Praelectionum theologicarum compendium ad museum theologiae alumnorum

211쪽

2od PARS III. DE CONDITIONIBUS MATRIMONII.

dictionis, nec delegationem proprie dictam; ergo nulla est ratio restringendi ad territorium parochiae. 21d. SCE IN M. - Cum, ex una parte, sinis Concilii Tridentini fuerit praecipvh ut constaret de matrimonio , et ex altera communiter ad proprium parochum recurrendum sit, quando hujus testimonium certum obtinendum erit, Si matrimonium celebretur eoram alio, et preeSertim coram sacerdote extraneo, media adhibenda erunt quibus faelle, data oeeasione, obtineri possit illud testimonium et ideo vel matrimonium inscribitur in parochia in qua celebratur, et hujus instrumentum authenticum transmittitur ad paro-ehiam ad quam pertinent contrahentes; vel statim inseri-hitur in ipsa contrahentium par hia. QUAEST. 5. - Ouot et quales testes requirantur stilmatrimonium.

2 i5. i' Ex Concilio Tridentino requiritur ut matrimonium fiat coram Gobtis Bel tritas testibus. Olim edictai egia praeeipiebant ut quatuor adessent; non tamen, ex communi Sententia, sub poena nullitatis. Nulla hodie superesse pοtest difficultas , quoad matrimonium eorum Ecclesia celebratum, de quo solo hie agimus et si tamen alicubi Ritualia quatuor exigunt, profecto quatuor adhibendi Sunt. 2' Concilium nihil statuit circa testium qualitateS, quia noluit nimis coarctare libertatem matrimoniorum; et aliunde quod deesse potest ex parte testium . suppletur per praeSentiam paroelii. Unde, quamvis matrimonium sit res gravisSimi momenti, non requiruntur testes, ut dicitur injure, omni exceptione majores. Attamen, ad majorem Se- euritatem , ordinarie praescribitur ut testes non admittantur vagi, incertique domieilii, sed qui bene noti sint in vicinia, et digni quibus adhibeatur fides.

3' Debet simul concurrere praesentia parochi et testium; nec satis laret quod adessent successive : Concilium enim Tridentinum satis illud indieat, et vult ut possint utrique de uno et eodem actu testari.

212쪽

CAP. IV. DE IMPEDIM. CANON. PROHIBENT. 2os

Insuper lite applicanda sunt plura ex iis quae diximus

ei rea praesentiam parochi.

Ss De impedimentis canonicis prohibentibus. 216. Ad quatuor reducuntur, ut diximus, nempe

Ecclesiae vetitum, tempus, sponsalia, votum

quae ex communi sententia graviter obligant, cum sint in materia gravi. Iam diximus de sponsalibus (n' 166), et Uexolo (n' 15 3; superest ut de duobus aliis loquamur.

I. DE ECCLESIAE VETITο. Si vox illa sumeretur omnino

generaliter, comprehenderet omnia impedimenta, ut patet. SenSu minus generali, designare potest varios casus in quibus non licet matrimonium inire , licet ii casus non Comprehendantur expresse inter impedimenta. Sic Ecclesia vetat, i ' ne matrimonium ineatur absque praevia proclamatione bannorum; 2' ne catholici nubant cum haereticis; a' ne ad matrimonium admittantur qui ignorant elementa fidei : de his tribus jam dictum est; d' juxta quoinam, tat ne matrimonium ineatur tempore interdicti et sed illud negant plerique, qui tamen dicunt tunc non eSSe conferendas benedictiones solemnes; 5' vetat ne matrimonium ineatur ab excommunicato vel cum exeommuniento et quo

Sensu illud intelligendum sit, explicatur in Tr. de Cen

Si demum illud impedimentum sumatur Senm Stricto, designat praeceptum speetale superioris legitimi, quο quiSprohibetur matrimonium Causae Justae ita prohibendi Sunt praesertim, i ' necessitas vitandi seandalum, aut rixas et discordias praeveniendi; 2' suspicio allevi utin diis de quo veritas inquirenda est; a' tertiae permnae eontra matrimonium intercessio, gallich ONOSition. Ex his, vel aliis similibus causis, prohiberi potest matrimonium non solum a S. Pontifice, et episcopo, sed etiam a paroehο, ut docent communiter auctores; quia, lieae potestatem non habeat ferendi leges, ipsi tamen committitur cura ut matrimonium debito modo ineatur, ac proinde ipsi deesse non debet auetoritas ad illud necessaria.

