Francisci Vallesii, De iis quae scripta sunt physicè in libris sacris, siue de sacra philosophia. liber singularis. Cui, propter argumenti similitudine, adiuncti sunt duo alij. Nempe Leuini Lemnii de plantis sacris et Francisci Ruei de gemmis, ante q

발행: 1588년

분량: 984페이지

출처: archive.org

분류: 화학

471쪽

beat obliquitate M aiorem, qua in sit summus Solis re cessus a linea aequinoctiali,constat quia duo tropicii que distant ab illa linea S circuli Arcticus Antareticus a polis , habebit ergo regio quaecunque tanto plus obliquitatis quam id spatium sit, quantum distat ab ipso tropico, quod oninitio sit aliquid, si citra illum sita est.

CAPUT SEXAGESIMUM

N eodem primo cap .Ecclesiasthita habetur. Omnia flumina intrant in mare, mare non redundat:ad locum unde ex' eunt flumna reuertuntur , t iterum fluant. Antiquam haesitationem Vocat Aristot in secundo a a ..., cap.secundi Meteororiim, cur mare non redundet,ne noerVeaι. que vero sentiatur augeri, tametsi milititudo ingens

tantae magnitudinis fluuiorum in ipsum continenter influat Nimirum inde licet intelligere, eam quaestio nem ab antiquissimis etiam philosophis agitatam es D flumi se, cuius decisionem constat pendere ab ea opinione, nibus. quam quis habeat de fluminum generatione in hanc a generatione sontium. Si quidem videmus neque dubuim flumina sontibus incipere accessione sontium riuulorum augeri. Qui igitur censebit fontes ex ingenti illo barathro, aquq ut ita dixerim immensitate, quq intra terra est regurgitare, partim per patentes quosdam poros, ve lut per quosdam cuniculos, partim per solidam ipsam terr*m excolatos, licet, quod in praescripta oratione testimus marcio re ludar quia quantu alia parte ac- cipit, tantunde alia dimittit Cuius sentetiae Plato est in

472쪽

Phaedones, ubi disserens de magno illo barathro n-quit an hoc lique receptaculum omnia confluunt pumina atque inde rursus e fluunt. Arist.vero qui de gene

ratione fontium aliter statuit, putat illos non ex uno communi principio fluere,sed noua aliqua generatione fieri, suo in loco unumquemqhmerito videtur refutare eam quaestionis antiquae decisionem,& excogita- realiam.Nimirum ipse censet in terrae cauitatibus giis. ir sequam, Cri , V porum qui illic sunt copiosi, cogestione,ibique multatum guttularum coutinenti cocursu,riuulos gigni,qui per catus aliquos erumpentes, sontes dicantur, quorum rursus coitione fiant sumina quae per terram decurrant usque ad mare: hoc vero ob suam vastitatem , non videri accessione fluminum aufert,esse enim perinde ac si per amplissi mam mensam efflandas aquae cyatum. Disserendum igitur in primis videtur de sontium generatione , tro dictorum modo sant, Maia eodem modo omnes, deinde ad antiqua dubitationis, soli itionem, Veniendum, Aristoteli videtur seri non posse.ut sontanissu uialesque a lus estiuant ex mari, cum in illud influant, quia curaqua moueri nullo modo pollit,nisi ab editiori in humiliore locv,fieri non potcst,ut in ude locu influat a quo estJuxerit, quia erit ide locus se ipse eminentior,& humilior. Quae causa est, ut no possint arte fieri ulli sontes perpetui,praecipue no accedet vacui

necessitate, quae certe in terrae cauitatibus no accede

Dissere rei, quia possent facile repleri acre.His possis adderet μεθ' ta insigne aquarta solanarii a marina differeti s enim

tur,& sui,& maris futurae similes, nunc autem Ma sci psis dissidet multu,& a mari quaplurimum, cum paucae salsae sint. . Cum igitur hic modus generationis

fonti una

473쪽

sontium his argumentis videatur tolli,superest alter,

ex vaporibus scilicet, A aere dentis intra terrae caue nas generari denuo aquam, quae per quosd3m hiatus exiens fons dicatur, atque deinde aliorum accestione increscens,etiam fluvius. Quam sententiam confirmat

