장음표시 사용
361쪽
caeli contremiscut Opauet ad nutu eius, 3 rursum,Pru-dῖtia eius percussit Iuperbu, ad angelos bonos malos pertinet, haud quaqua ad res vllas naturales Ilia quoque verba quq dictis succedui.Spiritus eius ornauit caelos, obstetrιcante manu eius eductus est coluber tortuosus, referunt plaerique ad bonos spiritus Satan.Mihi vero videntur pertinere posse ad opus quarti Dei, ad
creatione stellaruna inquam Nimirum ornatus coeli Vocatur.cap.I.Geneseos illa innumerabilis multitudo stellarum. Coluber vero tortuosus mihi natieri
riphrasim , magnum illum latumque coeli circulum oblique positum in sphera,perque in semper seruntur planetae,qui vocatur Zodiacus. Videtur enim ille positionis gratia volui in sphaera, ut conuolutum colubrum.non transgunt quidem leuiter philosophistet larum naturam,& substantiam Mihi vero dicetur de
ea paulo post,ubivi de substantia coeli.
Α PHTE 28 Iob. stigi fecit ventis pon idus, aqua appendit in mesura. Dictu: ia antea est,non semel, celebratissimum esse in sacris,nsi sine magna Dei sapien- Terra μ ta tia effectum esse,ut aqua no obruat te m totam,atq; sub se mergat, nullo ita usui fiatura ad generationem animalium hoc idem hic Iob insinuat dices, aquas appendit in mentisiur: quasi dicat,aquam
certa quadam dedit mensura, ne si magis abundaret, ruptis ontibus regurgitaret si per terram, ut in tem pore Noe:& eam aquimensuram, ita ad terrς molem aptauit,atq; ita appedit,&librauit,ut naturaliter decur rcns quo sua eam natura fert, suam amat partium
362쪽
aequalitas,terram non occuparet.Nuc addit aliud Iob dicens uui Iecit enitis ponda s. inalium ut miratur, quod aqua no redundet super terram totam,ita etiam quodventi non ferantur sursum per totum aerem,sed quasi quodam pondere depressi erantur circumcirca terram. Cuius rei iraturalis causa poscit, ut de podere: leuitate disseramus quid truque sit. Vbi enim hoc Deia- fuerit indicatum,facile ea hinotescet. Communis phi σlosophoria sententia cli, ut calor, irigus, humor, sic 'citas, sunt qualitates atatuae elenientorum, ita pondus leuitatem esse motivas, pondusque seu grauitatem esse virtutem eundi in medium, leuitatem,a medio. Itaque ut ignis virtute quadam, qua calorem dicimus,
calefacit, ac commutat accedente quamcunque materiarita leuitate moueri sursusn:aqua ut frigore refrigerat, ita pondere ire in mediu: Atque ut calor iurigus primo sunt elementorum, deinde concrctoria corporca, ita pondus & leuitate. Mihi vero nunqua visum est ita: sed corpus quodcuque per sese,ac sine ulla qualitate,abire in eum locu quem naturalis ordo poscit.Naturalis vero ordo est,ut crassa sint tenuibus Velut igitur aqua frigida rem accedentemfrigore resti Loestrum
gerat, seipsam vero ubi calefacta est inon alio rem /'serat frigorei alioqui esset in ea duplex frigus in ut
ita dixerim, Digus stigoris sed suapte natura, ac sine ullo instrumento redit eb, unde violenter extracta est λ' externa causa, ita quaecunq; res vim habet moue dialiam loco non per accidens, hialitate quapia, quq facultas est ita efficie di, id facit,ut magnes serru mouet; quae ver,seipsa mouent. neqii per rem ulla extra se, nis per accidens,ut quae dicimtur grauia aeuia, Ea, praeternaturam propriam, nulla qualitate indigent, ita serantur redeunt enim in id quod sua natu-
363쪽
