Praelectionum theologicarum compendium ad museum theologiae alumnorum

251쪽

2dd PAM III. DE CONDITIONIBUS MATRIMONII.

ab usu matrimonii, sibi consulet meliori quo poterit modo

juxta circumstantius. 2Ti. IIU Casus : quando unus lanitim dubitat de valore matrimonii. i ' Eum posse et debere reddere debilum admittunt communissime theologi, sive proba hilistae, sive anti probabilistae, propter decisiones Innocentii III et Lueti III; illas

enim decisiones respicere forum internum ex earum in-Speetione satis patet. Sed non consentiunt inter se qua ratione nitatur haec decisio, quam Suae Sententiae areommodare conantur sive probabilistae, sive anti probabilistae.

Putamus nos, tutius esse ut reddatur debitum, quia per redditionem in eurritur tantum periculum violandi castitatem, Si matrimonium sit irritum; dum per denegationem incurreretur perieulum injustitiae erga alterum conjugem. Porro gravius urget praeceptum Justitiae quam eontinentiae. Quamvis autem ubi agitur de impedimento ligaminis de quo loquitur Lucius III, incurratur quoque perbculum injustitiae erga priorem conjugem, si forte vivit, dici potest perieulum esse gravius erga Secundum conjugem, qui per denegationem exponitur variis periculis, ineontinentiae, irae, Suspicionum, blasphemiae, etc. Sed quidquid sit de his rationilius, sequenda est decisio allata; et quidem etiam in casu quo dubium jam existebat tempore quo initum est matrimonium : deducitur tum ex declaratione Lucii IlI, tum quia mala fides unius non debet nocere alteri, qui supponitur in bona fide. Sed non applieatur decisio, quando altera pars aliunde privatur jure petendi debitum, v. g. per adulterium, ete. Ita admittunt etiam multi probabilistae. Et revera tune redditio omnino aequiparanda est petitioni, ne proinde iis tantum permittenda quibus petitio permittitur. 2' Existimamus eum antiprobabilistis eum qui dubitat non poSSe solere debilum. Ηue veniunt nostra principia circa conseientiae informationem et huc speei aliter decisiones Innocentii III et Lueti III. Excipimus tantum casum dubii ei rea impotentiam: ad quem spectat decisio Coelestini III:

et ratio specialis est, quia non nisi per experimentum cognosei potest an matrimonium sit validum.

252쪽

CAP. Iv. QUID SERVANDUM UBI ADEST IMPEDIM. 2 SProbabilistae vero inter se scinduntur. Complures Simpliciter permittunt petitionem debiti, decisionesque Pontilicias restringunt ad illum qui probabilitatem habet de nullitate sui matrimonii, et nullam de valore, aut qui diligentiam non adhibuit ad inquirendam veritatem, aut qui

dubium practicum non deposuit.- Alii vetant quando dubium versatur ei rea mortem praeeedentis conjugis, quia tunc poSSessio stat pro priori matrimonio; permittunt vero in aliis easibus. - Alii permittunt, quando dubium Supervenit matrimonio jam inito; vetant, quando dubium praecessit.

Verum duas posteriores opiniones explodit generalitas verborum Innocentii III; priorem vero SenSus genuinus utriusque decisionis, Innocentii III et Lucii III, si attento inspiciatur. 2 2. III*' Casus : quando titerque sibilat de valore matrimonii. Existimamus pariter cum antiprobabilistis neutri licitum esse petere, ob rationes modo allatas , quia id nempe tutius; neutri licitum reddere, quia petens nullum jus habet petendi.

Inter probabilistas autem sunt, licet numero pauetores, qui indiscriminatim permittunt; sunt qui distinguunt inter impedimentum ligaminis, et alia impedimenta; Sunt et quamplurimi qui distinguunt inter dubium superveniens matrimonio, in quo permittunt et petere et reddere, et dubium praecedens, in quo utrumque velant. Verum ex qua parte assertioni nostrie contradicunt,

possunt ex antea dictis satis refelli.2 3. Una superest difficultas solvenda , quae ex nostris principiis exsurgit : Utrum conjuae dubitans debeat alterum monere ' Settieet si moneat, jam neuter sus habebit petendi, nee proinde aderit obligatio reddendi, et sie omne peccati periculum removebitur. - Sed constat Saltem eam monitionem non esse Semper faciendam; alioquin nunquam appIicari deberent decisiones suris canonici. Et reipsa aliquando dubitans seipsum infamaret; saepe probare non posset verum adesse dubium, sicque alter non teneretur eieredere; forsan alter vellet a matrimonio resilire, non sine

253쪽

2 6 PARs III. DE CONDITIONIBUS MATRIMONII.

multis perieulis et incommodis. Si tamen aliquando nihil tale timendum esset, facienda esset monitio et sed id raro

eveniet.