Arist. dicens hac causa ad radices montium oriri semper fontes, neque in media planicie humilium valitu, neque in summis montium cacuminibus, quod ex sublimium partium cauitatibus ad humiles guttatim destillet aqua,atq; stillaru concutsi colligatur. Csterum si quis recte consideret,videat argumenta qua coutra aliam sententiam dicuntur esse solubilia, quae in huius confirmationem communia.Na primo illo quod wmaximum esse videturὰ non fit, ut non possit aqua influere in eundem locum a quo estiuat, sedit no se cundum eadem partem. Q ijd autem prohibet mare, adeo vastum cum sit, Mimmens, profunditatis secudum aliam partem recipere influentes aquas, secundualuim demittere cffluentes3nimirum in arte factis sontibus machinari conantur, ut idem aquae congius circulo quodam influat,&essiuat. At vero in mari non ita euenit, neque eadem aqua quam in mare deponit Tagus, redibit inquam in eiusdem fluminis exortum, sed in mare deponit, Me barathro illo immese,quod intra terram est, exhaurit.Sed dices, quo pacta exhaurit certe ut in hominis corpore, maῆna siguinis copia in hepate est,& cord c,decurrit vero inde per totum corpus per quosdam angustos canales, quos Vocamus venas,ita intra terram maxime'usdam cauitates sunt aqua plenae,indeque per quosda cuniculos, seu mauis,

per quasdam venas decurrit per totam terram, usque ad eius extremitatem, atque ubi euenit venarii aliqua rupta esse,aut hiare, sons sit,maior aut minor, ut ipsa

474쪽

est vena,aut latatus.Neque enim putandum est, Mosem cum in deserto lapidem virga seriens, potauit siti iam pereuntem populum , fecisse ut quae antea

non erat aqua, gigneretur denuo, sed ut quae subcrat rupto meatu erumperet velut chyrurgus venam

scindens, sanguinem fluere facit. Atqui hoc ita se haberes, aperte indicant verba illa capite septimo Abss cenes eos, opti sunt omnes fontes abrat hoc est, omnes fontes, qui ex ingenti quae abrili hoc est

quod poetae barathrum vocant, seu tartarum iro-ccdunt, ruptis venis cruperunt, cita flusa aqua abyssi inundantesicrram, ut si quis ruptis ubique venis exhauriat .nguinem hepatis, ac totam corpo ris cutem commaculet. Sed dices perstans adhuc in primo argumento, quandoquide ex terrain mari unicus costat globus,fieri no posse, ut aqua per illos meatus, siue canales, supra globi illius extremitate,seu supcrficie efferatur,ferretur enim sursum sublimior fies toto mari a quo nasciturmullatenus igitur efferrii . est in montes,& mari & reliqua terrae planicie sublimiores, at vero plerique fontes descendunt ex supre mis motibus, dccurruntque in terrae planiciem,ac per eam in extimam superficiem maris,ia igitur ex mari veniunt, sed in ipsis notatibus generationem habent, non aliter ac pluuiales aquae in nubium regione. Non esset arbitror)quod respondere possemus, si mare, tota aquq moles in filo loco cosisteret firmiter,ut ter ra,neque agitaretur hac Millac ab ulla alia causa,quae accederet.Nuc autem non ita fit, quinimmo videmus amare assiduc agitari, nunc quidem stato quodam ordine tumescens,& detumescens,nunc temere per tepestates insanas usq; ad nubes elatum,& rursum sub sidens, quos motus,vix dubitare quispiam postit, ad

475쪽

conclusos intra terram. aquam flatus referri. Nam aduentate tempestate,antequam per apertum aerem Ventus reflet, sentitur intrinsecus aqua agitari, & cum ipso maris aestu quotidie aduentat aura quaedam, ex ιὸιur. aqua impetu interni flatus agitata, erupens. Quale igitur hoc esse videmus, circa hac extimam superficiem, tale quiddam necesse esse intra terra in contrarias partes fieri:agitari igitur interius aquam a flatu,&a bara thro per terrae cuniculos in partes mari etiam subli

miores efferri,partim quidem ab impellente flatu pulsam, partim etiam ab erumpente, quaerenteque exitu tractam,ut est scilicet via. Cum igitur hoc ita habeat, putandum est,esse in supremis terrae partibus cauita tes quasdam, quae cum aqua agitata eo usque pertiti git,replentur superne,& cum reliqua aqua retrocedit Quae eas repleuerat, manet velut in viribus quibusdasensibilibus, a quibus per terrae rimulas defluens, in mare iterum recurrit. Neque ver,non erunt hoc modo fontes perennes, nam innundationes illae sub

terraneae tam repetunt crebro, qua nunquam ma

nente, sed semper agitata,vt antequam ventres illi ex '

hauriantur, anticipent repleri.Sunt vero satus , cqua sibi mutuo causa agitationis, nam aqua deorsum

cadens illum praemit densatque, ille plus satis com praesus, quaerens laxamentum,illam trudit, hi sque mutuo fientibus sunt intra terram magne turbatio nes,ut in animalium ventre, ut in dicta perstemus comparatione euenit,humores &latus stisque deq; versari, quia Dcrassiis mas Deces a flatu solentisque ad supernum ventriculu,ab imo cire efferri.Hac igitur terrae marisque dispositione. sapieti Dei librabat soles aquaru,hoc est, ita aquas disponebat alias partes

