Praelectionum theologicarum compendium ad museum theologiae alumnorum

261쪽

25d Pos m. DE CONDITIONIBUS MATRIMONII.

quae sufficiunt ad convalidandum contractum, quia unum Sequitur naturam alterius. 2' In opinione quae tenet sacerdotem esse ministrum, necessaria erit benedictio eo momento quo redintegratur matrimonium, ut ei sacramenti ratio asseratur : nisi quis malit dicere saeramentum remanere in SuspenSo, quemadmodum admittunt multi, uhi

agitur de matrimonio inito sub eonditione de futuro

continyenti; quo posito, dicendum foret sacerdotem evehere ad dignitatem meramenti contractum sive praerentem, Sive futurum, quemadmodum confessarius evehit ad dignitatem partis integrantis sacramenti Poenitentiae satisfactiones posteri a paenitente peragendaS. Sed quidquid sit de quaestione speculativa, putamus in praxi non adesse rationem sussieientem obligandi in omnibus resibus ad denuo contrahendum coram parocho : h susmodi enim obligationem non imponit Ecclesia, Sive quod miStimet contrahentes esse ministros, sive quod judicet fieri meramentum modo mox exposito, sive demum quod permittat ineurrere periculum saeramenti non recipiendi propter ineommoda quae ex diversa agendi ratione Sequerentur , quemadmodum id permittit in ea sententia ubi agitur de matrimoniis mixtis vel de matrimoniis valide inbtis absque benedictione sacerdotali. Attamen Si nullum alsit incommodum, opportunum videretur hortari conjuges ad recipiendam benedictionem, cui semper gratias annexas esse constat. Ita pluries monet COLLET , aitque hane servare praxim eos qui missionibus per pagos et villas incumbunt.

282. II*' Modus: cum dispensatione in Rodioe. Ut ille modus plenh exponatur, plura sunt expendenda.I. Otiid sit dispensatio IN RADICE 2 Dispensatio in Radice, qualem in praesenti SpectamuS , ea est per quam matrimonium ex irrito sit validum absque renovatione Onsensus. Ut autem innotescat quomodo id fieri possit, et quamam sit proinde talis dispensationis natura , dupliei modo concipi potest consensum inemeacem reddi ad producendum suum effectum, seu vinculum matrimoniale : i' ita ut penitus et in perpetuum vis illius

262쪽

CAP. Iv. DE MODO REVALIDANDI MATRIMONIUM. 265

destruatur; 2' ita ut cohibeatur tantum ad tempus et donee Ecclesiae placuerit. Impedimenta primi generis v ari SSent resolutoria; posterioris vero, SuSpenSiva. In impedimentis resolutoriis non daretur loeus, ut patet, utSi dispensationi simplici : suspensiva autem admittere poSSunt aeque et dispensationem Simplicem quae priorem con- Sensum invalidum relinquat novumque exigat, et di Spen sationem in Audies quae permittat ut prior consensuS vim Suam exerat. Intelligitur ergo quomodo, posita ista dispensatione, matrimonium fiat ex irrito validum absque

renovatione conSen SuS. Dixi qualem in praesenti speetamus, quia si velimus dispensationem

