장음표시 사용
351쪽
mo mortuus sit, nulla eius pars vitia uianere potest, ex qua re virescat ut arbor. In primis hoc explicemus ut habeat mox naturalem causam apponamus .Homini quidem emori potest pars una aliqua ant alias, ut digitus,auricula pudendu aut etiam pes, manus,crus, aut brachium,ut per gangrenam emoriuntur nonnu- qtiam, autEsthiomenum tamen mortuo homine,hoc rita est corde quod vitae radix est, nulla ne minima quide radiae. neq; extima pars manere potestviua,ut arbori; cui excisa,& exusta penitus radice, manere possunt virentes ramuli, atque mucrones,quibus in terram infixis, arbor renascatur. Veru neq; arboris semel siccata 'mortua pars, psit amplius ulla ratione reuiuiscere, magis qua mortuus homo hac enim in pλrxe eadu ratio . .. est. marcor enim xconfirmata siccitas,in Omnib.Ve- - ἔ.gitabilibus est irremediabilis.Neq; soluto potest, semel emortuit lignit, secundu eadem parte quia emor tuum est revirescere sed neq; qua parte conseriuit,potest ut ita dicatur rei uuenescere habent enim etiani suas aetates,ut animantia, tuas mortali cu sint necessario percurrui, neque datur a posterioribus adiri res retrocedere Euenit vero aliis partibus senio con sectis alias recentiores esse, Maliis emortuis, alias adhuc vivere terminare, Devulsa arbor potest rursum terraco di, renutriri;nisi ver condatur, sed maneat evulsa, sine spe ulla moriatur,ut homo si omni alimento destituatur, quia arbor ex terra capit alimetum per radices.Nam Dipse Iob cap. 7.dixerat. 12uasi
evulse arbori ab lusit spem meam.Q iverba videri alicui possint praescriptae orationi repugnantia. non sunt tame, quia hic in pr cis ligno,& radice senescente in terra, spe esse dicit,si ad odore aqua rursus plantetur:
illic spe negat esse in evulsa arbore,si auulsa persistat,
352쪽
m animalia Catque minime omnium homo cum a principibus membris accipiat vitam horum,omnemque gubernationem , illis praecisis , ne momen to quidem temporis vivunt, sed secundus tota moriuntur, ut ad unitatem, tersectionem natura matis accedentia.
PIT E vigesimosexto libri Iob. Qui
extendit Aquilonem super acusi, O p pendit terram super nihilum. Qui ligat - quas in nubibus suis i non umpant pariter deorsum. Qui tenet ustu soliisutio extenditsuper illud nebulam Terminum circundedit ruis, usque dum finiantur. P Lux tenebrae. Columnae crii contremiscunt, pavent ad nutum eius. In fortitudine istius repentesmaria longregatasunt, O prudentia eis percusitsuperbum Spiritus eius ornauit caelos σobstreticante manu eius eductu est coluber tortuosus. Proposuerat in initio capite Iob, Dei summam potentiam Tapientiam, exprobans amico suo Baldad, quod videretur illi patrocinari, quasi imbecilli in pnidenti, his verbis. Cuius adiutores nunquid imbecillis ' sustentas brachium eius qui non est fortis cui dedicti consilium e forsitan ei qui non habet sapientiam.
Quasi dicat, Deus tuo patrocinio aut consilio non eget, sortiistinus enim est. sapientissimus. Hanc igitur nunc potentiam, sapientiam Dei celebrat. producens mirabilia eius opera in coelo in terra. Quae,tametsi naturaliter effecta sint, nihilominus di
353쪽
vinae virtutis iapientiae maxima sunt argumeta, que ita mundi partes omnes aptauit, easquc illis naturas ... i. Π vix Vix biliter Ottiliterint. Miratur primum 2- ρ quod extenderit Aquilonem supervacuum, hoc est eam coeli partem quae spectat ac polum,ac nobis ini minet luper aerem. Nam nomina ventorum illis etiam undi plagis tribuutur,& coeli partibus a quibus fiat velut apud Eet echielem cap.2O.dicitur, comburetur in
ea omin facies ab Autirim , ad Aquilonema, oc est a meridionali parte usque ad septentrionalem.no enim probc tametsi id doctissimis videtur interproetibu Aquilonem vocari haemispherium quod nobis imminet, Austru alterii quod substare videtur,ac nos latet, eo quod polus hic noster sitAquilonaris,alte que illi oppositusAustrinus.Nam etsi per ignoratione es O ,εὸν terius haemispherii, tutates nihil illius este habita bitriita loquebantur antiqui, illilosophii poctae, tamen re vera non ita est, sed a polo versus meridiem fiat Aquilo, meridie Mersus polum Auster. Quare in altero etiam haemispherio perinde fieri censendu est, esse, scilicet,ventum nostro Aquiloni respondentem'
qui a suo polo seratur, meridiem, suumque Austru' qui a meridie ad polii.quapropter Aquilonis nomine
notωtum haemispherium in sacris,sed septentrionalis coeli pars fgnificabitur. Quod vel exEzechiele costat: Cum enim comminaretur terrae Israel, quae haud dubio utrumque haemispherili non attingebat. Dixit,cOburetur in ca omnis facies ab austro usque ad Aquilonem,non certe intelligens a polo ad polum, sed a me ridionali eius parte ad septentrionatu usque igitur si hoc loco Aquilo coeli partem ulla significat, nsaliam
certe quam septentrionalem,ac per synedochem totuccetii. Significat etiam nomen Aquilo coeli parte ca. I.
