장음표시 사용
261쪽
et mox risisse,qui magicae ita uentor dicitur fuisse.Verum hoc quoci de Zoroaste ferunt,nescio,vi habuerit; monstruolbs vero portentosos partus, ii quade causas nabent naturales collat,ob necestarias potius caula circa materiam contingentes heri, quam ut quippiam futurorum significent:naturales vero interprortationes sunt naturalium portentorum, velut Piteri-q de magi iter 'Ithagorae praedixit fore terr motus, eo quod defecisset aqua in iugi p*teo,& similibus his
portentis admonitus Anaximander, dicitur Lacede nis Ivimoniis praedixisse instare magnos terra motus, quod ita re ipsa consequutum est,ut urbs corruerit tota Ita etiam insolitus ranarum,muriuin reptilium prouentus,praemonstrant pestem Tamen re Vera hard eius'. st .
modi aliae pretsensiones non magis diuinationes sunt,
quam quibus medici, agricolae,5 naute Ut solet.Sor diati ...tites nihil possunt habere naturale,quia ipsa ratio bene Sori,um
mittendi sortes,in eo maxime consistit, ut tollatur Omnis causa siue natiiralis, site voluntaria, ita aut aliter cadendi; sed res tota,aut casui, aut occulto motori, ei xiii e diuino comittatur. Si enim quis in vas mittens
pillulas,aliquam facit aliis maiore,aut paru versat, ut possit extrahere qua velit , aut si qui spoponderit culus calculus prius cadat, faciat seu grauiorem, haec nosortes,sed imposturae sunt:s vero omnis naturalis motus, ueliberationis causa absit,vere sors est. Igitur per sortes nihil seturoru potest praesentiri, neq; occultoria agnosci naturaliteri potest vero Deus per has,ut multis aliis modis sensibilibus quaru velit erus pniscatione praestare,vtir stitit Iosue di Petro eu cosulentibus .lucque veri uimu est quod in prouerbiis dicitur, sortes a Deo temperari. Hoc quom sunt immitatima lio mones,respondentes iis qui eos consulsit per
262쪽
sortes.Ex dictis costat sortes mittendas no esse,nis cuDeus se ita respodere elle reuelauerit, quod sanctissimis illis viris accidisse credo aut cum nullum humana prudentia locum habet. Nam tunc quoque verisimile estae res sim imagni momenti, Deu qui humanas res non negligit,nisi peccata obstent, sortes tempcra-xe:alioqui vanae aut superstitiosae sunt, quia imprudetissima sertunae, aut nequissimis Darmonibus comittuntur.Dormientibus fieri possunt liturorum, Meoru laa occulta sunt reuelationes,ac fortasse etiam magis quam vigilantibus,ut postea dicemus. Sed & citrahas, est quaedam naturalis diuinatio ex insomniis, de
ua ab omnibus sere Philosophis disputatum est,atq;nsis, illorum placita, est agendu Res qua
rum per somnum potest praesthsio fieri, quaedam a nobis sunt ageudae,aut sustinendae, quem omnino extra nos suturae sunt,neque in nobis ullum sui principium habiturae. Nostri quidem actiones aut passiones sunt, velut si ego iturus sum Romam, Rex titurus, sebricitaturus,aut moriturus extra nos sunt,uis liturum est nauale bellum,occupanda quae nunc obsidetur Gole triaut fugandi Turcae,aut litura ingens procella, aut largus imber.Porro eorum quae extra nos sunt, qua dam talia sunt, ut cum eorum causis nullam habere possimus opassionem,aut talia,ut possimus. Atqui vino possimus cum eorum causis compassione habere, aut e natura rerum nascitur, aut ex tanta distantia, ut
pia, is nullus contactus esse possit scimus enim actiones nulstari ra las naturales sne contactu fieri ut a causis suturae cras hic pluuis, possum ego pati humectatus,emollitus,atque vexatus fluxionibus, quod pala faciut podagrici, qui hernia laborant:tamen a causs suturi belli, aut interitus Pontificis,aut sugae Turcarum, ob ipsarii,
