Praelectionum theologicarum compendium ad museum theologiae alumnorum

241쪽

2 ad PMis III. DE CONDITIONIBUS MATRIMONII. officiali sponsae. Quidam existimant nihilominus exsecutioni demandari

posse ab officiali sponsi; sed his non assentimur et non potest enim ex- 'sequi nisi delegatus: porro delegatus non est officialis sponsi, cum constet intentionem S. Ponti sipis non esse ipsi eommittere mandatum, nisi adsit causa ipscedam peculiaris. 256. V. An sciatis delegatus possit Gera aucta olteri committere pDupliei sensu expendi potest illa quaestio. I ' Vices gerentem , si adsit, posse apud nos supplere vices ossicialis . saltem ahsentis, aut aegrotantis, Seutiunt pleri lite auctores; inter

quos DAROEI TRE, allegans usum quiugentorum annoraim.

2' Quoad alterum quem vellet ossicialis loco suo eommittere , adest dissiculias, propter diversas juris dispositiones. Ilaec statuunt a uetores. Potest officialis alteri committere auditionem testium, et informalionem causae, non vero ipsam dis ii Rationem, seu Brevis, ut aiunt, fulminationem, galliee I enteninement. Prius halietur ut jurisdictio collata om-ciali , et nullo jure prohibetur eam subdelegare; imo non raro illud necessarium est, quando audiendi sunt testes, qui, sive propter locorum distantiam, sive propter infirmitatem, aut alias causas, ipsum adire nequeunt: committere potest igitur ad eos audiendos, etiam alterius dioecesis officialem, et ita communiter servatur in praxi . Posterius vero habetur ut certum ministeritim, prout loquitur Gn Eoo RIVs IX, quod non potest alteri committi: ipsa uempe sententia, seu judicium , est quid nobilius auditione testium , et aliis formulitatibus sententiae praeviis, et sic explicatur cur ipsi eommissa io apostolico reservanda

sit. Eam theologorum et canonistarum extraneorum doctrinam sequuntur auctores nostri et unde videtur ab ea non esse recedendum.

25 . II'. QUID AGERE DEBEAT Uel altis tit divensationem emerationi demandet pIlle cui exsequenda committitur dispensatio debet attenth rensiderare varias clausulas in reseripto eontentre, easque adamu SSim observare. De quibusdam lite dicemus , quoad reseripta sive Poenitentiariae, sive Datariae, et diffi

I. Praecipua clausula est ut delegatus cilipenter insor mei de veritate preeum, juxta ea quae jam diximus : sed quaestio est, utrum Stare possit inquisitioni quae jam peragi

debuit, antequam postularetur dispensatio, ideoque Sum-ciat expendere an ab eo tempore novum aliquid Supervene

ritei' Quoad reseripta Poenitentiariae, olim heste in illis lege-

hantur et Ortalentis Si ita esse, Per ditiqentem Omloris rest minotionem. αc post monila et consilia opportunuilli praestito, inBeneris e nunc autem dicitur tantum,

242쪽

CAP. IV. DE MODO EXSEQUENDI DISPENSATIONES. 235

Ouatenus si ita est, vel, Si preces Beritate nitantur. Igitur juxta veterem formulam, Si sine examine confessarius dispenSationem fuisset exsecutus, videri poterat quod invalide se gessisset, licet vera sui Ment narrata: Seeus autem, Secundum reeentiorem formulam, tum quia haee immutatio ali

quid operari debuit, tum quia jam nihil indieat examen illud pnescribi tanquam formam essentialem. 2' Quoad rescripta Datariae, sic habent : Mansimus quatenus . te de praemissis ditiqenter informes, et Si

