장음표시 사용
521쪽
dantia,citra ullam prauitalcm emittitur,aliquando tiam ob malam qualitatem, quatis tamen cli in reliquo sanguine:nimirum quam Hippoc.iubet contem plari in colore,quia si sunt alba,lint pituosa, si flava, biliosa. Quae cum apparent nullis incantationibus aut praestigiis iuuet occurrere,sed neque alexaplaarmacis, quibus venena franguntur, sed medicamentis expuigantibus, quibus soluuntur cacochymiae. Itaque nic-1truus sanguis vitiosus plerunque est, quia expultrix virtus semper tertur in id quod deterius, minime tamen venenosus,sed qualis esse solet in corporibus a coclaymis. Iam vero quod possint in nostris corpori bus gigni venena, nihil ad fascinationem Gignuntur
enim praeter naturam, fascinatores vero esse talesia O ul mtura dicunt.Quid ergo superestinunquid satis illis sit Od Si concedamus,& si naturaliter fasciuatores nulli sint tame eos qui sunt praeternaturam affecti,& morbosi, multo magis posse per oculos infacere, quam per alia
partemZCerte quam per aures ego conccisci ina, non tame quam per os aut nares, malim enim me aspiciat,
qui pellitenti tenetur apparatu,quam spiritum in ince mittat:Nam S putridi aeris veniet multo plus, Mabore in cor, per arteriam asperam, est longe expeditior via,quam ab oculis.Oculi dicunt mittunt facile sua mala in alios. Hiau quid rixas)an suffusiones an nu besῖ minime, sed ophthalmias. Est itaque ophthalmia opbἀώ- morbus contagiosus Q iid ad fascinationem' manus quoque scabies cotagiosa est. Fascinamus ergo mani 'ς bus.Vnde ergo dices nata est inter omnes homines haec opinio de fascinatione, si ea adeo nihil est)e leuium arbitror hominum credulitate Diuus Basilius cognomento Magnus, in homalia de Inuidia, se retavusgari hac de fascinatione sententia , ut muliebri,
522쪽
dicit sensere se demones uti invidorum hominum oculis ad laedendum,ut instrumento quodam . Itaque non humanos per se, sed demones per eos laedere in fantes, Minde natam eam opinionem csse.Sed litonia haec causa physica non est,ad me non spectat, nequeF- ad hoc opus. Quam ego habuisse occatione suspicer, '' audi. Pueros solito nitidiores, crastiores, pulchri res etiam esse, res est comperta satismeque minus hoc solere lapissime,occurrentes,& viros di muliere admirari,iaudare,atque attente intueri, ulnis geliare, motitare,ac denique cum illis ludere. Scitum etiameli illud Hippocratis babitum qui ad summum bonita tis attingit,periculosum esse, de illud Celsi, Qui nitidiores solito sunt,suspecta bona sua habere debem. Cum ergo pusilli ob natalem habitum,non raro soleant,cum viderentur habere optime,in magna pericula repente incidere,vulgus causam non intelligens,in laudatori quales illi quotidie habent quamplurimos, oculos, inuidentiam, reiicit. Illos quae est hominum leuitas sequuti sunt viri alioqui eruditi,&,ut est talium ignorantia d:sserta,processit paulatim res ad agnos,ad gallinas,ad equos,ad segetes,ad arborum timetus,ad ipsa metalla,ad specula,ad lapides.Rubigine obducuntur,
hebctantur, franguntur, comminuuntur. mcdacia me-ra.Iam est causa in substantiae proprietate, ienen sanatura, iam in astris merae nugae. Neque vero Diuus Paulus fascinationem aliquam naturalem esse
asseruit, sed quasi prouerbio quod ex vulgi opinione
natum cst,utens dixit, spitis vos fascinauit recedere assedeshac loquutione insinuans, illos temere ac sine ulla causa reccili se a fide, cum viderentur in ea prosecis equam phirimum. Iam vero fascinatio nugacitatis
vocatur in sacris,quod a Diuo Ioanne inEpistola pri
523쪽
ma,concupiscentia oculorum, hoc cst auaricia, ct seu piditas rerum alienarum.quia enim is morbus concipitur oculis, vocatur per allegoriam fascinatio, dicitur vero nugacitatis, quia bonorum fallacium, iuxta illud Psalmi quarti F. . ιν δε equo graui cor O,ν quid ducitis vanitatem O quaeratis mendacium hoc est, vana, Emendacia bona It.ique concupiscentia oculorum, est fascinatio nugacitatis. Haec obscurat bona, quia ut dicitur in Epistola prima ad Timo theum, cupiditas radix est omnium malorum & ut ibi dem sapientia dicitur, Inuantia cupidιtatis tra uertit