263쪽
rum naturam,nulla ego pollim accipere passione corporalem. Neque certe adrati agens a causis hi tura: Roma pluuiae, aut futurae hi sed anno sequenti, ob distantiam loci, aut temporis, rerum huiusmodi aquarum causis nullam accipere possumus passionem, nulla neque dormientibus, neque vigilanti bys esse potest naturalis praesensio, nisi per coniecturas. Sed cum euenit quempiam vigilatitem cogitare, aut dicere,vel dorm:enteisso mi uare, aliquid quod postea revera fiat, duorum alterum necesse est aut id fortuito feri, non aliter ac cum nobis de aliquo homine I quentibus ille superuenit, aut a Deo cui onmia futura conspicua sunt,aut a sagacillimo coniectorems monefactam esse reuelationem. Aliarum vero rerum quam
principium intra nos est, aut a quarum causis pati possumus,prssensio multo melius ac ficilius accidit dormientibus, quam vigilantibus. Nam duplex ratio est, i, r. qua res tales praesentimus, quid sacturi timus,consul - νὰ ..isi tando quid facere nos postea expediat quid passuri, ηψsentiedo ira nobis exigua imminentiu pallion initia. primo modo admonemur sepe per insomnia quid β mus facturi. Nam saepe de rebus agendis cepta interdiu cogit io,per somnum eontinuatur,inueniuntur querime temporis accommodatis lima ad finem media, quae cum expergesectis placent, opere exequimur,putantes nos a Deo admonitos quid facto opussi.causa vero talis vcntus est naturalis. Nam et rurique dictorum, conciliatio scilicet S sensus minutu larum passionum, melius multo accidit dormient bus quam vigilantibus, s modo somnus placidus sit, neque multis crassisque vaporibus conturbetur tunc enim velut in agitata conturbataque aqua, multae variaeque redduntur rerum imagines, nulla verbcerta
264쪽
ac conspicua. Cum vero somnus est moderatus, neque perturbatus multis animi motibus, aut morbo apparatu,aut crapula, dieta illa accidunt melius, quia anima intro se colligens, Mnullis externis sensibilium motionibus distrac ta, melius ac perspicatius cosultat. Argumento est, quod qui de rebus maxinus cogitare volunt, in silentio, obscuris,conclusisquo cubilibus,&saepe etiam oculis id faciunt. Nimirum subtrahunt
sese ab externorum sensu,ut cogitationi vacent. Constat vero nulla ratione magis Numam vacare ab externis sensibus,quam dormiendo non vero ita vacat
ab internis,siquidem somniat quod Hippocrates libello de in mesis fgnificauit his verbis. Cum corpus dormit, anima vigilat. Eandem sere ob causam sit,ut minutula passiones, quaeque vi gilantes latent, a dormientibus sentiantur, videanturque illis esse multopaeis quana snt, maiores:nimirum somnus habet ad vigiliis,misj a r tionem, quam nox ad diem,tenebra ad lucem, silc vigilism. tium ad clamores at vero constat,noctu dilentibus cunetis,strepitus vel exiguos videri magnos;interdiu, S ubi est magnus strepitus, magnos etiam latere adeo ut qui iuxta Nili ortum sunt, dicantur esse surdi. Horum vero causa est duplex.In ipsa anima,clubd sensis coniunctus semper est cum imaginatione quae cuanimaduersione operatur, distrahitur vero ob alior si sensibilium magnitudinem aut potentiam: ipso Ggano, lubd ubi multa recipi utu spurae, aliae alias obscurat,velut in aqua indicatu est. Itaq; anima per sonuatietius cogitat quam per vigilia, R minutulas passiones maiores csse iudicat.Sut verbis passiones, Macaus internis,ut ab humorib. kfatibus; Mab externis,ut ab aeris inteperie. Hinc fit, ut ex insoniis possim 'mul-- ta de imminetibus morbis , aut Iaictibus morborum
