Francisci Vallesii, De iis quae scripta sunt physicè in libris sacris, siue de sacra philosophia. liber singularis. Cui, propter argumenti similitudine, adiuncti sunt duo alij. Nempe Leuini Lemnii de plantis sacris et Francisci Ruei de gemmis, ante q

401쪽

que in Oceano multo magis atque euidentius fit,quam mediterraneis,neque hoc exacte,sed cuiusdam horae partis facta detractione.Porro hi maris itu , per 3 -.- septenos dies insignes habent mutationes, septem e IL nim primis a Luna noua modici sunt,reliquis septem usque ad plenilunium increscunt manifeste de minui incipiunt,tertio septenio esserete etiam sisnem mutationem. In equinoctiis etia serunt esse niaximos aestus praecipue in autunali: in solstitiis vero minimos, praecipue in aestiuali.Aiunt etiam obseruatum esse μctauo quoque anno redire aestus maris ad paria incrementa , quod octo annis centum numerentur Lunae circuitiones:ego vero crediderim horum pleraq; non tam constare certo,quam leuiter credi.Ferunt etia erus Vbi in die septies reciprocet aestus ille,ut in Eubia: sunt etiam putei in Baetica quoru in Hispali unus, qui

augentur etiam quotidie ac minuuntur contra autem mare; iquide eo crescente decresciit,& cresciit decrescente in Gadibus alius,qui aestum qui de habet nosa me eisde teporibus semper, sed aliquado cotrariis, cubae omnia mirabilia sint,illud verbmulto magis fieri hec tam statavi firma lege,ut ultra solitum nunquam progrediatur mare, sed cert sciant litoreses

quotidie quousque mare sit exundaturum,neque tral uersum pedem errantes,ut euidenter c5stet eam leguposuiss. Deu aquis ne ultra procederent, sed illic fringerint tumentes fluctus suos,Non tamen proinde dicimus,id naturali causa destitutii in solo costare Dei praecepto imo vero ex prscepto Dei fluxista crusm-nium naturas: rapropter cuna in Dei praecepti referimus quippia nihil prohibet naturales erus causas in uesticare. t mare exundet influatq; in litus inde ue

402쪽

nu,sed quia augetur timeficturi quasi seniens: Qua propter,ut seruus aqua olla exit, non alia causa, quam quod calore rarefacta,vase non capiatur, ita mare tu mescens exundat in litora, contra detumescens subsi det,& velut absorptum redit in alueum. Hanc vero esse eius rei rationem inde constat, quod circa litora magis quam in altum deprelienduntur hi motus, sci licet in alto non decurrit aqua, sed sensim intumescit, ad littora currit quia non capitumseret vero contra si influeret mare more fluminu multo enim magis sentiretur motus unde ageretur, quam ubi finitus cessa ret.Ex his palam fit, maiori proprietate appellari tumorem fluctuum, Melationem maris, quam fluxum krefluxum re vera enim non fuit nisi ex accidenti, quia tumescens non capitur loco:aestus vero mihi videtur per analogiam vocari, quia perinde videtur mare pati,ac si aestu caloreque serueat Huius intumescentia causas longe diuersas philosophi reddiderunt Aririst.S Heraclitus reserente Plutarcho a Sole fieri cen sent, plerosque enim satus sua illum circuitione secum trahere, quibus ingruentibus, protrudentibus Mare mare Atlanticum,ipsum intumescere, M stum estice - thia' re, sopitis deinde flatibus mare sese colligere, do cΩ

sereciprocationem .Pythias Maistensis maris accessus Lunae incremento seri,decremcnto recessus.Plato cuiusdam specus maximi intra terram hiatu sustollia quas, silate siluere,subinde que eodem res uere Ti meus causatur flumina irrumpentia in Atlanticum. Seleucius satum dicit irruere in Anthlanticum, euna Vero motu terrae hanc enim etiam moueri putat iri unae agitari. Tam multas opiniones tantae rei dissi

cultas peperit:at mihi videtur, quae ex his sere omnibus colligitur se probabilisna,nam quia adeo certus