in Ramee omnibus respeetilius investiglire, intimam lite diis naturam adaequale perserutari, alia proferenda erit delinilio. Sic desiniri Poterit : Legis ecclesiastiem quin impedimentum induaeit abrogotio in au Pαrticulari, conjuncta eum irritatione omnitim effectutini etiam cttite eae lege sectitorem. Ita iisdem fere verbis BENEDrCTUS XIV, olimst. 52T ; quae alibi magis evolvens ait eam dispensationem eisertum suum Producere. c. Non sane agendo ut matrimonium nulli ter contractum nonis ita contractum fuerit, sed essectus illos de medio tollendo qui, ob hu--jusmodi matrimonii nullitatem , ante indultam dispensationem , aco etiam in ipso contrahendi matrimonii aetii , produeti fuerunt. Eadem occurrit notio in Instruet. card. CAPRLRA. Differt ergo dispensatio simplex a dispensatione in Radice, in eo quod prior effectum non habet nisi a tempore quo datur, eae nunc, inquiunt canonistari posterior vero esseclum producit a tempore initi matrimouit, ea itinc eunde prior non tollit essectus ante dispensationem seculos; posterior autem res in eodem statu reponit ac si impedimentum nunquam exstitisset. Porro tres distiugui possunt essectus legis matrimonium irritantis et vi illius, consensus mutuus fuit invalidus; ex illa invaliditate orta est nullitas matrimonii; et ex illa nullitate secuta est illegitimi lassiliorum. Cum ergo dispensatio in Rodiee esseclus illos tollat, haec tria operabitur: i' sanabit vitium consensus; 2- validi talem matrimonio conferet; a' siliis legitimitatem tribuet. Aliquando unus tantum ex illis sectibus inlenditur, quia eieteri non sunt necessarii. Hinc hujusmodi dispensatio aliquando concedi potest etiam altero conjugum mortuo et vel superstitibus duobus, licet ambo eonsensum renovare Parati sint: ut nempe provideatur sorti filiorum. II ine pariter dari potest dispensatio in Rassice quae non eximat a renovando consensu ; quia, etiam Posita illa renova one, non ideo inutilis erit talis dispensatio, et naturam suam servabit, si matrimonium validum effiei alur, non vi novi illius consensus. sed per convalidationem priori Si non eg Nunc, Sed

eae tunc. Alimen hodie in Gallia, eum dispensatio in Rameo non legitimet filios in ordine civili, et legitimatio in ordine eccle,ius leo Dicitia Coos e

263쪽

256 Pans III. DE CONDITIONIBUS MATRIMONII.

alia via obtineri possit, ad illam dispensationem non recurritur, nisi quando obtineri nequit sine lucommodis gravibus reuovatio consen-xus ; ideoque sub eo tantum respectu eam investigare in praesenti

283. II. In Ecelesia possit concedere dissensationes IN

RADICE

culis est omnino certa et constans. Inter SS. Pontiliees qui dispensationes concesserunt ut matrimonium ex irrito iteret validum sine renovatione eonSensus, citari possunt

Clemens IX, Clemens XI, Clemens XII, Benedictus XIV, Clemens XIII, Pius VI, Pius VII ( P. M. id a 2 3.

2' Eae auctoritate theolostortim et mnon istorum. Pulamvis pauci agant de iis dispensationibus sub eo praeei Se respectu sub quo eas lite consideramus, earum tamen poSSi-hilitatem supponunt : docent S. Pontiscem posse legis effectus abrogare , non Solum in futurum, Sed quoad praeteritum ; poSse res in eodem statu reponere, ac si nullum adfuisset matrimonii impedimentum ; docent piaeSertim eum posse filios legitimare eo modo ut legitimatio vim habeat, non solum quoad effectus Spirituales , sed etiam in- directe quoad effectus civiles, quia res ad eumdem statum reducuntur ae si semper validum fuisset matrimonium P. M. id 263: porro haee omnia supponunt dari posse dispensationem qualem exposuimus, prout advertunt quidam ex ipsis; cum Sublatis omnibus legis essectibus naturaliter Sequatur matrimonii validitas. Unde BENEDicetus XIV non solum asserit, Otiaest. 52 , nefas esse sibilare de hae solestote S. Pontiscis, sed ait, OuoeSt. t d, ita docere communiter canonisto, quibus adjungit theologos.a' Eae ratione. Facile concipitur Eeelesiam dispensare posse in Radice, si impedimenta Juris ecclesiastici suspe dant tantum consensus efficientiam; tunc enim matrimonium sit validum virtute prioris eonsensus, qui . remoto

obice, vel sanato vitio quod ejus emeaeiam cohibebat, jam

264쪽

CAP. IV. DE DISPENSATIONE IN RADICE.