213쪽

2o6 Pos III. DE CONDITIONIBUS MATRIMONII.

Iir. II. DE IMPEDIMENTO TEMPORIs. Varia fuit utitiis temporibus Ecclesiae disciplina circa prohibitionem matrimonii certis temporibus. Ηodie standum decreto Concilii Tridentini, SeSS. XXIV, cap. x, ex quo prohibitio extenditur , u Ab adventu D. N. I. C. usque in diem Epiphaniae, i, et a feria quarta Cinerum usque in octavam Paschatis in-

Porro Concilium non prohibet simpliciter nuptias , sed

relemnes nuptias et unde jure commvni non prohibetur ipsum matrimonium, ut constat ex Rituali Romano, ex BENEDICTO XIV, restit. Lxxx, n ' 3 et id, et ex decisione

S. Congregationis ibid. n' 2o; sed prohibetur apparatus

et mpa nuptiarum , sub quo nomine intelligitur benedictio solemnis dari solita intra missam, et ipsa miSin Pro ORSO et UORSa, quae ideo non est celebranda, quandοmatrimonium initur tempore Adventus vel ouadragesimae;

Sed in Gallia, ex generali consuetudine, vetantur tum apparatus, tum ipsum matrimonium et ita ferunt plura concilia provincialia, et pleraque Ritualia. Monet ipse BENB- DICTUs XIV, n' id, tali cresuetudini standum esse in locis ubi viget: additque 12 et Isi, prohihitionem matrimonii admittere dispensationem, eoncedendam ab episeοpo loci non vero prohibitionem apparatus seu solemnitatis, quia non videtur adesse posse ratio sufficiens recedendi a communi Ecelesiae disciplina. Sed apud nos, dispensatio ab episeopo conerem satis communiter extenditur ad ipsam solemnitatem et apparatum. ART. 3. De dissensatione ab impedimentis canonicis. 218. Pro certo supponendum est Ecclesiam posse dispensare ab impedimentis quae sunt juris tantum eccleSia tici : id indieat Concilium Tridentinum, SeSS. XXIV, eau. a, et eap. V de Resorm. matrim. , et satis conclat ex USU

Qidiano. Difficultas tantum moveri posset de diSpeu-tionibus in radire, de quibus in art. seq. me igitur agemus 1' de iis qui possunt dispensare ab impedimentis matrimonii; 2' de modo obtinendi dispensationes a S. Sede;

214쪽

CAP. V . DE DISPENsATIONE AB IMPEDIMENTIS. 2o

a' de modo eas exsequendi; ' de modo obtinendi dispensationes ab episcopo et eas exsequendi. S. 1. - se POS3it. in Ecclesia dissensare ab impedimentis matrimonii. Tria hie occurrunt expendenda: V an ea potestas pertineat ad Summum Pontificem; 2' an ad episeopos; a' an ad alioS. PUNCTUM i . - In et quo jure possit Stimmtis Pontifexilis pensare ob impedimentis matrimonii. 212. Nullum dubium esse potest de auctoritate S. Pontificis et agnoseunt enim omnes catholiet illum posse di pensare ab omnibus legibus ecclesiasticis. Etenim aliquando expedit ut dispens tinnos renoedantur et porro, cum ideo non possit convocari Concilium, nec tota adiri Ecclesia,

necessario requiritur ut sit ut inuis in Erelesia uui possit eas concedere; hic autem erit saltem S. Pontifex. Et quidem jure divino ipsi competit haec potestas, et non tantum ex jure ecclesiastico, seu ex concessione EeeleSiae, ut fusius ostenditur in Tr. Eeelesiae quidquid enim sit de ea quaestione, an S. Pontifex sit inferior, neene, Couellio generali, hane dispensandi auctoritatem ipsi concedia Christo postulabat Dpemorii, honum Replesiae regimen: et reipsa concessam fuisse ostendit praxis inconcussa.