354쪽
Leclesiastis,ubi de sole dicitur gyrat per meridiem,
flectitur ad Aquilon .miratur itaque coelum extentu esse super aerem. Vocari enim vulgo,quod solo aere plenum est vacuum,eo quod solidiori corpore plenu on sit, Aristot.etiam annotauit.cap. 6.de physica do octrina. liratur quoque appessim esse terrana super ni hilum,hoc est,ita locatam,ut cum nulli alteri corpori innitatur, sed in medio sit aeris quasi pendens, neq; in hac neq; in illa partem inclinet.Itaque miratur,quoaduae hae mundi partes,quae solidissiimae sunt, terra quam, celum coelum enim solidis limum esse quali ex aere costet,posterius dicetur firmae in suis locis maneant,non coheretes,sed dissitae interstite aere tenuis simo. Hae autem admirationes naturaliter subrepunt
omnibus qui philosophiae student,atq; adeo hi huiusmodi aliae diibitationes,initiu dedere philosophiae quin potius earum dillutio,ipsa naturalis philosophia
est, Arist.ca.I3.secundi de coelo inquit irrationalis esse Lamentis.non mirari .cur tota terrae moles in incilio aeris quiescat,cum vel exigua eius particula,si eleuata dimittatur, at neque vero dubitatio adco est leuis, quin fiterint de cire multivari que sementis veteru, ut Xenophanis, Empedoclis,Taletis, Anaximem Anaxagorae Democriti, quas illic ipse narrat 'esitat.Dc coelo quoque cur non ritat,cuin uullo ulte tetur corpore solido, sed extentu sit super vacui multae vetcrum narrantur opiniones ca. . secundi de coelo, quas omnes etro, ut pote illis locis satis vocatas in examen, Mab Ari te ipso,&, me in comentariis, nunc praeteribo breui dicens causam dictaru dubitationum esse quod terraisi est aliter nata moueri qua id
ad medium,neqv coelia qua circulo,quapropter neque terra,vndecumque in illud ferretur Iosset udi
355쪽
centru praeterire. neq; in illo semel firmata,potest in de exire ita firmauit Deus orbem terrae, lutio commouebitur,ut dicitur in psalmo neque coetu ullam a lia in in patiem nititur, sed suo latum loco volutatur.
Vulgus vero immagitiatur,illud,ut soliditate est plus qua adamantinum,ita esse matura quasi argenteum, aut lapideum. Re vera autem illud cit omnis, leui talis desponderis expers, circulo solum natu serri ci ius circuitionis finalis causa est in mundi totius indi gentia,effectrix vero, in ipsius natura. Mirabilis vero Dei sapientia de virtus, eas singulis inudi partibus naturas tribuens , quibus maxime totius usibus seruire
possint. Addit, Qui ligat aquas in nubibussuis, ν nouerumpat pariter deorsum. Admiratione etiividetur di gnunt,aqua, cuiluit,li gutulas dispersam,adeo squaliter decidere,& late patentem terra iacie irrigare,ac
non potius tota confertim cadente obruere, aut inaequaliter alia partem arida relinquere, in aliam corri-uare.Mirii itaque si , quam apte quamquc ex ipsarum reruus phiuiae fiant,ut videatur Deus ligatas habere aquas nubibus, neque dimittere eas nisi ut expedit,irimitu guttatim,quas per cribrii, aut irrigatorium vas percolatas.hoc celebrat sanetus Iob, dicens, Qui ligat aquas in nubibu sfuis, ν non erumpant pariter deorsum.