25 Tegeetum suum producit; porro talia sunt reipsa impedimenta ecelesiastica. Ille modus est i. in se possibilis; nullam involvit repugnantiam; nec certe major requiritur potestas ad suspendendam, quum ad prorsus tollendam consensus efficaciam : 2. melius congruit sapientiae legislatoris; sinem

Suum pariter consequitur, cum contrahentes Sint ex parte Sua aeque inhabiles ad matrimonium ; aliunde tamen praecavet gravissima ineommoda quae non raro Sequerentur ex necessaria eonsensus renovatione et g. eongruit praxi Eeclesiae; de facto enim concedit dispensationes in Radice, nee tamen intendit supplere consensum : unde ex Delo ad us concludere pOSSumuS.

Dixi s ' Eeelesia Bel S. Pontileae, quia ad episcopum non pertinet talem dispensationem concedere. Ita asSerit BENE- Dicaeus XIV, Constit. Etsi motrimonialis, et supponunt communiter auctores. Et revera hujusmodi dispensatio majorem auctoritatem requirit, quam dispensationes ordinariae, cum ineludat abrogationem legis ecclesia ieae , non Solum in futurum, sed etiam quoad praeteritum: aliunde episeopis quoad hujusmodi dispensationes nulla Suffragatur consuetudo; nee praesumi potest Ecelesiae aut

Dixi 2' eae tirpenti et prmissima cavsue haec aut similia verba semper adhibet BENEDICTus XIV, quando loquitur generatim de iis dispensationibus; et quando eas speetat

quatenus eximunt a renovatione consensus, asserit ad tempus usque quo Scribebat non fuisse coneessas hujusmodi dispensationes, nisi quando irrita matrimonio consectet fuerunt o mayno homiritim mΗltitudine, non otilem ct secvliori homine. Postea nonnunquam concessae fuerunt privatis, quando una pars ignara nullitatis prudenter moneri nequit, vel non potest adduci ad renovandum rite consensum. I ine invalida esset dispensatio in Radice, quam ex indulto concederet episcopus in casu quo adduci possent sponsi ad renovandum consensum; quia tunc sufficit dispensatio simplex ad seopum attingendum. Unde eard. CAPRARA monet ut non deveniatur ad dispensationem in Radice, nisi quando obtineri nullatenus potest renovatio conSenSus.

265쪽

25S PARS III. DE CONDITIONIBUS MATRIMONII.

Dixi a ' quoad impedimendo juris sint at ecclesiαε-liei e etenim non datur locus dispensationi in Radire, quando agitur de impedimento juris naturalis aut divini;

sie matrimonium illius qui duxit Secundum uxorem , vim vente priori, non potest convalidari per dispensationem in Radice, etiam post prioris mortem, ut pluries obServat BENEDICTUS XIV, speciatim de Syrisc. l. XIII, e. XXI, D' T. Et revera, ut valeret talis dispensatio , auferendi essent quoad praeteritum effectus ligaminis; quοd eum excedat nuetoritatem Ecclesiae, eonSensus remanet radicaliter nulluS, quia , etiam postquam deSiit impedimentum, subsistunt illius esseetUS 28 d. III. Ouibusnam sub conditionibus possint et Soleant concedi dispensettioneS IN RADICE Duae eouditiones praecipuae assignari poSSunt. Prima conditio est, ut serior consensus vertis fuerit et Serio datus: alioquin non adesset radix matrimonii, ut

