Praelectionum theologicarum compendium ad museum theologiae alumnorum

51쪽

dd PARS I. DE NATUR L MATRIMONII.

homines; alioquin omnia brevi corruerent. Ille incommoda ex hominum malitia profluunt, et saepe compensantur per bona quae ex actu religionis, est circumstantisi praeseripto, eonSequuntur et ea enim Oeensione confessarium aut paSm- rem adeuntes multi praevaricatores revertuntur ad eor, juxta Seripturae verba, religioni aliquatenus reconciliantur, et

Saltem semen verbi divini reeipiunt quod fruetum dabit in

tempore Suo.

5 d. SCITOLIUM. - Ut sinem imponamus huic eapiti de natura matrimonii in ratione saeramenti, duo obServabl-

i'. Nunc facilius intelligetur saeramenti matrimonii desinitio, quam hue usque ex industria remisimuS. Ilaec vulgo profertur a theologis : Saeramentum notiae lassis, smtiαm conferens ac sanet seandam lepitimam uetri et mulieris conjunctionem, et prolem sancte educandam. Quidam, ut magis directe removeant errorem n vatorum de quibus supra (n' S), matrimonium qua Saeramentum non aliter desiniunt ac ipsum contrarium, ea tantum addendo quae sacramenti rationem designant: unde hane proferunt definitionem : Conjunctio viri et mulieris. . . et eae institutione Christi bratiam quam 3iqn eat conjustibus consereRS. 2'. Intelligi potest etiam quomodo sumenda sit ea matrimonii divisio quam vulgo afferunt theologi et canonistae, in layilimtim, ratum, est consummorum. Scilicet Seu, ut auctores intelligunt, mero legitimum, dicitur matrimonium quod Secundum leges celebratum est, ibi praeelso Sistendo, quale inter in deles reperitur : rarum duplici Sensu aecipitur, vel per oppositionem ad legitimum, et tunc significat matrimonium Christianorum, sive deinde Sit Saeramentum, sive non, de quo supra (m do ; vel per oppositionem ad consummatum : consummarum tandem dicitur, quod earnali repulsi est completum.

52쪽

PARS SECUNDA.

DE PROPRIETATIBUS MATRIMONII. 55. De tribus agendum habemus: 1' de honestate; 2' de unitate; d' de indissolubilitate.

CAPUT PRIMUM.

DE RONESTATE MATRIMONII.

56. Matrimonium, in praesenti quaestione, consideratur praecipue quatenus ad prolem generandam ordinatur. Porro triplex potissimum circa illud exortus est error. Primus , eorum qui voluerunt matrimonium esse ex nistura sua malum et inhoneStum, prout praedixerat Apostolus , I Tim. iv, 2. Ita Simon Ma S, Saturninus, Marcion, Tatianus, et Encratitae, Mantehaei, Priscillianitae, Apos

tolici, etc.

Secundus, eorum qui e contrario docuerunt matrimonium esse ita in se bonum, ut virginitas non sit ei anteponenda , Sed aequalis Sit utriusque Status Sanctitas et ita saeculo iv IovinianUS. Tertius, eorum qui volunt nuptias esse virginitate meliores; imo virginitatem esse malam. Ita Protestantes initio Reformationis, ubi contendebant matrimonium eSSe singulis lege naturali praeceptum; unde caelibatum saerorum ministrorum suggillabant. Nunc vero non hucuSque progrediuntur, sed stant errori Ioviniani. Contra illos errores, triplicem Statuemus propoSitionem. PROPOSITIO I. - Matrimonium 6St in Se bonum et hone3lum. Contra ManichaeoS.

Prob. Illud est bonum quod Deus instituit, imo praecepit, Christus confirmavit, etc Atqui matrimonium

53쪽

6 PARS II. DE PROPRIETATIBUS MATRIMONII.

ip Deus instituit. Ex Genes. 2I, 28 et Masculam et feminam meαυit eos, henedixitque illis et stile Creseite et

multiplicamini. Et II, 2i-2d, fusius refertur ea institutio.2' Imo aliquando praecepit aut consuluit. Sic in Deuter. xxv, si, subetur frater iaccipere tiaeorem fratriS sui defun-eti, ut Stiscitet Semen si utris Sui. 3' Christus confirmavit, tum assistendo nuptiis Cana, quo argumento usi sunt Patres; tum varia eirea illud statuendo; tum denique elevando, ex dictis, ad dignitatem Sacramenti. d' Commendarunt Apostoli, praesertim S. Paulus: vocat mnorabila,