PUNCTUM 2. - In et qualentis viscopi Nouinti di ensare ab impedimentis matrimonii. 22 o. Omnibus notum est, jam a longo Saltem tempore, ad S. Pontificem recurri, ad obtinendas dispenSationes ab impedimentis matrimonii, et tamen aliquando eas ab epiScopis concedi: explicandum habemus quo jure ita SerVetur. De quo variae sunt opiniones theologorum et canoniStarum. I' opinio, quae olim erat multo communior apud Gallos, docet episcopos habere ex iure divino facultatem dispensandi circa impedimenta matrimonii, quandiu mitem ea dispensatio non fuit reservata superiori; ae proinde res

qui sunt in usu dispensandi agere jure proprio, et quia sus

antiquum Servaverunt, nec adversus eos fuit praeseriptum.

215쪽

2OS PARS III. DE CONDITIONIBUS MATRIMONII.

Plerique tamen fatentur, jam a pluribus saeculis hanc facultatem fuisse S. Pontifici reservatam; adeo ut, juxta prae- Sentem disciplinam, dispensare nequeant epi Scopi, niSi in iis de quibus perieveravit antiqua conmetudo. IP opinio, communis apud extraneos, et quam olim tenebant non pauci Galli, multoque plures hodie tenent, doeet episeopos non posse jure proprio dispensare in impedimentis, sed tantum ex concessionec expressi aut taeita S. Pontificis aut Eeelesiae. Ut inter illas opiniones eligamus, plures instituemuSquaestioneS.

Inhaerendo secundae sententiae supra expoSitae, Sic Sthtuimus et

PROPOSITIO. - Eslaevi non possvnt. Iuro Uiυino, dis-Peηεαre ueneratim ob imsedimentis matrimonii. Prob. I. Eae principiis restiminis Peclesiastici. Fide

eertum est eoiseopos esse inlatiorps S. Pontisiei et Mele- Siae, a quibus constituta fuerunt impedimenta matrimonii; Dorro inferior non potest dispensare circa legem a Superiο-

re latam, nisi superior expresse vel tacite hane facultatem neesserit: quod probatur i ' ex Jure canonico. CLEMENS Vin constitutione lata in Concilio Viennensi, ait: 'os inter caetera praecipue allendentes quod leae Stiperiori8 r indiseriorem tolli non noleti: idque ita intelligendum declarat , ut nequeat ab inferiori corriui, Cel immutari, stulquicqviam ei detrahi, siBe addi, Bel dispensari quomodolibet eirea ipsam, seu oliquam ejus partem. Idem pluries in Iure asseritur. 2' Ex ratione. Dispensare eSt tollere, Seu Su Ssendere vim legis pro aliquo eaSu Melitisin; porrοid nequit inferior, cum illius voluntas subjeptavit voluntati Syerioris, nee possit eam infringere. Ergo, ete.

Nec obstat ly quod asserunt multi tanquam axioma, Episcopum Posse in sua dioeeest quidquid potest S. Pontifex in unipersa Ecelesia , exceptis iis quae sibi specialiter reservavit. - Illud nullo solido fundamento nititur, et, si generaliter sumatur, est falsissimum Equidem episcopi sunt principes in sua diceresi, ideoque possunt ferre leges, em-Diuitiam by Cooste

216쪽

CAP. Iv. DE POTESTATE EPISC. CIRCA DISPENSAT. Iossuras, etc.; sed non ideo acceperunt plenitudinem potestatis, quae soli S. Pontifiei fuit collata.