per in formotionem eumdem preera Beritate niti ruereris, Suer quo conscientiam lutim oneramus , ete. Ex his verbis concludit D. Botivi ER, a quamvis supponatur informa, tionem factam fuisse a paroelio ante dispensationis poStu-u lationem, nihilominus alteram faetendam esse per ipSumvossicialem, vel, ut communius sit, per aliquem ab ipso dele- gatum; non tamen id requiri sub poena nullitatis, modorum causae S. Pontifici expositae reipsa verae sint, quia S. Pon-- tifex non praecise informationem, sed rei veritatem sub pae-- na nullitatis praescribere videtur. v Revera in pluribus dioecesibus, nova non fit insormatio: Sed delegistur paro-ehus , qui, si nihil obstet, statim ad matrimonii celebrationem procedit. In aliis tamen pluribus dioecesibus retenta est olim vigenS eonsuetudo, juxta quam nova fit informatio ante dispensationis fulminationem et illudque tutius nobis videtur. Nam V vix aliter impleri posse videtur clausula in reSeripto expressa. Non ignorat S. Pontifex ante di pensationis postulationem informationem quamdam sieri debui SSe; merito ergo censetur novam exigere, in verbis ullatiS. Illudque verum est praesertim, si prior informativi nec ab officiali, nee ipsius nomine laeta fuerit; tune enim non obtinetur seopus S. Ponti eis, qui non informationem qualemcumque, Sed laetam per suum delegatum exigit. 2' Si admittatur, ut supra diximus (n' 256 ), ossicialem posse quidem delegare quoad informationem, non vero quoad ipsam dispensationis coneessionem, difficile eoncipitur quomodo possit rescriptum transmittere parocho, ut Statim ad matrimonii eelebrationem procedat sine

243쪽

226 PARS III. DE CONDITIONIBUS MATRIMONII.

novo ad ipsum recursu. 3' Esto quod jam dispensationisellusae verisimiae fuerint ante postulationem et sed ex eo tempore potuit fieri aliqua essentialis in his mutatio; potuit etiam novum aliquid supervenire , adeo ut dispensatio invalida exinde reddatur et eum ergo non minus eSSentiale sit de his inquiri, ac de ipsarum causarum veritate, nova videtur requiri informatio ante dispensationis exSecutio

nem.

258. II. In rescriptis Paenitentiariae, cum agatur tantum de foro conscientiae, apponitur nune haee elauSula, Prius ejus socramentali confessione. Unde neeeSsitas confessionis non potest hodie in dubium revocari. Sed dissicultas est an sumetat quaecumque confessio, an vero requiratur ut ipsa absolutio subsequatur; et quid dicendum , si confessio sit nulla et sacrilega Ex responsione S. Paenitentiariae, apud Compans, irrita non erit dispensatio, etiamsi contingat poenitentem nulli ter et sacrilege confiteri et absolutionem a peceatis recipere et quod si consessarius advertat enitentem, ex sua indispositione, a peccatis absolvi rite non posse, debet una cum absolutione differre dispensationem, nisi forte urgens aliqua necessitas suadeat dispensationem accelerare. Porro hodie non raro oeeurret illa necessitaS.

25s. III. Ovid, si error in rescripto irrepserit 'I' Si adsit error circa nomen oratoris, contendit CoRRADus dispensationem exsecutioni demandari non posse, addens ita ferre stylum notorium et antiquissimum, ad praeeavendas fraudes. Non pauci tamen contrarium tenent: quia nomen est aliquid mere accidentale, modo aliunde de

persona Satis eonstet.2' Si adsit eirea impedimentum vel circa causas error qui non aderat in libello supplici, quidam absolute dicunt exseeutioni demandari non posse : ita CORRADus et alii non pauci. Alii distinguunt, an error seu mutatio locum habuerit ex laeto scribarum antequam supplicatio porrigeretur S. Pontifici, an postea tantum : sed cum illud vix eo-gnosei possit, in praxi plerumque satis di melle erit ut exsecutioni mandetur talis dispensatio.

