장음표시 사용
551쪽
mero, atque singulas habet partes proportione quadam conliniatos,ita neque totius naundi decursum,4 durationem,ex quo tempus simul cum motu coeli natum est,usquedum eo cessante finiatur,infinitum sore sed certum quenda,ciuus partes omnes,Vt saecula,generationeS,annos menses, dies, xhoras, habet Deus
in numerato, factaque esse singula, foreque in poste rum quae sit persunt, suo quodque tepore. Vt hoc quoque sensu verissime dictum sit illudSalomonis,omnia
repus habent. Ita sine omnes insignes mutationes mu-di,ut in primis illa humanae creaturae quasi renouatio per diluvium:initia imperiorum, fines,rerum diuinarum, ac legum mutationes,ceri a quadam temporumensura,ac numero distant, habentque tempora ad tempora proportiones quasdam, in illis quoq; seruatur ratio quaedam harmonica numerorum. Quod cum sint plurima in sacra scriptura quae indicent, nihil tamen ut illa Diui Matthaei in Evangelio, cura di stribuendi per quatuor denas generationes omnes ab Abraham ad Iesum .inquit enim , Omhiesiaquegen ratioues,ab Abrahamisque adDavid generationes quatuordecim: ct a Dauidisque ad transemigrationem ab Ionis generationes quatuordecim; a transmigratione Babionis usque ad Christum, generationes quatuorde cini. Quod certum est non temere, ut neq; aliud quippiam ab Euangelista dictum esse , sed ut indicet tres mutationes insignes filisse populi Dei, perque bis septem generationes accidisse Nimirum ab Abraham caepit inparari a gentibus,gubernari per duces,& Da G.M ,-uid carpit regalis prosapia. In trans nigratione finitum se chria est regnii, coepitq; regi populus per sacerdotes. Si igi sti. tu non casu quod a de temere ita euenit neque enim
animaduertistet Matthaeus sed Deo ita disponente,ut
552쪽
esset teporum ratio quaeda, proportio: certein ipsa saecula certo quoda numero disposita sunt. Quod, ro Matthaeus ab Abraham usque ad Christu quadragintad unum tantun rccensens,inter quatuordecim
distribuit,cum tamen te Iq. conflent a. simile est copulationi medicorum, qui ex ter septem conflant viginti, quatuordecimo bis numerato,ut sine scilicet secundae, Minitio tertiae septimanae. Ita Iechonias in il la computatione,finis secundi seculi, Minitium tertij cst.Neque sane hoc ratione vacat.NamIosias non fuit pater Iechoniae sed auus,interfuit vero Ioachim , qui fuit partim Rex,partim priuatus Pro hoc recensetur filius eius Iechonias,velut duplex persona.Longe autem dissicilius est. Cur dicantur a Dauid usque ad Iechoniam filissequatuordecim generationes,cum fuerint reuera praeter reginam Athaliam 9 reges decem& septem, cum fuerint inter Iora, Araria seu Ozia Ochosas , Ioas, Amasas quos reor quidem praetermittas ei se, quod non compleuerint in pace dies suos, sed occisi sint gladio,velut in mediis generationibus intercepti. Reclamat verba mon, qui tametsi annumeratus aliis, est occisus a seruis coniuratis in domo sua.Neque vero probare positim fuisse quide plures his senerationes, numerorum vero gratia praeteritas esse aliquot a Diuo Matthaeo, ut naicaretur numerorum dignitas ipsa narratione.Si enim re vera nosuissent quatuordecim,quivis numerorum indicareturZpretieritis emna quibusdam, sicile est in quoslibet numeros redigere quaelibet,inciderentq; sacra in notam,quam Arist.I.Meta.ca. .Pythagorae ridendo inurit.Dicens,l quid alicubi deerat,supplebant, vi totus e ius tractatus esset consentaneus. Eade vero sifilio esset, cum redundarent detrahere, quae cum deessent sup plere.
553쪽
plere. Non igitur ita est, sed reuera fuerunt ab Abrahaimo usque ad Christum dominum, quadraginta
una generationes, qua id ratione viderint Pheologi.