Non obstat 2 3 decisio juris canonici, cap. Nuper, xxix, de Sentent. Cacommunic., qu si Statuitur absolutionem a censura posse ab inferiori concedi, quando superior sibi eam expresse non reservavit. - Magnum est discrimen; censura est poena quae privat spiritualibu&honis, ei quidem poena medicinalis, quae deo, reo poenitente, tolli debet; unde quando satisfacit, jus habet ad absolutionem; hinc nimis onero- Sum esset semper recurrere ad superiorem et illud aulem locum non habet, ubi de dispensatione. Et revera alioquin ipsi mei parochi dispensare possent, quemadmodum possunt absolvere. Non obstat 3' demum facultas quam omnes tribuunt epi copis dispensandi in rebus levis momenti, vel quae ex natura sua frequenter eurrunt, v. g. in lege jejunii, abstinentiae, et aliis multis etiam generalibus.- Idem locum non habet circa dispensationes de quibus agimus et mens euim Ecclesiae est ut illae dispensationes sint rarae. et non nisi gravi de causa toneedantur et porro multo frequentiores essent , si a quoliliet episcopo concederentur : nec episcopi eam haberent independentiam, sine qua brevi corrueret disciplina reclesiastica; siquidem difficile resisterent precibus et forsan minis principum, virorum Potenitum. magistratuum, etc.; ila CAAAssum, quem citat Benedictus XIV. II. Ecelestiae tisti et disciplina. Falso asseritur episcopos, prioribus saeculis, vulgo dispensationes hujusmodi concessisse, quasi ex jure proprio. Etenim tu a primaevis temporibus ad saeculum VII, nullum inveniri exemplum dispensationis circa matrimonium aguoreunt auctores utriusque opinionis, quibus nullum occurrit monumentum ante S. Gregorium Magnum. 2' Is, ad instantiam S. Augustini, Anglorum episcopi, permisit matrimonium in gradibus remotioribus amnitatis ;idemque in gratiam Germanorum indulsit, octavo saeculo, Gregorius II et sed haec erat potius legis modificatio seu restrietio, quam dispensatio proprie dicta . a ' Deinceps usque ad saeculum XIV, paucissima oeeurrunt exempla dispensationum, et quidem non ab episcopis, sed a solis SS. Pontificibus eoncessarum. talicet videmus pluries SS. Pontifices praecepisse separationem principum, qui contra eanones nupserant, et variis poenis subjecisse episeopos qui talibus matrimoniis Comenserant; aliquando tamen ea matrimonia confirmasse, ad postulationem ipsorum episcoporum : prima hujusmodi dispensatio, nempe Post matrimonium initum, concessa dicitur an . ilosi a Paschali II Philippo I, regi Galliae. Ante matrimonium autem contrahendum, primum exemplum occurrit in dispensatione concessa ab Innocentio III Othoni imperatori, an. Illos. si' A saeculo XIV, pali latim frequentiores factae sunt dispensationes ; sed nihil ostendit etiam tunc eas fuisse communiter ab episcopis quasi jure proprio concessas et contra non ita observatum fuisse, deduci potest, tum ex iis qtiae acta sunt tempore magni schismatis; lum ex instructionibus quae fuerunt datae D. de Lanssac, quando legatus a rege Galliae ad Concilium Tridentinum missus est; tum denique ex variis Conciliis quae expresse agnoverunt ad solum S. Pontificem pertinere dispensationes concedere. ( Vid. P. M. n' so 2 3.

217쪽

III. Eae mel itala SS. Pontifetim, qui saeuitatem di pensandi ab impedimentis tanquam Sedi apostolicae exclusive propriam vindicare, dati occasione, non omiserunt. Ita inter alios Pius IV, an i563; BENEDICTUS XIV, qui non solum quaestionem lassi discutit, sed ait eongregationes Urias non Semel Proserinsisse opinionem quae asserit episcoposeommuniter dispensare posse, tanquam falsam et temorat,

riam; Pius VI, occasione edietorum imperatoris Iosephi II, an . I 32; et Pius VII in Brevi 2I februarii I 8os, ad episcopos GaIlicanos ( P. M. Io Id l.

222. Iline si carent episeopi potestate dispensandi ab impedimentis matrimonii, illud non oritur ex eo quod ea potestas ipsis fuerit ablata, et S. Pontifiei reservata; sed ex eo quod eorum auctoritas natura sua non extenditur ad leges superioris. Contra uuando dispensant in variis rasibus de quibus mox dicturi sumus, illud habent tantimi Px p cessione expressi vel tacita Eeelesiae aut S. Ponti eis. Attamen, juxta multos, potestas illa dicenda est ordinaria, quia est annexa dignitati seu officio, et quidem in perpetuum , et in. ea est quasi radicata, nee committitur tali personae seu industriae ejus. Sed juxta alios, cum potestas illa non sit de se innata muneri, prout innata eSt v. g. poteStas dispensandi in propria lege, sed oriatur tantum ex concessione superioris, ideoque non sit vere propria, Neque Germeeatur Jure proprio, sed potius nomine alieno, diei non debet stricto ordinaria, sed potius extraordinaria et agnoSeunt tamen eam quoad effectus magnam habere similitudinem

