장음표시 사용
451쪽
frui & dolere. Si autem hoc, Malterari corrumpi: haec vero aliena admodum sunt ab co quod sternum, igitur & sentire alienum ab eo est.Porro dices,non solum nostro argumento fieri,ut vim habeat percipiendi sonos xcolores,sedis aure S oculos, nares, ac denique alia omnia que secit,siquidem necesse est pre
Uiderit quae tecit, non autem extrane.1ta cli prorecto,
habet in sese omnia, no tame ut extat extra illum, sed habet. praestantior quodam modo,atque ut in aeterno exemplari,quod antea etiam vel ex sententia Platonis indita cauimus, Itaque audit,& videt,non tamen ut nos, sed praestantius multo, ac citra omnem passionem unica simplicissimaque noticia agnosces omnes,sue sonos, siue colores ac denique omnia quaecuque sunt, erut& futura sunt.Non igitur fieri potest,ut qui fecit aurem non audiat inui secit oculum non consideret, neque enim quia persectius videt,& audit, negandum est videre, xaudire'ii in potius asserendum videreri audire omnia,atque s se sapientissimum, prouidentissimum,atque ut nihil sine eius potentia ita neque sine eius sapientia& bonitate geri.Neque vero atheo ruargumentis respondere dissicile est. Pro primo dici R D d
mus eos recte assererris Deus est,cum se omnipo g tente a vero falso assumere, non esse qui faciat quipia.
piam lupra naturae vires.Conlarmauit enim Deus O
ptimus Max.quam de se voluit haberi fidem, innumeris neque in cui delibus miraculis, squidem suscitauit na ortuum quatriduanum, quod est multo malisis, i pse etiam triduanus surrexit a mortuis. Dices, hoc ipsum negabit Atheus. Dicet igitur multos, eosq; alio qui optimos viros, neq; pecuniarum, neq; glorifcupidos,aded nihil sbi inde aucupates,ut omnes, nullo se re excepto, incoctrinationes leti mortein tormetali
452쪽
benter subiei int,eosque per uniuersum orbem dispersos,Vno Ore,pro amrco, multo ante contumelios En cato, mentitos esse, hisque ipsis iam occisis,innumeros
postea sapienti illinos, grauillimos, sanctillimos viros, rebus omnibus post habitis, usque ad sanguinis
effusionem leuiter credidisse. Quiae potest esse aut X- cogitari,maior perfidiaZpetet Atheus, ut illi indicem haec ita esse effecta,ut narratur.Non possum aliter,qua testimonio sacrarum literarum,& consensu mundi totius,atque multorum seculorum quod est maximum consonantia omnium testimoniorum veteris noui testamenti,4 consensu historiae prophanae cum
sacra. Quae argumenta diligentissime persecutus est Diuus Augustinus in libris de ciuitate Dei,& post illum Diuus Thomas contra gentes Sed quo pacto indicat mihi Atheus, nihil horum effectum esses quia inquit fieri non potest.Sed cur non potest fieri quias inquit nihil tale effectum est unquam. Quid si effectum estὸ non est inquit itaque probat idem peri-dem,atque Ut dicunt,utitur circulo, petitque credi si bi soli sine ullis testimoniis, potius .ram nobis cum
Demom tam multis.L nge stultius est putare, non esse Deum ηψριφνε omnipotentem, quia non potest sibi mortem concistere.Nam cum mori pati sit, non agere, non posse mori, roboris sit non debilitatis. Iam vero non habere ius in praeterita,hoc est, non posse facere, ut quae facta sunt, facta non sint,& neque in praesentibus posse facere,ut non si, quod si, cum est, si uia haec omnia conti nent contradictionem. ad vero quod contradictio nem continet, nihil est, quia negatio tollit assirmatio nem, Lassirmatio negationem igitur qui potest om nia quae contradictionem non continent, nihil est
quod non possit, qui in his naeniis haerent, non mia
453쪽
hi videntur ut sapientes dubitare, sed ut quiuis ex in docia plebe. Veniatnus ad reliqhia. miserum dicunt
futurum Deum, si quis sit qui reruni o innium humanarum gerat curam.Vtinam in miseriis ponerent homines rerum gerendarum solicitudinem, ne essent deo ambitiosi.Vt vero homo qui multarum rerum curam habeat, sit miser, Deus tamen minime miser sit.