loquitur BENEDicetus XIV. Et illud est quod intendit idem

Pontifex, et card. CAPELEA, quando exigunt ut conjunctio extrinsecam speeiem habuerit justi matrimonii, nec fuerit manifeste forniearia Binc si agatur de matrimonio mere civili, quamvis Sit coram Deo verus concubinatus, poterit tamen convalidari per dispensationem in Radice, quotiescumque Sic nuptivere matrimonium contrahere voluerunt, quia talis matrimonii nullitatem non cognoscebant, aut de ea non cogitabant et quod satis ordinarie evenit, cum pauet vim et effectum impedimenti clandestiuitatis omnino perspecta habeant. Secunda eonditio est, ut con3let utriusque conjussis con-Semum seraetierare et Si vel ab uno revoratus fuisset, locus non foret dispensatioui. Ita communiter auctoreS recentiores. Quidam tamen hanc conditionem non abSolute neceSSariam esse contendunt, quia , juxta eos, eonjuge dederunt consensum suum ut irrevocabilem , ideoque talis censeri debet ex eorum parte. Quidquid Sit, haec nobiS, in ordine ad praxim, statuenda esSe Iidentur. i' Si rescriptum exigat ut constet de perSeverantia conSeuSUS,

266쪽

CAP. Iv. DE DISPENSATIONE IN RADIcE. 25set media praescribat quibus id constare possit, haec pr laeto adhibenda erunt. 2' Si reseriptum nihil peculiariter praescribat, agendum erit juxta circumstantias et unde, si, ut ordinarie evenit, obtenta fuerit dispensatio propter incommoda ex manifestatione nullitatis et renovatione eon-SenSus oritura, exigendus non erit aetus expressus Conjugum quo constet eos in consensu perseverare; alioquin reducerentur incommoda de quibus vitandis agitur : Satis ergo erit ut confessario constet, quantum patientur rerum adjuncta, revocatum non fuiSSe conSenSum.

285. IV. Ouid Proesiunctim sit, quondo oblenta fuit

dispensatio IN RADICE Pi' Non requiritur renovatio consensus, Saltem utriusque conjugis. Intelligitur ex dictis circa scopum qui apud nos hodie intenditur, quando recurritur ad dispensationem in Lodice. Unde si rescriptum dispensationis praeseriberet hanc renovationem, profecto facienda esset: Sed, tunc non foret dispensatio qualis nune apud nos sumitur. 2' A fortiori non requiritur ut servetur formalitas Con-eilii Tridentini. 3' Sic procedi potest, quando una pars est rite diSposita,

et altera vel ignorat nullitatem et moneri nequit, vel non vult consentire renovationi. Sacerdos ad hoc delegatus, in tribunali vel extra, hane pronuntiat formulam : Esto PO- tralate vostolicu mihi specialiter et e rene demundatu,

sermonente nulliter contractum, in rudice estis Sario et consolido, Prolemque susce tam et Suscisiendam lapitimiam Uecturo, in nomine Patris i , et Filii fi , et viri-ltis ii sancti. Amen. Deinde instrumentum redigit, in quo refert quae a se peracta sunt in vim delegationis ipsi commissae , et indieat media quae adhibuit ut constaret de permanente alterius partis eonSeDSU.

' Curandum est, pro temporis opportunitate , tum ut constet de revalidatione matrimonii , tum ut reparetur seandalum , si adsuerit. Scilicet si nullitas sit publiea, vel sinatio matrimonii notorii perficienda est; vel, si Secreto ad vitandam aliquam perturbatiouem sint, evulgandum

267쪽

26o Phas III. DE CONDITIONIBUS MATRIMONII.

postea quod laetum est; vel demum, si etiam hujusmodi evulgationi locus nou sit ob imminens aliquod periculum, exquiratur modus quo publicum Scandalum removeatur, et interim magni circumspectione οpus erit in admittendis conjugibus ad saeramenta, ne ulla seandali praebeatur oe-euSio. Ita eard. CAPRARA, ni' i5 et i 6. Si vero nullitas sit exteris ignota, lichi utrique vel saltem uni conjugi nota, sanatio occulte fieri posset. Si demum nullitas ipsis conjugibus esset ignota , nihil praestandum luperesset, nisi ut media quaedam adhiberentur quibus constaret de revalidatione matrimonii, ne posset postea dissolvi, si forth detegeretur impedimentum et aliquando, peracta re, moneri possent conjuges; sed illud non videtur necessarium, et quandoque variis daret locum incommodis.S' Observat D. BouviER , eum qui saeuitatem dispensandi in radice obtinuit satagere debere ut sponsi in statu gratiae constituantur, eo tempore quo ipsis dispensationem applicabit; forsitan enim tunc reeipient sacramentum.