sensum sitne malitia. Itaque loquutio illa Sapientiae
de fascinatione, allegorica est. Allegoria ver,accipi tu a vulgari opinione. Neque nairum indicatum enim est antea multis exemplis, in sacris etiam esse morales fabulas, allegorias a fabulis trantiatas, non aliter atqtie in moralibus philosophorum libris. Velut cin ea ipsa de re qua disserimus, interpraetan M.fatur nonnulli Platonici super contii uio, siue de Pulcro, matoria . amorem, siue furorem amatorium esse fascinationem, quod ea pallio, eius quae adamatur oculis pla runque videntii illata, concepta vero oculis eius qui amat semper nisi forte quandoque concipituraurious, rarissime tamen solis oc .ilis concepta in cor illabitur, cuius affectione corpus tabescit, sine ullo alio morbo manifesto Vide quam congruat haec allegoria, quae tamen ex vulgari,& falsa de hiscinatione sententia nata est. Ita igitur, si quis placens Deo, se
ct iisque ei dilectu si qualem illic describit autor Sapienti. ae vivens inter peccat ires, per D ncupiscentiam ocularum mutetur, A amittat indellectum, dice
tur appositiis ine fiscinatus ilia cum taleret optime per oculos valde laesus est,&ingraui sinum conie-
524쪽
ctus periculum,quod pertingit cor per oculos.Na ita dicitur Hieremiae et Tui aut in oculi, O corri auari tiam.ob has tactuc causas is animi affectus dicitur si scinati. Hae vero sunt metaphoricae locutioncs,ad se mandum animum comparatae: verus sit is sermo vulta si unde sunt acceptae,an non, nihil refert Vcrae enim sunt ipsa metaphorice loquutiones. Velut si adulat res Syrenes esse dixeris,non mentieris, tametsi Syrenes reuera nulli bi sint.
P.USapientiar. on enim impossibilis
erat omnipotens manus tua, quae creauit orbem terrarum ex materia inuisa,mili re illis multitudinem vi sortim, auri da-
. mi, Materia crasse Deum orbem terrarii, si quide creauit νiaiisa a ex nihil O Quapropter neque cxvlla materia, siue visa, erratui. siue inuisa Hac dubitatione facile deuitabui, a cretes mundii hunc factu esse ex quada cogerie cru omniu, citra vllii ordinem commistarii , quam vocant chaos, ut Plato ,aut ex atomis,utAnaxagoras,Empedocles,&GEpicurus. Hi enim omnes huic reruiniuersitati ortu aliquem tribuentes, materiam ex qua constitit actutaeternam. Mihi vero in ipso huius operis initio monstratum est,nihil omnino esse in rebus aeternu praeter illud quod unum, R primum, ac per se ens, hoc est, Deir.Illud igitur nunc ponentibus, vide lum quid de praesenti dubitatione dicamus. Certe si quam habet mundus totus materiam,qus adem sit rerii omnium
525쪽
creatarum,aut certe corporearum , dicere possimus Deum fecisse terrarum orbem ex illa materia,no quidem praecxistenti, sed concreata cum formis.Velut si nunc repente Deus creet statuas humanas , aliam cedrinam,aliam abietinam, aliam quercinam dicemus aliam factam csse ex cedro, aliamὰ abiete, aliam ex quercu,tametsi non prius costiterint illa ligna, quam statuae.Quod si hoc ita habet, constat matcria illacio munem rebus omnibus,clle per sese inuisam atque adeo inuisibilem: qua loquidem si per se videri pollet, haberet qualitatem aliquam aspectabilem,ut candorem,lucem,aut nigritiem: quodcuque autem illoruna haberet, non posset se materia contrariorum .ut si sset candida nigrorum, si nigra candidorum, si lucida luce carentium.Nam aut materia candida,nigroruin ducia formam,mancrct candida aut candorem deponeret:s maneret,sic re res cadem simplexque candi da sinigra: si deponcrct,esi et ii illa, materia utriusque contrarij, eius videlicet quod deponeret, Meius quod reciperct Qtia propter utrunque contrarium rationem haberct formae forma nim formam excluderet non materiam: Quare ille candor non es t materia