476쪽

putei.Haec igitur Platonis sententia quae adeo conso P suis. nat sacris oraculis, nihil videtur admittere incommodi.An vero Aristotelea adeo probabilis sit, expendendum,no enim videtur.Nam si fontanae aquae perinde generarentur in terra cauernis , ut pluuiales in nubium regione,eueniret certe in illis, quod Mia his scilicet, neque essent perennes, neque eisdem in locis semper fierciat, sed,ut pluuiae in certis fierent temporibus docis.Praeterea nubes fiunt ex aere vaporibus loci frigiditate crassescentibus, cauernae vero terrae non semper frigidae sunt, sed in aestate solum, quare in hyeme cum sunt calidistimar, ut S animalium

ventres non manaret fontes,sed solum in aestate, cuenit Vero contra omnino, per hyemen enim fluunt abundantius, per aestatem extenuantur omnes, Marencunt plurimi.Quod si dicas non gigni eam aqua crata

sescente aere a frigore, sed congestione vaporum a calore resolutorum , ut in operculis ollarii ex aqua seruente Cueniret contra,vt per aestatem nulli sontes flue

rent, cum totus calor sit extra terram , at vero fluunt

plurimi, iique frigidissimi, ac nonnulli etiam sunt qui

obturati per hyemem,fluunt aestate solum. Quod si dicas,testate fieri restigeratione , hyeme congestionere lutae calore aquae, praeterquam quod videtur sigmento simile, non eandem esse toto anno sontis perennis generatione, eueniret ut Verc4 Autumno minus,tenuiusque flueret quam hyemes aestate, cum scilicet neque frigus esset tantum,ut crassitie inferret, neque tantus calor ut solueret aquam in vapores,itaq; haberent sontes quotannis duo incrementa4 totide decrementa.Tamen no ita uenit, sed uniuersum cum ignis abundat, decrescit tota aquae moles, cu extenuatur ignis,abudat aqua. Quapropter cum sontes ac flu-

477쪽

486 Francisci ad ij

mina, ex tota aquae mole, ingenti illo barathro quod nihil aliud est quam recondita maris pars decidantur; tabescunt cum praeualent calori siccitas, abundant cum contraris virtutes hoc est frigusis humor praecedunt. Constat igitur ex dietis, verisssimum esse quod sacra testantur eloquia, lates aquarum na-r,hi;. bysso Quid verbis is conspicuum in qui- estvij, busdam fontibus 'ilicis, qui cum ipso mari sen-rum astu tiunt fluxum,& refluxum, quem aestum dicimus cur

autem non omnes,& cur eorum qui ut mare aestuant,

quidam augescente mari augescunt, subsidente sub si dent,quidam intumescut detumescente,& tumescete detumescutit. Dicta sunt causae super caput trigesimum odi auum Iob, nunc illud unum dicimus, consentaneum admodum esse putare, eos fontes qui si mul cum mari mouentur, ab eodem principio impelli habereque cum mari partium continuitatem, quam nisi per barathrum, habere nequaquam posui. Porro, quod in quibusdam fontibus euidenter agno scitur,de omnibus aequum est putare, exire scilicet,ex communi aquarum principio, mari. cque vero hoc

verum non erit, etiamsi excolatae per terram aqua ex

mar: accessio aliqua fiat ex vaporibus, sue densatis, sue congregatis, nam, vapores ipsi ex aqua sunt. Vt igitur destillantem ex alam bico aquam, nCm ne gat exire ex herbis quae in illius sindo sunt, etiamsi intercedat resoluti congestio, ita ne illam quidem aquae parte, quae sontibus, fluminibus accedet, ex a poribus genita, siue intra terram,suc in nubiti regione, negandu a mari exire, illud enim est totius humi ditatis proptuariu.Fatendit ergo omnia flumina a mari exire, Min illud reuerti, quod ,praeter dicta vel facilis expeditaq; antique dubitationis dilutio indicat, ni

mirum

478쪽

rum mare,& si in illud flumina intrent omnia,non redundat quia ab illo etiam exeunt. Nam quam Aristo. reddidit causam, minus probari potest.Quia enim vastissimum est mare, Minfluentia flumina non una in parte aceruantur, sed diffvaduntur per illud extensa, putat latere, neque sensibilem ullam molem posse ad dere.Quod quidem si uno tantum die,aut uno mense, aut etiam uno anno, aut, si placet annis centum fieret probabiliter diceretur, si tamen infinito iam tempore vi illem et auctor putat influxeriit, necesse est plus aquae quam totum ipsum contineat mare, ingessisse, atque ita redundasse iam multo ante in totam terram. Neque si dicas, mare Solis vi ad meridionalem pia 'dam assidue absumi, plusquam accessione fluuiorumposiat augeri, effigies dubitationem,non enim minus augetur ipsum per se mare sub polis, quam extenuatur sit Zodiaco, quapropter illis exaequatis redundabit quod ex fluminibus accedet, denuo genitum.Non igitur illa causa est, qua mare non redundat, sed quia ad locum unde exeunt sumina reuertuntur,ut itertim

suant.