Miseria enim non est in prouidentia, sed in defatigatione,Deus vero defatigari non potest, siquidem nullo
labore rerum notitiana conquirit, nullius obliuiscitur, sed omnia, praesentia, praeterita,& futura, uno intuitu videt, ipse existens simplicissimus, Mnullius alteratio nis capax. Quantum autem faciat ad in dolentiam simplicitas,philosophi optime intellexerunt, nam vel
psit in hominem dicit Hippocrates libello de natura
humana, si unum esset, hoc est, no constans elemen
to non doliturum, nedum Deus, qui non physice statum, sed & metaphysica compositionis est expers. Qiaid ergo stultius , quam timere ne prouidentia fat . illeora miser, qui nullatenus posa defatigari λ Quid addunt v ς' D praetcrea Non videri Deum prouidentiam haberereriam humanarum, quandoquidem cum deterrimo quoque videtur sortuna optime agere,& cum pristantissimo quoque pes a me Argumentum hoc tractauit disertisanae Dauid Psal. 72.his verbis .Et dixerunt, quomodo scio Deus, si efficientia in excelso/Ecce ipsi peccatores O ab ndantes in seculo obtinuerunt diuitias Erme causa iurilificaui cor , hum. Respondet vero mox ipsemet huic dubiitationi dicens, Existimabam ut cocnoscerem hoc:labor en ante me donec intrem in sanctuariun Dei, intelligam iri novi nimis eorum. Quas dice . . ret, non possis intelligere quantumuis labores, quae si trio. his
causa qua impii in hoc seculo prospere agant, nisi in tur.
454쪽
tres in consderationem diuinorin mysteriorum, intelligas . ii fient in nouissimis eorum. Sed qui sunt haec λ quia ecce inquio qui elongant se a Deo peribunt, O perdet Deus omnes quifornisantur absse. Post nouissima scilicet, Min futuro seculo. Itaque hoc argu
mento non fit,vtDeus non prouideat rebus humanis,
sed ,quandoquidem aliis argumentis constat prouidere, ac nihilominus in hoc seculo Φpe agitur melius cudeterioribus,sit,ut teneamur sperare aliud seculum,in quo reddatur unicuique secundum opera sua. Itaque hoc argumentum non tollit de prouidentia Dei fi dem,sed excitat spem futurorum bonorum, quia ut in hanc ipsam sententiam inquit diuus Paulus I ad Corinthios cap.13.Si in hac vita tantum a Christo sperantes sumimmiserabiliores sumus omnibitis hominibu s. Non est autem consentaneum,ut qui meliores, sint misera biliores, cum Deus sit optimus , videatque Maudiat omnia: Speramus igitur non in hac vita tantum, sed in futura potius,in quam boni resurgent induti immor talitate, mali autem in aeternam perditionem. Itaque quia videmus seculi huius bona magna ex parte esse collata in deteriores,non negamus Dei prouid etiam, sed intelligimus fines bonorum4 malorum non esse in hoc seculo, quia alicubi esse oportet, excitamur in spem post mortem futurorum, interim suspicientes Dei bonitatem infinitam, qui in malos etiam est bonus, haec qualiacunque bona illis tribuens , bonis vero vere bona, nunquam interitura reseruans, quorum,hic inopia exercens, reddit digniores. Hoc eo dem modo concludit Plato decimum librum de Rep. siue de iusto, hoc eodem argumento confirmans, Deos habere prouidentiam,& animas nostras aliud se
455쪽
A LN O nonagesimos ecudo, ita scriptum est. Etenim irmauit orbem terra qui non commouebitur. Aris .ca decimotertio, libri secundi, de celo inquit Mentis est ratione caretis non admirari, cur nam parua terraegleba, s elata dimittatur,fertur,quiescereque nou valet, quo es maior eo
celeriuri fertur, νniuersa autem terra,si quis imam sublimem eleuatamq; dimittat,ferri non poteyl.Nuc vero tantum pondus quiescit. hoc est,miretur quispia quo pacto fiat,ut tantum terrae pondus quiescat in mundi medio,nulli ci innitens,nullis firmiorib cementis fundata, sed in aqua Maere undiq; pendens, cum praecipue videamus, minimi etiam ponderis rustulum sit dimittatur in aere,nulla alia re sustentatum, decidere,neque manere posse.Haec dubitatio plurimum torsit veteres: philosophos,coniecitque in solutiones Ege diuersas, quarum tanten pleraeq; ut bellissime dicit ibidem Aristoteles,absurdiores sunt ipsa dubitatione.Nam Em salsis phipedocles inlinitam csse terrae prosunditaten ideόque osophoris quiescere, quasi radicibus infinitis firmatam Thales p n o innatare in aqua vi lignum quodam, Anaximenes, A 'naxagoras,& Democritiis ampla es c. Mob latitudine quiescere, quod subiectum aerem secare non possat, constat vero hec omnia absurda esse. Nam terra rotundam est e,certa cuius da magnitudinis, quid istantem a coelo secundu totam superficiem,experimento constat,quare infinita non est, neque latitudinem planam