adiecta aut detracta lanci, mutet podera. Nulla igiturres certa est pondus, sed inspetus internus maior aut minor,ut maior aut minor ilici cuiusque deordinatio,non enim res vlla fit dulcior aut acrior, candidior aut nigrior,calidior aut frigidior, utcunque res aliet mnes mutentur,ipsa nullatenus mutata. Ipsum igitur pondus aut leuitas nO cst absolutum quippiam,s d ad aliquid ut ipsum ordinatum aut mordinatum csse.Fecit uitur Deus rei cuique pondus,ut crassitiem, neq; aliud est dedisse pondus,quam naturalem aptetitum substandi tenuioribus .Hocque in omnibus subitat iis perinde euenit. Quare quodcunque corpus est altero crassius,est irauius illo Ventorum materia hamus est seu exhalatio,vt videtur Aristoteli, qui turbido,&vaporibus pleno aere sit tenuior,limpido vero iuro crassior quare ex terra in primam hanc regionem , quaeus ille ad nubium locum pertingit,naturaliter et a sertur, superiora vero limpidioris acris regione suo infinis. ipsius pondere retrahitur, accum neque descendere percrassiorem,neque ascedere per tenuiorem aerem possit,neque loco capiatur,tit ut feratur in latera, se-rsique secum vndatran, Maerem nubes. Fecit itaq; Deus ventis pondus, neque minor est crassitiei e- tenuitatis,ac proinde&ponderic leuitatis differetia etsi id minus conspicuum sit in spiritalibus, quam in aque s Min duris corporibu
diu i is frincipia, lauro locus est in quo
conflatur. Drum de terra tollitur, i spissolutus calure,in aes vertitur ruinam
364쪽
quis mihi tribuat, an scribamur formones mei'Quis mi
h det, exarentur in libro Hlo ferreo, prub. amina D. - 'n' 'us 'AEcgknera, quorum melicio in hoc litataris bro tit, reducuntur metalla Onama,aurum argentit,aessiue cupru, ferrum, plumbum. in stanum, im polituma politum cit plumbi species,plumbum sci licet albuna cicetrum quod multi intcr nactalla potiunt,& Ioui dicant reuera est mistura auri Margenti. Aurichalcum, quod Hispanc Acofar,& Alato,etsi videatur Plinius ca. 2.lib.34 censere elle peculiare me Metae talli speciem,& seorsum reperiri: reuera tam ei est aesrrege quarudam verum tuactum Calibs cst serrum destucatum arte.Pr ter haec nullum eis videtur.Nana DEmine Cadmia, Pompholix,Spodium, Anti spodium, Tutia, rati Stibium, metallica medicamenta sunt potiusquam nietalla, ut Malia multa;metalla vero ea solum, quorumentione hic reperimus,& in aliis sacrae scriptursio cis. De re metallica multi scripsertint, veterum is centium,chymice tamen magis quam physice Nam inueniendi iundendi rationem docentes,corum naturam,iaeque communem omnium, neq; singulorum
propriam persecuti sunt: tametsi enim attigerunt no- nulli,ita tamen ut desiderentur plura Plato in dies go de natura,MAris .in calce tertiiMeteoron,de me
tallorum natura egerunt melius multo, quam omnes
qui illos sequuti sunt,qiua etsi per pauca dicit de cire
uterque: omnium vero quae dici possunt de ea re, fim-δ fetalia amenta iecerunt certistima. Amborum est eadem 2' - sententia. letalla esse aquae genera, concreta frigore, seu concretione generata . Quod non ita accipien-
dum est, quasi non sint mist, elementis omnibus participent, sed quod sint ad aquam praecipitc perti
nentia, plus,aut mimis,ut singulorum est natura cognoscitur
365쪽