S d. Ouid opere debeant consessoritis aut parochvs quando inter nupturos Bel jam nuptos deluunt aliquod ii edimentum. 286. Ometum confessarii et paroelii est invigilare ut nupturi vel nupti satisfaciant obligationibus quae ipsis incumbunt pro variis in quibus verSuntur circumStantiis, S eundum ea quae in toto praesenti articulo diximus. Ut autem intelligatur quousque extendenda sit haec eorum obligatio, de utroque sigillatim dicemus. I. De Ogscio consessarii. Si impedimentum sit poenitenti notum, satis per Se patet teneri confessarium eum avertere a matrimonio ineundo, et, si jam initum sit, ab illius usu donec revalidatum fuerit et sed ejus potestas non praetergreditur limites fori interni. Tota dissicultas est, an, si poenitens impedimentum ignoret, confessarius possit et debeat eum monere et posito autem quod eum non moneat, quia non sperat profuturam esse monitionem, an possit nihilominus eum absolvere p

268쪽

CAP. IV. DE OFFICIO PAEOCRI ET CONFESSARII. 26l

Porro illud periinet ad quaestionem generalem et In monere debeat foenitentem qui Bersatur in ipnorantia. De ea agitur in Tr. de Poenitentia. Ηic susticiat observare

confessarium, qui nullum ex monitione fruetum Sperat, POSSe ex Satis communi sententia poenitentem in bonasside relinquere, quando agitur de matrimonio jam inito; non ita vero concordare auctores, quando agitur de matrimonio ineundo, et Saltem certum esse tunc eamdem decisionem, Si admittatur, nonnisi rarissime applicandam rase, et quando ex monitione graviora timerentur incom

ctim, dubium non est quin teneatur matrimonio obsistere. Sed si sit oecullum, videndum an Sit tamen partibuS nο- tum, an ignotum.

i'. Si impedimentum fit partibus notum, quaestio eStan parochus, qui illud solus novit alia quam confessionis via, nee potest illud probare, possit et teneatur matrimonio obsistere 2- Negant quidam theologi, quia sacramenta non sunt deneganda peccatori occulto publice petenti. Verum aliter sentiunt multi, aitque BENEDICTus XIV, ce

lum tutiorem, sed communiorem. Etenim ut ratiocinatur DE LUGo, quem ea de re consuli vult idem Benedictus XIV, quamvis non possit parochus denegare assistentiam matrimonio praeciSe quia cognoscit SponSOS eSSe in Statu peccati, si peccatum sit occultum, aliud tamen dicendum, quando adest aliquod impedimentum eanonicum. Etenim in matrimonio parochus non est tantum minister sacramenti aut benedictionis, sed est testis et judex contractus : porro Judex auctoritatem habet examinandi et inquirendi an eontractus legitime fiat; sic notarius non debet conficere instrumentum contractus in quo non Servantur leges. Ergo, ete. Et vero Si impedimentum probare poSSet, eX Omnium consesso tolleretur dissicultas : atqui illud locum non haberet in aliis Sacramentis; ergo adest discrimen inter matrimonium et alia Sacramenta. Tandem per parochi re-