per se, sed performam.Ipsa igitur materia aspccitabilem qualitatem per se habere non potst. Eodem argumento sit,ut neque audibilem, neque odorabilem, neque tangibilem, sed neque omnino ullam rationem aut forma, siue substantiae siue accidentis h. abere ponsi.Itaque neque dici possit per se hoc ,neque tantum, nequc tale, ncque ad aliquid aliud , ita aut aliter habens.Hac ratione Aristoteles conaria unem ac primam rerum omnium materiam ponens, dicitisse mera potentiam citra omne actu.Plato qui disertissime de eae,
disputauit,ita inquit Intelligendum est uti bd cum se
526쪽
esse debeat effgies reciam omni formarum varietate distincta,nunquam illud ipsum formationis huius gremium bene erit praeparatum,nisi insorine sit,& suapte natura omnibus formis quas recepturum est, careat. Nam si erit alicuius eorum quae uase recipit simile,
cum contrariam eius cuius simile est naturam, aut
liam prorsus suscipiet, nequaquam eius similitudinem, Messigiem exprimet,cum per se tulerit sua quo fit ut nullam sibi propriam habeat speciem, quod est
Omnia genera suscepturum. Haec &alia multa eodem spectantia scripsit Plato in Dialogo de natura, quae ut in commentariis de physica doetrina indicati imus, nullatenus discrepant a sententia Aristotclis ambo enim censent, uti cum ipsis omnes nunc philosephi, materiam per se nullum ens este, neque omnino rem ullana quia scilicet omni actu caret:sed neque nihil Dse,quia est principium immanens omnium rcru Meoi itur iudicio,cum hac in parte nulla illis philosophiscissentio sit, libuit Aristoteli de nomine altercari cum Platone, quod dixerit esse sinpliciter non ens, quas simpliciter no en idem sit quod nihil.Plato ucro non ita intelligit, sed quod non sit ens, nisi quodammodo. Iuxta hanc itaque sententiam, lus communis nunc est arativi omnium philosophorum , dicemus secisse Deum cir- prima. bem terra ex materia inuisa, omnino insensibili, atque adco per se penitus insorini,hoc est, ex materia prima.Quoniam ver,quae in libris sacris scripta sunt, non oportet ad tritispiam opinionem interpraetari, sed veritatem , videndii est quam certa,atque firma sit de materia prima assertio, atque si eius monstratio ad probabilitatem procedit him, aliam quae omni Fareat dubitatione, praesentis loci interpretationem A adhibere Certe esse rebus omnib*s corporeis unam
527쪽
communemque materiam facile dicitur, non ita tamen intellectu facile est, si quis consideret exactius. nam ut antea indicauimus, necesse est per sese omni careat forma,quod primum omnium intelligi non potest.Nam quod non est aliquid, Mens,cur non sit nihil porro quo pacto possit non ens ita enim illam vocat Plato esse principium ex quo immanens cntic nasi Aristoteles recte probat in quarto de physica doctrina cap. i.elementa corporum no posse est incorporea, cum tamen censeat quod est veridimum non
qnanere elementa prima in rebus actu,sed potentia solum, multo minus possit esse corporum incorpore c. his in materia, siquidem ea qualis qualis sit, maneat actu in h)bet, rebus necesse est non potest autem illa esse corporea araria esper se,sed performam,alioqui quantitas illi per se in se
esset, quare non esset mera potentia. Rursum si ea corporea per se non est, quae maior necessitas, ut corporea sub tantia materia constent, quam ut Angeli .Hos Vero omnes immateriales appellant,quasi magnitudo
materia ipsius sit per se, atque per hanc fiant res quantae. Ob has Malias huiusmodi dubitationes, cieres philosephi, partim posuerunt unam omnium materiam, eamque substantiam quandam re vera quatam, alij aquam, alij aerem, alii ignem,alij etiam terram, alij substantiam mediam tenuitate & crassities partim
nulla generationis successsiuae rerum posuerunt materiam, sed separatione & congregatione rerum similarium prius existentium, oriri Minterire res putabatudissimilares,ut Empedocles, Anaximander, R Anaxagoras. Qui omnes principium materiale a clementis non distinguentes, ferum omnium resolutioneste
ducebant usque ad simpliciis mas aliquas substantias,
Empedocles ad ignem,acrem,aquam,&terram. Ana-
528쪽