Quae aute sit naturalis, ac necessaria eius euenins causi,dicetidia est.Na ut saepe ia diximus , Deus quae fieri expedit, facit per naturales causas,atque cum in sacris d. ait, eloquiis dicitur iubere aliquid, aut legem ponere, aut nuc alligare aquas nubibus atq;alibi csichidere mare, aut arenacigere aut huiusmodi alia, quae volsitateDeisgniscat, sisniscatur certe Deum talia voluisse boni gratia, ac secisse quide:id vero non prohibet, quom ianus per naturales ac necessalias causas secerit, quin potius,
356쪽
potius,illud veli iuber ac legemponere,atq; aquas lietare & mare coercere,nihil aliud est quam eas rebus naturas tribuere,ut quae fieri expedit, fiantatque hoc quidem ita habet semper,praeterquam ubi agitur de mundi creatione Ea enim cum nocuesset natura, solius diuinae virtutis opus nit. Neque sane quod dicimus,Dei laudibus quippiam detrahit. Si in non aliter Quam sua voluntate iaceret,ut aqua guttatim descenderet, Minare sese intra suos carcere contuaeret, laudaretur eius potentia,nunc vero laudatur &sapie- tinfitque hin vi qua circa Deum habetur pictas, nullatenus eleuet studium philosophiae ,qum potius,ut esto existimo,augeat quam plurimum, promoueat. Quae igitur stillarum philtiadi causa sit, dicamus ut die e L. Prouerbiorum,nubes rore concrescunι Quod Sis a
q il liud est,quam eande esse materia rorri let
pluuiae, puta vaporem atq; rorem fieri concretione valporii circa terra manentili, ut pluuia concretione nu- bium quae quidem sum vapores qui altius seruntur. - pluuiast vaporibus concrescentibus atq; con-ione abesitibus in aqua ubi aut semel secta aqua erri super aeremo potest,cu illo adeo crassior iit: necesse est igitur, mox a concrescit,cadat.Non Potest aute uti simul cocrescere tota, sed necesse est minimis partibus incipientem concretioneri ad maiores de ad totius comutationeis sp spectare potest donec cadat tota, sed necesse est, concretas a nodu concretis particulis decidi ac seorsi ca- aere Quod vero non isit secundu se tota simul
Ieratione ea ceseas fieri ab aere,ut Stoici qui pone ιζ ere esse primu stigidorii siue ex accidet per anti H non potest,ut vel exilia eius
357쪽
aut i remouent prohibens, generante, ut pluuia,abeo quod densat vapores, a remouente prohibens, Ut cadit tegula deictactos 1lcro.Nimirum,quia quod inanime eit, non potest motum suum incohare per sele, ac sine opera cxterni alicuius externa illa dicti esse quae mouent,quia sunt a quibus incipit motus.Moueri vero possunt mamma,aut ut grauia aut leuia avr Vt 1isaiama corpora quaedam moueri possunt ab impellente, Vt a DH; moios neruo baliste aut a trahente ut ab hamo:aut a client via iumento:aut a voluntate,ut a Vento, aut rota:vt grauia vero aut leuia,non possunt in motum agi antea quiescentia,aliter quam a remouente prohibens,ut tegula a detraliente ulcrum,aut a generante, ut pluuia
a stigido quod densat.Quod non intelligentes multa, alioqui doctissimi Arist.interpretes, venerunt m IdI-culam sententia, omnia grauia aeuia moueri semper ab eo a quo genita sunt. Itaque vim Mellicaciam mouendi ea corpora, esse in illo quod plaerumq; nus quam est.Sed quoniam ea mihi alibi ressitata satis eli, neque nunc nisi obiter,o pluuiae casum eius contigit meminis procedamus .ses tenet inquit ustum sol sui, extendit super,illud nebulam,hoc est,qui coelum operit nebula, quominus videri pol sit David quoque in Psalmis laudi Deo dat, quod extendit nebulam per aerem mirabili quodam modo.Nam Psalmo q7.ita cecinit. Qu. dat nivem sicut lanam, nebulam sicut cinerem spargit Spargens nimirum nebulam sicut cinerem,operit vultum sol ij sui, tenetque quominus et videatur.Nubes nebulae,eadem res esse Videtur, hoc ι--, Psolum differens, quod nubes effertur in mediam aeris regionem, qua quia neque vicina Soli est, sit prema, neque remex is a terra radiis potitur ut ima, frigidior
illis est,& ad aquae generum,hoc est pluuiae niuis,u
358쪽
tio Superest igitur ut inclinetis terream,eimque mimus vitae terrae. Nimirum cum vapores ex aqua terra ista Heuentur, fieri non potest quin ali-
secura efferant terreum,id, ob diuersum modum non iacile abit ut aquam, neque sane per
concretionem abire potest,cum terra cretior substantia sit .Proinderum partibus concrescentibus,teri ea: Mnues ad liquam scilicet terram secreta descen ant,voluta,
t e circa terram .vsque dum vi Solis di alae gantur.Quod Hippocrates quoque libro de acre loli, testatur.Hs igitur pluuiis succedente, me