eenset doetrinam prohibe nlium nubere inter doctrinaS emoniorum, ib. I et 2. Nec contrarium doeet I Coranth. vii, ubi id Rihi unice proponit ut continentiam prae matri monio extollat, prout legenti eaput integrum patebit. 5' Contra detraeiures vindicavit Eeelesia: in re tam aperta Supervastaneum eSt referre testimonia SS. Patrum qui haereti eos supra memoratoS impugnaverunt, et deerem eoueiliorum quae mSdem errores profligaverunt. 6' Natura ipsa postulat; cum sit medium unicum ad propagandam Speciem humanam, juxta legem a Deo creatore in praesenti rerum ordine institutam. 5T. PROPOSITIO II. - nutrimonitim, quamueis jure naturali et refrin-να institutioneyroeceptum communi- toti, non praecipitur indiueiduis delerminate sumptis, Sallem Orcinorie. Contra veteres Protestantes.

Prob. per partes illa propositio, quae explicatione poti simum indiget. ' Respectu communitatis, matrimonium diei potest

praeceptum jure rictrumli, quatenus est neceSMurium adeonServationem Societatis et non enim sussicit comunetio

transitoria, qualis locum habet in brutis; sed requiritur ut proles habeat determinatos parentes, vinculo quodam inter se permanenter alligatos', qui possint providere illius educationi et variis ne sitatibus. liue etiam resertur

54쪽

CAP. I. DE HONESTATE MATRIMONII. di

instiltilio primaevo, S illat Deu verba, Crescite et mulli-ylicamini, necnon et illa quae protulit Adamus Dei instinctu, Propter hoc relinquet homo patrem et matrem, ete. 2' Nevectu indiueiduorum , prorsus immerito diceretur matrimonium jure naturali praeeeptum. Rith enim genus humanum propagari et eonservari poteSt, absque eo quod singuli homines matrimonium ineant, multo magis absque eo quod matrimοnluat ex praecepto inire teneantur :susilcit inelinatio naturae. Ad summum requireretur ut eommunitas sus haberet pro circumstantiis matrimonium imperandi aliquibus e suis membris : sed de facto communitas ab ea cura liberatur. Afferri nequit etiam proeculum ciueintim e quidquid enim dicatur de primaevis mundi temporibus, donec nempe satis diffusum esset genus humanum , saltem gratis et immerito diceretur adfuisse Sub lege mosaica hujusmodi praeceptum ; illud autem sub nova lege admittere prorsus abSurdum riSet.Dixi saltem ordinarie, tum ut abstrahatur a peculiaribus circumstantiis, quales oeeurrerunt exordio mundi et post diluvium : tum quia fingi possunt easus, in quibus privatus aliquis teneatur ad matrimonium. Triplicem nSSignant theologi. Primus est necessitatis politicae, qualis esset in principe qui, nullum habens regni sui haeredem, praevideret exinde, post mortem suam , oritura bella et perturbationes. Secundus, infirmitatis, quando quis, pro ter graves tentationes, salutis periculum ineurrit in caelibatu : possunt quidem per alia remedia superari; Sed si haec non adhibeantur, matrimonium sit necessarium peraecidens. Tertius, paupertatis; v. g. si vir dives et probis moribus consentiat accipere puellam, quae non habet unde vivat et sed raro orietur vera obligatio ex isto tertio casu.58. PROPOSITIO III. - ivinitas pro Deo suscepta n tiis melior est ac recellentior. Contra Iovinianum et recentiores ProtestanteS. Prob. I. Eae Seriplura. IIahemus i ' doctrinam Christi, Ictth. . XIX, io, is, i 2. Cum exposuisset varia matrimo-

55쪽

PARS II. DE PROPRIETATIBUS MATRIMONII.