244쪽

CAP. IV. DE MODO EXSEQUENDI DISPENSATIONEs. 23T

26 o. IV. In rescrisium S. Ponti eis possit, post illius

mortem, reseculioni mandari' i' Si agatur de rescripto Poenitentiariae, eum ipsa perseveret etiam mortuo S. Pontifice, nulla adest ratio dubitandi. 2' Si agatur de Dataria, quando dispensatio est jam concessa, sed nondum confectae sunt litterae, et interim moritur S. Pontifex, litterae non conseiuntur et sed si jam confectae sint, usu quotidiano constat posse exsecutioni mandari. 261. V. innum dispensationis mentio scripto comiss- ηαnda sit 's' Si agatur de dispensatione super impedimento occulto, per Poenitentiariam concessa, sic fertur in reseripto : Proe- Sentibus lacerulis, quos sub poena recommunicationis latae sententiae laniare tenearis, neque eas latori restituo: quod si restitueris, nihil ei praesentes litterae S Imyentur. Ηaee postrema verba non sunt intelligenda in eo SenSu, quod exinde dispensatio irrita emiceretur ; statuunt tantum litteras hujusmodi nunquam in foro externo Suffragari posse. Ex quo intelligitur dispensationem illam non esse regiStro inseribendam. Aliquando tamen praeter illas litteras quae lacerari debent, alias addit Poenitentiaria quae servari POSSunt, ut de matrimonio eo tet: tune peragenda sunt quae in ipsis praeseribuntur. 2' Quando agitur de dispensationibus concessis per Datariam , debent in registris officialitatis, vel in Secretario epiSeοpatus aecurato deseribi, ut de matrimonii canonicitate constare possit. Debet pariter parochus, qui matrimonium celebrat, dispensationis mentionem facere in actu seu instrumento matrimonii, ut sive contrahentium, Sive prolis ex conjugio nasciturae, status in tuto collocetur; ita monent auctores, et praescribitur in Ritualibus. S. d. De modo oblinendi dispensoliones ob viscopo, et eas emequendi. 262. Tria hie praeeipue investiganda habemus. I. In necessarium Sit ea Omnia e rimere, quod eae dictis e rimenda sunt, quando recurritur ad S. Ponti/cem p

245쪽

288 PARS III. DE CONDITIONIBUS MATRIMONII.

. Distinguendum est eum COLLET :I' Si episcopus dispenset virtute indulti, neeessarium est ut Sequatur, quantum seri potest, regulas a S. Pontifice constitutas et quia S. Pontifex non censetur ipsi eoncedere facultatem dispensandi, nisi eo modo quo ipse dispensare consuevit. Cum tamen in dioeeesibus ordinarie non institutum sit speetale tribunal pro casibus occultis et infamantibus, saepe vix possibile erit omnes regulas sequi quae in Romanis tribunalibus vigent. Non est verisimile quod velit S. Pontifex tune nihilominus servari illas regulas Sub poena nullitatis. Attamen optandum esset ut ea de re aliquid certum Suppeteret. 2' Si episeopus dispenset Jure ordinario aut quasi o dinario, ad sensum supra expositum in 223 et Seg. , non adstringitur regulis Caneellariae, et iis quae non exiguntur nisi stylo curiae Romanae et sed iis tantum quae requiruntur Sive Jure communi, sive ex ratione naturali, ut vitetur obreptio et subreptio.2' Si ipse episeopus, quemadmodum S. Pontifex, qua dam regulas constituisset, et deelaravisSet se nolle aliter dispensare, iis omissis etiam inculpate, irrita esset dispen-Satio, quia deficeret voluntas dispenSantis. 263. II. an, si contrahentes Sirile Utictus dioecesibus,rcquiratur utriusque episcosi dispensolio pi' Requiri ex praecepto satis communiter admissum videtur ; talis est usus, et ita seri rectus ordo et optima disciplina postulant 2' An requiratur sub poena nullitatis, magis conir vertitur. Non desunt qui putent sufficere dispensationem unius episcopi, quia impedimentum est aliquid eorrelativum t ergo, quando sublatum est in uno, Jam non existit

in altero.