iam esse nubes in pluviam Mnebulam. nonnunquam ut nullis praecedentibus t m si C. Quae,s quidem sint quae proprie vocatur nebulae,Graecis , λλM,ac non potius tenues quaedam nubes, incquoque si cioris temporis,&impluvissent notae: quia
pora ex terra. Siquidem tale est quod essumat ex ip hzquale quod solet ex nubibus excerni Sunt quidemali:, caligines potiusqua nebulae vocatae graecis Qii ob nubes multasin tenues fiunt quae qui de plu- solet praem sistrare: illae verb ut dixi,proprie VOLa-: nebulaeno sunt.Hae enim sunt tales di mri; de sistat,quata cui proprior x dictv
bstam icti cinere pargit. Ninurum illud spectareἷ test Mad militudine spars cineris quam prae se fert, dilaturam,siquidem ut terreus quidam puluis est, : exerementum erreum ut cinis Neque quidem his
obstat, solere ex fluminibus,&hyberno maxime tempore nebula nasci. Nam ut ex nubibus,ita etiam ex
359쪽
fluuialibus aquis excerni illud nebulosum potest,
quod purioris vaporis, ac tenuioris inde nascitur, olat sursum,latum in nubium regione, quod vero crassius,& impurius, consistitisserius, volitans circa ipsa flumina. Atque quoniam per hyemen omnia concre- ta sunt, neque facile ob frigus secernuntur quae sunt diuersa, excrementosus vapor magna Ex parte exhalat,qui nebula fit, per aestatem vero tenuior ac limpidior eleuatur vapor, qui aut concrctus in regione media fit pluuia,aut antequam illam attingat extenuatus in aere mutatur, Itaque nebulam spargit Deus, ut quemdam cineris polinem tenuissi naum, extendens mnebulam operit vultum soli sui, sed de nebulis satis.
Descendens ad mare,addit Iob. Terminum dedit aquis, usque dum finiantur lux ct tenebrae Maximum argu mentum mirabilis Dei potentiae, atque omnino facultatis alicuius praestantioris,quam sit eaquq vocatur natura, ad quam philosophi reserunt omnia, quod cum videamus ita esse natura comparatum,ut ubi duo crassitie diuersa corpora congrediuntur tenuius emergat in sublime, crat sus subsideat seraturq; in pros in-δum, terra tamen tota non submergatur in mare factum vero id a Deo est, quia nisi terra facies appareret, haud esset animalium persectissimi orum generationi locus, qua vero ratione id secerit explicuimus in expositione cap.primi genestos,ubi Deus dixit, cougre rentur aquae omnes in locum a num. Cuius praecepto, ut hic dicitur, repente maria congregata sunt,tanta est eius sortitudo.Non quidem ut Anaximenes, Arist. censent,Sol, absumens locis quibusdam aquas , facit terrae superficiem apparere. Nam haud quaquam sub
polis, Mi partibus mundi frigidissimis , esse possent' amplissimae terrae partes, detecta & habitabiles,quales
360쪽
las septentrionales esse scinius, latissime patente Ocea Terea eis no inter tropicos, sub ipso le.non igitur, quod a-Ρri taliae pulcs sub aqua latent, alia detectae 1 int, in Solis V ΦpM calorem referri debet,sed in terrae structuram, quam ipsi dedit Deus a principio.Nimirum es h rotunda , in medio mundi posita, maximis vero partibus excavata, anfractu Osa,quas Onines cauitates replente aqua, fit ex utrisque terra inquam inqua globus viii cus, cuius centrum, d aquae terrae, di mundi totius, idem est: constat vero necesse esse, ut ad cetrum terra sit plusquam adamatina talem igitur terram etsi ies, conclusit Deus in terrae oucis aquas, quae alioqui es sent totam submersurae,atque ipsa est terminus quem circvdedit aqua .atqui ,etsi ita ad sese terra,S aquas sitae sunt,dicitur verius terra continere aquam ac cohiber quam aqua terram: quia quod siccum est,facile coiitinetur termino proprio, humidum vero noli
si alieno.non tamen proinde violenter est aqua ita locates nihil enim violentum simul laturale quia neque quippiam cras trusilli innatat, neque illa imminet vili corpori tenuiori. Quoniam autem haec non alior sum ita machinatus est Deus, quam ut in terra facie agi possent generationes alioqui enim secisset totam
Iecundum se totam compactam Munitam terram, sine ullis cauitatibus constat duratura solum quandiu durabiit ortus Minteritus rem .Hi vero durabui qua- diu Sol circulo feretur,ac sua circulari latione successiua hae vicissitudine hiciet, lucis & tenebrarii, hoc est, die ruinoxiu.circui data erit ergo aqua dictis carceri bus,vsq; lusiniatur luxa tenebrς, cessatibus sinul,coeli motu reii generationibus.Tuc vero unita atq; co gregata, ut par erat tota terra unicumq; coctas per se