265쪽
causis,pr sagirrinonulla etia dc externis,ut de procellis,limbribus,& eiusnodi. Porro scire oportet, velut crvigilate loquimur aut cogitamus,aliquado id ficimus per proprias appellationes aut notiones,aliquando per figuratas,velut per similitudines,&allegorice; ita etia somniare:atque ita aliqnando opus non est in terprete somniorum, sed illud ipsum quod somniatur significatur, ut si quis soniat se febricitare est quod timeat febrMS qui esuries inniat se comedere; qui litit,bibere;ut dicitur Isaiae r3. Aliquando opus est in- - - terprete qui caleat similitudines, tractationes veluti si quis soniet terra uri, aut prae ustione findi, est quod timeat febrem si quis somniat se se laguidissimu ,est quod timeat paralysin;si somniat sibi sera crus lapideum,cruris paralysinantimebit. Perinde etiam accidit in ext ernis: si quis sbmnici lassium imbre,neq; in sese. catharru,aut illius agnoscat exordia imbrc praesagi et Hoc idem praesagiet, si somniet se videre multos qui
late terraio irrigent.Neque minim videri .lcbct, pluuiam si molare sanum esse pluuiae. si enim videmus
imminentem pluviam cornicem, delphinos, lues araneos, innumera alia animalcula ita afficere ut ex eorum catu;saltu frequenti,gru nitit, errabsidis motibus, sicile eam prgnoscamus, quid mirii est nostra corpora aliquatenus etia assci,anecta ver invi humectata,quid miru de pluuia somnia res ut scilicet redum dante semine somniant de venereis redundate bile deprilite quibus plena vesca est,de lacubus Miluminibus, cogitate anima quae appetit aut suo ses vero mimirii non est somniare de pluitia, cui ca imminet,nem impossibile sit vigilat imaginari tametii rarius hoc sit, quia ut dictu est minutulas passiones dormientes sentimus, magis quam vigilantes inde si sitim esse ar
266쪽
bitror,ut Anicenna, si qui alii eius sententiae sunt, ouod vim habet signi vim caus, habere putantes,asseruerint animam hominis vim habere mouendi ex
terna,&quae longe posita sunt nonnullos enim cogia tantes de pluuia, eam secisse:cum tamen iuxta dicitaverisimilius sit, illos quod instaret pluuia, de ea cogitasse.Ecce modoso causas diuinationis naturalis ex insomniis, quae ut in reliqua vita alicuius, ita in medi cina maximi momenti est Plerunque enim internet il- θρον' lae passiones ex quibus nascutitur in famnia, morbo-ν ' ρ' symptomatum initia sunt. Insomnia etiam diuina, quae esse diximus rerum quae in nobis princi pium nullum habere possunt, neque nobiscum ullam sympathiam, sunt plerunque allegΘrica atque ita ratio ea interpretandi,eadem est quaed naturalium at legoriarum:Nimirum per enodationem allegoriae,ve Iut explicari selent enigmata.Atque ut inlisexplicandis sunt alij aliis prudentiores,ita interpretandis somniis.Quo fit, risi sepe semnium diuinum, inter- praetatio ver,naturalisci nonnunquam interpretatio quoque diuina cum scilicet eadem diuinatione opiis est ad interpretationem,atque ad insomnium. Velut insomnia Ioseph videntis manipulum situm consur gere,&fratrum manipulos coram illo cadere incite rum Solem lunam undecim stellas adorare illum, diuina sierunt haud dubie; interpretatio vero sa-ellis, quae mox succurrit primi quidem sore, fra tribus imperaret: secundi, ut ab illic patre matre adoraretur quod multo post uenit. Diuina etiam serunt in innia praepost pincernarum, principis pistorum Pharaonis capit. o. Ccneseos Minsomnia ipsus Pharaonis: interpretationes veris non est necesse per reuelationem, sed perinidentem coiecturam es