S 3. Utrum et quomodo eon stes qui ct ertunt stii mα- trimonii nullitatem evrure debeunt ut reuea licetur 2Id. Quando matrimonium fuit invalide initum, sic nuptis unum ex his quatuor mediis adhibendum est: d bent vel petere matrimonii dissolutionem, Seu potius Sententiam quae illud irritum declaret: vel ab invicem discedere, ita ut sub variis praetextibus, licet non legaliter, inter res separatio fiat; vel vivere ut frater et soror; vel denique matrimonium redintegrare. Quodlibet ex iis mediis sua habet commoda, sua et aliquando incommoda. Sed quamvis ordinarie non nisi obtentsi dispensatione adhiberi possit quartum medium, plerumque satius erit ad illud recurrere, nempe redintegrae e matrimonium; ideoque ordinarie ad id hortandi sunt conjuges. Quomodo autem illud praestandum sit nune exponendum habemus. Tres singi possunt hypotheses, prout matrimonium fuit invalidum ex defectu consensus, vel ob elandestinitatem, vel ob aliud impedimentum : quid in unaquaque Servandum sit sigillatim explicabimus. 2 S.I' BYPOTRESIS : quando maurimonium fuit irritum eae desectu comeRSUS. Triplicem Casum distinguere possumus. Iss' Casus et Si Delus comenStis fuerit Publicus, aut publieus evaserit. Facile intelligitur matrimonium tunc de novo ineundum esSe coram parocho et testibus. IIR' Casus : si desectus consenstis, liret oecultus, Sit alteri sorti notus. Tunc necessarium est ut privatim renovetur consensus utriuSque conjugiS. III*' Casus : si deseelus consenstis sit alteri parti Um-fM. Satis est, absoluae loquendo, ut consentiat qui non consensit, dummodo cognoscat prioris matrimonii nullitatem, et alter consenSum suum non re oea erit.

Prob. Quamvis non pauci doceant requiri ut acredat novus utriusque partis consensus, quia, inquiunt, qui con-

254쪽

sensum ab initio praestitit eensetur sub ea tantum conditione praestitisse, ut alter quoque hic et nunc, saltem moraliter loquendo, consentiret, ac proinde, deficiente eonditione, idem est ae si ex neutra parte adfuisset conSensus probabilius tamen videtur sufficere ut nunc consentiat qui Don consensit. Etenim i ' consensus alterius partis fuit ab initio in se validus , et invalidus tantum quoad esseetum. De conditione quam allegant adversarii cogitatum non fuit; aliunde haec non exigitur a Iure seu consuetudine, nec adaequalitatem eontractus, qui in omni sententia irrevoenbilis non erit, nisi posito utriusque consensu; demum locumdatura esset multis dimeultatibus, quia nisi exigatur eoexi- Stentia physica utriusque consensus (quod e medio tolleret Contractus per procuratorem et inter absentes , vix determinari poterit cluanto temporis spatio alligatus fuerit prior ConSenSus. 2' Consensus Sie datus perseverat quandiu non est revocatus : est enim aliquid morale a tempore independens; igitur absque novo eviusquam actu effectummum producet, statim atque sublatus fuerit defectus qui ex alterius parte obstabat; sicque ex concursu duplicis

consensus efformabitur matrimonium. Dixi tamen i ' inodo pars qtitie renoυαl eonSenSum csynOseat prioris nullitatem : alioquin Gnsensus daretur ex errore ; non Sset cenSeri novus consensus, Sed continu tiο prioris consensus invalidi, ne proinde semper invalidus remaneret.

Dixi 2' modo allem sors non reuescaueerit conferimm alioquin uterque conSenSus concurrere non poSSet, nee proinde contractum efformare.

Dixi 3' absolute loquendo, quia opinio contraria , probabilitate non carens , in praxi tenenda est, quando id sine incommodo seri potest; unde ea quam propugnamus

non nisi in casu necessitatis inserviet. Disputant auctores an ille novus consenSus neeeSSario debeat esse externus. Sed quidquid sit, necessarium non erit ut praemoneatur altera pars de novo illo consensu : Satis

manifestabitur eo quod cum illa agetur veluti cum conjuge; ae proinde in praxi non erit difficultas.

255쪽

2dS PLES III. DE CONDITIONIBUS MATRIMONII.