Attamen alii communius existimant requiri utriusque epi Seopi dispensationem. Deducitur tum ex uSu, tum eX ratione .: episcopus non habet jurisdictionem nisi in proprium subditum ; ergo dispensatio est necessario conditionata, id est, posito quod subditus alterius episeopi ab ipso quoque dispenSetur.

246쪽

CAP. IV. OUID SERVANDUM UBI ADEST IMPEDIM. 23s

Caeterum duo hic advertenda sunt. i' Sicubi vigeat usus ut unius tantum episcopi dispensatio requiratur, hulec Standum erit, quia tunc censebitur et proprio et alterius nomine dispensare. 2' Ex pluribus responsis S. Poenitentiariae, his ultimis temporibus datis, is ouilibet ordinarius, v agendo cum saeuitate non ordinaria, sed a S. Sede ab-- Solute, simpliciter, et absque ulla conditione delegata,v dispensandi eum suis dioeeeSanis, potest (facta in sinis gulis aetis expreSSA mentione Apostolicae delegationis is dispensare Super aliquo canonico impedimento, etiam in is casu in quo una persona ab impedimento ligata est sugerum dioecesis, altera vero alienae; quia ea saeuitas procedit ais Papa, et sublato impedimento ex una parte cum qua, dispensare valet, etiam pars altera libera evadit, eum, ligamen non amplius inter utramque partem existat. v 26 d. III. A qtio et quomodo eaesequendae sint seu sulminandae civensationes viscopales pDi Spensationes episcopales non solent dari in forma comminoria, ac proinde earum sui minatio non dissert ab ipsarum concessione et ille autem ad quem diriguntur, sive Sit paroeliu , Sive eonfessarius, sedulo attendere debet siquid in iis praeseribatur, illudque neeurate exsequi. ART. d. De mlione cistendi lenendu quando aliquod adestivise intentum cianonicum. 265. Expendere oportet, quid in re caSu, Sive ante Sive post matrimonium initum oecurrente, ab ipsis SponSis praeStandum sit, quid ab eorum confessario nut paStore;

quod quidem quatuor para graphis explicabimus et quid nempe agendum ab ipsis sponsis, i ' ante matrimonium initum ; 2' postquam initum est, et nondum revulidatum; a' quid, ut revalidetur; d' demum quid agere debeant confessarius aut paroelius quando inter nupturos vel Jam nuptos detegunt aliquod impedimentum.

S i. An sponsi lipati impedimento possint aliquando motrimonium inire, non obtenta seritis dispensatione p266. Quaestio generatim spectata vix ullam patitur dissi-

247쪽

2do PARS III. DE CONDITIONIBUS MATRIMONII.

euiuitem : dissicultas oriri potest tantum in casu necessitatis, aut dubii. Sit itaque

ASSERT. i.-Inire matrimonium cum impedimento, nec obtentu Uispensalione, rat Per Se Peccatum simυe. Prob. Ita omnes theologi: tum quia violatur praeceptum in materia magni momenti, tum quia gravis committitur irreverentia erga sacramentum et unde Si adsit impedimentum dirimens, certum est peceari lethaliter; si vero adsit impedimentum prohibens tantum, communius idem docent auctores, quia Semper violatur lex in materia gravi. t. Praeter peccati reatum, incurritur, ex decreto Concilii generalis Viennensis, poena excommunicationis ipso laeto ab iis qui a scienter in gradibus consanguinitatis autis assinitatis constitutione canonica interdietis, aut eum mo- - nialibus contrahere matrimonialiter non verentur; ne(-- non a religiosis et monialibus ne elericis in saeris ordi-- nibus constitutis matrimonium contrahentibus. u Sed, ex communi Doetorum sententia, excommunieatio illa non est absolute reservata : si tamen dicti contrahentes denuntiati fuerint exeommunicati, ut ibidem praeseribitur, abSolvi poterunt a solo epis pο. 26 T. ASSERT. 2. - Set necessitas nec in edimentum