Dii onera, iisque territi discipuli exclamassent et Si ita etimuSα hominis cum tiaeore, non eaepedit nubere, illud humaniori forte sensu dictum plane confirmat, nSSerens quoSdam reipsa se a nuptiis Segregare Propter mynum caelorum, sed tantae acquirendae, vel etiam intelligendae perfectionis omnes non esse rapaces, sed illos qvibus datum est; ex quibus praeclare commendatur virginitas pro Deo suscepta. 2' Doetrinam Apostoli, I Cor. vi I. Ibi, ut vidimus, honorinee loquitur de matrimonio, sed de virginitate longe honorificentius et i, Bontim est homini mulierem non lonyere; T , Volo Omnes Bos eSSe sicut mem-mm; dd, Nulier innupta et Bimo copitat quae Dominimiit, ut Sit Sancta coryore et viritu; quae ctutem rivistest coctilat quae Sunt mundi; 38, Oui matrimonio junctittiiminem Suam hene Deit, et qui non junctit melius facis. Imee certe sunt Sati S aperta.2. SS. Patribus. Virginitatis excellentiam Supra matrimonium miris laudibus extulerunt SS. Doctores; inter quos citari possunt SS. II IERONYMUS et AUGUSTINUS , qui Jovinianum ex professo confuttirunt, S. AMBROSIUS, lib. ce Viminibus, S. CYPRIANUS, TERTULLIA US, ete. 3. Eae decisionibtis Ecelesio . Jovinianus, qui contrarium propugnabat, inter haereticos recensitus fuit; et Concilium Tridentinum, sess. xxiv, ean. Io , Si e Statuit: Si quis dixerit stultim eonjustalem ant Oriendum ESSE S&lvi Pirpinilotis Bel eoelibattii, et non esse meliuS ασ θρα-lius manere in Bi initale atii coelibatu, quum juncti matrimonio, ianuthema sit. Isis perstringitur Simul error Ioviolani, qui matrimonium virginitati aequiparabat, et Protestantium qui anteponunt. d. Eae rationibus theolopieis. 1' Exemplo Christi. Christus virgo virginem matrem habere voluit; discipulum virginem prae taeteris dilexit, eique soli moriens matrem Suam commendavit: quibus satis ostendit quanto in pretio virginitatem habeat. 2' Ex virginitatis excellentia, et elisietibus relative ad salutem. Per virginitatem homo magis removetur a sollicitudinibus saeculi, et liberius Deo vaeat, ut indieat S. Paulus; supra seipSum quodammodo extol-

56쪽

litur, sitque angelieae naturae particeps, ut aiunt SS. Doe

Consirmari posset eae rationibus philos hicis et politieis , ostendendo expedire, imo et moraliter necessarium esse ad bonum societatis, in regione incolis redundante, ut plures continentiam Servent; sed haec ad Scopum nostrum directe non Spectant. Dixi pro Deo Suscula: quia requiritur ut Dei intuitu servetur; alioquin non est praecise meritoria. Caeterum, quamvis excellens, non omnibus consulenda est, sed antea inspiciendum an congruat voluntati Dei, an regulis prudentiae. Ideoque antequam ad votum castitatis quis quam admittatur, Spectari debent, i ' aetas, ex S. Paulo; 2' virtus; a' indoles, et praesertim constantia et fortitudo ; d' agendi ratio, an mollis, an abnegationi et mortisseationi dedita. Ex his omnibus intelligetur an expediat tale consilium dari. Ut adhuc maturius detur, permitti potest primum solummodo votum ad tempus; Sicque experientia innotescet quid deeeat.

CAPUT II.

DE UNITATE MATRIMONII

5s. Matrimonii unitas, quae mOMoyamio dieitur, est eomjunctio unius tantum cum una. Ilute opponitur sol omio quae in eo sita est quod unuS eum pluribus remungatur, vel simul, vel successivo. Binc duplex polygamia, simulta

ART. s. De sol-αmia Simultanea. 6o. Duplex distinguitur : eonjunctio unius uxoris cum pluribus viris, quae dicitur Pobandrast, vel sobuetria, et unius viri cum pluribus uxoribuS, quae retinet nomen so-byamiae. De soldiandria, vix ulla est difficultas : agnoscunt om nes eam adversatri primariis matrimonii sinibus, nempe

57쪽

5o PARS II. DE PROPRIETATIBUS MATRIMONII.

1' generationi prolis, cum experientia constet mulieres quae pluribus viris commi Seentur eSSe inlaeeundas; 2' edueationi prolis, eum incertum redderet patrem.

