio non exaugurio sed ex diuina reuelatione procellit. Iam veris quod Abraham,vaceana,capram,i arietem per medium se civit, lacriticium Lit,non extoriam inspectio abluebat vero volucres non aliquitum captans, d sacrisci rei uerentia.Iam vero Ioseph putabatur ab AEgyptiis auso ista Surari in scypho, cum anten ille re vera nisi state sa 'υ ceret, sed esset S pmdentissimusconiectator a ph: pheta.ipse ut se magis dissimularet apud fiatres, ad opinionen Aegyptiorun interrogauit, iud ut
tentoriam interpraetationes vanas omnino non esse
constat:si quiden mus Optimus Maximus, gubernationem eritin hinnanarum penes se esse, ubi ni gnae aliquae carum mutationes instant, portenta qua dam siciens indicare solet. elut cum placeret Domino transferre imperium Astyrionim in Medos facta
259쪽
est portentosa illa visio manus scribentis in pariete, Mane hecel, Phares, quod interpraelatus est Daniel, non certe aliter quam Per propheticui quem habebat spiritum. Porro cuna muniat ageretur redemptio. reconciliatio hominum cum eo de mutatio seculonim,ac binis Dei moreretur,tenebrae sunt factisu per uniuersam terra horis tribus, xvelu templi sciL. sum est,& lapides colli bantur mutuo, surrexerui plurimi auaronumentas quoru interpraetatio per sanctum spiritum facta est ecclesiae. Porro interpraeratio
illa portetosi illius eclypsis Apollophanis Philosophi - in Heliopoli agentis ut narrat Diuus Dionysius in e pistola ad eunde Apollophane minime nil vana, quill et .
interrogatus quid de ea re iudicaret respodit.Diuinara ery,icipitudines qui mihi videtur maius quid da, quam humam sapientia consequi posset dixisse,ac fortasse prophctauit hic quoque , nesciens quid diceret:
dixit vero rem verissumam.Nunquam enim tanta re
rum diuinarum vicissit fido facta est, quam tunc,cum cessare caepit scripta lex, idoloru cultus cadere,atque omnia cedere legi gratie, initiumque accipere regnum Dei. Quoniam vero Deus non christianarum rerum solum, sed hunianarum omnium prouid etiam habet,& gubcrnationem,ut ex eo quod contigit Balthasari regi palam fit,non est quod idem abrogemus
iis,quae de Romanorum, Laliarum gentiu portentis narrantur, ut neque iis quae Iosephus accidisse narrat paulo ante excidium Ierusalem , cum praecipv libro secundo Machab orum capite' linto,ante illud te pli&Ierii salem excidium,quod fecit Antiochus, dicatur quadraginta diebus apparuisse per aerem tam multa ponema.Verum in hoc quoque presensionis genere, sunt innumera vana, di falsa.Vana quidem, quonia ea
260쪽
quae ut portenta narrantur,leuia sunt, vel casu facta,&quae non tunc prunum , aut solum accidunt, sed tunc considerantur, Fod nouae aliquae res cosequuta sint. Vin. ia Velut narrant Baeotios Thebaidae vidisse ex magno aeecia sua denso cantu gallinaceorum victoriam esse Thebanonaceorum rv.f.isset vero,ut scite dicit Ciccro, portentu, si cecinissent pisces salsa vero plurima sunt eorum, quae in Principii obitu narratur accidisse: ea enim,ut & diuinos titulos monores,largita est illis adulatio.Itaque portenta, eoru interpraetationes,etsi magna ex parte non tamen omnino vana sunt, quandoquide ut i dicatu est, nonnulla sunt portenta diuina.diuina voco, quae voluntate Dei,aut inteructu Daemonii fiunt. ni
enim etia multa huiusmodi, ut que faciebat Magi Pharaonis concertantes cum Mose, quos tamen confudit
Deus inCiniphibus, re omniu vilissima.ut inde palam fiat hominibus , Daemones ne minutula quide posse, Dais..., ijςrmissione facere;Qitonia vero Deus in sue D. .is prouidentiae. gubernationis argumentum facit alitati quando porteta,illi superbissimi Dei quo ad possunt
aemuli, nonnunquam in aere tumultus cient,voces Emittiit,aut phalasmata fingunt, cu vident aliquid noui instare praesentiunt vero id per coniecturas, ut sunt quam nos perspicaciores.Huiusmodi esse puto, quod λά- uis dicitur clamasse ad Romanos,ut Gallis caueret.....iseia sunt itaque eoru quae de portentis dictitur, quaeda va- mare ser ina coniungo nunc cu vanis falsa quaeda diuina. Sed, naturalia etia sunt portenta, quoru est etiain naturalis aliquado interpraetatio.Vocatur enim portet ea etia, qu β si naturaliter sant, ob raritate admiratione ali qua faciunt,velut mula pactus,& scelus monstruosus. Haec omnia censet vulgus hominu signiscare res no uas,velut dicunt Zoroastem delatum exisse in lucem,