gnoscitur vero communis metallorii omnium natura, ex iis pallionibus quae communes omnibus diat, cuius lihe propria,ex pallionibus singulorum .Quia enim metalla omnia liquabilia iunt vi caloris,c Gitat frigore elle cocreta, cum nece ite sit contrarioru contrarias cile causas, quae calore solutitur, frigore es csi creta, quod vel sensu ipso dcpreheditur.liquatu enim, siue aurum, siue argutum, siue plumbum, amoto igne concrescit rursus, detracto scilicet calore; caloris autepriuatio frigus est.Hinc etiam sit,ut ad aquam potius pertineant, quam ad terram, aquam cnim coge latur gusi soluit calori,terra verb calor durat,& aqua di soluit. Esse itaque metalla omnia aquea,& concrctione generari, ex his constat, no tamen ut glacies, cuius concretio non sinitur in aliam formam, Mest nihil aliud, quam quae alioqui inalteratae concretio. Metalla enim, praeterquam quod Iiquabilia lint, sunt etiai pressilia, a tractilia quorum neutrum glacie accidit; quia que partes Diabriles iunt,& nullo participat te
tore, quo ut citra fit suram comprimantur, aut trahantur in modii massae partes indigent.Non itaq; metalla sunt simpliciter cocretae aquae, sed quae genera, idest, aquae modo quodam alterate facis, scilicet,latcs,ut cuconcretione retineant substantia modii,quo coprimi possint,in trahi, quod de est,ac si dicas, metalla esse corpora concrcta, pertinetia praecipue ad aqua, liquabilia, compressilia, tractilia. Coprestilitas, Miractilitas, palsiones sunt quae ex lentore nascutur, icta enim coprimuntur nisi actu sunt liquida xtra huturiletor vero nascitur ex magna humidi cu sicco permistione. Na massa ex aqua Farina,& quq uq medicam eta emplastica plurimi versendo, ac miscendo reddimus lenta, Meam habemus notam magnae millionis, quod
366쪽
lenta sunt,quia seorsum ex illantia hutitidum Iccii, facilem partium a partibus separationem iaciunt, qua
vocamus labrilitatem,pastionem contrariam lentori.
Permistionem itaque habet humiditas metallica sicci non multi praeualetinim aqua sed magnam, tametsi disterusalia ab aliis Ministionis de perrectione, sicci quantitate,ut lint nobiliora aut viliora.Ea siccitatis permissio magna,pis bet illis ut liquatavi fusa, in defaciant res,per quas dissitiunt, neq; imbibatur ut a
qua.Nam xemplastris euenit, ut citctorem curitiada soliditate c5parauerint,tractata, manus non coinquinent.Nimiru coercet humiditatem, valde permista siccitas. letallorum itaque omniu,quq in quinque genera redigimus haec est natura, qua dictae nobis in dicat passiones, quibus dissident ab aliis subterraneis, ut a terrae generib. Ma lapidib.lapides enim frangi acc6minui,ac illorum nonnulli sindi possitiat, non tameo lati liquari,comprimi,aut trahi in longum. Vnde constat dibu aliam csse lapidum gemmarumque generationem, naturam,a metallicis longe disiidentem lapidumque substantiam pertinere ad terram, iocretionem habere ab utroque, a calore scilicet siccante, a frigore
costri iapente, ut fictile. Si quidem neque dissoluiuatur. liquati a calore, neq; dissoluti ab aqua. Atqui hanc esse vulgarium lapidii natura iubilatiam,satis est manifestum.De fulgentium ac prsciosoru lapidum, seu poD. GA '' gemmarum natura, dubitare cogit hilgor,xtras
parentia, an terra sit videtur enim terra Oppacca a Lmoduisse,atque tatae pulchritudini obstare. Quapro
pter multi illas coelestis ignis participes esse censent unde sne euidenti calore fulgore recipiat coelestis aquae,unde Chrystallinam diaphanitate recipiant, sine squabilitate Verum haec Platoni ei audient libenter, Aristo
367쪽