267쪽
se ructas tametsi prudentiam illam Ioseph dono Dei habuit,viri Salomon sapientiam gubernandi atque illo locoGeneseos conieci Cr vocatur Ioseph,non ropheta, Daniel vero non potuit Nabuchodonosor, 'pondere capite . Danielis nisi per diuinam inspiretionem , quandoquidem reuelauit ei somnium quod exciderat, Mapposuit interprsationem quod clii dentissimum fuit argumentum reuelationis diuinae, vel ivss Magis Nabuchodonosor asserentibus , qui ita re- . ponderunt. Sermo quem tu quaeris rex grauis est,neque
reperietur qui1quam qui indicet illum in conlpectu regis, ιxceptis Diis, quorum non est cum hominibuis conuersa'nο.hoc est nemo potest cogitationes hominis, ton aia scire nisi Deus Optimus Maximus, ac per illum boat spiritus , qui no conuersantur cum hominibus hu- 'iasmodi,cii Magis scilicet, Ariolis, itaque ista re- onsio esse non potest nisi propheta summi Dei; atque ita Daniel oratione impetrauit a Deo reuelati rem,quam nocte accepit per visonem Somni etiam ipsus Danielis, quod capite septimo narratur, in te pureatio diuina sit,ut ex ipsa constat narratione.Itaque duplex ratio est diuinandi ex insomniis, quaedam naturalis, quae duas habet causas, estque re vera Duplex dis uaedam conteistura procedens ex naturalibus gnis, quae praestantur in Gmniis: quaedam diuina,qilae ex reuelatione procedit, atque cum ea reuelatio Dei est per se, aut per bonos Daemones, est vere prophetica. Multi etiam sunt, qui praeter haec putantur ex somniis diuinare eo quod aliquando consequutum si, id quod
futurum esse sommauerinti nonnunquam ita ut euentus maximam afferat admirationem: tamen re vera illud cassi fit, euenitque hominibus somniabundis, cuiusmodi sint multi a trabilia ij nimirum illi cum plu-
268쪽
rima eaq; varia somnient,si casu, ut aliquando in res, quae futurae vere sunt incidant, ut inquit Aristotcles qui diem totum iaculatur,aliquando collimat,etia si iaculandi peritus non sit. Neo; sane adeo miru est,cum tam multi homines semper somnient,alique aliquado incidere in rem futura. Neq; minus haberet admirationis, si nullus unqua incidistet: Neq; minori disquisiatione indigeret, cur no posset fieri id quod ab aliquo somniatu let.Cur igitur nunc miramur, si aliquando fiatλItaque vere diuinandi, hoc est praenoscendi hitura citra coniecturam,& quae nullam in nobis habere.possint passionem sui incicatricem, nulla facultas naturalis in nobis esse potest:tamen diuinandi quod amodo,
per insemnia quidem magis, sed & per vi ilia aliqua
tenus est in nobis quaedam facultas:ea vero male a Platone colloquatur in iecore.Nam cum diuinare quodamodo si contrarium ipsi memorari, ad eande animae partem pertinere necesse est, puta ad sentientem, qua Plato viri omnes Medici in cerebro ponit: in hepate Verb,aut nullius principium cst, aut appetentis solum: atq;&si appetitiua plurii insomnioru principiti,&causa si,velut cu quis cibi laboras penuria,somniat se comedere astatim multa,& semine redundas,c5gredi cumulieribus, inde tame non fit, ut eiusdem sit facultatis aut partis,appetere somniare, sed ut facultatu &par Anima tu anima ac corporis tanta sit sympathia, quς,Vt hoc, et ''. hi multis aliis argumctis asseritur. Sed redeamus ad ' pesum. Cu ergo per omnia genera indicatu si, diuinationes quasda esse vanas,quasdam naturales, quasilam diuinas: Vanis quidem non utebatur Israel,ut Balaam prophetando dixit, naturalib. utebatur ut alia gentes,
diuinis melius multo qua ali omnes:etia si aliis quo que populis dedit Deus veros Prophetas, qui aduentu