tollit, Sullom ueneratim loquendo, nee licitum redilit matrimonium sine di ensatione. Prob. I pars. Licet leges ecclesiasticae desinant obligare eum observari nequeunt absque gravi incommodo, ex communi Doetorum sententia illud applicandum non est legibus irritantibus, et praesertim in matrimonio. Nam i' leges hujusmodi directe feruntur in bonum publicum, potiuSquam in bonum privatorum et porro aequum eo ut bonum publicum anteponatur bono privato. 2' Magnum adeSt diSerimen inter legem irritantem actum qui haberet esseetum permanentem et nocivum hono publico, et legem prohibentem actum mersi transitorium : in poSteriori eaSu, V. g. ubi de abstinentia vel jejunio, non ita magnum exoritur

248쪽

CAP. IV. QUID SERVANDUM UBI ADEST IMPEDIM. 2 lineommodum, Si lex uno actu violetur; maximum vero oriri poterit, si ineatur matrimonium bono publico noxium. Ilare omnia evolvuntur in Tr. de Lectibus.

Dixi sollem peneratim loquendo, quia i ' ubi agitur de elandestinitate, lex obligare desinit, quando impossibilis eSi recursus ad parochum, prout jam (n' 18sj vidimus.

2' In ensibus quibusdam extraordinariis, v. g. Si quis in insulam remotissimam tempeState conjieeretur, quidam putant ipsi licitum fore matrimonium ivit e, non obstante impedimento disparitatis cultus vel alio impedimento suris mere ecclesiasti ei, si aliter nubere non posset. Prob. 2 yctra, contra quosdam qui putant eum qui tale matrimonium init, ad avertendum grave malum, non peecare, Si vere et ex animo consentiat; et peccare tantum venialiter, si non nisi siete conSentiat. U Cum matrimonium sat cum omnibus solemnitatibuS, quae Saeramentum comitantur, huie sane irreverentia infertur. 2' Qui siecontrahit, multis incommodis, Sibi et Societati noxiis, sese exponit, prariertim Si omnia ita fiant, ut nullitatem probare nequeat, vel saltem ea nullitas eorum tribunalibus non sit admittenda, ut hodie accidet, Si agatur de impedimento mere ecclesiastico . Ergo, ni Si ignorantia et bona sides exeu-sent, matrimonium inire in casu allato eSt grave peccatum. 3' Si flete consensus praebeatur, mendacium hujusmodi, in re tanti momenti, coram Deo et Ecelesia emisSum, ha- heri nequit ut veniale tantum et porro di melle videtur ut

vere intendat contrahere, qui novit contractum esse prorsus irritum. 263. ASSERT. 3. - Non licet inire matrimonitim eum

impedimento dubio ovi probabili. Prob. Ex principiis quae stabiliuntur in Tr. de conseien-lla. Non lieet agere eum dubio aut mersi probabilitate, nisi

praesto sint prinei pia reflexa vi quorum efformetur con Scientia praetiee certa et atqui lite praeSto non Sunt. Non enim

sus seiunt principia generalia probabili Starum, ut alibi, ni spes saltat, ostendemus. Nee ulla asserunt praesenti materice Speeialia. Quod enim aiunt, in easu dubii aut merae probabi-

249쪽

2d 2 PARS III. DE CONDITIONIBUS MATRIMONII.

litatis Ecclesiam tollere impedimentum, non potest appli-eari impedimentis suris naturalis aut divini, imo, juxta graeviores probabilistas , nec impedimentis suris ecclesiasti ei quando adest tantum dubium laeti : et insuper quoad alia impedimenta est prorsus gratuitum, videturque omnino falsum ; si enim ignorantia invincibilis non impediat vim Iegis irritantis, ut communiter docent auctores, praeSuminequit impediri per simplex dubium aut meram probabilitatem.

line probari etiam potest assertio ex decisione INNOCENTII XI, Juxta quam non licet, ubi agitur de valore Sacramentorum , sequi opinionem dubiam aut probabilem :etenim hic agitur de valore Sacramenti, et omnino appli-eari videtur ratio decisionis ; quamcumque etenim opinionem sibi efformaverit agens, non inde efficietur matrim nium validum, posito quod in rei veritate existat impedimentum et ac proinde aderit sacramenti profanatio.