habet, neque hoc hemispherium illi magis innititur,
456쪽
quam illud huic,sed in centrum nituntur omnia.Pomro si terra ampla est,& figura habet tympani,ac pro inde non potest secundum latiorem superficiem secare aerem cur tamen secundum superficiem angusti rem non findit MelabiturΘcur enim potius nitatur in hanc caeli partem, quam in illam Iam vero si terra a quae innatat, ipsa aqua quo sustentatur quod si aqua pendere potest in aere,postatvi terra, quae enim maior dubitatioῖneque igitur super aqua, neque super radicibus,vel cementis finitis firmauit Deus orbem terrae, sed ut inquit Iob. cap.26.super nihilum appen dit. Certe ex hoc ut ex aliis multis, quae in natura re rum eueniunt mirabilia, nos prouocant sacra eloquia in Dei Opt.Max.admirationem.Nam Isaias capite quadragesimo, ita inquit, Quis appendit tribus digitis molem terrae' de rursum paulo intra 'l nquid non intellexiuiffundamenta terrae' ursum capite quadragesimosecundo,inquit, Haec dicit Dominus Deu creans coe- Torva Maoy, extendens eos,firmans terram. Itaque gloriatur
mobilu Dominus Deus, qu bd sine ullis fundamentis, sed super Rihilo firmauerit orbem terrae, qui non commouebitur.Nimirum Dei imperium firmius omnisendamento est Sed quoniam Deus omnia disponit suavi ter, neque ulli rei aeternam inscrt violentia necesse est, ita si terra super nihilo firmata Dei iussit,ut ipsa non repugnet. sed ita ei obsequatur,ut vere secundum sua naturam locata sit. Inuestiganda igitur nihilominus causa est naturalis, qua terra ita locata quiescit, neque unqua comouebitur Plato in Phedone ita inquit,Pι'
synion mihi quidem es primo si est terra necessitate eiusmodi, ut nunquam decidat sed ad eam sustinendamsatis id esse, qu)d coelum undique ibi ipsi si illimum est omnino, terra undique aequilibris. ras enim aequilibris in similis alicuius medio posita,neque magis neque
457쪽
minus potes tu partem aliquam inclinari, csique similis
tersu Dabeat, aia inclinatioue erit allelia. Hqc Plato. Cu ius opinio plurimis arridet, videtur lue optimam facillimam causam reddere, cur non ruat terra, nimi
rum quia non ei cur huc quam illuc potius rueret, rotunda cum sit, Min medio posita. Ad hanc etiam opinionem alludit Ouidius dicens 'onderibin librata suis etsi ea citet verescausa,heret, ut ii extra cetrum mundi posita dimitteretur,rucret in eam caeli partem quam haberet propius, ideo enim non ruere dicebatur, quod in medio sita in nullam potius partem inclinet.Dcindo fieret, ut si terrae figura deficeret ab spherica, in alteram partem, ut in Sept eutrionem verbi gratia extaret, in eam coeli partem rueret, velut deficiente aequilibrio, Miniam partem potius inclinante pondere. At vero absurdum csi, truque horum, nam quoquo ruere ,pondere rueret pondus vero no fert in coelim qua enim ratione podusserat quis leuitasὸ sed in contrarium Levitas auten fert versus coelum, ergo pondus ad partem a ccelo remotissimam tuta ad centruin mundi.Ergo terra sue extra centrum poneretur tota,sive mutata figura in alteram partem extaret,rueret ejusque,vescentrum ponderis sui in mu-di centro collocaret. Dico autem centrum ponderis, quia si mutata figura extaret, non esset idem centrum
ponderis magnitudinis, sisteret vero in mundi medio ponderis mediii, quia pondus causa descensus est. Si vero non mutatis gura, sed a medio mundi aliquatenus pulsa emineret in alteram partem, rueret sane tunc quoque,& medium si a magnitudinis,& mundi totius idem esse faceret, quia nulla alia ratione potin aliis omnibus elementis substare Amat vero id eius natura , quia est omnium crassissima: est vero is
458쪽
naturalis omnitum corporum ordo. cuius comparandi gratia mouentur per se ipsa, hoc est,neque pulsa, neque tracta, nequc portata, neque volutata, sed sponte naturae, ut cratia sint sub tenuibus: est autem in uniuerso insimus locus, qui intimus, puta centrum, supremus qui extimus,puta coelum. Quia uniuersi Centrum partes no possunt ad aliud quodpiam extra ipsum re-
loc- et corporibus singulis, velut in ovo vitellus est pars intima, non tam eadem rima, quia eli quae