Igitur agendum SupereSt de Polypamia simpliciter dicta, an sit contraria suri naturali, an et qualiter vetita jure divino pro variis temporibus. Porro de hoe non una est omnium Sententia.

i'. Clitvlnus docuit polygamlam repugnare suri naturali, adeli ut excusari nequeant veteres patriarchae. In hoc imitatus est Manichaeos, qui patriarchas traducebant ut adulteros , et inde concludebant libros et legem veteris Testamenti , in quibus exhibentur tanquam amici Dei, esse a principio malo. 2'. A Calvino multum dissentit Lutherus, qui contendit polygamiam ne lege quidem evangeliea absolute prohibitam eSse, adeo ut in eaSu necessitatis liceat: hinc eam permisit, simul cum Bucero et Melanchione, Landgra

2'. Theologi catholici ab utroque excessu recedunt; sed non omnes conSentiunt circa prohibitionem polygamiae ex jure naturali: hanc prohibitionem, post Durandum, negavit MALDONATUS, et quidam alii; Sed admittunt plerique, quamvis diversis modis explieent. Non eonstat etiam quid pro variis temporibus jure divino statutum fuerit. Quaestionem Solvemus quadrupliei propositione. PROPOSITIO I. -PObstumio Simulioneo MBersolvr jurinisuroli: Rec seetintario fontim, milem quondo introsnes temperantiae sistittir. m. Antequam ad probationem deveniamus, ut rite intelligatur propositio, adVertendum eSt legem naturalem duplicis generis praeeepta complecti; primaria, et Seeunda ria , ut juxta doctrinam eommunem theologorum observat BENEDICTus XIV, de Synod. l. XIII, C. XxI, DR s. Sellicet per sus naturale intelligitur ordo legitimus relationum inter Deum et homines, vel inter ipsos ad invistem homines et quae illi ordini congrua et neceSSaria sunt, dicuntur praecepta; quae vero ipsi adversantur, dicuntur prohibita

58쪽

Jure naturail. Porro inter illas relationes , quaedam fundantur in ipsa rerum eSsentia, quamlibet voluntatem Delliberam antecedunt, et sunt prorsus immutabiles; talis est relatio obsequii, amoris, ete. Deo a creatura debiti: aliae vero non consequuntur nisi ordinem a Deo institutum, ita ut, posito quod Deus tale vel tale quid egerit et constituerit , ipsa natura duce locum habeant, non habiturae t eum si Deus alio modo egisset: praeeepta quae oriuntur ex relationibus prioris generis dicuntur primaria, seu Juris naturalis primarii, vel ut alii loquuntur, absoluti; illa vero quae ex relationibus secundi generis, dicuntur secundaria, seu Juris naturalis secundarii, vel conditionati. IIoc posito, Prob. i' pars, scilicet polygamia adυersatur juri naturali. i' Quia impedit reeiprocam debiti redditionem, et

aequalitatem contractus; aequitas enim postulare videtur ut quemadmodum uxor totam se tradit vim, ita vir se totum tradat uxori. 2' Pacem domesticam turbat. Unaquaeque enim uxor in eo tota erit ut ad se pertrahat affectum viri; faeith accidet ut vir non omnes aequali amore prosequatur: exinde porro surgia, quae vix compeSeere poterit maritus, nisi exerceat auctoritatem quae mutuo conjugum asseetui non satis congruit. do Noeet congruae prolis educationi.Valde timendum erit ne maritus, in premi lectae uxoris sillas praecipue inlaulus, eaeteros negligat et ipsae uxores etiam saepissimo ex invidia n ebunt mutuae puerorum educationi. Prob. 2 pars. sciliret adversarer laniim juri Sectin-dario. Etenim ex una parte, non repugnat primario sinteonjugii, eum possit unus et idem vir ex pluribus uxoribus filios suseipere; ex altera vero parte, sines ipSi Secundarii absoluto obtineri possunt, praesertim Si DeuS per Euam providentiam incommoda avertat Saltem graviora. Dixi sollem si intra limites..., quia nemo negabit furinaturali omnimode adversari polygamiam illam tyrannicam, ex sola ortam libidine, totque incommodis obnoxiam,

quae viguit et adhuc viget apud quosdam populos insideles. uine intelligitur communem theologorum opinionem,

59쪽

52 PARS II. DE PROPRIETATIBUS MATRIMONII.

quae propugnat polygamiam repugnare juri naturali, gravibus momentis inniti, neque adeSSe rationem sumetentem ab ea recedendi, et admittendi οpinionem Durandi et aliorum , de qua Sie pronuntiat BENEDICTus XIV, nod. l. XIII, C. XXI, D' s et u ouamViS Singularis haec eorum, opinio dici non possit a Tridentino Concilio suisse pro-n Scripta, cenSuram tamen non fugit doctrinae improbabilisti et alienae a communi Sententia aliorum theologorum: et tamen potuisse Deum diSpenSare, multumque abesse quin ex illa sententia in errorem Calvini deducamur. Caeterum observandum eSt praesentem quaestionem a praxim nihil conferre, Semel admiSSο Jure divino polyg, miam absolute prohibente, de quo mhx ; non minus enimillieitum et invalidum erit secundum matrimonium , viven te primi uxore initum, etiam apud insideles : quia et illi, ex communi theologorum doctrina, Subjiciuntur suri divino, quod οmnes obligat. IIlne ex praxi constanti Ecclesiae,m trimonia insidelium sic inita pro irritis habentur, quando

ad sidem convertuntur.