S 2. comtistes qui eertitudinem habent mut dubium dentillitate mi matrimonii, possint petere aut reccere debitum eonjustiae, quandiu matrimonium non est renaticatum. 26s. Exstant est de re in fure eanonico tres deeisiones quas ab initio prοferre Juvat.I' est INNOCENTII III, cap. InqtiiSitioni, XLIv, De Sentent. excommvn., et respicit quodlibet impedimentum generatim et u Credimus distinguendum, utrum alter consu, gum pro certo Seiat impedimentum conjugii ... quamvis, illud apud Ecclesiam probare non possit, an non Selatrum pro certo, sed credat. In primo casu, debet potius ex-- communicationis sententiam humiliter Smtinere, quamn per carnale commercium peccatum οperari mortale. In is seeundo, distinguimus utrum habeat conscientiam hu-

, susmodi ex credulitate levi et temeraria, an probabili et, disereta : et quidem ad sui pastoris consilium conseien- , tisi levis et temerariae credulitatis explosa, licite potest, non solum reddere, sed exigere debitum conjugale. Ve- , rum eum conseientia pulsat animum ex credulitate pro-

, habili et disereta, quamvis non evidenti et manifesta,

250쪽

CAP. IV. QUID SERvANDUM UBI ADEST IMPEDIM. 2 3. debitum quidem reddere potest, Sed postulare non debet, v ne in alterutro vel contra legem conjugii, vel contra, sudicium conscientiae committat offenSam. II decisio est Lucri III, eap. Dominus, II, de Semrid. nullis, et versatur circa impedimentum ligaminis: loquens de eo qui matrimonium contraxit, non habitu obrantis comtiqv eertitudine, et de morte prioris remugis adhue sibi existimat dubitandum, ait: u Et quae sibi nupsit, debis tum non deneget postulanti; quod a se tamen noverit, nullatenus exigendum.

III demum est CoeLESTINI III, eap. Laudabilem, V, de Fripidis, et respicit impedimentum impotentiae et quando

nempe dubium exοritur circa impotentiam,v Nos praesentio eonsultatione sentimus, ut a tempore celebrati conjugii,

. si frigiditas prius probari non posset, cohabitent per, triennium. BITO. Bis praemissis, tres emus supponi p sunt. Iu, Casus: de iis qui certi sunt de nullitate matrimonii. Nec petere, nee reddere poSSunt debitum conjugale. Constat ex deeisione Innocentii III, et ratio eSt per se evidens. Sed quaedam regulae prudentiae sunt Servandae. I 'Quando impedimentum est publicum, deberent partes ad tollendum scandalum, etiam quoad habitationem separari; sed quemdo agitur de pauperibus, aliquando impoSsibilis est ea separatio, etiam ad quoddam tempus et tune alio modo providendum ut tollatur scandalum. 2' Si impedimentum sit remitum erga exterοs, licet duabus partibus notum, non debent separari quoad habitationem, quia ex ea Separatione vel scandalum, vel earum infamia sequeretur. Si tamen exeommuni habitatione immineret periculum, et Separationeri posset sub aliquo praetextu quo praecaverentur incommoda . procul dubio facienda esset. δ' Demum si uua tan tum pars impedimentum regnorent, V. g. quia per erimen aliquod huie locum dedit, non tenetur illud alteri manifestare, quia nemo tenetur prοprium turpitudinem revelare; et aliunde ex ea manifestatio ne gravissima plerumque sequerentur incommoda. Cum igitur, donee redintegratum fuerit matrimonium, omnino abstinere teneatur