Ex his intelligitur i', quando matrimonium irritum fuit

ex defectu consenSus, opus non esse dispensatione, i monee esse dispensationi locum et 2 ' non esse neceSSariam

Coneilii Tridentini formam nisi ille defeetus sit publicus ;istud plenius adstruetur ubi de tertia hypothesi (n' 28o J.

2 6. II' ΗYPOTREsis et quando matrimonium irrittim fuit ob elandestinitalem. I te est casus matrimoniorum mere civilium , ex dictis sn' is ij. Porro tune duplex occurrit modus matrimonium convalidandi. Irum' nodus, sine ulla dispensatione et renovetur eonSensus , et adhibeatur formalitas omissa, nempe praesentia parochi et testium.

Si duo eon tiues in id eonsentiant, nulla erit dimeultas. Solummodo videndum erit an nullitas matrimonii sit oeculta, an publica. Si oeeulta, Seerem contrahendum erit coram parocho et duobus selectis testibus, ad vitandum scandalum. Si publiea , publice procedendum erit, nisi ob peeuliares circumstantias aliud expediat, et alia

ratione removeri possit, et quamprimum removeatur seandalum. Ita eard. CAPRARL in InStrtici. Sufer matrimon. inυalide initis te ore perturbαι. Gallicae, ni 6 et T. Sed si una sars renuat se sistere corum sectrocho, ut Saepe evenit, expendetur undenam oriatur haee renuentia. i' Si ex indispositione ad saeramentum poenitentiae, nee paternis monitis rite disponi possit, et tamen assentiatur renovationi matrimonii, a Non erit illieitum , inquit idem v eardinalis, n S, ad matrimonii celebrationem proeedere, o non obstante illius indispositione. Pars enim innocens et i, inStans, attentis circumstantiis, licite utitur jure suo :. Ecclesiae minister eidem innoeenti directe ac licite red- , dit jus suum, et indigna renuentis susceptio ejus dunta- , xat indispositioni tribuenda est. - 2' Si aliunde proveniat renuentia , vel si adduci nequeat ad matrimonium in facie Ecclesiae convalidandum, a Tune, pergit idem cardinalis,

- n' si, Satagendum est ut specialem procuratorem con-v Stituat qui ejus nomine matrimonium contrahat de more: v aut Saltem expresso consensu de praesenti per epistolam

256쪽

CAP. IV. DE MODO REVALIDANDI MATRIMONIu M. Id s

o directam proprio parocho, vel alteri sacerdoti ordinarii, aut parochi licentiam habenti, matrimonium renovetur. v 2IT. IIR' Modus matrimonium convalidandi est, ut Oh- tineatur dispensatio. Scilicet, si hactenus exposita obtineri nequeant, requiritur dispensatio, quia lex Concilii Tridentini urget . quandiu non fuit impleta. Iam vero si eoneederetur dispensatio simplex ab illa lege, sufficeret ut conjuges consensum inter Se renovarent et sed concedi non

solet talis dispensatio. Si autem concedatur dispensatio in Boillae, quae huic etiam impedimento applicari potest ut videbimus, tunc servanda ea quae in dieemus loquendo de tali dispensatione pro aliis impedimentis. 228. Quid vero, Si motrimonitim earuerit benedictione Sucerdotali, nee tamen irritum fuerit Quaestio illa de triplici caSu occurrere poteSt.

V De Matrimoniis insidelium. Nihil indieat in traditione aut Eeclesiae annalibus, fuisse in more poSitum, ut, quando duo infideles valide nupti ad fidem convertebantur, 'eorum matrimonium coram Ecclesia benediceretur; neque etiam viget ea praxis in missionibus apud insideles. Unde dicunt auctores gratiam Sueramenti, aut Saltem benedi tioni nuptiali annexam, suppleri posse per lilia Sacramenta

frequenter receptu.

Caeterum valde dubium est an, etiam suscepta benedietione, tale matrimonium fieri posset sacramentum : de quo jam antea egimus (n' ds j. 2' De Matrimoniis haereticortim. Generalis Ecclesiae praxis est etiam ut non benedicantur matrimonia haereti- eorum qui convertuntur , quando in haeresi fuerunt valide inita. Contrarium tamen statuit Claudius DE SAINCTEs, episeopus Ebroicensis, in Synodo habita an . ssii G : et ubi aetum est de matrimoniis IIollandiae, testabatur archiepiseopus Meetiliniensis hanc esse missionariorum praxim, ut matrimonia renovari curarent, quando id commode fieri poterat, et benedictionem conferri. Cum Ecclesia nee praecipiat, nec prohibeat eam renovationem, servanda videtur

variorum locorum consuetudo.

a ' De Natrimoniis eorum qui non potuerunt recurrere

257쪽

2 sio PARS III. DE CONDITIONIBUS WATRIMONII.