Ego enim, ii quae potui commentaria in eum locu 3. 1.- vidi, de multum diuque cogitaui, non intelligo , nervin quin o autem intelligo minus, eo magis credo , carcanam numerorum lignitatem magnifacio, Dei
que Optimi Maximi in numero disponentis secula, suspicio sapientiam,& veneror.Non absimile est illud Danielis,cui tempus Chriiii Iesu, ab edificatione secunda templi, significatum cit per septuaginta septenarios,numeros quidem, siquis colideret rationes armonicas, bos insignes. Quandoquidem septimus censetur diuinillimus numerus,quia neque producitur neque producit, sed cibunicus per se ex unitati bus,alioqui continens duos primos perfectos, ternarium, quaternarium Maxime vero cibis numeriis tempori numerando accommodatus , quia tempus quod una cum coelo natum est,ut inquit Plato ter te corporum Planetaru motibiis numeratur primo Se ptuaginta vero est septenaruis denariorum, quare cudecem omnes numeri sint, septenartiis cuius unitates sunt ut ita dicatur persectae totalitate .Iuxta eundem
mimeruiri destinati sunt haebrei seruituti regum a bylonis, per septuaginta annos. Quibus exemplis,&innumeris aliis, que per totam scripturam sacram oc currunt, maxime in Daniele, MEsdra, quibus multae temporiim reuelationes factae sunt, sed Min Apocalypsi Ioannis si quis intelligat aperte indicatur,quod verbis praescriptis dicitur, in statera ponderatum esse seculum, mensura mensurata tempora mundi.Itaqii ut mundi huius aspectabilis partes, omnes, indicatum est proportionem quandam seruare in-
554쪽
ter sese,& consonantiam cum substatus iiivisibilibus. ita cum toto mundi tempore, descius partibus, si quis historiae valde peritusis numerorum acriter c6sideret,concentum mirabilcm inueniat.velut enim alterabilis partes mundi quatuor sunt,ita secularis potentiae toto mundi decursu, sunt quatuor Monarchis,
Misa, quas Daniel prophetice des Epsit,Prima Clialdeoru sti usque ad Baltasar,Secuda Medorum usque ad Dariu,
que expugnauit Alexander, quo incepit tertia Graecorum usque ad Caesiares, quibus inccpit quartaRomanorum, cuius imperium quia coaluit cum Ecclesia, durabit usque ad finem temporis. Itaque constat tepus quatuor Ionarchiis, ut illandus alterabilis quatuor elementis Porro ut tota mundi moles triplici machina, corruptibilium tantii mobilium, lenitus immobilium:ita&totum tempus tribus seculis maturae,legis,&gratiae.Res vero diuinq,velut coelestium Orbium lumina, septenariis computantur,ut exemplo generationis Iesu,& reuelation1s factae de eius ad uetuindicatum est,in constare etiam potest per septe res pi di nouationis Diuinae legis, mandatorum Dei, quas Mina re recenset Esdras Cap.3.lib. q.primam in ipso Adam, se ' cundam in Noe, post diluuium; teitiam temporibus Abrahae, Isaac,& Iacob; quartam per Mosem data lege;Quintam perDauidem & Salomonem pro tabernaculo,aediscato templo; Sextam in transmigratione Babylonis,renouatis omnibus,&rcaedificato templo; Septimam,eamque persectam, Din secula seculorum duraturam,per Iesum Dominum .Quae quidem septereundi aetates sunt. Itaque ut mundus visibilis Min uisibilis factiis est ad numerum, itavi eius duratio. Factaque sunt ea omnia ad normam quae erat in exc-plari atque ut mundus factus per quosdam gradus fert
555쪽
fert in id quod aeternum,ita tenapus per quosda cur
sus certos, labitur m aeternitatem.Non autem solum mucli totius aetates,certo quodam numero sunt apud
Deum computatae, sed uingulorum hominum vita aetates, ut ex iis quae de cli matericis annis scripsimus super cap.sextum Geneseos,conliare potest. Sed adhuc videtur verba illa Esdrae maiori indigere enarratione,Nam quomodo mensurentur iumerentur tempora facile est intelligere.Siquidem mensurari potest tempus cum sit continuum N quantum; numerari vero cum sit numerus,qtii numeratur in motu,Vt per Solis circuitiones siue anivias, siue diurnas, per circuitiones menstruasLunae,atque adco per lineas quas
percurrit nomon in horologio,& eiusmodi alia:poderari vero in latera quomodo possita haud dubie hoc per metaphoram dici hccesse est, cum tepus nullum habeat pondus,ut possit suspendi in statera, sed