cum ordinaria; unde dicunt voeandam esse duasi rdinariam, seu ordinariae aequivalere; illudque satis communiter admissum videtur. Sed et ii etiam qui nostram opinionem non admitterent, debent agnoscere hodie fas non esse episeopis generatim dispensare. Potestas enim episcoporum sure divino ita subest auctoritati Ecclesiae et S. Pontificis, o ut, ait BENEDIC-- TUs XIV, de SVROU. l. VII, c. vIII, ny et, eonsentientibus omnibus eatholicis, ejusdem auetoritate et imperio limi- tari, atque ex legitima causa omnino auferri possit. - Iam vero, licti non afferatur reservatio expressa, quae in noStra

218쪽

CAP. IV. DE POTESTATE EPIM. CIRCA DISPENsAT. 2 ii

sententia non fuit necessaria, ex iis quae attulimus constat saltem de eonsuetudine, quam agnoseunt communiter auetores sumetentem fuisse ad reservationem inducendam. 223. II'. An et quatenuS sonint viscopi, VI CONSUETUDINIS UNIVERSALITER RECEPTAE, in quibuεsim casibus

dispensare ab impedimentis matrimonii p. Solvemus hane quaestionem varios ensus enumerando.

Itaque i ' dissensant episcopi ab imnedimentis prohibentiestas. Nullus de Me dubitat, ait Benedictus XIV, de Synod.

I. LX, e. II, n' i. Excipi tamen debent i ' vetitum latum a S. Pontifice, vel alio iuperiore, v. g. ab arehiepiseopo in casu appellationis; 2' sponsalia. in quibus nee ipse S.' Pontifex dispensat, cum vis illorum oriatur a sure naturali, ideoque locus sit tantum interpretationi; a' votum castitatis perpetuae. et votum ingrediendi religionem; quae reservantur S. Ponti siet: votum quidem eastitatiq, quando e Per isectum, tum in ratione voti, id est, emissum voluntarie et mature, non per dolum aut metum; tum ratione materiae, id est, pro objeem directo habens eastitatem, et quidem perlaetam; certum, nempe quando constat votum emiSSum fuisse, et esse votum castitatis; in id est, non alternativum, nee conditionatum, sed saltem abSoluto aequivalens, quale videtur esse post impletam conditiοnem: votum autem ingrediendi religionem, quando est de religione quam mustet esse religionem approbatum, SenSU exposito ubi de Volo 3Olemni.22 . 2' In iuriniae coniticolos imnediunt a petitione

debiti. Ita ferre consuetudinem testantur. auctores. Meipiendus tamen casus, quo uterque, aut saltem unUS eum alterius consensu emisisset votum quod sit S. Pontinet reservatum ex modo dictis.

225. 3' In matrimoniis rem lan inmem*lst dirimenti am initis. Ita communiter auetores: illud ultro admittit BENEDICTUs XIV, Ue Synod. l. ix, e . II, D. I; Sed addit

necesSarium esse ut simul concurrant sex stireumstantiae et quas tamen non semper requiri dicunt auctores quidam,

praesertim in Gallia. i' Ut adsit hona fides. id est i ut ignoratum fuerit impedimentum : illi enim qui mala side con-

219쪽

212 Phus III. DE CONDITIONIBUS MATRIMONII.

traxerunt indigni sunt indulgentia Ecelesiae, ex Coneilio Tridentino, Sras. xxiv, e. V, de Res matrim.; sed sufficit bona fides ex parte unius, quia pars innocens non debet arreri ab Ecclesiae indulgentisi propter delictum alterius. 2' Ut impedimentum sit oeeultum. et matrimonium pulabeum, quia alioquin non urget necessitas , et seandalum ex

separatione timendum non est. 2' Ut matrimonium fuerit Vonsiimmatium, quia ante consummationem facilior est separatio. Attamen multi eam conditionem non requirunt.