403쪽

constitutusque est ille motus, de numerum clitendam horarum,dierum, hebdomadarum , mensium ac for- Velia: intiorum observet, probabiliter effertur insuperiores,aeternas,tabilesque cadisi , i se omnia temere agitantur cum praecipue esponde re videantur aptissime illiusque motibus. Nam diurna per senas horas repetitio diurno Solis , aut Lunae motu respondet , quae verbper hebdomadas fit mutatio menstruo Lun muta io etiam per mitia aequinoctia ad Solem resertur quia vero muliti sontes de putei, aut limul cum mari , aut contrariis et poribus rei cunes decrescunt, constat Oxum pWm '' premam extremitatem aquarum cieri, sed intrinse C aximo illo barathro otio a intra terrae viscera est; unde copiose erumpens status aquas intiat, ac tu i dens iterum facit detumescere, Vecisurale est ei m

quibusdam puteis squidem abs -- pς p .

passionis su t ampliores esse ductus usque ad maximas illas terrae cauitates ipsis marique communes. tverb quidam tumescente mari detumescant, δέ dou mescente tumescant, in alii moueatur vi ysen in re, causa est in ipsorum pororum quibus cum mari communicant longitudine,figura, postu, amr dine aut anaustia, qui enim ciniuncti Mari secun

um seue zrect s , amplis sque Lexpeditos poro

sunt,impiciatur cum ipso , qui vero contra secundi locos angustos,l in contrarium tortuose ductos, his

ac in corporis nostri venis euenit,ut magnarum scission quae coniunctae sunt tractione repleantur, qu con a positae,initaniantur reuulsone qui mediocriter admal habent,non nunquam simul cum mari,nonnun-

404쪽

quam c0ntra patientur ut hoc aut ili sic fatus ille aratiar contagi moueri qui vero non habent tritius inodi sim on aes qui refluunt usque ad mare illos poro Vsque ad barathrum perpetuos, secundum Iib An ' - ῖς ixυ , sed multis in partib.inia

citos,o obturatos interstite dura uideli. Vt obsi- Ryς vi colvi es actus perina terra:aut per reciprocos satus expulsi, supra naturam suam acti subeunt, sed sine aestu perseuerant, utcunq:

ro ortasse, duo luminaria, qua generant flatum,

commouent,tametsi & in ipso flatu est mouendi e u si,quod aqua pondere sub dens primit illum, is pressus violenter extollit quas eo inipetu Lex: r us quae subsident, atques alternis vicibus

mi Vtruntque Figura vero is agnitudo cauerna mim, non ubique eadem sed valde dissidens, facit ut 'aria simul crescant, quaedam contra, ii versius, ut lacus cotis in Pontum hi dii Proponti

cillima quidem sunt,intra terram esse videtur causa,vivero hae inniuidationes acconi modentur illis hora rum, mensum,&annorum articulis opus esse videtur astris,atq; Vt rarumq; causarum copula veritas rei huius constare. Haecii sint exundationis maris causae,carum modus S certa facultas eiscit, ut passionis quoq; saratis eius,siue motus certa sit mensura.Nimirum Lune, Solisque eadem semper sui que simili, est faetitia, fC num Abyssi etiam illius ingetis,&humoris halituum-

405쪽

que inclusorum,ad totius maris mole est eris ratio&mesura,vnde sit, ut sit certus quidam modus tume- tue illius maris,ac proindeis fluxus crest us. Atqui qui modum cum causarum posuit, is quoque legem posuit mari, dixitque. Vsque huc νemes, non p.:cedes amplius. Neque vero quia quaedam loca mari sub me fa sunt sit perioribus temporibus,ac nunc, etiam alia periclitantur mergi,nisi obstaculis quibus m.

ii obsisteretur mari,ut in Oladis, Zelandra,quod

de certa aquarum lege dictum est,redarguitur: magna enim ex parie illic,non tam detinetur Nominus consitutos sibi fines excedat mare quam nil

cetur, obstaculis quibusdam ab incolis iactis atque cum aliis insularum partibus arceatur,non potet alias inuadere:atque ita iactum est,ut pagos quidem' villas occupauerit,alsis vero non minoribus partib celserit, hominum ad has mutationes industria iuuante,

praeterquana quod legem quam posuitDeus aquarum Letibus, noluit ipsemet Deus adeo esse imp r ut bilem,ut quam Soli Lunae reliquis astris Illa enim ita iter peragunt imperatum, ut ne latum qui 'mem essent ue aut illuc declinatura, ne si infinitum

quidem tempus duraturus esset mundus mare vero ronita,sed tam lentas tacturum murationes,Vt conserentibus nobis utcunq; ab antiquissimis cosmograpbis scripto mandata reperimus, eum iis quae conspiscimus, millae prorsus fieri videantur,eadem enim me- sura,eadem gura,continentis,uinsularum Omnium. s vero in mille myriadas annorum esset mundus hic duraturus,non dubium qui permutad foret omma, commutandάque loca termes aquae hincitae cogestis arenis adco tamen lente,ut nullis hominum seculis agnosci possit ulla signis mutatio, sed