ad parochum. Declaravit Pius VI, a Fideles hortandosis esse, ut eum Saeerdotis eopiam habere possunt, ab eois benedictionem petant, qui tamen illis declarabit hujus, modi benedictionem ad validitatem matrimonii minime is pertinere et v Idem statuit eard. CAPRARA. Ante haec tempora , videtur praxim Ecclesiae nοn fuisse ut ad reeipiendam benedictionem induceret, sive in hoc casu, sive quando alia de causa omissa est benedictio nuptialis et ita testatur BENEDICTus XIV, des nOd. l. v III, C. XIII, D' S. Cur autem in tripliei illo casu Ecelesia non praeeipiathenedictionem, colligi potest ex antea dictis ( n ' da, as . 2is. II P IIvPOTRESIs et quando matrimonium irritam est sh olluc impedimenttim. Semper requiritur dispensatio, nisi impedimentum lapsu temporiS, vel circumstantiarum mutatione desierit, ut evenire potest circa aetatem, metum, ligamen, etc. Duplex autem dispensationis species distinguitur et dispensatio simplex, et dispensatio in Radice : de utraque sigillatim

tuemus aSSertionem.

ASSERT. 1. - in reuealidetvr rem dispensatione Simpliei matrimonium irritum, resulariter requiritur renoBalio consensud utriuSque conflictis, prius certiorali de nullitate motrimonii. Prob. Id sequitur ex natura hujusce dispensationis, quae eonjuges reddit habiles tantum in posterum, et in ordine ad novum consensum. Quod ut melius evolvatur, explicaniae sunt et adstruendae singulae nSSertionis partes. Dieitur i* Requiritur renoυαlio consensus utrimque constipis. Id per se patet, mundo impedimentum est utrique notum. Sed si uni tantum notum sit, et alteri manifestari nequeat, ut plerumque evenit, Sine gravibus incommodis, quidam doeuerunt Sufficere ut renovetur conSensus ab illo qui impedimentum novit. Verum communiter docent auctores requiri ut renovetur ab utroque. Deducitur i. ex praxi et mente Ecelesiae, quae magnum agnoscit discri-

258쪽

C P. Iv. DE MODO REVALIDANDI MATRIMONIUM. 2sit

men, quoad consensus renovationem, inter dispensatio msimplicem, et dispensationem in radice et porro nullum adesset sub illo respectu, Si simplex dispensatio eximereta renovando consensu. 2. Ex ratione. Impedimentum tollit Iemelleiam eorri suS -ergo remanet inefficax, nisi renovetur , et proinde nullum effectum potest producere, quia perseverat eodem modo quo datus est : dispensatio autem simplex nre sanat vitium quod pri cessit, sed partes reddit solummodo capaces in posterum. Addimus tamen repulariter, quia si ageretur de impedimento uuod unam tantummodo Dartem attingeret. eamque Solam inhabilem redderet, tunc videretur applicari

sSe quae supra diximus n' 2 5 de casu in quo una

pars sieth consensit et mmceret renovatio consensus ex parte inhabilis; etenim consensus alterius fuit ab initio validus ; nunc perSeverat; ergo, aecedente consensu illius qui invalide consenserat, persicietur contractus. Ηine si delis duxisset non baptigatam, quae ignοrat impedimen tum, Sumeeret ut, cessante insidelitate vel obtentsi dispensatione, sidelis renovaret consensum, quia consensus insisse-lis fuit validus , eum Ecclesia non potuerit ipsi imprimere inhabilitatem personalem. Quidam id extendunt ad alia

impedimenta; sed saltem plerumque utramque partem usim .eit impedimentum, ne proinde utraque pars renovare debet. Dieitur 2' Certiorati frius de militate matrimonii. Quia theologi communius id requirunt; et merito. E enim renovatio consensus. ut tollatur matrimonii nullitas, procedere n essario debet ex intentione efficiendi matri, monium; ille autem qui credit prius matrimonium fuisse validum, nοn vult matrimonium efficere. Sed tantum renovat et ratiliabet Prius initum: uuod cum nullum sit ,hu ui odi eonsensu com dari non potest. Illudque verum est priesertim, quando agitur de conjuge qui praesumitur matrimonium dissoluturus, Si nullitatem agnosceret; tune censetur direre se velle matrimonium, sed quale fuit ab initio, et non aliud. Ducent tamen plures non requiri notitiam explieitam nullitatis, sed sufficere ex natura rei eouSenSum iSi modo

259쪽

252 PARS III. DE CONDITIONIBUS MATRIMONII.

tipem. Si sorte non uestimi nostrum matrimonium. In eo enim casu, adeSt cognitio aequivalens et non tantum intendit in matrimonio inito perseverare, sed denuo contrahere sub conditione; cum autem conditio existat. vere rediret

hit: unde consensus non datur ex errore.