' Ut impedimentum sit ex iis in quibus dispensare solet S. Pontifex. 5' Ut partes Sine scandalo Separari nequeant. Verum dissielle est ut duo. qui pro nuptis habentur, Separentur absque scandalo. 6' Ut Sine gravi incommodo expectari nequeat dispensatiori Pontificis,. 226. d' In emu dubii. Ita communius etiam illi qui sunt furibus S. Pontineis maxime addicti: quia licet dispensatio in se sit odiosa. saeuitas dispensandi est favorabilis

ex communi Doctorum sensu, ae proinde amplianda; et insuper ita expostulare videtur utilitas spiritualis fidelium 22 T. So In casu timentinimae neceSSitatis, Saltem si impedimentum Sit Occultum et v. g. Si matrimonium, ad quod omnia sunt Parata. disserri non Dossit Sine seandalo, sponsorum infamisi, puta si unus manifestet impedimentum ex commercio illicito, ete. Tune episcopum dispensare posse docuit SANcREE , cujus doctrinam amplexi sunt plerique qui post ipsum seripserunt, adeo ut hodie communis aut fere communis habenda sit: eam refert nec improbat BENEDICTUS XIV, l. IX, c. II, n- 2 et 2. Ratio est quia in his casibus non censetur S. Pontifex velle sibi reservare saeuitatem dispensandi; quae reservatio verteret in deStructionem, non in aedifieationem. Aliunde hodie ex consuetudine satis tollitur quod ab initio poterat superesSe dubium. Notant tamen auctores episcopum non Me dispenSare si aliquod aliud medium suppetat malo oecurrendi, ideoque varia media indieant. Verum plerumque haee ad praximi educi non poterunt, nee tollent suspiciones, rumoreS, et Scandalum. Unde potius concludendum est quanti intersit mo ri sideles ut confiteantur diu ante matrimonii tempus.

220쪽

CAP. IV. DE POTESTATE EPISC. CIRCA DISPENSAT. 2ia

Dixi saltem si impedimentum Sit Occultum, quia si sit publicum, vulgo supponunt auetorri non poSSe episeopum dispensare; imo Propositio cSserens Pone viscopum dissensare in publieo impedimento matrimonii dirimente consanquinitatis pro matrimonio contrahensi, sitie in articulo mortis, Sitie in alici lii sentinimct necessitate, Romae declarata est salia et temerariet. Ratio est quia tune non adest idem timor diffamationis et seandali; et incommoda quae ex dilatione matrimonii oriri possunt tribuenda sunt contrahentium malitiae, neque proinde Ecclesiam movere debent ut eis aliquis favor praestetur. Attamen quidam etiam ad impedimentum publicum extendunt eamdem rationem necessitatis. Olim, inquiunt, auctores non loquebantur nisi de impedimento occulto, quia quando impedimentum erat publieum, paroelius poterat matrimonium impedire: hodie vero, mutatis ei reumstantiis, possunt occurrere, etiam quoad impedimenta publica, eadem incommoda quibus olim nitebantur theologi Settieet eum Iani detur faeilitas standi Soli matrimonio Cussi, et saepissime contrahentes non possint aut nolint expectare recursum ad S. Pontificem, intelligitur talem dari necessitatem, quabs vix urgentior eoneipi potest;

nemo enim nescit quam grave Scandalum, et quanta incommoda oriantur ex matrimoniis mere civilibus.

Nihilominus episcopi communiter in his casibus non dispensant ; et merito quidem, ut nobis videtur. Nam undenam

haberent potestatem illam 2 i. Non neonsueti dine, Siquidem ocintrarin est. etiam in Galliis. 2. Non ex DraeSumnio consensu S. Pontificis; non enim satis concipitur Securum esse poSSeeum qui consensu praesumpto niti velit, quIndo stonsensum

expressum adeo facile postulare potuit . etitamen et non po in lavit. vel non ossinuit. 3. Non ratione neeessitatis, et propter bonum religionis et Sub eo respectu, ille nobis videtur officio suo plane Satisfeci Me, qui, poStquam rerum Statum supremo EccleSiae pastori expoSuit, progrediendum non existimat ultra facultates sibi concessas. d. Si semel admittatur illa necessitatis ratio. mox penituS evaneSeet reServatio, corruent EeeleShaeum eS, et abrumpetur vinculum ex-