dam albuminis pars inferior, quae scilicet,longius abest:a coelo in ipsb autem orbe non ita, quia non est extra illud aliud ad quod eius partes reserantur, sed est infra, quod continetur, supra vero quod cotinet, continetur ver ab omnibus quod in centro situm est,
coelum autem omnia continet. Haec igitur causa est, qua terra extra centrui Ἀ-cta, aut altera ex parte eminens, rueret in centrum,
xcadem, quia non ruit a centro. Nam quo pacto possit a centro, ad centrum naturaliter ferri, contrariae cum sint tales lationei neque certe re ita per specta, ulla superest dubitatio. Nam particula terrae in aere dimissa, non fertur unquam in eam coeli par tem cui est propior, sed versus centrum, neque si iuxta ipsum coelum dimitteretur, maneret, quamuis coelum firmum,&velut ex aere fuso esse indicatum anteaiest. Non ergo quaerit ruens, rem firmam cui ad hereat, sed ordinem quem naturaliter expetit , ne sit, scilicci super re tenuiori, sed tenuioribus omni bus substet. Terrairgo tota, cum ita locata sit, non posssit unquam ruere igitur firmauit Deus orbem terrae, non aliter, quam recte,ac secundum eius
naturam collocans, hoc est, in mundi medio, qui idem cst locus insimus. Verum quia, ut diximus, si
459쪽
alteram in partem extaret, velut si niuic ad Aquilonen aut Aulirum tuberculum magnum terrae aliquod Innasceretur, rueret, non quidem in coelum ebversus vestimere videbatur Socrates in Phaedone R lin sese ipsam , usque dum centrum sui pondet ene aret mundi medium, necesse est ut hunc quoque a sum Deus prouideret, esticiens ne aliquam in partem terra extet portus, sed omni ex parte si aequilibris: hoc autem aequilibrium , siquidem terra stet perre die spherica . secundum omnes partes aeque crassa, nulla alia ratione indigeret, nam esset ita idem centrum magnitudinis S ponderis verum ob aquarum distributionem, Malias necessitates, oportuit ut torta
partes cssent aliae alij altiores, ac nihilominus, ut firmiter quiesceret , oportuit ut nullae partes potiusq iam sibi oppositae extarunt,aut ut illa emineiatia oppositarum partium crassiti pensaretur ad aequali
Necesse est igitur ut Deus montes, collea , ac uritum denique omnia terra tubercula, ad aequalitatem ρο Ollii ponderis terrae partibus distribuerit , aequalia arit', quaἰr qualibus opponens, ne alia ex parte graitior facta terra, rueret in se ipsim aliud centrum qilaerens, qui, lectet siti ponderis, etsi non esset suae magnitudinis, lut de iis' tuae vehuntur in aqua monstrat Archyna des Iustam hanc partium orbis terra dispensatio
nem , optime cecinit Isaias dicens , Quis appendit in tribus digitis molem terrae plast libravit in pondere montes est colles instatera ob hanc igitur qualem distributionem partium, quia in medici
collocatus cst crrae orbis, non commouebitur.
Neque cro illa a qualitas partium , cst extra id
460쪽
id quod amat rerum natura,immo est quoddam naturae bonum, non in niuerso solum, sed in uno quo que spectabile.Galenus enim multis commendat, in opere quod de usu partium scripsit, hanc partium qualitatem in corpore laumano, licet vero eandem contemplari in muscari culice,& ubore, Marbusto. xherbula, re quacunque integra, usque adeo fecit Deus omnia in pondere,d mensura. Itaque ne terra per aerem in quo Videtur pendere, rueret, prouidit Deus,illam sub aliis omnibus mundi partibus collo cans:ne rueret in se ipsam,aut commoueretur,prouidit, librans in pondere montes;& colles in statera. Duplici ergo ratione firmauit orbem terrae vi non
A P.23.Prouerbiorum. Acetum in nitro, qui canta carmina cordipessumo Cona parat Salomon carmina salutaria, de
cantata homini qui sit corde pestimo, aceto in quo distolutum sit nitrum. Quae quam sit apposita comparatio, quiuis facile intelliget, perspeci is iis quae de talibus carminibus a philosophis , 3 de nitro in aceto a veteribus medicis scripta sunt.Plato in Charmide in persona Socratis
multis verbis docet,morbos animi curari incantationibus, atque animi morbis sublatis , plerunque salutem in corpus redundare,tollique capitis dolorem,&multa alia mala, incantationes vero praeclaris sermonibus contineri , quibus animae temperantia tribuatur. Itaque sunt hae incantationes, seu decantata carmina exhortationes, increpationes, ac denique din