406쪽

quantumius uterentur scriptis, essent omnes putaturi,

nihil esse unquan permutatum Neque quide

codicione lex a Deo data est.Nimirum est latur conditio rerum corruptibilium omnium, ut semper secundum se totas, aut secundum partes recipiant Ierationes. Retenta igitur hac naturali erui condicione imperauit Detis mari, non procedes amplius, non scilicet ala procedes, ut animantibus terror Liues fluctus tuos,talia perseueranter, ut nullam secula ulla sent1antitasgirem permutationAQuapropter quod

o re a prorsus est,atque impostura Chaldaeoriim,qui antiquitatis opinion: muli eiusnodi ei,

dacia narrabant Graecis, licentes se ut reser etiam Cicero plus quam quadraginta mille annoru historia in Sed quanta his impostoribus idolatriae,&presti ia-nim omnium parentibus,sdes habe da sit, inustis m

cissit inibus mutari mare,& terras, quasdsmque in si las disparere a ias emergere, non en historia acci piendiim, sed philosophi , meni in ille putaret nisi dum ab aeterno extitisse, neque nem habituriim, inerit colligebat no semel sedans nitie, mutud P a

teqtiam sistatur coeli motus si essiciendum , historia constare non potest sed stat fritia lex quam De i. 'sitit aquis Atque conditione naturali serii, nudus illis est ιnkgisuretibus, simul cul ac mun

407쪽

diserma solvat. Quod igitur ad n aris fluctus attinet, ita habet illud superet inter praetemur. QMndo erumpebat qua si de vulvaprocedetis, cum poner nubem' obuoluerem. Vidctur enim hoc aliud ii quam quod in Genesi dicitur Mose, ubi maris generationem Ita tradidit.Drait vero Deus congregentur aqua qua sub sis sunt in locum unum, appareat arida.Quae verba i- emiteant haud dubie, in muto delitviis e totam terram sub aqua, hanc deinde praece pyra Dei seces itaruio cum unum, Ddelectam ess e cana terrae partem quam incolimus praesentis veris loci verba videntur innue re, faciam cilc aquam sub terra, atquis sum inde velut ex vulva magii impetu rumperct cohibitam si e praecepto Dei, coiiclusi ostiis, quominus totam: erram occuparet: haec vero longe diuexi ratio naui

di essiciendi est e videtur . Quae non alio quam hoc modo censeo componi posse. Initio fecit Deus cir-dem quandam congeriem clementorum, quam dixerure Chaos. Erat vero quoddam lutum ex tota terra quique

commistis,qiiod circunstabat moles magna nebulosi Monam luce carentis aeris, densissimis Aegypti tenebris simillimi,mox ut separari haec caeperunt subsides

secis more terra exprellit aquam , quae ita e terra rumpebat esui ex vulva procedens.Recte enim terra mundi vulvae consertur, siquidem in ca concepta, ex ea nascuntur omnia,aqua vero rationem habet seminis communis,pcr eam enim saecundatur terra,neque

sine ea procedere ex sese quippiam potest. Accommodati ima ergo comparatione, exitus aquarum e terraeruptio ex vulva vocatur, se nis scilicet communis ex omniimi matrice. Et tunc quidem aqua nebuloso

408쪽

& caliginoso aere erat recens a terra nata telut pannis infantiae obuoluta, tenebris scilicet, quae erant super faciem abyssi qua separata, it par erat superstantes rinauit Deus terram qualis nunc est, confirmans eius fundamenta, praeparansque in ea foueas immensas cauitates,itissit aquas in illas secedere,&4ecit ex terra aqua unicum orbem.