Dixi eae natura rei, quia aliquid amplius exigere videtur S. Paenitentiaria quae appοnit Semper in suis rescriptis hane elausulam : alteri parte de nullitate Prioris consensuseertiorata. Nonnulli, ait BENEDICTU S XIV, Imlia. Lxxxv II, ii' si , solam instructionem, non vero conditionem illis Poenitentiariae verbis contineri cenSuerunt, quae proinde

praetermitti possit, quando gravia inde timentur ineommoda. Ipse tamen judicat, n' 68, haud probari posse illorum opinionem; nam eertissimum est inter jurisperitos quod vera conditio ex ablativo absoluto consequitur: qua de re praetermitti nullo modo potest, licet gravissima i

commoda interponantur. Deinde ostendit eam inniti suri communi, et consentaneam eSSe magis probabili avetorum opinioni. Unde intelligitur in praxi obsequendum esse huiemandato S. Paenitentiariae dine varios modos excogitarunt auctores ad obtinendam renovationem con-nSUS a parte impedimenti inscia, qui apud ipsos videri possunt. Unum tantum indicabimus, quia caeteri clausulae memoratae non satiSfaciunt. Is est ut pars impedimenti conseia dieat alteri: Non rite consensi molirimonio:unde eae conSilio constuarii Oportet ut renoueemtis eonsensum. Sic conjux ignarus impedimenti matrimonium irritum cognoscit, neque ullum mendaeium admiscetur, quia certum est non rite traditum fuiSSe consensum: hine unanimes theologi hunc modum caeteris unteponunt. Verum satis intelligitur, non raro multa inde sequi posse incommoda : tum quia altera pars facile suspicabitur aliquid amplius adesse, tum quia forSan matrimonium dissolvere attentabit. Aliquando forsan, rebus omnibus diligenter examinatis, nοva aliqua ratio invenietur, qua ignaro conjugi irritum matrimonium deelaretur, nec tamen

pateat erimen quod impedimentum induxit, et nulla

260쪽

CAP. Iv. DE MODO REVALIDANDI MATRIMONIUM. 253

prorsus incommoda consequantur et sed aliquando etiam vix aliud supererit medium, ad redintegrandnm matrimonium , ac dispensatio in Radice, de qua mox dicemus.

coriam Pstrocho et testibus, nisi vel omissa Derit prima Biee hoee formalitas, Bel impedimentum sit Publictim. Prob. et e lieatur. i' Si omissa fuerit formalitas pree- scripta a Concilio Tridentino, faeile intelligitur ex dictis

huie Satisfaciendum esse. 2' Pariter Si impedimentum sit sublicum, idem agendum est ac si nunquam celebratum fuisset matrimonium eoram Ecclesia, quia alioquin non constaret Ecclesiae de validitate matrimonii; sicque novum impuno iniri posset. Ita admittunt omnes, et exigunt Brevia Datariae. 3' Demum Si impedimentum Sil O cultum, liehi quidam existiment nihilominus eontrahendum esse denuo eorum parocho et testibus, illud non esse necessarium docet BENEDierus XIV, Infiit. LXXXVII , tr 62, et Supponit jam nullam superesse debere difficuli lem. i. Ex auctoritate. Ita statuit S. Paenitentiaria ex au-etoritate S. Pii V; ita S. Congregatio Concilii; ita demum varia Romae tribunalia, quae aliter aliquandiu sudieare

vim fuerant. Ηaec omnia refert Benedictus XIV, ibid. 2. Ex ratione. Lex Coneilii Tridentini non respieit casum de quo nune agimus. Etenim danda non est illi legi extensio, quae esset inutilis, imo et noxia et atqui esset inutilis : satis enim constat Ecclesiae de matrimonio, et obtentus fuit sinis Concilii; si vellent sic nupti novum matrimonium inire, ab eo cohiberentur, quia non poSSent ostendere prioris nullitatem et esset noxia, quia daret locum variis Scandalis, partes exponeret diffamationi et multis saepe incommodis. Ergo lex Concilii dicenda est vel non attingere praesentem casum, vel jam fuisse impleta. 28 l. Sed quaeri potest, cin Sallem necessarium non sit recipere dentio benedictionem nullulam, ne Sponsi ea-reant gratia sacramentali Ii' In opinione quae tenet contrahentes esse ministros, dicendum est ea sufficere ad consciendum Sacramentum,