Aristotelici minimeri sed quia i ii nititutum praesens non faciunt rcdeo ad metalla Dictum est ea omnia alapidib.& terra generib .disterre, quod admoto igne
liquari postini,ci ex hac ipsa pallione agnosci corii generationem esse concretione a frigor c. Videntur ergo Ibbi verba.Et lapis solutus calore, ides vertitur, natura lapidii, senerationi metallor u repugnare. Quia neq; lapis potest liquari, nequc aes generatur catalore.Certe metallor in omni u generatio est, ut dixi
mus,vcrba illa non tam continent naturalem aerisortum, quam hymicum,q rod ipsa res pala tacit. letalla omnia generantur ut ego existimo sub terra, atque ille ips, aurea arcnullae tua in fluminibus inueniuntur,ut in Gange, aut ag , , de montibus declis sunt, sau.,, quos rapti ni praeterfluentes lambunt. Atque iritiae a auri genera in montibus reperiuntur, non quidem sit a nuber. pra ipsam terrae faciem genita, sed tempore deleeta sint. Experimeto enim sistat ea extrahi de terra viscceribus, atque adeo profundissimis fodinis. Rarilli nigreperitur quodpiam metallum purum, ac citra ullam artem persedium, se .l confusa alia cum aliis, ac cum lapidibus, quibusdam terrae generibus, unde ut ignis in fornacibus, destillat quodcumque seorsim relictis lapidibus, terra. quae res adeo est nota, ut hinc nomen nai a sint, occntiirque metalla μεταλλα, quas μετα αλλα γε γενιιώνα, hoc est, iuxta alia geni a adnas cuntur enim alia aliis,ut aurum argento, hoc plum bo,ac nonnunquam apri ac ferro Concresciant circa lapides nonnunqua quidem prirtiosi,s,ut aurum circa rapula. Adamantem, ac crebrius circa lapide Laruli, crebrius cub.
multo circa alios viliores lapides. Illa igitus oditis in quibus generantur metalla, aliquando altis inae ac l5gissime decurrunt iocantur metallorii venare quae
368쪽
quidem principia lusdam habent & fines,atq; in ipsa
tetrae facie qua sunt venarum principia notas quasci Misar. tur ις , eius rei peritis, γgnitas, quibus in illis inueii. m. stigandis tuntur.Signiti canter vero di istum est, Argentum habet venarum principia, Mauro locus est in quo constatur, quia multo magis videtur argentia invenis ista quam aurum, illud enim uno ductu cotinuatum reperitur a venae principio, hoc aut non nisi frustatimis minutatim.Est vero cadem generationis materia metallis sub terra, meteorologicis in aere. Nimirum haec generantur ex vaporibus,&exhalati nibus sursum latis; illa ex his eisdem intra terram Ohibitis,ac iuxta lapides,aut eiusmodi alia concrescentibus,ac concretione firmissima,& paulatim facta,mutatis in substantia adeo solidas.Neque mirum, dens ti enim vapores in aquam abeunt,& cxhalationes in exustam terram, quibus plurimum permistis, ita tamechinista ut aqua 'incat,quae stigore concrescens terram cohibeat, metalla generantur.Hinc merito fit, ut chymi stet ad imitandam generationem metallorum, arguto vi uo,& sulfure, tantur: illud enim plurimum habet, porosa naturae, hoc sumose, qualis exhalationum est.. Hinc etiam nascitur corrosita illa qualitas, ' quae cum quadam astrictione coniuncta est in pleri . que metallis. Nimirum non constant simplici ac in alterata terra, sed exusta,in qualem densata exhalatio abit. Atqui ut verum vero cons net, Meteorologica eiusnodi habent qualitates, .nix abradit intestina, pluuiali qua utimur ad eadem , ad quae
calybeata,ad siccandum si ilicet, Mextergendum ventrem iviscera. Metallorum ergo in conamune haec est natura; singulorum vero propriam oportet dicere Aes,plumbum serrum, crrae habentibis