Sistentiam, saltem disseretur peccatum; imo saepe impedie-

269쪽

262 PARS III. DE CONDITIONIBUS MATRIMONII.

tur, vel quia partes desistent, vel quia episcopus, re parochi testimonio, aut matrimonium prohibebit, aut

pensationem eoncedet, Si locus sit. 288. 2'. Si impedimentum Sit Piartibvs Onotum, quaeritur an parochus debeat iis notum facere 2 - I. Si matrimonium nondum Sit initum, non eadem prorsus est illius eoiaditio ac confessarii, ut intelligitur ex modo dictis : potest enim et debet matrimonio obsistere. OhServandum tamen ea quae olim Statuebant nuctores non eodem modo verisseari hodie: si enim impedimentum tale sit quod non agnoscatur a lege civili, timendum est Saepe ne sponsi quos matrimonio sungere reeusabit parochus, civiliter nihilominus nubant, et non amplius curent de matrimonio coram Eeelesia ineundo, Sicque per monitionem in statu peccati formalis eοnStituantur. 2. Si agatur de matrimonio jam inito, et Ioeus sit sperandi monitionem esSe profuturam, et remedium adhiberi posse absque ullo graviori incommodo, nullum dubium est quin moneri debeant conjuges de invaliditate matrimonii :fornicatio enim, etiym mere materinlis, vitanda est, quando id fieri potest. Si vero ex monitione seu impedimenti revelatione non speretur fructus, et contra gravia timeantur inmmmoda, prout non rum evenit, tune partes relinqui debere in bona fide admittunt communiter auctores, et probant ex decisione INNOCENTII III, eap. Ouis circa. VI, O Consanquinitate: ibi S. Pontifex loquens de sponsis qui eoutruxerant post dispensationem subreptitie obtentam, ait episeo : Diuimtilare Poteris tit remaneunt in evula Sic contracta, cum eae Separatione prauee videmseandalum imminere. Quamvis non eoncordent omnes eirca sensum Pontificiae decisionis, ubi plures vident dispenSationem a S. Pontifice concessam, stat communis auetorum Sententia, quae expresSe traditur in InStme-tione Card. CLPRAEA. Et ratio est quod ponendus non sit aetus inutilis et Meivus, qualis esset monitio in laeta hypothesi; cum enim e trahentes non supponantur huic obtemperaturi, id unum obtinebitur, ut eorum pereatum e materiali formale evadat, et alia gravia mala indurantur.

270쪽

CAP. V. DE IMPEDIM. MATRIM. CIVILIBUs. 263

Caeterum, quoad hane monitionem faciendam aut non faciendam a confessario vel paroeho, duo sunt adhue advertenda . i. Quando admittitur omitti posse hane moniti nem, juxta decisionem mox allatam, supponitur, ut patet, eontrahentes versari in ignorantia invincibili; si enim esset vincibilis , Jam non adesset eadem ratio. 2. Etiam quando parochus aut confessarius sudieant monendos esse conjuges de impedimento, fieri potest ut nonnunquam expediat dic ferre monitionem, donee obtenta fuerit dispensatio, si nempe alioquin nimio perieulo exponendi forent. Et sane plerumque facilius monitioni obsequentur, quando e nomscent statim malo remedium afferri posse; unde concipitur satiS gravia esse posse inoommoda ut impellant ad differendam monitionem, quamvis non sumetant ad eam prorsus omittendam.

DE IMPEDIMENTIS MATRIMONII cIVILIBUS.

28s. Eumdem compendioso ordinem sequemur ae ubi de impedimentis canonicis : unde expendemus, i ' an princeps possit statuere impedimenta dirimentia; 2' an princeps voluerit in Galliis impedimenta hujusmodi statuere; 3' quaenam Sint impedimenta civilia apud nos admissa; d' quid in praxi agendum quoad illa impedimenta. ART. l. In possit princeps semiaris statuere impedimenta matrimonium dirimentis. F. 2so. Quaestio hic non movetur, s' de impedimentis quae irritent contractum in foro externo civili, et conjuges privent esseetibus civilibus; nemo enim potestatem ea Statuendi denegare potest principi. 2' Non agitur etiam, saltem primario, de impedimentis mere prohibentibus. Communiter admittunt auctores principes posse ferre hujusmodi impedimenta, quae etiam ineonscientia vim habeant, Si susta Supponantur. Agitur ergo de impedimentis quae irritent ipsum contra-