269쪽
suu illis, Dalia quam plurima demonsti abanti, ut Grecis Romanis Sybillas: orientalibus populis Balaam. Verum hoc intererat, quod Israel nisi cum adulterabatur non utebatur pythonibus, neque oraculis cac daemonum, neq; eoru prophetis, sed solum De Ontimi Maximi responsis, inspirationibus per viros sanctos. Proinde auguriis non utebantur nisi peccantes quod acriter repraehendebant prophetae,ut certe Hoste capite q. dicens.Populita meus in ligno suo interrogauit o baculus eius annunclauit ei neque extorum consideratione, quia lisc vana semper set,aut praua, mutito minus pytnonibus, aut omnino necromantia, quia haec praua semper sunt. Vtebatur vero resposis Dei,&prophetiis sanctoru, atque eorudem insomniis, interpretationibus,ac n5 nunqua sortibus;his vero n6 leuiter,& utcumque ita enim essent vanae sed accedete semperdiuina inspiratione, in re iust a,Mmagni momenti. De primo itaque modo, quo potest diuinatio Quaedam cile naturalis, hactenus dictum sit. Superest secundus, quo scilicet in ipsa vera ac prophetica diuinatione, partem aliquam habet natura. Certe quod diuinetur proprie, ac vere nulla naturalis causa est satis,
quandoquidem indicatum est nullam esse in nobis sacultatem naturalem diuinandi, sed effectivum principii externia esse ac spiritale tamen potest esse in ipso qui tale accipit inspiratione naturalis qua pia dilpost D isatio, magis aut minus accomodata ad accipi edu.No i iisn. ἐta quide ut ea dispositio causa sit inspirationis necessa θρ' ' Ii neque qua praesente necessario sat,neqii sine qua seri non possit.Si enim Deus Optimus Maximus est; principiti sciens vera prophetiae, ut monstratu estis,cu ne ad creatione quia adstrictus sit causae vili necessariae,multo min sit in largiussis his donis: sed cu is
270쪽
quae sua est bonitas soleat disponere omnia suaui eriin his quoque quae supra iraturam facit, quoad acri Potest rationem seruat naturae, velut is iraculorum Cacemplis pluries iam indicatum est. Quandoquidem diuinatio non nascitur in nobis ut reliquae sensationes ab obiectis haec enim nondum sunt sed a diuinitus
factis repraesentationibus,constat eam fore accommodatissimam dispositioncm per quam maxime vacat amotibus,quos cient sensibilia. . Nam ut nuper dixi mus, ut in aqua quieta facile redditur quaecumque si gura,in agitata vero non potest reddi, ita Min quies cente a sensibilibus animo, repraesentatio quaecumque:ab eo vero qui plurimum volutatur circa sensibi lia,excluditur omnis inspiratio. Hanc ob causam, qui orationi volunt vacare, eligunt silentium, quietem,&tenebras,ut scilicet audiat quid loquatur in illis Deus. Itaque qui minime utitur sensibus,is maxime valebit Fatorinn diuinatione.qua de causa Plato aristoteles,diuina-d μνώεο tionem in fatuis ac stupidis esse dixerunt, in quibus scilicet minime est prudentis quod mihi videtur sabula,ut multa alia,adumbrasse antiquitas, dicens, Tyresam eum donaretur secultate diuinandi actum e se caecum ac in brentibus magis quam sana mentis hominibus,, dormientibus magis quam vigilanti bus.Eadem quoque ratio esse videtur, quod moribundis magis quam per reliquam vitam. Verum ne haec tumialtuarie praetereamus , sed expendamus singula, quod situ diuinationem habeant pro prudentia; contra,prudentes hanc pro diuinatione, videtur consen . taneum, quia ut se habent bruta ad hominum genus,s,ia, . ita inter ipsos homines fatui ad prudentes at vero ut praesentio. homnes prudentia ita bruta videntur valere diuina