quid si nificet ea metaphora,iam explico. Prima cauilismiasse, qua narcio illa illo tempore sani est voluntas Nu Dpraescientia Dei,qui ita mensura mensurauit,&nume ro numerauit tempora.Nimirum ut creationis, itari durationis, Mopefatio illim rerum omnium,ac denique omnium quae sunt Deus est prima causa , neque ipse ab ulla alia extra se mouetur, ut ita aut aliter Velit,aut intelligat. Quod innuit Ioannes in Evangelio saepe dicens , actum est hoc impleretur quoddιntum est per prophetam. Quae phras aperte indicat, non quia ita erat suturu, praedictum filisse a Deo per pro- prophetam, sed ita esse saetum, quia praedictum erat a Deo, Muci inpleretur quod Deus praedixerat Nimi'rum Deus est rerum omnii esticiens causa ,sinis.Omnia sunt ab illo propter illum, quia est e.&- .hoc est principium Inis.Siquidem onuria secit propter
556쪽
se ipsum,ut dicitur 6.Prouerbioru .Igitur quia Deus praedixit euenit,&it impleaturi glorificetur Deus. igitur eueniunt omnia eo tempore quo destiliata sunt a Deo,cum in principio numerauit tempora Neque est qui ea tempora mutare poisit,aut aliter disponere quam a Deo disposita sunt. Quod innuunt verba illa Danielis cap.7.ubi futuri tyranni superbia, his verbis depingebantur Sermones contra excelsum loquetur,
sanctos alti bimi conteret, oe putabit quid positi mu
tare tempora.blis verbis significatur,frustra illum per superbiam putaturu, quod fieri nequit,ut scilicet u tentur tempora. Hoc etiam innuunt illa Saluatoris Verba, Undum venit hora mea de illa, H.coes hora, stra, potestas tenebratum. Nimirum cum Deus a principio numerauerit omnia secula, omnes annos, dies omnes, Momnes horas,&toporti momenta, nihil
Eeri potest, nisi tempore a Deo desinito Verum rinoc ita sit, non tamen ita disposuit Deus tempora,vinulla alia causa si,qua tunc fiant, quam quod ita ipse disposuerit: sed sunt etia omirium quae fiunt aliae causae effectis proximae. Velut temporibus Noe accidit diluuium, quia tunc corrupit omnis caro viam suam. s.J,- Temporibus Abrahae cobusta fuit Sodoma, quia eo
interuio usque reuerat timescius absurditas,ut ne dccem quidem in populosis urbibus inuenti stat iusti Tem
pore Iesu Naue, Deus Amorrheos, alias gentes deleuit,qui consumata tunc est iniquitas Amorrheo rum. Civitatem Sancitam Hierusalem deleuit Ro-6marin manus exercitus, quia tuc desiit esse eius populus, qui excidiam Christum negauerar. Postremo toti mundo finem imponet Deus, quia tunc erit impletus numerus iustor f. Igitur cum ita res se habeat, disposuit ita Deus cimnia secula, ut in destinata tempora inciderent si murre socrenda, earum cauis,atque aquam Deo
557쪽
intilance ponderante mutationes rerum S causis, in
ideiu tempus destinauit singula,in quod pondere causarum trahebanturiatque aptare causas licetis,eaque
in tempora certa destinare, cli in statera ponderare seculum. Quod quidem apertum fit ex cap. . Danielis, ubi narratur, qua nocte interfectus et Baltasar Rex
Chaldeorum, S regnum cius occupatum a Dario se
dorum rege, visam illi cse manum scribentem in Op iasib. posito pariete,3 Iane, thecel,phares.Quam scripturam Daniel sic est interpraetatus. Mane uti aut Delia regnum tuum, est compleuit illud.thecel. penjus es in statera, inuentus es sinus babens.His duobus verbis co-tinentur tere omnia quae diximus. Nam instabat finis regni Baltasar iuxta numerum annorum quos Deus dederat regno illi; atque adeo totv Monarcnia Chaldaeorum. Causa vero ut tunc saniretur hiit, quod Baltasar cum appenderetur in statera, laoc cst, eius meri ta demerita velut in billanci appenderentur, iiiventus est habens minus meriti, quam ut dignus posset esse diuturniori regno.Numero ergo, mensura de podere disposuit Deus illam transationem regni a Chaldaeis in Medos,ut Malias omnes rerum vicissitudines. Huic interprstationi cosona est illa, de Michael cocepta ab Ecclesia opinio minimc quidem ana, Vt qui Atieba/busdam impiis videtur quem depingunt altera manu Ioarahamensem,altera habentem statcram Ensem quidem,ut A lip ct indicetur eum fuisse principcm militiae laci aduersus Satanam, quem vicit,& caelo deturbauit. Stateram veris, quia cum sit princeps p ipuli Dei,ad eum praecipue spectat fideliu animas Deo praesentare, carumerita,velut in statera appendere iuxta id quod Bal. lasari denuntiatum est.Diximus itaq; ut Deus omnia in numero, pondere, Minensura disposuerit hac ra-
558쪽