CAPUT SEXAGESIMUM

I AN A PIT E .Ecclesiastae.Ego Ecclesiastes Israel in Hierusalem, O propostu

: animo meo quaerere 4r inueritare

de omnibus quae fiunt sub So- tale. Hanc occupationem Uyimam dedit

Deus aliis hominum, ut occuparentur in ea. Cap.3.eiusdem, ita habetur. Cuncta iecit bona Dexis

scilicet in temporesu mundum tradidit dissputa-

H iiij

479쪽

tioni eorum ut non inueniat homo opiis quia operatum es Deiu ab initio usque adfinem. Rursus in calce capite octauo eiusdem libri. Et intellexi,quod omnium operum Dei nullam positi homo inu nire rationem, eorum qua diunt sub Sole, sequanto plua

laboratierit ad quaerendum, tanto iurus inueniat, etiamsi dixerit sapiens se nosse, non poterit reperire rursum. Cunctae res difficiles non potes eas homo explicare

sermone.

His oraculis duae continentur assertiones:altera;Studium philosophiae naturalis,& desiderium agnoscendi rerum causas, institum esse naturaliter hominibus, neque fluere ex aliquo vitioso affectu, ut multas rerum prauarum appetitiones, sed ab ipso Deo rerum omnium, Mnaturae parente, Mauctor illis esse tributum. Siquidem hanc occupationem pessimam adcst , maximam,& laboriosam,non,inquit,ipsi sibi a natura declinantes conquisiere, sed dedit Deus filiis homi num,& mundum tradidit disputationi eorum itaque cupiditatem philosophandi illorum animis inscuit, mundum vero posuit illis ob oculos, velut quoddam suuridis nigma, prima quidem assertio haec est: Altera.HoEnim mines, quantumuis st udio philosophiae insudent, fieriori μr, posse,ut aliquando inueniat rationes xcausas eorum quae fiunt sub Sole, sed necesse esse, ut omnes in earum inuestigatione , dum sint in tenebris sensuum, horum, plus aut minus allucinentur,in de iis etiam quae sbi videntur probabilis ima, nisi se ipsos velint fallero, dubitent. Non enim, inquit, dedit Deus hanc occupationem , hominibus iiivestigandi sapienter de

omnibus quae fiunt sub Sole,&consequuta certam eorum notitiam .sant sapientes, sed ut occupentur in ea, sapienter inuestigantes Nimirum homines, non tam

dici

480쪽

Desicra Philosophia. 89

dici debent sapienter,quod sciant,quam quod inuestigent non inepte. Qui proinde mihi videntur vocari philosephi, id est,amatores sapientiae, potiusquam sOphi, idest sapientes.Non enim tam sciunt, quam scientiae amore capti inuestigant. Proposita itaq; sunt duae assertiones. De prima quidem omnes consentiunt, si quidem eum appetitum omnes persentiscunt in sei psis.Vnde quidam naturam sequuti, philosophiae va

cant,alij eam naturam in vitium commutanteS,in cu

riositatis peccatum incidunt, vanavi si perstitiosa consectantes Verissimc itaque dictum est illud ab Arist. Omnes homines naturaliter scire desiderant. Vt itaque vitam icelicitatem quamquam de ea varie sentiui omnes naturalitor exoptant, ita sciciatiam naturae quam in parte scelicitatis etia pontit, iuxta illud Poetae. Delix qui potuit rerum cognoscere causata. Obiiciet fortasse aliquis Socratem, qui hanc philosophiam Vi- istis do-

detur spreuisse, Meam solum probasse, quae ad mores derium. formandos pertineret. Caeterum, si consulimus Gale

num in libro de historia philosophica, intelligemus facile, cum virum,no neglexisse eam philosephi et par

tem,quam melius etiam , quam multi aliorum exco

luit, sed damnasse superiorum philo phorun institii tum, qui in ea suorum studiorum ponebant finem in uni philosophiae parti physicae, cui soli illi vacaverant, duas adiecisse, rationalem stilicet, Minoralem ipse etiam Eccles astes in initio cap. septimi videtur arguere philosophos, dicens, Quid necesse est homini maiora se quaerere, cum ignoret quid conducat sibi in vita suaΘtamen re vera non vituperat sobriam philosophiam, sed ut ipsiusmet verbis utar9 verba plurima, multam in disputando habentia vanitatem. De secunda assertione plurimum altercatum est.Nam cum suerint pe-

SEARCH

MENU NAVIGATION