xagoras anaximander ad similaria, ut carnem, O neruum,& innumera alia ciusmodi Alij ad unum ali quod quatuor primorum corporum, quodcunque cis videbatur reliquis esse prius.Horum omnium sentes tiae hoc unico argumento resutari videntur, qudinecesse sit illud quod primum esse ponitur,siue unum sit
siue multa,carere generatione & corruξtione, atque solum ccipere congregationem, separationem, secundum sentcntias Empedoclis , Anaximandri, Anaxagorae vel densationem, S rarefactionem, vel extenuationem,S incrassationem , secundu priores sciateiatias. At vero reipsa vi ictu constare illud esse falsum. Nam videmus fieri aerem ex aqua, ex illo ignem, S ex pane sanguinem, atque cx hoc carnem,ac denique simplicissima omnia feri alia ex aliis. quod si ita est, videtur Aris oteli necessario 1 eri, ut sit illis alia prior communisque materia, qua per se ni- hil illorima sit, sed formarum omnium expers. Illi vcro rcsponderent, haudquaqua fieri res illas vere ut putamus, sed separatione apparere quae delitescebat, congregatione delitesccre quae apparuerant. Quod si cui videatur confictum ad respondendum, neque adeo dignum fide,atque ob id nullam dictarum esse probabilem sentcntiam, possit fortas dicere rerum compositariam materiam esse res inplices, ut hominis carnem Mosa:& earum quae sinplices primo intuitu apparent,alias simpliciores quae latitant: vere autem atque exactc simplicium nullam esse materiam tardί-ctam esse illarum quacunque ex materia, ut ignem ex aere non vero in materia, ut fgillum esseticitave in cera:itaque fieri res singulas etiam simpliciissimas ex nia Ieria aliqua, nam vero eandemque omnium nullam esse.quae enim necessitas, ut quod ex alio fit, immane
529쪽
tem habeat materiamΘquoniam di cuto res artificiales
nos manu ducunt, ut intelligamus, nihil nisi in qua da materia fieri,ut scilicet lectit sin arca ex immanente ligno, sigillum ex cera. Dicat vero fortasse quisquaex aduerso, hoc artificialium rerum esse proprium, naturalibus vero no perinde accidere, quia res artificiales fiunt ex naturalibus, naturales vero non possunt sieri nisi ex seipsis mutuo; quia non ut arte natura prior est,ita ipsa natura aliud quippiam. Cum vero fiunt res crebus non ut immanentibus, vehit lectuli ex nuce, cedro,sieri ,sed ut desinentibus, vehit mensa ex arca. Quapropter no videtur opus esse ponere primam materiam rerum naturalium , sed fieri alias ex aliis mutuis,atq; ita esse circularem rerum generationem,&infinitam;non sinitam iectam. Quid ergo diceret haec sentcntia de primis rerum principiis3an esse nulla8non
certe, scd sh sormam,& potentiam proximam, pri ρ φεμ λuationem: eam verbiotentiam di priuationem,esi e noin ulla materia communi genito xcorrupto sed in coex quo rcs sit. Cur cnim sit potius caro cx sanguine, quam ex vino aut melles an quia sanguis potentiam proximam habet ad formam carnis, vinum verbnon habet proximam. Illa ergo potentia proxima cum priuatione, quae nccessario adest, ct forma quae in gniit prima principia sunt crum mplicium. Conpostarum vero principia sunt, res simplices, Ut materia,& forma totius. Atqui proselios quamquam plerisque aliter videbitur ego exist imo hanc esse ipsissimam sententiam Aristotelis Platonis. Nam ut in comentariis capitis septimi secudi libri de phy-sca doctrina, citcrum capit quarti, secundi de anina a tametsi cum haec scribo, commentaria in libros de anima, scripta multis ante annis, nondum int
530쪽
in lucem emissa indicaui,apud Aristotelem. haec om nia nomina, rnia rei,& id quod re, est ζερ es I
gniscant. Qui re vera, rei naturalis ornia, nil udes , quam res ipsiqua haec, talis.Id vero fit sum es et: praeter formam esset in re materia prima miri 2 non enim esset rei forma, ipsa re, Et qui
'Dialogo de natura hominis multis arquinentis si
cum hominem animal esse,ac proinde corporea sub stantiam,toties ipsemet Plato erit, verum esse si hi aliud quam ipsus essentia,essentia vero ipsi quod talis S perfectus.Tametsi hoc ut re tota aperi ex si
Ei enmaseparet ignis formam as ignis corpore ali tu talis,&perfectus: corpus,hic idem qua i , foreste, factibile esse,&sacere:haec tria intelliuens non