A P.38 Iob. Per quam a lamspargitur lux,diuiditur aestvi super terram e Arist. libro secundo,de anima capit. 7.reprae hendit Empedoclem, quod dixit, lunae seu fulgorem esse quiddam, quod seratur, & extendatur inter terram coelum itaque per aerem verum eam lationem Meffusionem nos latere, fortasse quod tenuissima res sit,in celerrime seratur, hoc inquam repraehendit Aristot quia surri4 exten trahi d. corporea substantia solum est, lume vero nihil est mi is aliud,iuxta illius sententiam , quam quaedam patibilis qualitas, per praesentiam rei lucidae genita, per quam quod erat potentia diaphanum, fit actu diaphanum. Quaeritur vero a domino hoc loco , per quam viam spargitur lux quasi scilicet spargatur, spargi vero genus quoddam lationis significat, quapropter, corporea substantia esse videtur,talis vero si estet, haud qua quam posset replere totum aerem sine corpor penetration nisi sorte aer,ut hoc argumeto vitum est multis philosophis,poris vacuis abundat si vero vacuum nihil est,haud poterit per totum aerem subtantia alia ferri,quantumuis sit tenuis. Accedit quod si ex S

409쪽

le contineter aeuem illa lubitantia, iam pridem se absumptus totus,aut saltem citet aliquando totus illuminatione absumendus,constat vero Issummati neni lucidis corporibus nihil detrahere, quapropter corpus non est,quare neq; spargi videtur posse.Mirabile veris etiani , si corpus non est quo pacto radiis siet,uui recta ferantur,reflectanturque incidant ad angulos rectos riciatos in obtusos, mille modis congrediantur. Nam si corporea substantia non eli, si sane accidens,aut substatia incori rea, at vero neu trulor videtur illa pati posscina flecti, ad hos aut illbs angulos incidere,& rectu esse aut curuli figurae quaedam sunt:figura vero non est nisi in corpor qua te in incorporea substanti ut in mente,nullatenus,in accidenti orporali,non nisi est accidens,hoc est per ipsum corpus cui est, velut candorem nemo dicet triangillarem,aut quadratu, nisi quia papyrus hac aut ira,est,ita neque nieritiem,nisi'tua litera.E Alri cisam ratio,ac sortes etiam maior sit de aliismnibus u litatibus, quis enim audeat dicere, dulc rem.aut calore,rectu aut curuu,triagulate aut quadratum3non istitur posset tum nisi substantia quaeda corporea siet,reflecti nisi cu aere illi immatora vero reflectitur ii, umbra,nullatenus reflexo aere, non enim ut Ecbo sit repercusso termiti umbra, sed ipso quam maxime quiescent reflectitur.emo lumen non ut accidens, sed per se ut corporalis substantia quaeda quae per aerem spargitur. Sed quae eius viaycorpori enim non potest est e per corpus via,si vero quantum est luminc plenum in aer erat Vacuum,totus cum illumInatus sit,iaullus relinquebatur aeri locus, praeter qua quod vacuu non esse nulli ia video esse dubiu.Mirabilis profecto est lucis natura, adeo ut a quibusda Phi-

410쪽

4Ii, Francisci I AD ,

is sopbis corporalis Dei ear appellata sit, cuius ani-rya citet veritas, mus ipse Opt.Max.primo statim generaticuus die,ipsam secit,singul iter commendauit videns lucena qu04 esici bona. Videtur esse res sui generis,nequς Qi P in alibus rebus,neque penitus spiri inibus R. merasula, quae dinacilis sane cogisitu est,iὶς qui scio ulli satis perspecta, qui non eius origi- hem in q;erno exemplari contemplatius sit.Nos interimim nos o captu eius Qtiditi'sic pereenden-m. 'tes, quod Deus dederit disserennis.In primis subitantia iactor cile non posse, quandoquidem neque corporea neque incorporea, corporea quid eril,quia non posset aurςmpcnetrare,quem tamen totum lium inatu in esse vidcii usuracorporea quia videri non posset, Tamen vero videri constat,qui sensus organurn ita atficit ut corrumpat etia aliquando,velut excellens sensibile.Qu' paci o autem esset excelleris selisbile,quod omnino sensibile non essetZest igitur sensibile,si qui quomodo in Italum aurem intendentes vis 3,digno ueremia dipi cis aut noctem. Neque vero tur

horun alterutruna priuatiue cognosci, set utrumque per verami stionem visus,a lunaine quidem disgre gati enebris congregati des,*tsi dicamus teneor priuatione cognosci Vtrumque tamen non potest, cuiqnina contraria sint,non posvirat ambo priuationes eri uincia i itur per se vidctur,quare non si substan tia incolpo Mut Deus,aut incias. Sed nequc acci dens incorporei est,ut notitia intel lectiva, aut quippiam tale quia ne sic quidem sciatiri posset, visori u - nim organum corporeum cum sit,ab spiritali passo - . at ne assici non posset,superest igitur visit accidens corporale hoc cit affectio aut pamo corporis cuiuspiarn. Eius igitur quod illuminatur,hoc est diaphani dicitur