369쪽
quam aurum argentum,quod aerugo scoria indi ,
Iit,quae maximi redunctantia aere erro, pol diis plubi,quod multet terrae est. Auruo argentum aquae uni genus cxcoctum,ac periectionem magnam dentur repi ignare dictis, tacitis liquabilitas plumbi, quae quImagis quam terra esse videturn auri pondus, quod videtur esse crrae.Nam cum aqua qua te ira sit leuior,quod terrae habet minus,vidctu diiciarum minus graue.Sed liquabilitas plumbi non nascitur cpaucio: terra nam praeter grauitatem,Vri etiam po Iest,apta autem vitioni sunt terrea sed ex imperiectur
effluit:auri vero pondus nascitur ex dentitate substat tia ,sunt enim leuiora quae rariora,etiis aliquato crassiora sua quia in sese aerem admittunt,vclut ligna. mnia enim quae densissima non sum cisi sunt substantia terrea, eruntur in aqua,ut itaque raritas causa' uitatis etf,ita densitas sit ponderis; aurum vero in xime densum ac sine porri cli proinde graue si,S. sonitum non dit contrae ac aes,quod cum sit pota ple
reum .Eisicientem causam metal Iorum csse Soloni, &aliarum omnium rerum generabili im,dubiumn in o. , est,neque obstat stigore conereuisse; non uim quia in i ..isi orecta reuerunt,s igore genita sunta eqiae enim oncrctio est corum ortus,alioqui quatio eilat interritus no est tam cu non minus sit auri quod liquatuemuit, tu . quod cocretii 5sistit,na rursus concresces ut est re vera de apparet idem. oriri is Solis excoquens,ac commutans,ex a lux, po ' VIVUM lationibus generat interim hanc ipsam substantiam aquae , qu: ita alterascit constringente frigore.
370쪽
Neque mirum simul a calore secundum substantiam commutari,& conii ringi a frigore. am non nisi in iunio calore soluitur metalliorum subitantia, ac pr inde minimo friuore constringitur, adeo ut constria fium iam consistat, tangi non possit prae calore: non ergo frigus quod potest constringere,cxcludit calorem qui valeat commutare. Recte igitur metallorum ortus tribuitur coelesti calori, etsi consilientiam a rigore recipiant. Neque vero quia celastis causae meminimus, referri volumus certa metalla in certa a stra, cum quibusdam Platonicis,ut aurum in Solem argentum in Lunam,serrum in Martem, Aurichalcum in Venerem,electrum,in Iouem,plumbum in Saturnum, aes in Mercurium Nam haec, Malia huiusmodi quae sola constant diuinatione, sunt quidem apud vulgus plausibilia, re vera tamen neniar aut seniles fabulae,quae in philosophiam per vaniloquos irrepserunt. Cum itaque metallorum generatio sit qualis dicita est atque circa lapides,atque adeo intra lapides concres cant,vix unquam reperitur alicuius eorum portio insignis per sese,ac pura: sed ex sodinis extrahuntur xl pides,&terrae quaedam genera eius rei peritis cognita,ex quibus ignis vi in fornacibus distillant metalla, iisq; extractis reliquum exustu superest, scilicet quod cadmia terreum,aut lapideum Cadmiae nomen datur duabus rebus,vocatur enim Cadmia, lapis ex quo in ornaci bus secernendo fit ars. Vocatur etiam fauilla quaedam, quae dum secernitur es,vi ignis eleuata, fornacis parietibus adhaeret.Id explicat omnium optime Plinius. libro sq. p. o. dihens,metalla νis multis modis inseruulmedicιnam, utpote cum ulcera omnia ibi occisiim sanen- tui .maxime tamen prodest Cadmiu.Fit me dubio haec, cris argenti fornacibra candidior,ac minus ponde; osa, sed