61. PROPOSITIO II. - Pol omla contrariu est institutioni frimoeBoe motrimonii. Prsi. 1' Ex Genes. II, 2s et Seq. Si Deus voluisset ut vir unus pluribus uxoribus jungeretur, tam linum hominem feeit, multari Dcisset mulieres, ut obServat S. CΗnus,sTοMus. Ilinc Adamus matrimonii naturam exponens, ut observat INNOCENTIUS III, cap. GmdemtiS, VIII, ceDiueorsiis. Non disit tres Bel Plures, Sed GO: nec cisit adhaerebis vaeoritas, Sed tiaeOris quae polygamiam excludunt. 2' Ex verbis Christi, interprete Concilio Tridentino

60쪽

CAP. II. ART. s. DE POLYGAMIA SIMULTANE A. siglisse. INNoc ENTII III verba sum attulimus; eodem sensu loquitur GREGollius IX. Item Patres mox indicandi. 62. PMPOSITIO III. - Polvamia fuit Iudaeis permisso sub lepe Mosaica ; imo et patriarchis ante Moysem. Prob. i' para. I' Ex lege Moysis, Deuter. xxi, is et seq. Lex ibi permittit aut potius permissam supponit polygamiam: non solum enim vir qui duas mulieres duxit non improbatur, Sed ambae voeantur uxores, et aequiparantur

filii quoad sus haereditatis; atqui non ita lex loqueretur, Si

una tantum fuisset legitima uxor. 2' Exemplis Sanctorum. Legimus enim in Scripturis viros maxime pietate insignes plures habuisse uxores : si e de Eleana, i Nes. i. de David, II I m. II, 2; de Ioa, II Piaratis. XXI v, a, ete. Pril. Pors. i' Exemplo patriarcharum et Abraham, Iacob, et alii passim leguntur in Serituris plures habuisse uxoreS, nee tamen ideo reprehenduntur, conti si proponuntur ut viri pietate insignes. 2' Ita doeent SS. Chryso Stomus, Ilieronymus, AugustinuS , ete.

ha. Obj. iv. Vocantur coneubinae mulieres quas, praeter Saram, habuit Abraham , Genes. xxv, 6; item pluribus aliis in locis. Ergo nouerant verae conjuges, nec proinde licita erat polygamia.LONAnet. Iudaei, Ioan . uri, ill . ut significent se descendere ex Sara, non vero ex Agar. dicunt: Nos eae fornicatione non sumtis nati; ergo putabant Agar non fuisse legitimam uxorem. R. Concubi me nomen in locis objectis non idem designat quod nos hodie vulgo eo nomine intelligimus, sed desiguat uxorum geuus Seeun darium quae scilicet unire ad procreandos lilieros, non ad familiam regendam resque sani iliares administrandas essent admissae : eaedem enim quae dicuntur concubinae, alibi vorantur uxores, v. g. Agar, Gerara. Tv1,a ; Cethura, xxv, i. IIaec concubinae acceptio aliquandiu perduravit etiam sub lege evangeliea , ut constat ex Pluribus antiquis canonibus. Vide B N DiCTUM XIV, de SrnOd. l. IX, C. xii, D' 2, 3.

Ad Consim . A. Verba Iudaeorum alliideiae ad Agar gratis omnino supponeretur, et immerito et tum quia alioquin inhonorassent tanquam fornicatorem Abrahamum quem ibid. patrem appellavi; tum quia , si in ea fuissent sententia quae ipsis tribuitur, jam indirecte consessi essent quod directe negabant, e suis scilicet multos ex fornicatione natos; cum plures ortum ducerent ex Rachelis et Liae ancillis, Bala et Zelpha, non minilis foriticariis quIm ipsa Agar, ancilia Sarae. Sunt ergo intelligenda de fornicatione spirituali, seu de idololatria, quae saepe eo nomine Disilired by Cooste