tione mundum pulcherrimum esticiens,ac secundum harmonicas proportiones constituens;& ipsa quoque mundi tempor ex quo coepit moueri adhuc nascens, usquedum moueri desinat, velut in statera ponderata esse,&numero numerata, mensura men rata: atque in hac quoque temporum dispossitione habitam esse rationem numerorum, concinnae proportionis quasi mutationibus ipss seculorum cadentibus ad numerum.qua de re eius qui mouet mundum hanc tanquam appositissime cytharam pulset, sapientia cona- mendatur.Vnica videtur superesse dubitatio. Videtur enim fieri,ut necessario eueniant omnia cum fiunt, si , quidem mutari non possunt tempora si autem omnia Narcsa necessario,nihil videtur fieri ex deliberatione Certer 'v''' haec dubitatio non est propria huius loci,sed commu-n s omni do strinae de praedest inatione , neque aliter nobis hic quam illic Theologis respondendum. Nimirum in sensu composito,omnia fieri necessario cum fiunt: in sensu autem diuiso,ac simpliciter, posse tunc fieri aut non fieri, quaecunque pendent ex electione. quod ut dicam apertius nihil est aliud quam futurum necessario tunc, si Deus tunc fieri praesciuit id vero fieri posse ut non fiat tunc: qu bd si non fiat, neq; Deus praesciuerit.velut fieri non potest, quin currat Petrus si eum ego currere video, potest vero ille non currere,atque si non currit, neque ego viderim. At dices, longe interest.Ego enim video currere,quia currit,ac Deus non praevidit quia erat cursurus , sed hic potius currit,quia Deus praevidit,& voluit. Nam a Ioue prineipium .ita est pro se fi b,sed hoc est immens ,indicibilisque sapientis Dei argumentum,ita rerum omnium causas dispotasse, Maliarum ex aliis ductum , qu eva Stoici vocabant Fatum, ut cum nulli liberae causa de
559쪽
trabat deliberand atque eligendi facultatem , omnia tamen sint futura,cum, Mut ille d posuit.que eit alti ludo diuitiarum Sapientiar, scientiae Dei:cui honor& gloria in secula seculo rum.Amen.
P. ri Ecclesiastici Sensatus homo in sapientia manet secut Solsultis scut Lu- na mutatur.
χ Haec verba videntiar innuere, insen- S a. sitosa stultos , denique eos qui non sint sana mente, per vicissitudines, mutationes Lun risnatico habere grauius,c6sq; proinde vocari lunaticos, quam uinconsi sententiam iuuat, quod capite quarto Mathaei legi-rmas.Obtulerunt ei omnes male babentes variis languo'ribus tormetris comprehentos, O qui daemonia babe' bant,d lunaticos, paralyticos & rursus capitu deci . moseptiira Domine miserere filio meo, quia lunaticus en, male patitur, nam saepe cadit in ignem, O crebro in aquam. Ex his Euangelij verbis constat,haud dubie pilepticos dici limaticos. Constat quoque ex multis veterum locis in ex communi hominum sententia,lunaticos vocari mania cos. Cuius tamen appellationis non omnes eandem rationem reddunt sed genethliaci, seu iudiciarii qui natiuitates obseruant, dicunt inde esse, qliod qui in interlimio nascuntur, aut luna male collocata, sunt pigrunque epileptici .ali, censent,& brores&epilepsias mutationes accipere cum Luna,itaque increscente crcsecres, decrescente minui. Alij vero dicunt non ob aliud appellari hos lunaticos quam quod teneantur morbo cerebri, membri
560쪽
adeo humidi,Luna vero humiditatibus praeest. Ve- Σάρ ita in si Luna lavini litatibus praeest, hac eadem causa augebit eas, minuet, quare Minorbos ipsbs, quod si sit, quana potius ob causam appellentur lunatici, qui
ita sunt allec tiΘaugere vero Liinam humiditates,& veterum S recentium constat testimoniis.Nam Plinius cap.qI lib. r. ita inquit. Iam quidem lunari poteRate ostrearum, concibliorumque. Er concharum ommum corpora augeri,ac rursus minui. Hoc quoque fatetur Aristot. q. de generatione animalium, Omnes etiam
qui de agricultura scripsere,nullo excepto, decrescente hina putari arbores iubent,quod tunc minus humiditate redundent, S ea ipsa causa, ligna eo tempore decisa minus sentire cariam affirmant. Itaque communis omnium nonimum sententia est cui sine proterviae nota non possemus repugnare cum Luna hu-
rem omnem augeriis minui. Dipd si ita est, cum dicti morbi ex humore pendeant,ut Malij pla:-μφη is rique, non mirum si iu&aliorum multi secundum Luriὰ muta mutationes,ipsi quoque mutentur. Sed cur Lunaiisuri humiditate augeat,aut, si non auget, cur illi,aliique similes morbi mutentur cum Luna, no omnes eodem modo dicunt.Quidam enim censent Lunae natura ense frigidam in umidam ut Saturnum frigidum Uiccum,ut Nartona calidum siccum ac Iouem calidii in umidum.Itaque Lunam quia humida est, augere humiditatem tuncq; maxime cum est valentior, increscentem scilicet Arist.Lunam calficere, sicca re censet,ut ipsum Solem,tant,aute minus, quato repercussum quam rectum lumen debilius esse par est. Augere vero Echinos & testacea in plenilimiis,quod calore S lumine adiuta, stelicius nutriatur: humidita-ic ver excremetitia,in decremento Minterlunio re dundarC